Francisci Contareni Thadaei patritii Veneti filii philosophiae, iuris vtr. sacrae theologiae doctoris, De Deo, & de his, quae effluxerunt à Deo, libri tres, cum indice altero capitum, alterum verò rerum, & verborum, quae in opere continentur, ..

381쪽

Liber De lege humana. Cap. Tertiu.

1 Leges humana a Deo. α Lex est ratio seummi Dei. 3 Lex quando Coeli creati. Ius naturale in inferioribus etiam bru

tis cernitur.

, Iut gentium ' ' iis stes O6 Ius ciuili quid. Ius ciuile crescente in dies Rep. aum. fuit. a Praetorum edicta prius erant, anna-ba,postea terpetua facta fuere.

9 Paulus ad edietum perpetuum quot libros composuerit, i o si uot libros Ulpianus,s alij. ii Edictum Urbicum, sProuinciale. I a Ius ciuile in ordinae redigere an fus

3 Lex hum ana num proueniat a Deo cum per mittas iniusta.

382쪽

Am de lege.& de Iutibus dicendum est, legem,& iura intelligo ,ut Chrysippus,&Martianus aiunt,iustorum,' & iniustorum regula, hanc Cicero Summi Iouis rectam rationem es.se definiebat,& a coelo descendere ita ostedebat, nec enim inquit, tum deniq. incepit lex esse, cum scripta est, sed tum cum orta est,Orta autem est,una cum mente diuina quamobrem lex vera, alq. Princeps apta,ad iubendum, & ad uetandum ratio est recta Summi Iouis , id etiam exemplo probabat. Nec si regnante Tarquinio nulla erat Romae Scripta lex de stupris, idcirco non contra legem illam sempiternam Sextus Tarquinius cuiui Lucretiae intullit, hoc etiam longe clarius Dei sapientia apud Salomonem attestatur,nundum Coeli inquit,& terra constiterant,quando Certa lege, Sc giro uallabat Abyssus, ct legem ponebat aquis, ne transitent fines suos,& ap- ab Xx a pendebat

383쪽

Liber ii

pendebat fundamenta terrae cum ipsb eracuncta componens,ceteru non est mihi in

huiusmodi legem principio probando di

uitius immorari, Quandoquidem , philosophi omnes, ne dum Theologi, omnia ab hoc uno rerum omnium principio, tanquam a prima causarum cause & a perenni eternoque sonte dependere, ac oriri pro comperto habeant . legem itaq; ipsem ipsum uetus in haec inferiora defluens suus in suas speties diuidatur, uideamus. ltatis equidem omnibus. Constat legem iusue quadam naturale a suprema Diui naq. illa mente in haec inferiora animan tia etiam num bruta offundi ac perpetuo propagari Hinc Leo Leonem sibi simile Equs Equm,canis canem, quin imo planta plantam,& homo hominem sibi similem igenerare , & procreare gestit , non enim quodlibet ex quo uis sed ex quodam deterii

minato produci, nec enim ex Leone colu ba generantur, non desunt qui ius in Eli-fantis uigere considerent dum eos ex Ari- 'sto t. sententia in problema. solem oti

384쪽

entem adorare referunt, idemqi in Leone perpendunt, quem Romae gratias rependi se Androdo seruo, quod ei spinas pedibus inherentes in Africa eruisset, ut Atilus a lius scriptum reliquit, inest etiam hocstmhax in qua lex naturalis in seminibus ipsis hac seminalia virtute preditis, ut sibi simi

lia procreent, sicPlatanus Platanuth sic Laurus Laurum, quamobrem animalia quom rationis expertia huius iuris perlita, ut I λstinianus existimauit, merito censentur ι ni ipsa quoq: fili os proercare, & educaleg stiunt,& uim ui 'propellere nituntur', qum sane lex:quod ue lus ea ratio ne a Iuriseon sultis a stellatum est ius naturale, quod

mune uideatur omnibus animantibus ,

quae autem ratio. quodue ius inde pro in finans solis homitii biss Inditum, insultumq. liuit, quale ius in eligio biga Deum in os terga paci iam,& palentes, Sanguinis neceo: situdo, Amicitiae uirtus , dc id genus muli' ta, a legislatoribus Ius gentium nuncupa tum fuit: quod autem postea uni latitum ΠPopulo, ciuitati, vel Regno comune inditu

