장음표시 사용
111쪽
112쪽
Speciosa equidem Romani Ciuis cognomenta, di digni
tates; humans vero sortis admonemur, tunc praecipue,cum monumentum inspicimus, a Parente Filio pientissimo , qui decem tantum,&nouem annos, &dies viginti septem vixerit, extructum.Verum is nequaquam complorandus, qui tam illustri familia nobilis , tantae celebritatis honoribus decoratus, Vitae breuitatem, memoriae suae diu turnitate superauit. At,num,quia Lucius Saturius Picens, Asculanorum Coloniae notatur Patronus, inter incolas iure reserendus eQuid nit Nonne ex Publii Fundanii elogio,quod supra retulimus, ipsum Asculi Patronum simul, & Municipem legimus' Sed quidquid rei sit, lapidem exhibuisse, ac simul exorare. Posuisse non piget. Qui autem ut opinionem meam alio.etum auctoritate fulcia tam hebes, qui Picentem Saturiu noiure arbitretur inter Asculanos ciues posse connumerari u Tull.Asculanos dici Picetes doceat'Doceas inquit ille de Asculana differens gente, Solos Picentes in Urbe non ebe pere. Quis neget quinetiam Asculanum Ventidiums eum tamen vetustiorum plerique Picentem hominem scribunt. Ciccum insuper Mathematicum nostrum, Picus Mirandula Dynastes, Piceni rudis exsibilat alumnum 3 Vt praeteream inscriptionem Capitolina, in qua de Asculaneis Picentibus triumphasse Strabonem a meritur, his verbis.
VI. CAL. IAN. Vt autem nihil indiscursum pertranseamus, quod quidem,
ad te Bras antiquitatis illustrandas pertineat, Cum ex relatainscriptione colligatur, P.Saturnam Picentem Praes
ctum Cohortis secudae Astyrum extitisse,addam inscriptionem aliam Campanam, inquaPraefecti eiusdem Cotariis umentio, quam exscripsit Manutius. .MVNATIVS.M F. L.
113쪽
Quendam insuper Vettium cognomine Picentem lego in oratione M.Aemilii Lepidi Consulis, quae extat adhumum integra, in fragmentis Sallustianis Lib. I. Erat vero hic ex intimis Lucii Sullae, in quem peroravit Aemilius. Quod a tem in calae nostri lapidis, disiunctae punctis visuntur hae literae D. M. sepulchrales dedicationis notae, Dis, siue Diis Manibus legi debent. Quod ut in aliis, in nostris quouu monumentis obseruauimus alias; quς llae e in fron te. apponilint suetae habemus tamen in alio lapide apud Asculum,d dicatio m similem, positam in fine Legitur haec ad disetam Tomiam in pulcherrimi saxi fragmento, ita. PHAEDRO. MATER.
