장음표시 사용
121쪽
Damiarec apud Asculta ingeruntur, diuersa parte Hetria sci, Vmbriqtie una cum aliis quibusdam finitimis ad defectione spectabant, inuitatis accessu partiti m. Quo nouo metu accedente, Senatus, ne circumquaque hostibus cingeretur, sollichttas, littoribus, quae Cumas inter, & Vrbem sita sum, impositit praesidia; tumque, ut ex Macrob. Saturin I .constat cohor tium duodecim, ex libertinis conscriptarum, Opera memΟ-rabilis virtutis apparuit, tunc prim tim ad militiam iob viro rum inopiam acci lis; sociis vero, qui tum in ossicio maneret, decreuit Ius Ciuitim, quod praecipue concupitum erat ona'nibus;&decretum id dimisit circa Hetruriae populos, illud auidissime excipientes ; quo beneficio, & amicos devinxit arctius, & dubios in fide retinuit, & hostes eadem sperantes, mitiores reddidit. Per haec tempora, quadam die, cum exercitus per diuersas regiones dispersi esset,apud Asculum septuaginta quinq; Ciuium Romanorum, supra sexaginta Ita licorum conflixere. Iamque hostis Vrbem premens decipi,
tur ; Asculani enim , uti refert Frontinus, senio confectos, atque squalecites, ad moeniorum custodiam apposuere is , quos ubi visere Romani, sperantes Urbem praesidiiS carere propius impetu facto accedere ausii sunt ; Verum enim Vero irruentes Asculani, Romanos fugant, atque trucidant. At Asculani,nondum cognito Hetruscos mutaui me sententiam xv. m. militum auxilio , per deuios calles circumduxerunt in Hetruriam; quos aggressitis Cn. Pompeius iam COS. concidit ad v. m; caeteri dura ad suos pes loca aspera, & invia, hyeme quoque grauante, palantes, se recipiunt, & fa,mem solantur glandrbus, dimidium eorum interijt. Eadem die Porcius Cato, Pompeii Collega, Mariis bellum inferens, occisus est . Post haec, I Cluentitis Syllam ad Pompeianos
Montes castrametatum contemnere ausus, & ipse castra ad
tertium inde stadium posuit ; Sylla vero halid ferens hanc
contumeliam, ne pabulatoribus quidem expectatis, in eum fecit impetum; & tunc quidem victus fugit; mox receptis pabulatoribus, profligauit Cluentium , & Castra in remotiorem locum transferre coegit ; qui deinde assumptis auxiliis Gallicis, rursus cum Sylla castra contulit: postquam ve
122쪽
ro utrinqlle exercitus prodiit in aciem , ingens Gallus pro currens, inuitauit ad Gua gulare certamen ex Romanis alique: sed cum eum parue flaturae Numida consocisset, territi Galli confestim tergae verterunt; iamque turbata acie, nec alii Cluentiani perstiterunt; sed Nolam confugerunt trepidi. Sulla vero persequente , in ea fuga ceciderunt ad XXX. m. cumque per unicam portam recj perentur,Nolanis metuentibus ne hostis sinuit irrumperet, caesa sunt circa muros alia viginti millia,& in his, Cluentius fortiter pugnans Occubuita Ea tempestate, cum in agro Nolano Sylla immolaret, iubi to ab una parte Arete prolapsius est Anguis, quo viso, Post humius Arus p ex suasiit, Vt exercitum in expeditionem educeret; quapropter inde Imperator Sylla in Hirpinos inovst, & Equulanum oppugnare cςpit. Oppidani qui ea ipsa die Lucanorum aduentum expectabant, tempus ad deliberandum postulant; ille dolo intellecto, dat hor spatium; interim ad moenia , quae trabibus