Josephi Mariani Parthenii Electricorum Libri 6

91쪽

nZa explicasti non trus sunt.

AIiae rati nox asser

8ς ELECTRICORUM

Proveniant quo quaeque modo , quove ordine fiant. Nam quasdam extemplo leges , & foedera certa Natura imposuit , tentantum & curae notavit, Tempore , quo primum vitri volventis ab orbe

Dischisa in superas virtus se protulit auras . . - Nonne vides , eadem cum plenis excita rivis Exundat, temere ut non omnia corpora fluetus . 'Imbuat insinuans; nonnulla ut iugitu idem 'Irroret; contra quaedam aversetur p de ultrix Detorquens alio cursum , rivosque seqtraces : -ὶ

Respuat λ haec porro eveniunt quo denique cunque Assectius pacto tibi sit variabilis. r. 'Aspice , cum trepido motu in diverse trahuntur

Atque repelluntur salientia corpora γ ut ipsa , -'Cessante extemplo motu , coesposta quiescant; ' Et . subita veluti torpedine capta , rotante ' Haudquaquam obici, moveantur inertia vilm . Hos autem ad certos certo discrimine motus, Atque adeo oppositos , impmvis amoe quietem , Non sane videas. quid nam auxiliarius aer i Conferat,iassiduis quanuis assultibus instet. 7 'Inconstans etenim naturi, & mobilis ipse Non servare modum ; nec certa lege quietis . iAlteuiare vices poterit, nec tempora motus. 'Nam quid praeterea memorem, cum lucidus ignis - . Extrema tensae rumpens de parte catenae , . is a Side-

92쪽

Sideris aut coni somam exhibet anne putandum , cPersistente habitu caeli constantis eodem, . Seu gelido. Borea, tepidove agitetur ab Ainso, 'Aera tam varias fiammiS appingere formas : . - . - Posse ; erumpentes ut plurimus ambiat ignes, . . . Creber ω excita resides everberet auraii. '

Q iid Z quod succenses caelo quanquam ardeat aer , IEt tibi sulphureos late diffundat odorra , . - ENe flammas excire quidem, subitasque favillas. lCorporibus poteris vulgo omnibus ip stania certa Ni vigil addiscas prius inter stem Curati Perspectumque habeas genus , & multo ' ante notatum . . . ν Hoc nisi praecaveas , captabis idonea frustra , . Tempora ; nequidquam explorans, quid cogited Auster . Num pluvias nimbosque yaret; Boreamque m*r memsaepius increpitans, studio exspectabis inani, . . Serus hyperborea tibi dum descendat ab arcto Rhipheas linquens arces Rhodopenque nivalem

ae porro si rite fidem explorata merentur , . - concluso, Non est eur anceps dubiam sententia mentem - , Angat; ianque licet ratio quod praecipit , iliud , .s ae ..i. . a Constituas , unum minime res aera posse - - Edere tam varias ; ac proinde latentia rerum'. '' i Ei se harum quaerenda alio primordia , tantis o demum verax eventis constet origo'. iEm stipervacuam noli hic impendere curam

93쪽

Stultus , ' S incassum suscepto parce labori. λQiun sinito, vinclis quando non stringitur ullis , i a lubet, immense se se aer iactet olympo', . . e Et vagus aethereos percurrat turbine tractus . . Ignescat licet, & succensus fulguret igni , Et late horrifico quatiat caelum omne tumultu δ 3Siquando iratus summo tonat altus ab axe , . Iupiter, S caeca nimborum in nocte coruscas . rMolitur sammas 3 quacunque ab origine tandem Sint haec arcessenda tibi I & quae cognita vulgo Aeris in vastis gignuntur plurima campis.

