Opinio Marci Antonij Vlmi Patauini philosophi, et medici, de fine medico barbae humanae quae sunt fragmenta, desumpta ex eius opere, cuius est index titulus Philosophia, et medicina barbae humanae

71쪽

sti Marci Antoni j mi Fatauini

sunt, illae vero numerum Senarium explent, quantum interea eogno. seo, Supersedi autem 1 conscribenda operis huius portione , quod ca ream adhuc Simulachro maxime necellario, cum pertineat ad nobili Gsimam unam obiectionum . Probe meminisse debes . veluti alias tibi communicaui, me sentire, hunc esse Finem Barba: Humanae, ut in Facie staret Inditium Facultatis Generatricis Masculς , atq; huius vel Erumpentis, & Progredimiis; vel Consummatae: vel nisi Consumptae. saltem Consiimptioni proxime. Inter caeteras modo obiectiones , quae suo loco dicentur, haec est una praecipua . Mulieres perplures existunt Barbatae. Quod&Sensu compro tui, & plurium vetusti iasmoria in Scriptorum Dignitate asseueratur. cum id posteris nobis reliquerit contestatum. Leguntur huiusmodi Testimonia apud Historiis cos, Philosophos, Medicos, de alios, Famosissima sunt Hippocratis. Plinij, Aristotelis cuius haec sunt verba ex Interprete Gaza Lib. 3. de Anim .cap.Xj. vili in Mento Mulieris non prodeunt, nisi interdum pauci, cum Menissimi curs s subniterunt r ct ut in Terra Caria uia eribus Sacerdotiabis euenire aiunt , quod Divinationis Indicium interpretantur . Scio

te uti Graeca oratione , qua ego interim careo, veluti de caeteris ad

scribendum subsidiis nunc peregrinans, dc Aulicus. Mulieres aliquas Barbire interdum, est Propositio verissima , de hac nostra tempestate viget exemplum nobilissimum : Haec est Henena Antonia Uirgo, quae alitur nimc apud Serenisi.Hispaniarum Reginam Filiam Serenisi. A

chi ducissae Mariae Austria Graeci j . Gisbertus Uuossius Medicus Doctissimus, de Vir Carissimus, quem plurimum amo, Chyrographo se mihi obstrinxit esse transmissurum Effigiem ipsius Helenet Antoniae. cum intellexisset hoc a me susceptum scribendi Argumentum, interim

haec meis interrogationibus reicribens .

Relatione d una Dongella Balbo scri ita mi dali Eccellente

Sig. Gisberto Vossio.

Π CCE L. Signor Olmo con pochissime paroleri spondo : Ia nostra Elena Barbata eaddeta di

72쪽

πὸ Fine Medico Parbae Humina. 1 3 venti anni, di Faccia tota Virile , Barba prolissa fero allacinia , di Color fere di castagna subnigri cante, spessa, & plena, gli e cominciata a spontare a puoco, a puoco nel Nono anno delia sua Eta; & marauigilandositis tot parenti, gli ficeuano at cune volte raderela Barba; da pol vedendo che subito ricresceua di nu uo, la lasciaua cosi, & perche erano potieri, la dona-rono at Serenisiimo, & Illustrissimo Arciues couo di Leodio appresso la Flandra, chia malo Ernesto, Ducadi Baulera, &anco Arciues ouodi Colonia: quale lapresento alia nostra Serenissima Arciduchesia Maria Sorella di deito Arciuescouo, & Madredella Serenissima Regina di Spagna Margarita, appresso quale Se renissima Resina delia Elena e gia parecchi anni. La Barba sua e spessa,& plena, & folia cosὶ anco gli

bonissima natura, S molto amoreuole,5 quieta id m- gegno assai capace, no pero molio lottile. E di statura mediocre, di sorma quadrata, e bene proportionata.

La natiuita tua, o hora distessa, non in let istella ne sipuo ricordarta Se U. Siῆnoria Eccellentissima de sidera rasaperplu, mi potra auulsare a Milano, doue, vo di longo con la Serenisiima nostra Regina, &sua Serenisiima Mailr .

