Josephi Mariani Parthenii Electricorum Libri 6

211쪽

Dissidiis; vis nempe trahens, contraque repellens Secum contendunt & mutua praelia miscent. Hi motus verum, nec non certamina tanta Haud longum durant; quin Sc tranquilla repente Excipit haec aliquando quies; aliquando fit ingens Murmur, Sc horriseno cessant discussia fiagore. Horum tu specimen capies, si mixtus aceto Sit candens limus, medico de fonte petitus Nuceriae ; permixta inter duo corpora primum Ingens dissidium ; servent, agitantur, & alte Exsultant; tum magna quies ; componitur omnis Μotus 3 quaeque prius pugnabant corpora , secum Foedere conspirant adeo S iunguntur amico , Acres ut stimulos mordax deponat acetum , Et dulcem accipiat limo ex candente saporem. At longe secus , abrasi si cum scobe ferri Mixta superfusa irroraris sulphura lympha. Continuo excitas multo violentior aestus Exagitat partes, subitusque accenditur ignis . Rixantur secum discordia corpora, tantisque Adversa inter se contendunt motibus , atrox Non nisi ut ingenti dirimatur pugna stagore, Hoc quidam edocti exemplo , didicere corusca

ruIguraque , S tonitrus, terraeque essingere motus ;Tum quos Vulcanos appellavere , Vesevum , Trinacriamque Aethnam , rupta Brnace furentem , . Flam.

212쪽

ELECTRICORUM

i Flammarumque globos liquefactaque saxa vomentem .

- r: sollerti nobis descripsit Amatus ca

με δεβε Ingenio praestans, ausus penetrare sub ipsa Viscera terrarum , & causas proferre repostas Tantus inexhaustis cur de fornacibus ignis Ardeat, aeterno non extinguendus ab aevo. Nempe Vir omnigenas hic informatus ad artes , . Fg gius primum rhetor, mox acer opacae Naturae inspector , tum disceptator honesti, Muneribus tantis inventus idoneus unus

Multiplici insignem peperit sibi nomine famam IId vero , institui quod supra dicere , qua nam

Arte usi efficiant, paucis , adverte , docebo .

. - a Cum scobe corrasi vivacia sulphura ferri

i, Accipiunt; tum mixta simul, congestaque parvi In speciem tumuli cogunt; hic cespite vivo, Aggestaque operitur humo, tumulique supino Exstrilictas dorse, seu molli e subore , sive Ε tenui libro pelusiacaque papyro ,

Vir insigniter eruditus, Rhetor, Philosophus, & Moralis Theologiae Doctor, ea iam in publieam lucem edu. dit , quae de eius singulari eruditio-m eximiaque doctrina dubitare non sinunt; quibus praesidiis instructus tot, quae recensuimus, munera ςum laude sustinuit . Operum porro ab isto editorum tituli hi sint. DL Ufamineo misiso fiala refrenis optanioni intorno a' Fenomeni des V fusio e deali auri Vulcani. In N poli an. I 6s. Summa Moralis Theo--ias hausta ex opere P. Nicolai

me Misa e Ge.D. Neap. an.V76I. opus hoc pluribus tomis comprehen sum est, quibus quintus tomus a

cedit non aliunde depromptus , sed totus ab ipis Amato elaboratus. Diuili os by Coral

213쪽

LIBER VI ros

Imposuere casti. his actis, desiiper undam Imrant large ; humor ubi persedit ad ima,

Nec mora ; fermento partes agitante revulsas , Impositas nutare casas , tremere omnia circum

