De conseruanda bona valetudine, opusculum scholae Salernitanae, ad regem Angliae, cum Arnoldi Nouicensis ... enarrationibus vtilissimis

31쪽

Mera

γum. Retentio a

cIulmeai.Is nanque somnus, qui cibum statirn excipit , fumosis exhalationibus caput replet estillationeq; parri. Sed de hoc uberibus infra cap. 3.sE PT i Muri, ne lotium diutius, qua natura fel t, remoretur: hine enim interdum ori utut διψουρα και Hv lia, hoc est . uitia, in qui b. urina aut aegre & dissiculter excernitur, aut in totum supprimitur ac cohibetur. Eode modo calculiis aliquando aqua intercus gigni rhibentur, neque aliud quid qua εque vesacam isdit, atque Iongior, ultra mingendi voluntatem, lotij retentio, id quod

testantur cum primis Galenus lib.6.c. 4. de hoc asseel. Rhaetes lib. . cap. 6. ad Abina c& Avicen. Fen. '. 3. trama .ca. OCTAVvM, ne compressis natibus uentris onus supprimere 6c retinere teret,ita namq; indurantur feces in intestinis, ob cotinua tactionem uenarum miserat carum , qui cum intestinis continuati, omnem humiditatemh sce cita exugunt,quo sit, ut ills exiccati, dissici lioris exitus intestina obstruant. op pi lentque: oppilationem verb, ob statuueduuionis praeclusionem, S aliaru consequentium fgcum coaceruatione, nocumenta sequantur , cum illa . quae o enumerantur, tum etiam quq referuntur a Cornelio Celso lib. I .cap. 3.Exuen

32쪽

' VALETUDINE. ς

ligine capitis dolores. alia quemperioris partis mala increscunt. bus accedit ut etia, ut Rhazes testatur,τεινεσμου.& cibi fastidium, quod malum Graeci Latini uero appetentiae amissionem uocant. λ SvΜΜOPERE praetcrearea uendum, ne in cxoneranda aluo nimio conatu

utatur, nam di hinc no raro sequi solet των siue cxitus intestini,quod an osse sacro ad anum usque pertinet, Graecisa τίουσι ιένον καιαρχον dicitur, La l. tinus Longa non rectum,& princeps, teste Andraea Vssalio.lib. s.cap. s. fabriacae humani corporis. iV L T i M o tandem loco subiungitur, i longissimo tempore uicturum, quicunque haec praecepta studiose & diligenter

obseruauerit.

SI tibi deficiant luessici, medici i

tibi fiant Haec tria mens hilaris, requies, moderata diaeta.

Hoc loco fit mentio trium remediorum,quae in defcctu Medici, uicem eius cum apud alios, tum nobilcs maxime, di taccellentes uiros supplere possint. PRi Muri, animus hilaris ac litus : Iae M.,i,ha titia enim calorem excitat naturalem, stiritur tererat,di puriores reddit, vix iulco -

33쪽

tutern corroborar,aetatem floridam cit iuuenire corpus diu' conseruar, uita proroga tringenium acuit ν& hominem

negotiis quibuslibet obeundi aptiorem reddit. Conuenit ut haec ipsa istiriasiu ega ii di u m, bo n ualetu di n i com m odu .

sit temperatum non excedens modum, neque repentinum. Nimio enim dc repentino gaudio , quemadmodiam Galenus lib. cap s. de Sympto maton causis , de Alexader Aphrod: 1eus problemate a I. memoriae' prodiderunt, tanta fit cordis relaxatio, ut uirtus vitalis nacum innato calore tota egeratur , ac dissipetur, adeoque syncope nonnunquam dc repetina mors consinuatur. Atq; husus quidem rei extant horribilia ac pertimesceda exempla apud T. Liuiu Deca 3 lib. 2. Val. Maximum lib. 'c. Iz.Plin.lib.7.c P. . i A. Galli una lib.3. e. r . Atin. eum,iuxta tritissimum scholis medicorum dictum contraria contrariis curen xur ac depellantur illiς potissimum Daudium adsciscendum est,qui tristioribus .animi pathematis immodice conficiun tur. Quod fine per illa cum primis co- sequentur, quae p inci pes facultatum partes corro rarit, sanguinem bonum

generant, Je ibi ritus instaurant: eadem

auiam concilian diungunt ό mu lusi imo di

34쪽

rnodi porro sunt cibi suaves & boni succi,uinum subtilla ac desactibile, boni de

fragrantes odores, delactabilium rerum' commemoratio,decumamiciscisa mi-iraribus frequentior &iucunda conuersatio. Quare,ut Eobanus noster disertε canens admonet : tere conuino non trinibus, utere amisis. moxnugae, o rijus, ioca salsiuuat. Quem non blanda imwnt uari' modiua inac

Dincncur θ renes , aegrascoria pent. Nam nitu humanas tanta dulcedine mentesia Dicit, ac melicae nobiles uocis opus. Tange lyra digiti, animi dolor omnis abibit. Dulcism- rosiit tristia corda metis.