Affertur m . . sed non ulla magis ratio convincere te vel '.

tisa amm invitum poterit , Vel confirmare labantem . 5 . .

uana. Aera non possie eventus producere tantos,

am , procul amoto si hos ipses aere mecum Eventus spectes; ars est nova quando reperta; Qua simul infusus , simul Sc circumfluus aer . . , Una exhauriri queat, exhaustusque repelli, . s. Ne sese iniussus furtivo immisceat astu Dὸρ 'H, Lucenti eae Vitro , Q vel perspicua crystallo

sua; -.. Eligitur lato vas ore, & sornice curo . . 3 Nec tu materiem , nec formam neglige γ utranque a jNon nequidquam hominis , mira qui protulit arte

ca In hac desciiptione maehulae quia aliis Hias sertasse ni Eleas dem Boisianae poeta propositam illam h . contigerit , quae , etsi Midianae , buit, quae in Musis Κirheriano assct, non singulis senasleputaras a i , ἀπι- . hoc ideo adnotandum taxi , nostra congruant. Diqiligoc by Coost

94쪽

Inventum memorandum orbi, magnoque futimis Subsidio, reliquis prudens sellertia certo iIudicio antetulit, talesque optavit ad usus . . Forma facit, ne Vas super incumbente taliscit Aere. I materies , ut sit .via pervia luci, i Nec non & pateat mspectus in intima liber. Isto delectu quaesitum ex omnibus Ore Inverso deorsum statues , ut concava sursum .

Testudo emineat depressis ardua labris . ' Tum corio e molli substemitur area . mollis . Hic quoque non corii spemenda est gratia; naime Hac fit, ut aereae compressum urgente columna 'ΘFirmius S plano vas haereat, auraque sensim . t '' Caeca per extremas nequeat sublabier oras. υ 2 2 si Aeneus in medio simit tubus , aenea subter Tubiis M.

Excipit hunc, arcteque amplexum fistula seeum Illigat; argivo stringem nomine dicunt . . isyringi inseritur qui congruat embolus , & qui su L Emistis,

cc Hane vorem diversi tam, nun 1 Mahidum Ua minime exiis Llarma idcirco imprimendam curavi stimarit, id gravi ratione ductus mmus, quia minime latina a nonnula cit; quippe qui diceret proprium hoc, lia, hoc in genere delicatioribus, i huius at te am, quod describituri dicari sertasse poterit. Caeterum -- se vocabulum ; ti ineriire illum, qui MIi mastuti mentionem facit Vi- circumloquutione .utatur , cum vox, , ,. truvlus , quod quid simile eunt no- suppetat, & origine graemi si lacl- stro embolo esse coniicio . Maseuli- nis scriptoribus non omnino inc num quoque vocis eiusdem genus mita, & ad rem, qua de Nitura μ' . i...igraeca alis tuetur auctoritas. Quod clarandam - . veru ab las voce uiuuanda sibi a

95쪽

ς, ELECTRICORUM

Tractabit dextrae, atque illum in diversa trahenti Non se dissicilem praestet, durusque resistat. ot vis. Praeterea geminae non uno munere claves . . Adduntur Vitrei cutadia credita claustri se . obtigit his; servantque aditus. harum altera nempe Excipit eductim , foribusque emittit apertis. b i Aera ; ne semel emi Γαsuccedere Imrsiis .ar ' Vel novus adveniens tum sida pere furtim l u I . Tentet, sellicita. vigil Excubat altera Gura ui .: I . His ita constrictis , perfectisque ordine rebus , gAdnixi validis teretem exercere lacertis :ι ' : Suringadaci unti, tactantemqiae aerae fi aura HVi multa susiurant. syringi insertus eandem . IIre redire viam non desinit embolus δ usque b. Rarior inclusi inim sensim evadat, ct omius i .. ' Cesserit exemptus repetitis halutibus aer. Hoc pacto miros constructa est machina in ussis , . . v a non Brtassi felicius ulla reperta ; l Ingeniis hominum nil non tentantibus , de nil Sollerti demum non perficientibus arte . . . t ..ptare; . Huius ope haud facile eit dictu e quam multa latentis Non modo naturae detecta arcana , sed ipsis .... Sint oculis subiecta fidelibus . Hic tibi fumus, 'Ingenita quondam ferri levitate sub auras . . ν-.,m C ditus aetheroas , fundo subsidit in imo ς .

a Desidis in morem , lympha stagnante, paludis.