consstabant, fasces sarmentorum admouet, & eos post horam incendit; ita metu expressa dedititione. Oppidam, quasi vi captum, direptum est; reliqua oppida Hirpini nominis, ultro in fidem P. Rom. redierunt . In Samniam inde bellum transfertur, non per eos adituS, quos insederat Mutilus Samnitum Dux; sed per ambages,qua minime putabatur hostis venturus ; itaque repentc multi op pressi sunt, reliquos passim fuga dispersit. Mutilus saucius , cum paucis AEsernia cnotinuato cursu delatus est . Sylla, e pugnatis eiu S castris, duxit exercitum ad Bovianum, in quo rebellium populorum consilium agitabatur ; & cum tres arces haberet id oppidum; Bovianensibus in Sylla intentis, circummissae aliquot Cohortes, iusseae lunt diuersa parte quamcunque illarum capere,dc fumo id significare; quod ubi successit, a fronte aggressius moenia, non intermissa per tres horas oppugnatione, iandem Vi c pit. Et haec quidem per aestatem prospere gesta byllae auspiciis; qui sub hyemem ad Consularum petendum in Urbem profectus est . At Cn. Pompeius Marsos, Marrucinos, Vestinosque subegit ; diuersa Parte,C. CosconiuS Praetor,Salapiam vi captam incem
iit, Cannas in fidem pecepit; ab obsidione Canusii,superuen-
123쪽
tu Samnitum, post acrem pugna, edita Vtrinq; magna strage, repulsus ad Caietas coactus est sese recipere. Cς tersi Trebatius S ainanitu Imp. dirimente exercitus fluuio, de nunciauit ei, aut traiiceret, comistia rus praeim, aut retrocederet;du vero ipse traiicit, ille retrocedere maluit,&Trebatiui qua primu traiecit, aggressus deuicit, fugietesq; Persequutus, in amne praecipites egiti, ita tu ex his xxum .desiderata sint; reliquis, Una cuna Trebatio, saluti fuit refugi Te intra Canusinam. Tum Cosco, nitas Larinatium,Venusinorum, Apulorumque agris peruastatis, Pediculos inuasit, & intra biduum, tota gente per deditionem potitus est, cuius successor Caecilius Metellus , ac cepto exercitu , Apulos adortus, praelio vicit; in quo POpedius, unus ex defectionis auctoribus cecidit ; reliquiae cladis cateruatim ad victorem transfugerunt. Atque ita bellum o hoc maxima contentione gestum est hactenus, donec uni uersa Italia Citiitatem Romanam adepta est; exceptis Lucanis, atque sananitibus, qui pariter aliquanto post. compotes oti facti sunt. Ascalum tandem a Cn.Pompeio capitur. Cuautem a quatuor Coss. res gesta sit, nemo tamen triumphauit, nisi Cn. Pompeius Strabo; quippe qui solus Asculanos, qui hoc bellum concitauerant, deuicit ; si12 enim inquit Flo
rus. Strabo Pompeius omnia flammis, ferroque populatus, non prius finem csdium fecit, quam Asculi euersione, Maviburi tot exercituum consularium, direptarumque Urbium Di s litaretur . Ac praeter caeteros, sic ait Orosius. Pompeius Consul diu obsedit Asculum, nequd Orb Atamen expugnauisset , nisi 'pulum in campum prorumpentem vicisset ; decem, O octo millia ea pugna caesa sunt, capta tria millietis . Asculum ingressus, Prffectos, ct Centuriones , omnesque Asculanos Principes virgis cscidit,securique percussit, Seruos, predamque omnem sub hasta vendidit; eliqtios liberos quidem, sed nudos, ege nos abire prscepit , ac nibil tamen in aerarium ille contulit.