Atq; hine adeo est, quod grauissimis

autor PIutarchus in lib. de virtute morum tradit, pythagoram ani mo pacado sedendoq; ab affectibus Sc perturbationibus uehementiori b. Muircam adhibere Alitum . Sic Saul quoque per David psallantem a spiritu maligno liberatu Iegimus His similia & scitu noindigna, lib r. 5c 1 . Dipnosophiston Athenaeus refert. At qui hactenus quid edicta magna ex parte hisce etia uel sibus ex Hieronimo Fracastorio complexi sumus: Tu tamen interea gugiro ,quae iristia mente Sollicitant , procul esse iube curorue , ι

iumque.

35쪽

Ceres te in hoc , Bacchi duoque laeta semabunt.

Munera , sic di Ices epulae ,sic copia rerum, Me urbis,sic ruris opes, O summa uoluptas. Visere sve amne lidos , iucundaq; Tepes Et placidas summis sectarxin motibus aura . Accedant iuuenumq; chori, mitesq; puel Irran S ε evti DuΜ, Animi tranquillitas: no- uilli enim & excellentes uiri, ob maxi-zas a. mis & diuersas curas, quas sustinent si ipsi caetera omnia ante pariter adfuerint) mentis inquietudine magis , qua mediocris conditionis homines laeduntur. Nam si quid aliud. haec maximE

sem num i mpediat, qui nobilibus cum biliost fere & siccioris naturae sint, i

primis coueniebat.Vigiliae uero ut Ga lanus lib.7. cap. 6 Terapeu metho. autor est, magis adhuc totum corporis habi-

tum siccant, adeoque iis, qui alioquin ex siccitate laborant, infestissimae sunt, Vel qui/s J hic ad corporis quietem. , quae motui opponitur, refereda est. Naci haec; quoque ad ualetudirem necessa trib adhibetur. Calorem enim naturale assiduis laboribus fractum ac dissipatu

Teuocat, uires exhaustas, ac penὸ per dibias recuperat ν adeoque praestat, ut animal se colligat, ac durare possit, Quod diserth ad modum apud Ovidium lib.. . I. epist. q. Phaedra Hyppolito ijs uersibus significauita

36쪽

VALETUDINE. 7

ω et alserna requie,durabile non est. Haec renouat uire Usaq; membra leuat. Eleganter autem alternam requiem

vocat, sicut enim non semper laborare, ita nec semper quiescere expedit. ' T E RTI v M, Moderata dista, id est, modus seu ratio vivendi,Graecis comuniter δἱαιτα dicitur, Latini victus ronem reddunt. Quidam Graecam dicti a ne i retinere, ac Latini characheribus, diaetam scribere maluerunt,vulgus Reginem sanitatis, siue regulam victus appellat. Complectitur autem in se, non modo ,q uae ad cibi de potus rationem,ttinent, sed reliquas etiam res omnes

quas nonna turdes medici uno ore vocare solent.Harum.n.commodis de moderatus usus saluberrimus est,& corporis constitutionem conseruat: INempe stiuus uero & immodicus sanitatem , adeoque naturam hominis corrumpit. Vt igitur uite morbis omnium mini.

me obnoxia sit , ligrum legitimus usus solicite ac diligenter seruaudus est. Plura infra capite. ues. De confortatione cerebri. a.

LVmina mane, manus surgens gestida lauet anda. Hac illa modicum pergat, modi sua membra.

Diata

37쪽

consera antia.

Extendat,crines pectar, dentes sti-.tes,ista Confortant ceres, rum, consertant

caetera membra.

te cale, sta pranse,vel a frigesce

minute δ

Hic traduntur sex praecepta de consortati mictum cerebri ', tum reliquo

membrorum omnium

Ps. IM v ut sin gulo quoque die maene oculi ieiunio lauentur: a sordibus. n. de remis , quae in ipsis noctu coaceruan'tur, de palmiris adhaerescunt, ne inde laesionem percipiant . aut corrodanturν

diligenter repurgari debent, id que aqu2 clara,viridi,& frigida iaspersa portu S

per manus admota faciendum est, vel certe in eadem aperti a m , quoad poterunt,i m mergendi,ac longiori deinde temporis spacio su pprimendi sunt. Hoc enini nod abstergit modo,ac claros nitidosq; reddit, sed sanos etiam conser. uat,viuinae acuit &coso stat , S maxime in iuuentute quemadmodum Paulus Reg.lib. r. c. 3 I. Rhaetes lib. .cap. 2 a. ad Alman,& Avicenna. 3, Tract. cap. s.ct 33 Tra c. cap. g. fiactissime tradunt. Cur aute frigida magis quam calida lauari debeant,ratio haec est,quod ,ut Galanus cam alibi Deph tum maxim Eapn.