Hora

73쪽

Hora signor Casteluestro spos ben ancor io sar Ha Iettera disclita, scri uendo a Modona doue si lauorano infinite, belle, Mone Meschie, δ Macchi e di Panni I l'aspetiar io questo Ritratio della Signora Elena Antonia, e una delle Caula,che non mi ha lasciato metiermino I far la rispo ha alle Obiettioni, che si pollono addurre contral opinion mia. Conciosa che logiudichi baono, anti necessario me terui vn tal Ritratio solio at suo Capitolo puticolare: cheseruit,

grandemente a cni sapra valerisne . Io mi trouo bene in mano mia

una effigie della seddelta Signora Elena Antonia, che e stampata ita carta Gile Forme di Rame. quale comptat solio Loggia in Brescia lanetl'Autunno prossimo pallato det is 97. doue mi ritrouina per certo negotio, dc cra in mia compagnia appanto ii Signor Francesco Vigasi Alfiere della Qaadra delle inllitie di Montechiaro Terra Antichismma, Nobili Gnia dei distretto di Bielcia, come appare nelle Cronichedi essa,scrit te dat PHonorato, & Dotto Signor Allobello Scolari di buona memoria. Ma ripigii amo it gi, incominciato raggionamento sotiosi miratio della Signora Elena Antonia cli'io tengo ci sono que ste pa-

sole.

Helena Antonia nata in Archiepistopatu Leodiensi Aetatis sua I 8. .ESereni ma Archiducissa Maria Vidua Graecii educata. Ma se PEccel. D. V uolsio tardalle a mandar il Ritratio, che polrebbeau uenire, s'Uli solle pallato con la Corte della Serenissima Regina in Is pagna, sero cauare vn transunto da quella imagine, e spediro l'op ra . Io mando I VE. la copia di quello, che si deue agglongere a que sti Fragmenti, e sono ii Proemio,e Rubriche dei Popera icti ita, e Stam p ta , Iequali V.S.qtiando far ivedere ait 'illustre, e molio Vener. Padre Fra Giouanni da Mon falcone Inquisitore di Modona, si complaccia in mici nome dir a cotelio Signor, che lo saluto riuerentem ente, de vado molio obligato alia infinita sua cortesia, doliendoneio lenit semprememoria, per fodistare in parte, quando che sita, a quello,che son tenuto . Signor Casteluetro te raccomando la Stanapa, & come dissi nel principio, ce ne frano tanti essemplari, che si possi darne a tuiti li mi ei Patroni, & Amici, hau endo io determinato; che uno pure non ne vadi in Bollega di Libraro di questi,ti quali li flampano a mi e spes e,maias donino tulti . Non sate alia mi a lettera it viso deli Armi per quella parola Amici. So ancor io la chiosa Amico det Buon pro Dccia: Amicodi sternuto : δ di Pia . Son con voi caro ii mio Signor Castellio ro, che la voce Amicus, non habbi it Numero Plurale: aua Balba det Do trinale, e seguaci di Pristiano, che dicono Amici Amicorum, Amico

Raras

74쪽

ara vitis in Terris, Nigroq; simillima Dens, Disse ben colui. Rara Fides. meglio Nusquam tuta Fides. Ma lascia mole Burie, e queste cose, che pungono, solo questole dirδ,che vltim mente ho conosciuio per sensata es perieneta ii vero di quelli detii conimunt, e particolarinente di questo. Nulla Polis efficacior ad Nocendum, quam Familiaris inimicus. Io mi consolo con quelle parole . Mihi vindictam, O ego retribuam, de convellat tre. Iuditia Dei multa occulta sunt, Iniuna autem nulla. Final- mente come disse quel Phuomo da bene. Gram ct hae olim meminisse iuuabit. Subscripturine sint homines huic meae opinioni haud satis scio 3 nanq; Aliud alijs, Paucis Eadem, Sua cuique probantur. Omnino quemadmmodum Satyricus docte coecinit . Mille hominum Speries, O rerum discolor usus Velle suum unicuiq; est, nec volo Nivitur Nno. Praeterea Barbatuli Phaeaces nonnulli mordicus adeδ tueri conantur Priscorum opiniones, ut renuntient potius Veritati, quis Vetustasi

iuxta illud Horatii in Epist.ad Augustum. Vel quia nil Rectum, nisi quod placuit sibi, ducunt:

Vel quia turpe putant parere Minoribus e qua Imberbes didicere Senes perdenda fateri. Ignorant isti nobilissimum Platonis dictum in Dinomide. Nemo doc hie, Vis Deus adiuverit. Huius Drinae homines vivere testatum reliquit Galenus in lib.de Bono, & Malo Succo cap. primo.

