Études historiques et critiques sur les monts-de-piété en Belgique

431쪽

ceue oeuvre de roformes prudentes et successi Ves, doni

pretati qu'en dature. Beaucoup de monis agricoles existent entore denos jours en Italie , en Espagne et en Suisse. - Dans les Flandres . les comitis industri eis institusis pour la conservation et te divel oppement de 'ancienno industrie linthre, oni sitabit des magasins de prevollance, es-phce de monis industriela, ou. sans aut re nantissement que la bonne solet l'amour du travati, doubie apanage de nos populations sa mandes , Onprete aux tisserands du lin doni te prix est remboursh aprbs la vente clata tolle. En Belgique , l'interet se eomple par jour et non comme en France par quinetatne ou par mois; ce qui constitue un immense avantage Mur tesdἡposanis. - Ιl n'y a pas de drou de pris/e a parer a part les autres Dalx de rεgie. - Ιl y a une certaine uniformiti dans l'organisation des ita-hlissemenis de prot, etc.

436쪽

5φ La copio d'une consultation de cinquante docteurs de la Sorbonne. de Paris, hgalement contraire 1 l' institution des monis-de-pihth. 6' Un abrigh des deux consultations de Louvain et de Bouai au has duquel se trouvent heriis, de la main du notaire apostolique, ces mois rtequel ab ρε μι troues fur mulatre Iehun de Lillers au jour de son demire

nius Sevans.

9' Une clernihre consultation dirighe contre celle des Ilsuites, par Ianaonius, Paludanus, Mercerivi, Gares et Perea.

437쪽

NOTE II.

Princeps ut liberaret sibi subjectos ab usuris et iniquitate, mandavit viro cuidam sido et industrio, ut, cum alius commodior modus non suppeteret , ex pecunia ad reditum accepta super ipso monte erigendo aut erecto, ejusque juribus, bonis immobilibus et mobilibus, praesentibus et suturis, acervum aliquem seu montem conficeret, ex quo pauperibus et aliis eo indigentibus mutuum daret, accepto a mutuatariis pignore, ipsosque obligando ad contribuendum, pro rata aceepti mutui, ad sic constituti montis servandam indemnitatem, adeoque ad contribuendum pro sumptibus, quos interveniente directione, consilio et consensu sive resolutione proinetorum sibi a principe designatorum, judicasset necessarios ad statum et dictam indemnitatem et conservationem ipsius montis : lacla simul potestate eleemosynas piorum in sublevamen mutuatariorum promonte accipiendi; eo tamen cauto, ne quid supra sortem et indemnitatem, monti ejusque ministris unquam accederet ex contributione mutuat

riorum.

Et quia princeps per hanc publicam mutuationem intendit sublevare subditorum suorum miseriam et inopiam, quae intentio ad pietatem et misericordiam proeul dubio spectat : eo etiam accedente quod institutum istud destinaverit princeps ad persectiorem pietatem successu temporis

exercendam, aucto nimirum monte per eleemosFnas piorum, quibus notabilem eleemosynam ad eundem finem largiendo ipse praeivit : plaeuit

montem hunc vocare montem pietatis, aut ut Belgae loqui malunt, misericordiae. Quamvis enim in eo nunc minor exerceatur eleemosyna quam in aliis montibus Italiae aut Belgii, qui capitale ex gratuita donatione habent , est tamen in desectum talium hic succedens, et quod super est miseriae indigentium non parum sublevans, et magis aliquando sublevaturus; ut merito contra eos qui se monti huic opponunt diei queat, quod sub pannis insantis Iesu quaerant usuram, et quod inter nascentis misericordiae conatus cadaver intersecti scenoris serulentur. 43

438쪽

Quaeritur, an in novi hujus montis principis authoritate post longam cum peritis consultationem stabiliti erectione, administratione, directione et conservatione aliquid sit reprehensibile, quando stricte ea quae princeps

statuit observantur. argumenta contra montem.

Ratio dubitandi, imo et damnandi hunc montem prima petitur ex parte redituum, ex quorum venditorum pretio ipse mons constituitur : ipsi enim reditus videntur sine hyptheca constitui. Domus enim montis, quamdiu ipsa soluta non est, censetur esse in aere alieno, ita ut inidonea sit hypotheo vel saltem insufficiens. Persona etiam superintendens est in frugifera in hac qualitate, quia nec sibi nec monti quicquam potest acquirere nisi per eleemosynas, quae omnino sunt incertae, sed potest procurare solam suam indemnitatem. Praeterea videntur iidem esse venditores et emptores horum redituum, quando ossiciarii montis notabilis quantitatis reditus super eum emunt quem ipsi administrant. Secunda ratio petitur ex parte aedificiorum, quae in primis nimis sum tuosa esse arguuntur et supersuos sumptus habere, magis pro commodi tate ministrorum quam necessitate montis : nam quod attinet ad custodiam pignorum, incumbit quidem mutuatario mutuatori pignus in custodiam dare, sed custodire illud non est mutuatarii sed mutuatoris. Itaque non debent sumptus illi quibus munitur domus ad custodiam pignorum , im-phni pauperibus mutuatariis. Ad haec qua justitia pauperes qui nunc sunt. gravantur sumptu capitalis harum aedium in omnem posteritatem instar palatii duraturarum' Abunde suffecisset locationis annuum pretium ae limare, et solum pro rata in singulos annos inde aliquid in gravamen mutuatariorum computare.