Aspicies . tumuli vertex reseratur, & ingens , Non sine terrifico sonitu , disclusa repente , omnesa subvertens prorumpit ad aethera flamma. Hoc quoque particulis tribuendum . hae mutua secum Dissidia exercent, & se fugitantque trahuntque Alterno instabiles , varia ut distantia , motu . Utraque vis pariter venit in certamen, di inde Atrox dissidium ; nec habet discordia finem , Dum media incertam dirimat victoria pugnam. Praevaleat si forte trahens , quae corpora secum Miscueris , coeunt simul & sociantur amice. Aemula sin autem duro in certamine victrix Vis contra superet ; nec pax, nec foedera , tanti Nec belli modus ; instirgens secum omnia donec Auserat; &superas turbo disperdat in auras. His ita praemissis , age , iam subit ultima cura, Et brevior superest vicina ad littora tractus . Nam . quod corporibus , quae consuevere receptam Virtutem imbibere , insinuans haec tota pererret Aeque diffuso virtus per viscera fluctu; Non alias extra tibi vim censeto trahentem aerendas causas. Vis nempe illa ipsa, solutum

tur in cor

poribus ρπνα batione

icis .

214쪽

aio ELECTRICORUM

Quae modo seiunctis distraxit partibus aurum , Disgregat, & fluctus partes dispensat in omnes . reo D- Quod vero hic minime nobis disiecta fatiscant

ra non dis

Disantur. Corpora, quod maneant hic omnia salva, suisque Cuncta immota locis, inde est, quod sonior inice Se nexas partes vis alligat. ergo receptus Insinuans tantum subit intervalla , porisque Spargitur illabens , integro corpore, suctus . Nec minus interea comprendit, Sc ambit inhaerens, Auri in particulis quod mirabare solutis, Particulas selidi, & teretes concrescit in orbes . Hos autem aequali distantia mole rotundat, Atque aequa pro parte locat; distantia nempe Quae vim pro imperio minuitque augetque trahentem Fluctu, A Jam, si nonnullis accrescat copia maior Tiso . . Corporibus rigui fluctus, causa inde petenda,

Qtuod vis ipsa trahens se Iongius efferat, ipse Affusi fluctus quam sit modus ; unde priori,

o madet imbutum corpus, nova copia fluctus Forte superveniens accedat, & inde recentes, a licet usque, novis fiant accessibus auctus. iam, m. Adde , quod in praesens nihil adversatur; & ipsae ., ἡ, et Haudquaquam leges descriptae viribus obstant, em minus augeri queat, arctarique premendo, Et mage condensos stipari fluctus in orbes ;Unde trahens quoque vis & contendatur , ct ille

215쪽

Largius interdum nonnullo in corpore abundet. Sin autem interiora vacet, penitusque reposta Explorare , &, quae medio corpuscula centro Abdita restiterunt , rimari attentius; horum Maiorem inveniens molem , tibi praedita quam sint Quae reliquis latuere globis conclusa ; modoque Vim quoque pro Vario augeri minuique trahentem. Hinc minor attracti , vel major copia fluctus; Quo minor aut major minimis, quae corpora texunt, Addita particulis vario est discrimine moles. Nam , certam etsi mensuram natura quibusque Provida corporibus descriptam sanxerit, ultra Quam fluctus, quanquam larga adsit vena , perennes Exsorbere nefas; vulgo tamen omnia eandem Non retinent. hoc idcirco, quia plurima saepe , Et multum variant; species, vis indita, moles ,

Ipsa superficies , atque intervalla globorum . Illud praeterea sellerti indagine dignum est,

Corpore in alterutro superans cur fluctus iniquis Ponderibus nutet; cur idem saepe relabens Aestuet hac illac refluo in contraria motu , Momentis donec paribus libretur utrinque . Sed teretum extremas orasque modumque globorum, Atque superficiem si contempleris , eundem Hinc atque hinc nisum nequaquam viribus aequis Deprendes ; minimis variat vis indita multum , o a Dive

ius ipsius

inermisi.

eo eo ora non eum εmodum te fuant.

, fluctus

incertus nuut

Pro in aequalita isse virium inaequali issas motus .