Ergo caeteri omnes mortales, ratione in consilium adhibita, illud euidens esse censebant: ut extrinsecus

exulcerationum formae Variae, Varia tumorum genera

existebant, inflammationis, cedematis , erysipelatis aut scirrhi specie, sic & in intestinis partibus, quae principales sunt, posse totidem assectiones fuisse. Solis illis

occaeca ta erat ratio, qui ab Hippocratis doctrina de succis descientes, quiduis potius quam succos causari audent . In tribus tamen fuere, qui clam apud me faterentur, se conspicere quidem satis, quam pervicaci

75쪽

ter cum Hippocrate agerent, qui succos negarent ad bonam valetudinem, nec ad morbu bene, aut male sacere posse: pudere tamen,iam exacto Quinqaagesimo .ssitatis anno, ad Hippocratem traffugere: ita enim futurum, Ut viderentur non discipulis modo nocuisse ,

sed de alijs: qai superiori tempore ipserum opera usi es sent. Quin i vulgo se in precio esse, propterea, quos uera profiteri crederentur: quae si falsa faterentur,ipsos habitum iri caeteris indoctiores, neque quenquam,qui ipsis ante usus esset, postea ustrum. Atque his quidem danda eis optimo iure venia: neque reprehendendum propositum, sed miseranda ipsorum eli infelicitas,qui prius quam iudicare possent, quid docerentur, in malos magistros inciderunt. Sunt autem illi odio dignicsimi, qai per ambitionem decretorum lectas primi instituerunt. Videntur enim sponte, atque opera data, familiares fallere volui se, non ipsi per imprudeliam, atqae in alti decepti.

In hic tamen Philosophia B irbae Humanae non recusem etiam futille ait ex aequo, & bono accedant nobis Honorari: Arbitri , qui malo Inuidiae puri,& Profectas,& Consilis mei rationem intelligant,ac iudicent, nec enim tantum mihi ipli tribuo ut Fidem haberi velim praei dicatae meae sen tenti et . At epistola modum nimiopere iam excedit. Viue diu sospes, me ama, ut soles.

76쪽

MARCI ANTONII VI MIPATAVINI MEDICI, ATQUE PHILOs OPHI PHILOSOPHIA, ET MEDICINA

RARBAE H U MANAE,

Hoc est

DE FINE PHILOsOPHICO, ET MEDICO.LIBER SIN GU LARIS.

Et in Tres Sectiones Diuisus.

In Prima Semone destriatur ipsa Paria ad mentem Anthuorem, o An tboris ipsius. In Altera verὸ Malarum omnium Opialanes hactenti publicata recensea tur. x ad unamquans sigillatim Exercitatio Auctoris iungitur. In Tertia postremd declarat Author Opinionem Propriam,o clarism/ demon M FbUi uiam Barba inseruire sensibiliter ad Medicinam re u βciendam, σ admininrandam, scilicet ad Morbos cognoscendos , Praedicendos, atque Curandos. Breviter in Me Opere prater alia Naturae Minoia explicata , eontinetur tiam eum Eunuchorum, tum Faminaram Eunucharum non π tiei,Doctrina Hinreica re Pissicae adhue ct ipsarum Tribadum. . Declaratur etiam aliqua ex parte Symbolum Earba a qua omnia exi Uetustissimorum Tenimonio Scriptorum s erantu .