96쪽

. . . t

Hie blandae volucres, & picti terga lacerti , 'Et quaecunqtie cavis conclusa animantia si*tis ,- Pro vitri desecta modo , non tempore longo Exhalant dulces animas , exstinctaque sensim Deficiunt ipsis cum dificientibus auris Hic subito videas tumidas effervere .crebris . i .. Non aliter lymphas bullis , undantis alieni : Plurima quam costis cum subdita flamma quietos Sollicitat latices , violento de concitat aestu. . Altius exsultat spumis superantibus humor c --lli iid dicam , ut vitreis clausi in penetralibust utres Rugosam intendant pellem quid , . saepe tumentes

Ut disrumpantur, cum se . hementius aequei . Inclusus corio rarescens explicati aes λ i l P

Ne multa ; hic multas deprehsa est aeris, ignis Ipsius hic gravitas comperta a hic excita tetrum

Natura horrorem quo foede oppressa lacebgii 2 :. Excussit vacui, ain curamque abstersit acerbam . ii 'Tempore quin etiam lex illa , . quo venit in us*s. Coeptaque vulgari essitanta experientia, moestam Explieuise serunt tum primm denique Dontem. iEt vero , ingenium paullaaemollita severim, Nina ita secretos quaerit, Nelut ante recessus ὶ d Dissi.

97쪽

. . . . Dissicilemque adeo Vulgo se praebet , 'Si minus illustri nunc totam in lumine, saltem offert se se aliqua nobis ex parte videndam Olim quod priscis aegra indignansque negarat Jamque age luminibus cupidis crystallina septa ..

raptata is i ute siubi , vestiga oculis ,-cumsta tuendorasarius M. Callidus explora Viden, ut, si plurima virgam Inclusam imbuerit virtus , & tenvia fundum . . .: Corpora constemant, Virgae correpta , rem- ii LAere , succedant, nec non abducta recedant e . : i Α Ac neque is loculos subito fulgore corusne 'Percellum iEmmae , ivacuum per inanem me is Adde quod vitreis propius simachina . claus m ' :, bIi Constiterit, norisque modum , *atia omnia lucet , , I Exhaussi potem vitri perfiindete ; demum . Suspice edita dabitur , rie te morer, omnia ferme , - 'Quae caelo admirans spectabas nuper aperω. ι .. Irreum eα est cur amplius, est x 'λ- ..1 VestiganS, liquido scruteris in ine caldam. .

- re cemuerte alio; nec segnis parce labori ;Certionin densis dum spes assulgeat umbris a natusque tuos melior istum secundet. μὴ binis Nec te hunc illud moveat, quod S axe sereno. i. s. Et puro late Borea dominante , videri Vis mira intendi possit; contraque remitti

Caelo eadem pluvio, ct madidu spirantibus Austris .

o Haec,

98쪽

Haec , SE quae dubiam tibi cunque facessere curam Pollant, discuties demum , cum vera patebit Causa , atque arcanae emerget Virtutis origo , Interea non abnuerim , quin aere ab ipQ ' . Iam nunc subsidium tibi promptum arsesere cures. Nanque aer , qui semper adest , ad munera tanta Non renuit sectas persaepe adiungere Vires Ne tamen hic, iterum moneo , ne quaerere tende Secretas longe causas , penitusque repostas. ιNec minus incassum vana lassabere cura , . Corporibus causam si perscrutatus in ipsis , - Inde putes illam te posse arcessere, manat Unde vitri attrito iugis de corpore fluctus, Et vena nunquam sibi deficiente redundat. Nempe fuit, nova inexhausti qui semina vitri Miratus secum iugi manantia fluxu , Credidit eductam rursus succedere eodem Materiem ; unde prius seperas processit in oras ἔSic , ut perpetuo emum , affluxuque perenni, Usque eadem, in semet rediens velut acta per orbem , Effluat, R nunquam non instaurata recurset. .

Haud aliter quam , cum penuria adegit aquarum, Fontibus inventum e si lymphas mira arte perennes asmepera

cc sententia haec estNoletii Gab bro hae de re edito primum in Gallia, li, qui eam pluribus explicavit in Ita tum Venetiis impressis m. I7 7 Disilired by COOste

99쪽

Sumere, & Q lautis rarum decus addere villis .