38쪽

sb. r.commen. li b. 3.cap. I.de alia mensacul.& cap.86. artis medicinalis testatur, coseruatio intemperatis semper per simili a fiat.) culi uero, ut lib. .c. I. degenerat.animal.&lib. z.c. io de par- -

ribus eorti dem,& in Iibale sensu,ti sensibili e. z.Aristoteles scribit, uni de na- cirra aquae,hoc est, frigidi , quare etiam trigida potius , spiam calida lauari debent De recreatione & confortatione usus pauid post,&infra c.79. SE Cv ΝDvM, ut manus quoque la- Manua ventur: cum enim instrumenta sint lotio. bus emundantur organa supei fluitatu cerebri aures nimiruar, oculi ν nares, dcos, coueniet sanE & ipsas cuprimis esse se mundas. Lavando igitur sit ni,sed frigida magis,'quam calida: & hoc quidem cum alias ob cautas, tum maxime,quballatio manuum in aqua calida, di praeci- pud Osst cibi sumptionem inuicena. I 6.

3.Tracti cor teste vermes in uentre generet.Quia innarus calor,qui in uentricu- Io ac relliquisnntritionis membris coh- octionem operatur, per eluimodi lo- itionem ad exteriora retrahitur , itaque

imperfecta fit concoctio,quae potissima generationis vermium causa existit,Plara de lotione manuum infra capite. 23. T E R T i. v. ut postquam e somno experrectus surrexerit, paulatim inam- δε-ο.

39쪽

vandi euiari. Pectore.

Dentruimmun

DE CONSERVANDA

concoctionis ex cromentorum redundatiae, quae sunt f ccs Sc urina, descendant, ad faciliorem excretioliem praeparentur adiuuenturque. Qv ART ubi , ut sub idem tempus padiculet, hoc est, manus, pedes, totum corpus ex tedat: quo videlicet spiritus vitales qua cum sanguine, qui per somnum intro magis fugiunt, ut lib. Qi paris, Sp.apho. 26. doctissime& breuis simh Hippocrates dixit,ad exteriora mobra reuocetur,eoq; modo spiritus cerebri puriores ac teperatiores reddantur. V I N F v Μ , ut crines pectat e ornet. Per hoc enim pori capitis aperiuntur, cerebri vapores in somno collecti

ab oculis 'd superiora eliciuntur ac dissipantur,& spiritus temperantur, subtiliolesque fiunt. Pectinis igitur supra caput administratio sensuum instrum emta, & corporis reliquum corroborat, visionena acuit, di cogitationem reddit meliorem, adeoque ob id ipsum interdiu sepius reuocanda est, veluti Avicen. i 3. trac.q.c. 3.copiose scribit. Atq; huicia ne instituto pecten eburneus probe politus Sc laevigatus tutissimum praestabit usum, moderath a fronte ceruicem

versus quadragies ductus, Marsilio Ficino lib. I.de vita,c. s. teste. SExΤvM, ut dentes fricet ac mundinimmundities enim dentium prsterquam

40쪽

VALETUDINE. '

qua quod oris graveolentiam parit, spiritus et foetidos,impuros , di iu3bulentos exhalat,qui ad cet ebrum eleuati, ipsi non paruam noxam inserunt, Sordes item dentium cum cibo permissae ct in ventriculum de latae, cibum ipsiim foe- pe torrum punt.Idem de lingua iudici uest, nam ct huic adhεrantcs 10rdes, ne inventriculum defer*ntur, diligenter abstergendae sunt. Quare os mane experrecto gargarizandum,& nisi h emes sit

multa aquasi igida, cui aceti nonnihil admistum sis, fouedum esto ut elegater admodum lib. I .cap. z.Cornelius Celsus praecipit.Nihil autem denti b. aequhnocet, ac frequentior laetis esus, ii cluit Galenus lib. 3 cap. I . de alimen. fac ut . di seri E ct copiose se ii bcns admonet. Nocet, inquit,lactis esus assiduus dentibus: ci circundatis carnibus, quos gingiua nominant. Has enim humidas, dei es vero putrela ctioni 1 ei ossioni admodum obnoxios reddit. Sumpto igitur lacte, os uno diluto coaluere convcniet. Satius autem sucrit, si mellis etia quid pia ipsi inieceris. Ita namque omne caseo- sum quod ex lacte detibua sic geng uia circum fixum suerit,abste g .tur. Quoi si etiam cuipiam tam roballu fit caput, ut uini ancri collutione n 6 cflcndatur a

melius is dciatibus de gingiuis consuluerit, vel untamen ci mel vino permissu,