A R B AE Humanae quis finis existit Domino permi

tente , atque adiuuante , veluti speramus, scilicet dono& gratia illius, nunc pro modulo ingeni; nostri commentari tentamus,atque tentantes litteris mandare non erubescinaus . Opus honestum eii : quapropter urcella inpliciter dixerimus, nempe omnibus hominibu , at

77쪽

Physicis dantisat, qdi pessiinam rerunt Naturae contemplationem inatelligere vel cognoscere quadam tenus pro iustitia satagitat. Porros taeentia tunc iusta,si ad Creatorem Deum OptiMax.reseratur,qui m derator est omnium: nam & Finis . Hanc metam attingere datum est , ubi homo contemplans & Veritatem dc humanae societatis Vtilitatem

respiciat, qui sunt quasi firmi gradus ad Caelum . Verε namq; sentit,ac

lubriter docuit nos D. Augustinus, cuius omni nectare suaviora etiam

emo non intelligit esse ista, si beneuolas, & sanas aures exhibeat. cuiusmodi enim libet excellot ingenio, nisi Deus adsit, humi repunt, tunc autem adest, si Societatis Humana in Deum tendentibus cura sit. Prophani itaque, sordidi homines, vel hominum potilis laruae, hinc amouet

tor. Sordidi,inquam,Physici,nempe it,quorum animOS,Vt breui exp' Cem amor quarumlibet rerum praeter animum Deum & Naturae Mi. testatem turpissimo detinet exemplo. Natura, quae imago est Sapientiae,ut ait Plotinus,ac ordinaria Dei Potestas, Natura numendublunare, in cuius censu nihil ociosum,nihil despicabile, sed omnia Pondere. Numero, Mensura constituuntur,dignissima, pulcerrima,saluberrima, Naturie inquam, Maiestas honestatem operis arguit, asserit,cum quoin

conatus versantur nostri,utinam veri,quemadmodum pro veritatis al-

seueratione suscepti . Si qua verb sunt ingenia, ut marius adeo mollia Zc imbecilla,tracta,quae audeant condemnare , nobis hancinuestigationem propositam, quali ineptam, superstuam, vel curiolam. nouerint illa, monemus beneuoli) se adhuc in Philosophia, & in Religione parum prosecisse . Damnanti; principio viros eximios , d chrinarum laude celeberrimos, qui eiusmodi contemplationem vide runt, neque supini neglexerunt, ted attigere, prout eis licuit, non enim omnes omnia pol sumus, atque ut ille ait:

Diuisae arboribus patria et sola India Nigram Fert ebenum: solis est Thurea virga Sabaeis. 5eJ ineptum opus quis dicere non erubescat , nisi ineptus & in pte Blasphemia est propemodum inexpiabilis in ipsam Naturam, & Deum

Naturae amorem, cuius opus est Barba. Sed nec ineptum , circa quod versamur,quia sub disciplinam cadere nequeat: nam scire aliquatenus,

id nisi simpliciter nobis datum est. Homuncio, tressis , agλso, Inquiathane inuestigationem esse superfluam ρ Ne hic ignorat iouid sumus, aut quidnam Nicturr gignImur. Si superflua est commentatio nostra, superfluum est quoque Naturae opus: Nam quaecunque sunt, ea contemplanda nobis proposuit Deus Naturae autor. M intuens di considerans uniuersam creaturam qui-

78쪽

mnque Iter agit ad Sapientiam, sentit Sapientiam in via se sibi ostem

dere hilariter, & in omni prouidentia occurrere sita , & tanto alacri a sardescit viam istam peragere, quanto dc ipsa via per illam pulchrior est, ad quam exaeituat peruenire. Nonne quicquid aduertitur laud bile in rerum Natura , siue exigua, sule ampla laude digniim iudico tur , ad eccellentissimam ec ineffabilem laudem reserendum est Coninditoris 3 omnino verissimὸ ait , velut de in caeteris D.Augult. cuant cunque bona quamuis magna, quamuis minima,nisi ex Deo esse non posunt. Atque opera in hoc mundo sensibili exi stentia, sunt qui opinentur esso