Pompeium Strabonem hunc tisti mphasse in Consulatu, ris cade Asculanis Picentibus scriptum est in Capitolinis Tabulis, pirotina quas comprobat Paedianus, Plinius, Valerius Maximus, ac Dion. Bellum hoc Italicum fuis appellatum a Corfinio , Pelignorum metropoli, communi uniuersis Italis Ciuitate; quapropter, translato nomine, Italitiam appellarunt. Eam L naua
124쪽
linamque Ciuitatem Italiae populi , qui contra Romanos:
Ital ZB. Ooniurauerant, aduersu S P. R. receptaculu, propugnacti itaq;constituertit; ibiq; nuocatis coniuratis ImperatoreS crea-
Sirabo. runt. De his plura Strabo L V. sub sinena. Hoc idem quoque bellum Marsicum fuit dictumὸ quoniam a luarsiis rebellandi suscitatum fuerat initium. vide ibidem Strabonem. Cicero Achione itu in Verr. I ii. maximum, d cillimumque bellum axistimauit Italicum; plerique idem,Sociale nuncupaver scum a multis Ciuitatibus, foedere iunctis gestum sit Bellis So. inuus. cialibus, inquit Augustinus, Italia vehementer ast licta, ad vastitatem miserabilem, desertionemque perducta est. De hoc bello agunt, Florus Abbre a. lxxi.& sequentes ue fusissime Appianus Lib. I. Bellorum Cluilium, a quo omnia fere exscripsi natis, Plin Cap. 63. & 7s. de Viris illustribus. Valer. Cap. 6. Lib. 8. Augustinus Cap. 17. & 26. Lib. 3. Civit. Dei. Plinius Cap. I. Lib. 3 3.Naturalis historiae . EutropiuS Cap. I. Lib. s. Orosius cap. 18. Lib. s, Eusebius Lib. Temportana. Solinus Cap. a 1. Plutarchus in Sylla. Horat . carm. Lib. I. Ode I . ubi alta
Et cadum Marsi memorem duelli.
Vbi plura Mancinellus de Bello Marsico. Strabo Lib. s. atque utinam extarent Volcat ij Elpidi; opera; hic enim fasin si me res a Pompeio Strabone gestas , Ut inquit Io. Rauisius Textor , scriptis prodidit ; iram pacato bello Sociali, Pompeius Strabo fulmine ictus expirauit ; cuius corpus, dummρρ- asportatur,ex lecto detraxere Romani, atque omni ignomi nia affecere. Odij cati fas Oia, inexplebilis in illo pecuniae cupiditas fuit; huius filius peculatus fuit postulatus; sic enim
in Pompeio Plutarchus;Siιb recentem Strabonis dectis , Pompeius nomine eius peculatus postulatus ; publicd pecuniae reum iudicauit iudicibus Alexandrum ; λίνοι Θηρευτικα retia , bros eum , inter ea quae ex Asculo Hrbe capta sunt , habe reri ipse vero ea quidem acceperat a Parente expugnato Asculo, fedamiserat. Haec Plutarchm S. CV. POMPEIUS. SEX. F. C Plutar- STRABOήOS. DE. ASCVLANEIS. PICE IBVS. A DCLXL
VL Κ. silc legitur Capitolinis in Tabulis. Quocirca di Asculanas triumphatum est, vigesima quinta die Decembris. Extat Senatus Consultum, apud Sigon. de Antiquo Iur Pro.
125쪽
Prouinciarum, Lib. 1. Vide Frontin. Strata gem. Lib. I. dia Sylla,in Bello Sociali. Asculo ia in capto, quis Urbe iterum condiderit penitus ignotima est ; ac non pariana aberrant i=. qui Ventidium Bassium, Asculanum, Asculi fuisse instauratorem amrmant; nam ante Ventidii potentiam,aliqua apud probos Romanae Historiae Scriptores sit Asculi mentio , ut
apud Caesarem,Commentarior. Lib. I. eaqUe tempestateis , omnium oratorum princeps a Cicerone habitus est T. Be- tutius,Barrus Asculanus: Sic enim Cicero in Bruto . Omnium
autem eloquentissmus Titus Betutius Barrus Asculanus, cuius extant aliquot orationes Asculi habitae, illa fomae contra Cueoionem, nobilis fanὰ,cuius orationi Caepionis ore respondit Aelius : qui quidem multas scriptitauit orationes, i e nunquam Orator fuit. Haee
ille. Qualem igitur palamus fuisse Vinum, cum Cicero Omnium oratorum , ac eloquentiae ipsius Pater, Barrum omnium eloquentissimum appellet 3 Utinam Vero eius extarent seripta 3 At postquam L. Sergius Catilina Rem p inuadere ausus eii, nonnulli Asculanorum ei ad Remp. Rom. Occupandam sunt auxiliati ; quod ex vetustissi ino quodam manu scripto libello, quo narratur Brutiorum colligitur,& fortasse id testatur C. Crispus Salii istius, Hust Oricorum
Princeps,cu m inquit. dem Dies temporibus, tu Gallia citeriore, atque Vltoriore ite in Agro Piceuo, Brutio, Apulia motuserat i c.