DUN; A Nanque ut missa tubo , conchaque excepta capaci Marmorei summas aequavit marginis oras , . Acta per occultum dimittitur unda foramen . , .r Dum cadit in praeceps, subiectam turbine magno' o Versat agitque rotam ἴ citus una volvitur axis 3

Volvitur, S geminos motu siphonas eodem occluditque aperitque; at deflua lympha profundo Erigitur collecti lacu , sphcmis anheli ia. . . Alternante vice ς & superas educta sub auras - . . Se se iterum caelo rediviva ostentat aperto. 'Talis marmoreo η fuit unda a naea labro , o Atque

Albani. pinosis , quales praesertim Romae admiramur, quae laxitate ambitus, aedium splendore,viridariorum amo nitate , varietate scenarum ac Mismorum, directa ambulationum longitudine, ae praecipue veterum e cellentium statuarum incredibili e pia privatum videntur censum excedere . Porm villae nomine domus

ipsa, quam dominus incolit, a latunis antiquis Scriptoribus intelligitur. Nunc veru usus invaluit, ut villae nomen mi pro domo tantum , sed etiam pro adiacentibus praediis, sive viridariis usurpetur. c. Qualis hie describitur a poetasons, quem perpetuum vocant, talis

conspicitur in Villa, quam Cardi lis

Iariam, regio vere sumptu, exstruendam curavit. referta est enim rarissimis antiquitatis monumentis, signis, columnis, umis , intaiptionibus , quae undique a Cardinali harum reritum scientissimo, dili mitissime conia quisita, & ad ornatum Villae trans-tata sunt. Structura vero ipsius villae ad veterum normam atque aedifica di rationen omnino exacta est ; nihil in ea non antiquum, nihil non v terum Romanorum magnificentia plane digium occurrit, ut merito inter praecipua Urbis omnium pubeherrimae & nobilissimae ornamenta numeretur. In hac vem accuratiore

Albaniae Villae descriptione Partherum nosium genio opinor indae suos Disiligini by Coral

100쪽

Atque eadem refluit, qua Villa Albana nitenti Structa solo , & curvi in somam sinuata theatri, i Antiqui luxus , inaiestatisque latinae

Desuetum revocat tanto post tempore morem.

Regis opus . tam multa sinu capit una superbo , Quae vetus intulerat septenis arcibus olim Roma triumphato spoliis opulentior orbe. Centum illic caesae Numidarum e rupe columnae,

eum omni genere in Nitatis praese tim sacrae tum Pictinae, Sculturae, Architecturae operibus maxime dei reuur, quae ad veterem absolutillia mam sive graecam silvo latinam is mam affabre elaborata conspiciat . Et sane, cum a veteribus 8e vraecis S latinis omnium optimarum rerum

exempla peti unice possint, & vero debeam; nihil egregiis artibus exitiale pertimescendum est magis, quam , si

Artifices contempta imitatione, quae plurimum semper valuit. commentatationem ipsi suam innquam ducem ne magistram uniue sequi consuescant, aut si imitationem minime negligendam duxerint,non optimos quosque in una. quaque arte nuces ac magistros eligam,

ad quorum similitanem ipsi se fingant atque conforment. Hac de re legenda omnino est epitala Natalis Ἀ- stem de Museo Philippi Farlatii P. V. ad Griminam Cortonensem Academiam perscripta, & Venetiis m. I76 4. impressia . Atque ham quidam ep .la, Praeter quam quod doctissimi scimptoris acre subactrumque iudicium do veterum sculptori in , Pictorumque operanas verte demonst-; tanta Iam ni sermonis praestantia atque maestentia, quantam in paucis suspicimus, perscripta est, ut, quod clarissimus A ctor in lingendis arte ictis sequendimpraecipit, stylo ipse in scribendo suo plane assequutus dici debeat. Quare iure optimo Farsetis gratulandum exustino, qui Musi ad publicum commodum ac bonarum artium incremen

tum , non pei in sid regia uiamdueentia, domi suae mustituto, Script rem tanto Museo describendo idoneum

non ille quilem mora sit ι - , ut ego sentio, ab se certo iudicio elactum multis praetulerit; quo quidem indelectu quanta sit ipsius nobilissimi-ditissimique Viri, in hoc quoque ganter scribendi genere, ingenii et

gantia, satis declaratur. nteram numna in ea spectam a.