superflua e Hem prodigiosa Sapientia istorum hominum, sed fortassici

melius, nam & humanius. Heu miserrimam insaniam . Nat ij superflui existunt, nullius quippe census, sed & sensus, alioqui vicium seu lum sit incensu . Sed ut ille ait: Tentemus fauces , tenero latet Ucus in oret Putre , quod haud deceat plebeia radere beta Nimirum huius farinae homines autumant superflua omnia, quae ad Croesi arcas, vel Crassi appetitum non conserunt. iam enim eos Perua sit opinio, ut omne tempus perire existiment, quod non lucro impe datur, nihil pulchrumali hil honestium, nisi quaestuosum. Veritatem , Sapientiam, Bonitatem, Diuitiis metiuntur. Postremi sunt illi, qui sorsan Curiosum hoc dicant inquiliuisse talia, sed hi Curiositatem non intelligunt. Haec verb inanis eth satagentia eorum,quae sunt ultra osticiu zCurant nempe non curanda, scilicet negligenda, nec aliter docent AMgust. Plutarchus, qui licet scripserit commentarium de Curiolitate, non simpliciter, verum de illa Morali, attamen vidit eius, quae simpliciter est. essentiam atque naturam, inquiens, Curιosus sua perdit,arquet dimittit circa aliena occupatus. Et in eadem materia diccbat Princeps Doctorum Augustinus. Curiosus O Studiosus agitur uterque magna c-piditate noscendi, Curiosus tamen ea requirit, qua nihil M se αιιnent τStudιosus autem contra, quae ad se attinent, requirit. Amabo recitent mihi isti, doceant, erudiant me isti, qui faciunt, ne intelligendo ut nishil intelligant, Barbae commentationem hanc ad Causam Finalem est. Curiolam: debebimus illis neque minima , sed maxima : nam Ded cebunt, de Docebunt: nos abripia Inlipientia deducentcs,ac ad Sapie tiam ducentes. Nonne Barba in censu eli eorum,quae corpori inexistur,

ac propterea Physicum ad Cificium spectat λ Nulla profecto est res

aut turpiter labimur j de qua diligentios , & diutius inuestigare,ir chare debeamus, quam de Corpore , atque de ijs, praesertim , quae illi secundum naturam inexistunt, Conducit erum huiusmodi mentis agi-- H a ratio

79쪽

PROOEMIUM.

tario cum ad alia plurima, tum etiam ad cognitionem eorum, quom

Corpus, caeteraque eidem secundum naturam,veluti dictam est,in exiis stentia, sunt Effectus vel opera: Prouidentiam ita Creatoris omnipotentis, Omniscij, cognoscimus, Animaeq; praeterea nostrae vires, ac F

cultates . Sic paremus Deoptaecipienti, cognosce teipsum. Ac si licet nobis effari, quae senti mus,hoc Plutosophiae Corporeae studium reliqua nia, quaecunque sint, tomittimus interim Diuino plurimis & pr Cipuis argumentis euidentissimς antecellit, quapropter si quod aliud

solerti animo, & admodum pio tractandum est. Nam cum in caeteris errasse Hidijs non vacet ipsa turpitudine et quis enim est error absque turpitudinis nota Hoc tamen trominis est: in tali verbltadio scelus in propei dum inexpiabile deerrasse, quia impium: emergit vero impietas, quia Deum attingit. Deerrantes enam, Veritate blasphema sunt in Prouidentiam Creatoris,dc si Ars ipse, per quam iam sunt omnia, nedum Homo, Paruus Mundus, hoc est incommutabilis Sapientia Dei, verὰ summeque est . sicuti est, respice quo tendat, qui

quid ab ipsa discedit,i qua discedit oc homo, illani execrabili dementia , vel ut mitius dicatur, miserrimo errore tollens ac negans, audiatis