Cumque C. Cςiar traiecto Rubicone;Vrbem Romam inuadere studeret, Ariminum primum proficiscitur; inde exercitu, Pisaurum,Fanum, Ancona in occupat, Trgiatum recipit,& Auximum. ambus rebus, magnuS Romae terror coortuS, Roma Contules, atque Prima teS Omne S profugerunt. In te rim Caesar Picenum percurrit, Asculamque a lentulos Spin. rhere desertu recipit. Haec omnia apud ipsum Caesarem,CO.mentariorum Lib. I. habentur his verbis. Itaque ab Arimino M. Antonium, cum cohortibus quinque Aretium mitit; ipse Arimini cum duabus legionibustu Uit, ibique delectum babere instituit. Tis aurum, Fanum Anconam singulis cobortibus occupat . Interea cerritior actus, Tignium, Thermum praetorem, cobortibus quinque tenere oppidum munire, omniumque esse Tignior erga se ν0luntatem,
curionem cum tribus, quas Pisauri, s Arimini habebat, mittit; cu- I. a ius
Commo Cicero. T. Be- tutius Barrus
126쪽
itins aduentu cognito, di us municipi, voluntati TherMus , cohortet ex Vrbe educit, O profugit ii milites in itinere ab eo discedunt ac domum reuertuntur Curio omnium summa voluntate Tiguium recipit. Quibus rebus cognitis, confisus municipiorum voluntatibus far, cohortes legionum xiij. ex prae dijs deducit, Auximumque proficiscitur; quod oppidum Actius, cohortibus introductis tenebat , de- ediumque toto Piceno, circi m msis Senatoribus habebat. Adventuc si aris cita lito, Decuriones Auximi ad Actium Varum frequentes conuenit ni ; docent fui iudi j rem non esse, neque se, neque reliquos municipes pati posse, C Caesarem Imperatorem, bene de I ep. meritutantis rebus gestis, Oppido , nuaenibusque prohiberi proindὰ habeat ratione posteritatis periculi fui. Quorreo ratione permotus Actius Vcrus, praesidiuin, quod introduxerat, ex Oppido educit profugito Hanc ex primo ordine pauci Caesaris consecuti lites , consistere cogunt,c5missoq;praelio deseritura fuis Varus: nonnulla pars milita domum discedit, reliqui ad Caesar em perueniunt; atque Pna cum his deprehensus L. Papius primipili Centhrio , adducitur , qui hunc elande ordinem in exercitu Cn. Pompei antea duxerat . At C sar milites A dtianos collaudat, Tapium dimittit, Auximatibus agit gratias fe-que eorum faciti memorem fore pollicetur. Quibus rebus Iomam
nuncialiS, tantus repente terror intiast, ut cum Lentulus Consul adaperiendum grarium venisset, ad pec iam , Pompei0Senatusconsuis: proferendam, protinus aperto fanditore aerario, ex Vrbe profugeret.
Cesarem enim aduentare iam, iamque ladesse eius EDites, falso nunciabatur .sunc Marcellus Collega , O plerique Magistratus co-fecuti font. Cn. Pompeius pridid eius diei ex Vrbe profectus, iter ad Legiones habebat, quas ὰ Creare acceptas, in Apullia, hiberno rura causa disposuerat. Deleritus intra Vrbem intermittuntur. T ibit citra Capuam tutum esse omnibus videtur. Capue primum se confirmarit, colli tint ; delectumque Colonortim qu/ lege IuliaCapuam deducti erant, habere institumit ; gladiatoresque, quos ibi Cmar in Ddo habebat, in Forum proiitictos Lentulus libertati confirmat s atque his equos attribuit, sesequi iussit; quos post ea,monitus a suis,quod ea
vos omninm iudicio reprehendebatuὸ , circum familiares conuentus ,
Capue,cusodiae causa, dis tribui Auxmo Cesar progressus omne agriεTicerium percurrit.Cuncts earum regionum Trme Iurs libent simiscvrmia rccipiunt eum, excrcitamque eius omnibus rebus iuuant.Etia