m qua quidem inseriptione, ut videre est,us ponuntur ita line lapidas,quod Dios Sacrum significativi in alio apud CeN Lum baccoccium, superius relato ia
114쪽
Εllum illud memorabile , quod Romanῖ
aduersus Italos gesserunt , cum ab Asculanis caeptum, ac in eo de Asculanis sit soli modo tritura phatum non alienum ab haethistoria puto; Quocirca hoc tertio Libro , huius belli gestae sigillatim scriberct statuimus. Cum igitur per omne tempus, ac in omnibus bellis Asculam Romano pium Imperio suppetias tulerit, Romanam Civitatem:petere noni dubitauit Romani vero,Italos quoq; Vt exteros fastidientes, eam illis donare detrectarunt multoties . Quamobrem oppressis Gracchi s, Italicorum popalorum patronis, ac interfecto tandem Druso, qui pro Italis Ciaitatem ae Senatu pom stulabat de quo M. Livio Druso , vide Crispi Sallustii orationem ad Caesarem de Rep. ordinanda, Velleiumque Paterculum decreuerunt Itali a populo Romano deficere,eiq;bellum totis vicibus inferre. Itaque per occultas legationes, foedus ineunt, datis vltro, citroque Obsidibus; primumque
eorum consilium fuit, ut Eeriis Latinis, Caesarem,ac Philip-
115쪽
ptim Coss. traici clarent. Quae res sero cogi ita fuit in Urbe iudiciis intenta, ac seditionibus. Tandem ubi intellexere i , quos maxime crederent idoneos miserunt ad populos, ut rem explorarent , ranquam aliud agen res ; quorum aliquis conspicatus adolescentem Aurium Asculanum, obside ducti ina in Vrbem aliam, id indicauit Q Seruilio Procoss. in Piceno agenti.Seruilius propere Alculum ingressus, Ascilla, nosque solemne patrium celebrantes, minis deterrere co- natus, ab iisdem, quod defectione ni proditam intelligerent, interficitur,& cu eo,Fronteius Legatus His e medio sublatis, nemini Romanorum pepercerunt; atque omnes eodem Asia Bulanorum impetu confossi, bona eorum direpta sunt. Itaque aperta defectione, Omnes finitimi arma arripiunt, Marsi Pe ligni, Vestini, Mar accini; eos sequuntur Picentes, Frentani, Hirpini, Pompeiani, Venusini, Appuli, Lucani, Samnites, nationes tarn ludum insenta Romano nomini. Hetrusci quoque, & illorum Principes Arretini; quo qui de bello Arretiti, & Clusium vastaverunt. Volaterranus Lib. s. agens de Hetruscis Denique quidquid populorum a Liri usque ad intimum Adriaticum strum occurrit , siue terrestri itiner , siue oram Italiae circum legentibus; horum legatis querentibus se non admitti ad ius Uiuitatis ue cum tamen i piorum , opera, & auxilio, populus Romanus, longe, ac late inperio polleret, Senatus satis ferociter respondit , si resipuerint, auditura se legationes, alias non . Ira voto frustrati, bellurru sparant, habitisque delectibus, conscribunt peditum, equi tumque ad centa a millia, ut asserit Appianus; qtia inuis scri bat Patetculus Hist Tib. 2. Cap. 1 f. Id bellum amplius trecenta millia iuuentutis Italica abstulit . Nec minores fuere Pop Ro. copiae, ad Urbanum exercitum annumeratis auxiliis socioru,
qui in fide permanebant. His praeerant, L. Iulius Caesar, & P. Rutilius Lupus COS. ambobus enim tam grauis, & intestini belli Imperium decretum est, & menia, cum portis, munitae custodiis;quod tum maxime stia res,vicinorumque agi vide retur. Et quia mentione semel facta nouorum institutorum, apparebat, Varias, ac multiplices esse volutates hominu , Le-
116쪽