385쪽

o 1 Liber T

extitit, id ius ciuile nominatum fuit, quia ab uniuersis gentibus ad unam tantum ciuitate restrictu suit, Quale ius Romanoru, uel Atheniensium, uel Lacede moniorum, nam propter uarios gentium mores, pro pter uarias temporis, pacis, & annonae uicissitudines,quasi Coelo urgete unaquae'. Ciuitas sibi proprium ius constituit, quod propterea ius Ciuile nuncupatum. luit, praei Ceteris autem mirum in modum fulget, eminet ius ciuile Romanorum , quod a Proetorum edictis, a Repubi Romana diu

uniuersum terrarum orbe regen e ac min iderante prodiisse constat, Romana Repubilin dies crescente ortum,&auctum suisse ius iciuile perhibet Pomponius in origineIuris, nam Praetores olim Romae edicta in tabu ita,uel albo proponebant, ut certus esset pO-ripulus qu04 ius ipsi essent de unaquaq. re dicturi l. et in eodem tempore, de Orig. iv. I instit. tit. de per. dc temp. ae . ea autem edicta perpetua. non erant, scd simul cum inu gistratu ipsis finiebantur qui dc ipse an-i i

386쪽

Tertius. I 8 Ο ta

etiam uarie ius dicere, tum l.Cornelia lata, ut Asconius meminit, sancitum fuit, ut ex edictis perpetuis, quae iurisdictionis perpetuae, ac generalis causa semel a se proposita essent quandiu magistratu sungerentur, Praetores ipsi ius dicerent; Hinc factum est, ut cum singulis sere annis edicta noua ederentur,tanta copia tantaq. uarietas edictorum secuta sit, ut Saluius Iulianus ad ea undiq colligenda , quae prius uaga,disperseq. ἔerant,& in unum uolumen redigenda diu defatigatus fuerit diu elaborauerit,cui sane Rcompositioni Imp. Adriani,& .s. c. accessit auistbritas, unde ius illud edictum perpo- tuum, alci. immutabile dictum fuit, quo Praetores postea in iure dicundo uterentur. l. 2. C. se uet. iv. enuci l. si quis eum. C. de cond. rt. Ad hoc sane edictum Paulus ibbros octuagmta, Vlpianus uero tres,&Octuaginta , Calistratas edicti monitorii li bros sex Caius ad edictum Prouinciale,3 s. 'R& ad Vrbicum edictum libros decem con Τ scripsi me feruntur. Nec me latet Senatus consulturis etiam latum fuisse, ut edictum

387쪽

praetorium praesidibus prouinciarum .deretur, quod in prouinciis regendis eos insequi oportcbat . ut Flavius Syracusius in. Probo Imp. aperte significauit, Qqamo

brem nec tam arduum , nec tam

Tribuniano suisse ius. ciuile Romanorum in ordinem redigere mihi persuadere possem, ut pote cumiedleti perpetui methoedum sibi sequendam statuerit, &Jacile uni '' suiq. fuerit sem per inuentis addere, ac si mul eloquentissima, ac prudenti, sima cΟ-t mentaria Aemilii Papiniani, Pauli,Vlpiani, aliorum Priscorum Iureconsultorum inserere,qui uel maxime sub Alexandro se- uero non minus iustitia, quarcligione corspicuo Impi floruerunt,Is n. unus fuit imter Cesares, qui nihil magni tentare unquaauius fuit, nisi uiginti Iurisconsultorum cosilio mature diseusso, quiq statuam Chri sti in larario, in quo Deorum estigiςs,&Ηςφ' roum simulacra ponenda curauerat singus lis diebus,' ut Enius Spartianus retulit) adorabat. l

388쪽

Age uero ius ciuile Romanum,&alibi ge- iatium lex ipsa humana usuras , concubinas homicidia,& criminum id genus alia permittit, igitur qui fieri poterit,ut ius ciuile a sempiterna illa, diuin q' mente descendat3Uerum tus caeteriu Theologi respo satis

dent,leges iniquas, quatenus a ratione d clinant,non modo leges habendas non eseri s.

se, sed nec appelland s quide, at uero quatenus similitudine e legis retinent &potestatem aliquam imperandi designant quonam modo influxus sint diuinae potestatis. Praeterea leges humanae, quae homicidiar & concubinas permittunt impune, quia omnia non possunt coercere flagitia,& ut salus Reip conseruetur,& grauiora evitentur utiq. a lege aeterna descend ut, a qua non emanarent si malum approbarent ut malum : Quamobrem ut pateat quomodo iura , & leges humanae a Deo oriantur, Hanc egregiam seriem ante oculos ponendam, ac deducendam curaui.

389쪽

Liber

390쪽

di leges humanas a Deo optiMax. nolui ab alio , quam ab Augusto Iustiniano Imperatore, & sente Iuris rudentiae e