127쪽
ex cingulo, quod oppidum Lubienus consituerat uaquepecunia edia cauerat, ad eum legati conueniunt, quaque imperouerit se cupjdij simὰ facturos pollicentur ;Milites imperari mittunt. Interea Legis duodecima C arem consequitur. Cum his duabus Asculum Picenuis proficiscitur. Id oppidum Lentulus Spinther decem cohortibus tene is bat, qui Cmaris aduentu cognito, profugit ex Oppido,cohortesque fe- cum abducere conatus , a magna parte militum deseritur. Relictus in itinere cum paucis, incidit in Vibullum Rufi , missum a Pompeio iuVrum Picenum, confirmandorum hominum causa, a quo factus V bullus certior, qus res iniiceno gererentur, milites ab eo accipit ipsudimittit ; ipse ex finitimis regionibus , quas potest contrahit cohortes ex delectibus Pompeianis 3 4in his Camerino fietientem Vistillem Hirum, cum sex cohortibus, quas ibi in prsidio habuerat, excipit , qui
bus coactis,tredecim vicit, cum his ad Domitium Aenobarbum Corfiniunt, magnis itineribns peruenit, Caesaremque adesse cum Legion bus duabus nunciat . Domitius pro se, circiser viginti cohortes cx
Alba, ct Marsis, ct Pelignis, nitimis regionibus collegerat. Recepto Asculo, expu*oque Lentulo, Caesar conquiri milites, qui ab eod scessorqnt, deleriti que insitui iubet: ipse unum diem ibi, rei fumentarie causa moratus, Corfinium contendit. H aec Cesar in Coin
mentarii S. Quae omnia libuit adscribere, culti gesta sint in agro Piceno; atque sic notare placet, quae dicit Cicero, pro Cisero Sulla, videlicet, his temporibus nobilissimam monestissimaque feminam L. Torquati, inter Romanos Patricios facile Principis, matrem, Asculanam fuisse; ex quo coniectare fas fui est, quanta Ascillanorum fuerit, potentia , & nobilitas ; ς' -μ cum nec Romani Principes, totius Orbis domini, Asculano rum nuptias non sint dedignati. Nunc ad historiam. Pacato Sociali bello, traditaque tandem Italis, iam dili ab eisdem auidissime expetita, uitate Romana . pro qua soluim totis
viribus dimicatum . Non enim, inquit Cicero, ut eriperent no- Cicero bis focis Ciuitatem fised vi in eam reciperentur,petebant; cum tantum quinque supra triginta veteres Romana Tribus essent, additae sunt & aliς octo, siue decem , ut mauult AppianuS, in quibus descripti Itali, suffragia redderent. Has inter, Cluent ia, Papiaque recensentur; a Cluentia, & Papia familijs, ut
Panu inius sit spicatur, fortasse derivatae. De Cluentia haec ib niti,
128쪽
le.L Cluenti', bello Italico cotra manos Ducis innianus meminit. Gentem etiam Cluentiam Ryme nobilem Augusti tempore fuisse,eam que a Troianis, Cloanibo,comite Aenes defendi se tradi: Virg. lib. stis Verbis. genus unde tibi, mane Cluenti, Ab hac facile fieri posse, ut Tribus Cluetia nomen obtinuerit de p mentio extat in hac νetusta Subiacens inscriptione o
DIS. MANIBVS. SEX. IUNIUS. SEX. F. CLUENTA
Ciceronis adiicio testimonium, qui in oratione pro A. Cluetio Habito, habita, factus Parentis illius Encomiastes, perbreve quidem, sed praeclarum de illo, quod sequens,protulit elogium ad Iudices. Cluentius Habitus inquit ille fuit pater
huiusce, Is dico homo non solum Municipi Larinatis , ex quo erat ;;c E. , etiam regisnis illius, ct Vicinitatis, virtute, existimatione, nobi .