tilio, Cnetis Pompeius Strabo, Magni Pompei Pater ueCaepioni C. Perpenna, C. Marius, Valerius Messala; L. autem Caesari, P Lentulus, ipsius germanus,T. Didius, Licinius Crassus, Cornelius Sylla, Marcus Marcellus. Singulis attributae sunt duae pro turiciae, omnes proconsulari potestate ornati;& ut in arduo certamine, interdum supplementa submissaeo; Sociis vero,prςter minores Duces oppidatim lectos, cum imperio praeerant T. Afranius,Vmbrorum Imperator, Q. POpe- . dius , Marsorum Dux, & Latinorum ; Marius Egnatius, P. Ventidius, Asculanarum copiarum ductor, C Papius, Marcus Lamponitus, C. Iudacilius Asculanus , Herius Asinius , Ve-tius Cato , ac tandem Minatius Magius ; qui pariter copias. inter se partiti, opponebant se Ducibus Romanis, non sine mutuis cladibus. Caeterum, cum ante huius belli initia,ac ipso bello vigente, plura prodigia apparuerint, opere pretiuino duximus eadem recensere. Ante igitur belli mitium, Alcippe mulier peperit Elephantem ;& quaedam Ancilla Serpentem, teste Orosio, Lib. s. cap. 18. Sub ortu Solis , globus igneus a regione septentrionis, cum maximo Coeli fragore, emicuit . Apud Arretinos, cum panes per conuiuia frangerentur, cruor 8 medijspanibus, quasi e Mulneribus corporum fluxit. T er septem continuos dies grando lapidum immixtis etiam testarum fragmentis, terram latissi- md verberauit. In Samnitibus, vasissimo hiatu terra flamma prorupit, oe' que ad Caelum extendi visa es ; tum infra omnium generum animalia intue manus hominum blandὰ perpeti, atque inser homines vivere solita erant, relictis stabulis, pascussique,cum balatu, binnitu, rugituque miserabili ad Lyluas, Montesque fugerunt. Canes, quorum natura est extra homines esse non posse, lac mosis ululatibus vagi, luporum ritu oberrarunt. Mures, arroses LauinjL clypeis, hoc
quoque portenderunt Plinius lib, S. c. 38. & Cicero lib. I.& a. Diu . & idem Plin. tib 1 3. cap. 29. Inter antiquissima delubra I un habebatur Quirinoboc est ipsus fomuli in eo Iacra fuere myrti duae,
ante aedem ipsam per longum tempus; altera Tatricia appellata 1, altera plebeia. Patricia multis annis praeualuit; flaccescente pluela, exuberans, ct lata, quandiu Senatus quoque soruit lia vigensi plebeia torpida, oesqualida. hae postquam eualuit, saccescente Patri.
eia Marsico bello hoc scilice tu languida austoritaspatrum facta
117쪽
ae paulatim in sterilitatem emarcuit maiestasTrodligia recenasuimus: nunc quae contigerunt inter eOS mutus cladeS,com. pendio referam.Vetius Cato L. Iulium, caesis M. M.in .ssiserniam compulit, quae ilim perstabat in fide Romani Populi . L Scipio,& L.Acilius inde seruorum habitu elapsi sunt ; reliqui fame coacti, tandem deditionem fecerunt Venafro veriro per proditionem capto, Marius Egnatius duas Romanas
cohortes ibi concidit. F. PresentetuS,Perpenna,cum X. m.Οbuiam sibi iachim, sagauit , caesisque ad quatuor millia, reliquorum armis maxima parte potitus. Quamobrem Rutilius s.adempto Perpennae imperio ,reliquias eius Gercitus attribuit C. Mario. Marcus Lamponius, Licinium Crassunt aggressus, octingentos ex eius militibus prostrauit, reliquos Grumentum compulit . C.Papius, Nola per proditionem occupata , Romanorum duobus millibus, qui in praesidio
erant, per caduceatorem ad se transeundi potestatem fecit; illi conditionem acceperunt, exceptis DucibuS, quΟS comprehensos victor necauit inedia. Stabias, Minturnas, Sales nunaque Romanam Coloniam coepit; captorum oppidorum CisaeS , una cum semis ascripsit in militum suorum minae- Ihim. Pervastato deinde omni circum Nuceria agro , finitima oppida similis iniuriaerane tu ad eum desciverunt, & petenti auxilium miserunt decem peditum millia, equi res mil. la; quibus auctus Papius, Acerras Obsedit. Tu Sex. Caesar,aC- citis Gallorum peditum dece millibus, & Numidarum equistatu castra prope illum posuit. Papius vero Oxintam, Iugurthaeae sis quodam Numidarum filium, & Ventisina, in qua