quicunque philosophamini ad inuestigationem Cau sar Finali x. Cau

te,cauere, cauete . ne in impietatem incidatis. Peticulo issima est commentatio ad Causam Finalem o At haec non intelligunt prophani, ac ex triui3s ingerata. Quibus nos nostrasve Calumniantibus vigilias propter Curiositatis umbram duo adhuc restare quali videntur eorum in nos nostram, evomendς malignitati subfugia . Sunt antem haec . Pilus essabiectissimum, quid corporis nUri, ac se Deo placet,Excrementum. Mox alterum existit, digniora corpori inexistere, actue Occulta, vel Dubia .rirca qua eonatus forent pariter digniores . Quibus omnibus breuiter responsum volumus , ne de Lethargicis Phreneticos iaciamus. Ac print ijs, qui Pilum dicund Excrementum; interim per suppositionem aimus nos omnino ab illis dissidere, existunanter Pilum ess a Partem Corporis Humani, Animaeque nolire Facultatibus deseruientem: ius veritatem, dc docere conamur ex parte, in Commentario illa quantum ad Barbam attinet, ac simpliciter alleverare conabimur, in P, es gia Pilorum, cuius haec lucubratio iam apparitor, seu lictor exit. Praeis terea & nos arbitramur, seruire hac in Disputatione ipsius Dei Crea, toris Gloriae, quam semper propositam habemus in operibus noliris ..utinam tenere semper datum sit, declarare conantes illius ineffabilis portionem Sapientiae et cestentem in hisce partibus, quibus Neoterici Linentu offudere ten ebras proPriae ignorationis. Oramu5 incuncta

80쪽

rer, sapiant aliquando homines & Deum Creatorem ni si condignis , aesaltem quibus licet gratijs venerentur in omni re nihil aspernantes.Qut enim negligunt opera Naturae, aut aspernantur,ij sciant,iam negligunt Dpera Dei, dc aspernantur. Conijciant ipsum ac Naturae vires ex Barba, seu Pilo Barbae, qui arguit Dei Sapientiam ineffabilem, dc repraesentat iustitiam illan Naturae ab Hippocrate toties praedicatam, nunquam satis intellectam. De illius porris Fine, quae dicta sunt a nobis .i Docti intelligant) ea sine praeiudicio dicta volumus veritatis, quam

nisi attigerint conatus nostri, intererit Doctiorum', quorum est insin tus numerus, dc Sapientia de Prudentia cordatiori,neruosiori, inquir re , asseuerare, quibus interim viris conatus hi nostri fuerint cotes. Aesummatim Pilus Rarbae, ut sit excrementum, veluti volunt, iratis canibus est quandoque voce, ac verbis blandiendum, 2 continet hic Pisius Barbae mysteri uin Naturae non aspernandum, vix effabile, quemadmodum demonstrare conabimur. Nouerint postremo, qui aiunt nobialiora , & Dubia vel occulta seperet se in corpore humano discutienda. nos eorum opinioni lubenrer subscribere, ac seienter. Veruntamen illa si nolumus, ut quae superent vires nostras, cur intrudant nobis in portuni P Adhaec trahi e sua quemque voluptas. &sua cuique Deus fit dira Cupido. Illa sortalle non negleximus, interim haec damus, dat ri quoque plura, si ocium suppetet, diuino fauente Numine . At nos Ethiopem ablui mus, Fabulam surdo canentes, dum hasce obtrectat

tum furias declinare, & nobis conciliare nitimur: Scite namque illus: -- Sed nulla thure Iitabis, Haereat in stultis breuis ut semuncia recti. Atque tartassis hac in re minorem apud viros cordatos ineo gratiam , quod cum ijs mihi suscepta est concertatio , quibus ut de municipibus suis dicebat Lucilius I plus sapit Palatum, quὶm Cerebrum , quiq

omnino a Veritate, mae est Deus Opt. Max. de a Veritatis contemplatione, quae est portio huius vitae peregrinantis omnium suauissima,non absque Redissimo turpissimae stultitiς exemplo ora averrerunt scia,qu

propter de proposito hactenus . Perorabimus veris si de phrasi, pomquam de re nonnihil dixisse interea nobis videmur: ρος suppetunt.

iam enunciamus. Sciant homines lectitri vel audituri nos hie haudquaquam profiteri Latinam Linguam, quam nescimus, &eam, si sciamus, aliquatenus hanc tamen eandem veluti Peregrinam omnino h

bemus . Quid speremus nos pueri nisi infantiam balbuti entem,qitando Iulius Cisar Maliger dixit, Pauci sunt qui nouerint latinὸ loqui. AMhuc si Liuio conterraneo meo priora sicula obiecerunt Patauinitatem,