litate facilὰ Princeps. Haec Cicero; qui Romanum Equitem huius F. in eadem oratione appellat. Qi i id autem, si a Clu TF isti, ent O potius , quo numine Picenus irrigatur ager, quam 1 CD δria Cluentijs Larinatibus, Cluentiam Tribum deritiarem Hacq si in re pace tua Pan uini haud errare ine crederem ; nam Cluentia familia, Larino in Vrbem profecta, inter equestres, dumtaxat locum habuit. Ex illa nullus per ea tempora Senator in historiis, nullus notatur Consul in Fastis ; satis quo visum Ciceroni pro dignitate Auli Cluentii, in citata ora tione, illum nominasse Equitem Romanum . QSocirca nec tantae extitisse existimationis opInor, ut laomen Tribui indere potuerit; nobilissimae namque familiae Omnes celebrantur, quae vetustis nomina Tribubus indiderunt. IEmilia vi delicet, Cornelia, Fabia, Menenia, Papyria, Sergia, & Veturia; atque post bellum Marsicum, ex additis, Costia Consur
129쪽
llaris, Minacia consularis, triumphalisque Ilia, Fla 'niaq; Atrgiustae Olianes; qui ibus quidem familiis longe inferior Cluentia. Aituminibus vero denominatas legimus non nullas , uti ab Oufento fentinam . Ab Aniene Aniensem, ab Arno Arniensem, a Velino tandem Velinam 4 Quidni a Cluento Cluentiam 3 Sed de hac satis. De Papia vero idem
Pan uinius. Frequentissima, inquit, mentio est huius Tribus tu ve- . iustis marmoreis monumentis, ita vi hec νua sdem reliquis facere
queat, plures quam triginta qninque Tribus fui e . Hec forte agente Papia dicta est, Italicarum nobilissima; nam inter primos belli Socialis Duces, a Paterculo, & Appiano, Papius Μutilus refertur cuius gens postea in Ciuitatem admissae in Consularis fuit. Papiorum enim, Mutili , Sc Secundini Con-1ulum, sub Augusto in Fastis mentio extat. Item leges Papiae, T. quoque Annius Milo, oratione Ciceronis celebratus, a gente Papia fuit oriundus,&c. A qua dubio procul haec Tribus nomen assumpsi.t, cuius hi lapides meminere .
ROMAE Q. CAECILIVS Q. L. PAPI LSIBI, &C.
adiicimus, ex ea scilicet,non modo superius relatos Consules processisse sed etiam proceres alios, inter quos clari nominis celebratur C. Papius Trib.Pleb.cuius rogatione, Omnes, qui Romς Versabantur, Italis exceptis, Urbe pulsi sunt; cum peregrini Indigenas superarent ; nec satis digni vide-xentur , qui cum illis habitarent. Hic vero est Papius ille,de qu.
130쪽
qui Cicero pluries, vide, & Sigonium. Est etiam M papii. M. t. Dau multi illustris memoria in lapide Casiinensi , in quo sic legitur. M. PAPIVS. M.F L. MATRIVS. L. F. DUO. UIRI L D.
Signum. Concordiae, ex C.C. restituendum Coerauerunt; eidemq; dedicarunt Et Basim . Gradam. Aram. Saa pecunia faciunda . coer eidemque. probauer. Ad iiii.Eid. Oct.Cn. Domit.C. Asinio Cos.sed inscriprionem aliam iungamus,in qua papia Familia Uno conclusa , condi torio, monumentum habet huiusmodi
L. PAPIUS. L.F.TEREN. POLLIO. II. VIN. L. PAPIO L. F. FAL. PATRI.ΜULSUM. ET. CRUSTUM. COLONIS. SINVISTA N IS. ET.PAPEIs. MONUMENTUM EX. TESTAMENTO.L NOVERCINI. L.F PVB. POLLIONIS. VIAE. S UPERIORIS. ET. HEREDIS
In Papiam Tribum receptas puto Asculanorum reliquias, quod ut credam suadet lapis, quem eXtitisse Asculi in subur-bio assirmat Manutius ; in illo namquest mentio Publii Fundanij Asculani Ciuis, ct Asculani municipij Patroni, tribu Pap. sic enim legitur.
P. FUNDANIO P.F. PAP. PRISCO. PATRON. MUNICIPI. OMNIBUS. HONORIBUS. ET. ONERIBUS: FUNCTO. PATRONO CIUIT ASCVL.
Inscriptionem sic explico expressis literis primo versu.PELAGINHA. Publio Fundanio Publii filio Papia Prisco Patrono. Non autem, ut in alia Bellunensi male producit Valerianus, pro PAP. Papinius; neque PAP. Papiria, ut in Lusitano Firmani