stim asseruabathur, custodia eductum, ornatumque purpnra ostentabat eius popuIM:bus, sub Caesare militantibus ue cumque crebra eorum, Ut ad proprium Regem fierent transfugia , COS. caeteros, Ut suspectos remisit in Africam. Post hςc, cum Papius temere austas esset oppugnare castra Consulis, jamque partem Valli conuelleret, emisso per auersam portam equitaru, caesa sunt circiter sex millia Papii militum , pota quam victoriam,Consul inde abduxit exercitum. Mi-iutius Magius Asculanus,legionem conscripsit in Hirpinis,
qua cum Herculanum, simul cum T. Didio caepit, Pomper
118쪽
ios, & Syllam oppugnauit, Cosamque occupauin; cuius d virtutibus, tum alij, tum maxime, dilucideque oriensius retulit. Hic, quia a sanguinis abstinuit effusione, sedato heli o, viritim a Senatu Ciuitate fuit donatus,ae duo ipsius si . iij suerunt, quamuis pueri, creati praetores. Hic ex nobilissimae Magiorum familia oriundus, filii Decij vigil , Campanorum Principis nepos, quem Atauum sutam vocat Pater-R '' culus, Historiς Ronianae Scriptor prs stantissimus;qui quide Paterculus eousque processit, ut Quaesto GSenator,& Tribunus plebis crearetur, ac Tiberii Imperatoris exercitum duceret in Pannoniam; qui etiana Magij Celeris Germani me. minit, cuius praeclara opera usus est Tiberius. Hi equestri ordine parentem habu erunt , Equitum. Praefectum apud Germanos. Libuit vero hic Minatii posteros non reticuis. se, nunc ad inceptum redeo . Ad Iudacilium in Apulia . Canusini, una cuna Venusinis defecerunt, de plerique alii Populi; quosdam vero abnuentes imperata facere, vi expu gnatiit; deprehensosque in his Romanos nobiliores neca, uili plebeios vero, & servios, militibus suis immiscuit. Alter
autem Cos. Rutilius, una cum C. Mario duos , non longα inter se distantes pontes super Lirim construunt, ad traiicie das copias, quibus Velius Cato cum exercitastio se opposuit ; propius pontem Marij, dispossitis nocta circa Ratilii
pontem , in Valle quadam, insidiis, eam diluculo trajcere passus, aggreditur, caesisque multis, multos in fluuium egit praecipites. COs .ipse in hac pugna saucius caput, paulo post
ex eo vulnere moritur. At Marius ad alterana ponte haei es,
ubi hoc intellexit ex cadaueribus delatis psono flauio, quOS. seca habebat propere traiectis , castra hoitiua paucis custc-dita expugnauit, quo factu est, Vt Cato pernoctaret eo loco, ubi vicerat,& penuria c6meatus, mane coactus sit inde discedere. Consalis autem cadauere, &aliorum nobilium notata paucorum ad sepulturam in Urbe in relatis tristis visa est populo eius pompae facies,& diuturnia S luctus excitus est, tot Ciui ulta deinderio.. Quapropter S.C.. decretam fuit, ut posthac defunctorum in bello corpora ibi humarentur , ubi
119쪽
gniores ad militiam fierent. Id decrectram mox cognitum . & hostes imitati sui In reliquii anni nemo in Magistratu successit Rutilio. Cum autem Caesari no vacaret in Urbem re uerti ad Comitia, exercitum eius Senatus commisit C. Mario, & QSaepioni. Ad hunc Caepione Q. Popedius MarsoruDux transfugere se si nullans, adduxit pro Obsidibus, duos seruos puerOS, more ingenuorum pretextatos;& quo magis fidem impetraret, plumbi massas, auro, argentoque circunlitas attulit,similique hortatus est, ut se Duce, confestini aggrederetur hostilem exercitum, dum nullo regitur impe xio; ita deceptum hominem praecedebat ; Vt vero Uentum est ad locum insidijs prestitii tum, ipse in tu navit in quendam cursu contendit, quasi circi im pecturus ubinam hostes es.sent; quo facto, signum