216쪽

ELECTRICORUM

Diversa pro mole , globis ; variantia fluctus Qui sequitur momenta, statim ac librata quiescit Vis titubans, globulis aequa pro parte tributis ,

Ipse etiam aequato tum demum examine sidit. corporibus, miros quae nata vapores Exceptare sinu , atque alieno crescere censu , Conveniunt; eadem reliquis ut non minus apte Corporibus quadrent, quae primo electrica ab ortu Premist, Dirimus , expediam paucis. Ita scilicet imis, meum . Haec alium longe morem sortita , retrusos Visceribus claudunt, adeoque tenacia servant Ingenitos fluctus, ut non patiantur eosdem

Sponte sua irriguo quoquam perrepere cursit. Hoc tibi coniunctim vis & distantia maior iEffciunt. dirimit globulos distantia, tum vis Particulas liquidi selidis agglutinat; atque hinc . . Pigra quies , nullusque tenaci in glutine motus. Eoris, ab sedenim interdum , pigramque quietem --Ipsa etiam excutiunt, siquando fiat, eodem Temporis ut momento tantumdem extima fluctus Corporis eiusdem acquirat pars , altera quantum Extima item atque adversa amisit; dummodo partes Exiguum dirimat spatii discrimen utrasque. andocunque autem praeter contingere morem Hoc animadversum a te sit, tunc omnia iuncto Foedere conspirant, spatii discrimina , nec non

217쪽

Utraque Vis pariterque trahens , pariterque repellens . Hanc secum ipse exercet, ubi distantia maior, Fltictus; ubi brevior partes disterminat, illam Cum liquido exercent solidi corpuscula fluctu . Postremo haec eadem siquando co ora fluctus

Acquirantque novos, veteresque attrita requirunt; Qtianquam hoc perraro eveniat; sed si tamen unquam Contingat; minime nam quae eventura putamus, Interdum fors ipsa haud exspectantibus offert, Te refer ad motum , cuius violentia partes Corporis attriti permiscet, dc ordine turbat.

Ordine turbato , & propria iam sede relicta , Particulae hac illac certa sine lege feruntur Incertae, inque vicem modo se fugiunt, modo secum Una ipsae coeunt; sic alternantibus istis Conciliis & dissidiis, fit ut, obvia quando est Nunc minor irrigui, nunc maior copia fluctus , Cum vario alternent dispendia mutua lucro . Legibus his passim faciles per corpora aguntue Arcani fluctus; his ipsa electrica virtus

Paret, & illapsu iugi diffusa per omnem

Naturam rerum , terrasque polumque pere πans Una tot eventus miro discrimine gignit, Tot lusus ciet una, & tot spectacula , quorum Altius hinc prinia repetens ab origine causam , Non est a quoquam super his cur plura requiras.

mementum

his in cor poritas exis

218쪽

conclusis

operis. Defatis inris auctoris.

auctoris i. Suburbans Vivam a

ai 4 ELECTRICORUM

Hactenus haec , quantum novitas, atque aspera rerum Materies vatem sivit, conatus iniquas

Ad Pindi leges utcunque exponere , finem Hic demum statuam; neque ego te , absiste vereri, s

Amplius , usque nova inculcans documenta , morabor .

Sat tulimus ca) longi fastidia dura laboris ,

sat latum pelago spatiis consecimus aequor; Et vix scyllaeam rabiem superavimus, aegre Acta tot scopulos inter , syrtesque dolosas , Navifragosque sinus cymba; quam nunc male tutam , Atque fatiscentem laxa compagine, tempus Collectis tandem ad littus subducere velis . Iam sale tabentes artus, iam se si a levare Membra errore viae longo iuvat, atque periclis Destinctum tantis illo contendere, quo me Blanda voce vocat, reducemque invitat amoeno

villa

sortim operum , vaeua dum ea Lua musa In Iongum traherent; R 'quae sequuntur. Hoc autem l nisi met Virgilii exemplo confirmat Viis da, quod in allatis vel sibus vel praeiscipit, vel certe insinuat atque imitandum proponit; subdit enim pameis interiectis, Me nulla ideires quiret ins Mere , quin post Naturas m apum dictus , er Iiquidamelis , Triglis Arisaes quaesus, monitusque parentisProsequerer duruci semone , o Protea visinum occ Fortasse aumbe in hae ultima

digressione prolixior iusto videri poterit. Sed magno se auctore tuetur, Vitilio nempe , qui in Georgic rum fine etiam ipse liberius ac longius evagatur. Hoc autem, absoluto opere,concedendumPoetae censemi ronymus Vida, Poeta summus iapoeticae artis Doctor in primis egregiis, qui lib.2. Poeticorum ver. 7.

ait : Vidi etiam , qui, iam pers G munere, longam Susiscera m ram , extremosub me vagantes Exais

219쪽

LIBER VLVilla cc beata sinu , quae condita Tusculo alto

Surgit, & adversis supereminet ardua campis . O umbrae dulces , fortunatique recessus lo antrat o sylvae t statio o grati silma longe Una mihi ante alias i requies o sela laborum lUt te nunc tandem, tot posit & sortis acerbae Adverses casus , & tot discrimina rerum , Exsultans animis, longum exoptata , revisis lHaud ego vel nemora Alcinoi, vel Thessala Τempe , Hesperidumve hortos, iactent quanquam aurea poma , Praetulerim tibi. Q iid primum nunc carmine nostro , Quid nunc postremum celebretur P an editus alto Colle situs ῖ liquidi an species nitidissima caeli , Et circum liber Latium prospectus in omne pDirectae anne viae , surgentesque ordine lauri, Vivacesque oleae , Sc laetam spatiantibus umbram Plurima consertis praetexens frondibus arbos pCommoda an aucupio loca vassim p an finibus ipsis una m Priscorum conclusa tuis monumenta Quiritum o se cunque ferant oculi, quocunque per amplam Planitiem inciderint, nusquam non obvia scitu

Villa riseulana Collegii Ro- Villam ipsam nunquam viderit; qui mani . Quae de amoenitate situs vero vel semel adierit , tantum huius Villae , de salubritate aeris , berit , ut haec poetico more φ g de pulchritudine auctor persequitur gerata putet , ut potius multo e in suspicionem ementitae verit minora vero existimot alis is tantum vocare poterit, qui

a is

220쪽

' Et digna occurrunt, & iucundissima vissi. ae quibus anteferam P se se pulcherrima primum ,

Et septemgeminos ostentans ardua colles , Spectandam ante oculos , orbis caput, aurea Roma offert, aspectuque suo beat alma tuentes . En urbs, en illa auspiciis fundata Deorum, Imperium terris, famam quae terminat astris. - -- Surgens a laeva a se mons Albanus ad auras Tollit, & umbriferum caput intra nubila condit;

Nobilis exsuriis mons olim ingentibus , & tot Congestis donas populorum , opibusque superbus . sacra Latialis cultus in aede Jupiter, unde o prius campum adspectavit, & acres Aeneae Tumique acies Saturnia Iuno .mbis. At dextra de parte cubans super arce supinum Tibur Palladios pulcro explicat ordine colles, Udaque mobilibus pomaria consita rivis. in & servat adhuc canae monumenta Sibyllae; vestigia templi. Ille autem procul assurgens & mole sua stans, rati conspicuus Latio , mons editus alto

A laeva, nempe subie hun -- mensuri plenitiem aspicientis e momniano sue podio domus. Quae hic de monte Albano, &insta de Tibure, & de Iacu R illo dicuntur, nota sunt, ut adnotatione non indigeant . In ha autem

Vertia

quutus est poeta auctoritatem Ios phi Mechi vulpii Soc. Ie. in suo vetere propbam Latio. Vide tomum s. romanae editionis I a. , ubi agutur de Tusculania & Algidensibus.co vanidia Aeneid. ILIAE. F.Ia Diuitigod by