suis extulit, illi prouolanteS, CaepiO- Cn;bis nem interficiunt, cum multis alijs; reliquum eius exercitum in si Vc Senatus adiunxit ad Mari j copias. Per idem tempta S, sext.Caesar peditum M. triginta, equitum quinque ducens per fauces qtiasdam praeruptas , & ex improuisi irruente Mario Egnatio, in vallem compulsus, lectica ob morbum, delatus.cit ad Fluvium striendam, unico ponte peruiuna; ubi maiore parte exercitus amissa, reliqai S passim arma proiicientibii S, aegre se recepit intra Teani moenia , ibiqtie suos armauit, prout potuit ; acceptoque supplemento , properauit ad Acerras defendendas ab oppugnatione Papi j ; ita collatis castris, neuter alterum alii US est lacessere. At C. Marius Mar- s se ad Ortos egregie repulit , Vsque ad sepe S Vlne torum eos persectitus, quas Marsis aegre transcendentibus, Roma nis non libuit urgere amplius ; Sylla vero, qui ex altero Vine torum latere castra ha bebat, fugientibus Occurrens, & ipse multos interfecit, ut ea die desiderati sint ex Marsis supra lex Miltia,armorum numerus multo maior venit in potesta te in victoris. Ea clade magis etiam esserati sunt Marsorum sit animi, reparatisque viribus, Romanum metu cessantem ultro lacessere sunt ausi ; est enim Marsorum gens pugnacissi- s. mil ma, de quibus hoc uno crimine triumphatum est , inquit B ppianus ; cum antea nunquam alius de his triumphus sit
vi ubi nam ad id temgoris , nec sine Marsis , nec de Marsis
120쪽
triumphatiam fuerat . Parte alia,circa Falerinum Montem, Iudacilius , T. Afranius, ac P. Ventidius coniunctis copijs, exercitum Pompei fusum, fugatumque intro Firmum comis pellunt; ad cuius obsidionem Afranio relicto, alij duo in diuersum abeunt. Ponapeius his, qui clade supererant, armatis dentio , a pugnando abstinuit ; aduentante autem alio exercitu,Sulpitium per deuia missium, iussit Afranij terga inuadere; ipse a fronte eum adortus est, cumque dubio marto certaretur, Sulpitius incendit Castra Afranii;quo viso, illine ordine , sine imperio trepide receperunt se intra Asculum; Afranius sortiter pugnando cecidit; Pompeius Asculi
oppugnationem instituit. Caeterum Iudacilius timens Patriae, cum Octo cohortibus ei succurrit; simulque per nunciOS, Praemonuit Asculaiaos, eruppionem facerent in ObsessUres , quam priiDu procul adueniente ipsu conspicerent, ut hostis
Cogeretur ancipiti pugnare prςlio;sed Asculani per segnitie nihil moueriit;Iudacilius nihilominus per medios hostes penetratuit intra moenia, sequetibus quotquot poterael, & ex Probauit eis timiditate, & inobedientia. Veru, desperata incolumitate Ciuisi, prima inimicos , ita Ob pristina simultate tu ob recente culpam, quod mandata ipsius aspernati caeteris eiusdem contumaciae fuissent auctore&, . contrucidauit mOX in Templo rogum extruxit, eiqque lectum imposuit, Sccum amicis epulatus, post prolixam compotationem , Vcnenum hansit; quo facto , decubuit, hortatus amicOS, Vt faces subderenti atque ita gloriose vitam siniit, ne superstes esset patriae . Iudacilius hic aliqua parte aemulatus Themistoclena; ille gilippe,ne contra patriam pugnaret, hausto Tauri sangliine, se ipsum interemita hic, ne calamitatem Pa triae Videret, veneno vitam finiuit, num vero gloriosiuS Occubuisset pugnando,quam venenum hauriendo, aliis iudica dum relinquinaus. Interim Iulio Caesari Senatus in sequentem annum prorogauit, cui Consulari potestate,impertu 3 is iam pro coiis ulcirciter XX.m. hostilia dum cactra in uet, aggressiis ; strauit ex eis octo millia, scii torum longe maior numerus relatus est; sed cum circa Asculum diutius haerer