Tertia ratio petitur ab excessivo sumptu ministrorum ; ipsis enim nimis larga stipendia videntur assignari, quibus non solum sustententur, Sed etiam ditescere possint, cum tamen sola praetexatur indemnitas. Quarta ratio desumitur ex eo, quod eliam divites eadem commoditate qua pauperes permittantur mutuum petere a monte sub eodem interesse Hoe enim injustitiam videtur introducere, eum aequum non sit pauperes in solvenda domo et onere ministrorum etiam divitum commoditati consulere. Aecedit quod istud sit contra capitula montium a sede apostolica' approbatorum.

439쪽

NMES. 37sQuinta sumitur ex eo quod erectus sit hic mons sine authori late Pontineis, quod ab reclesia vetitum est in Conc. Lateranensi sub Leone X R. Sexta et postrema inde sumitur, quod salso dicatur hic mons pietatis, cum servetur rigor justitiae in redditione ejus quod mutuo acceptum est, etiam a pauperibus, absque ulla misericordia aut eleemosyna, imo sumptus hactenus aestimentur ut minimum ad ratam usurae centesimae, ubi longissime receditur a capitulis montium approbatorum, quae tantum permittunt modicum quid accipi pro indemnitate. Additur quod sub minori interesse alibi publicus mutuator det mutuum sine arrogatione nominis montis pletatis : et hoc ipsum saltem sedis apostolicae judicio relinquendum fuisse, an tale institutum novo exemplo diei possit mons pietatis.

Bespondetur. Si quid reprehensibile hic esset, id esset propter violationem juris naturalis vel humani : nam jus divinum positivum nemo quod

sciamus hic violari nunc urget, cum satis certum sit usuras ut vetantur Lucae sexto. etiam jure naturae vetari et ibi nihil mere positivum addi, quod jure naturae non comprehendatur. Non violatur autem jus naturae. quia tenetur mutuatarius qui consensit in levationem ad reditum pecuniae mutuandae, et in Sumptus alios, quos mutuatorem debere subire praenovit ut sibi beneficium mutui praestet, suum benefactorem indemnem servare :tenetur etiam ei compensare pro rata sui beneficii onus perpetuo mutuandi quod suscepit. Qui enim sentit commodum , onus quoque sentire debet, ut habet regula juris. Communitas autem mutuo tali indigentium, Principe ejus tutelam gerente et consentiente, censetur merito in omnia illa onera consensisse, eum aliter non potuerit ei subveniri. Ius etiam positivum humanum, saltem in Belgio usu receptum, non violatur. Certum enim est summorum pontificum constitutiones de redituum creatione, non esse usu in Belgio receptas, quoad illa quae juris sunt positivi, etiamsi in praesumptione usurarum tandentur et quod excusare non observantes recte docet Navarrus si isneraveris Id , quaest. 3,num. 083. Quamvis autem sedes apostolica quoddam genus montium ita probaverit, ut ei contradici inhibuerit, non tamen ideo censeri debet omni generi montium a Principibus aut Bebus-publicis quomodocumque erigendorum legem statuisse, ut prius a se approbationem peti voluerit, quam ulli

tales montes pro communi necessitate usquam erigerentur.

440쪽

Super est respondere ad rationes dubitandi, et quidem ad primam respondetur super monte ex authoritate et liberalitate prineipis erecto et super ipsius bonis quibuscumque habitis et in suturum habendis, spectato etiam quod cum tali industria , fide et cautione administretur. quod et magni et certi peculii loco est, indubie posse creari reditus ; praecipue his

in locis ubi etiam reditus personales et mixti tolerantur, nam sic consideratus mons personae loco haberi potest. Neque patet calumniae quod ossiciarii privata qualitate emant aliquos ex his reditibus a monte, cum ipsorum capitale monti serviat loco pignoris suturae fidelitatis, et non magis a seipsis debent dici emere hos reditus, quam sibimet ipsi ministrare quando monti ministrant. Λd secundam , an sumptus fiant aut facti sint supersui in hoe monte, est eorum judicare quorum peritiam et probitatem ad hoc princeps elegerit. Sumptus autem qui in pignoris custodiam aut conservationem fiunt, certum est deberi a mutuatario, et ab eo peti concedit constitutio Leonis estque communior sententia doctorum. Si quis enim equum pignori det, certum est ipsum ad pabulum teneri, praesertim si ex contractu hoc sa-ciat. Bene enim observat Conradus tractatu 2 de contractibus, quaest. 46ὶ, pro talibus teneri mutuatariuin, quasi virtute distincti contractus ; ipsius enim commodo per istos sumptus principali et ultima destinatione consulitur. Quod vero urgetur, non posse mutua larios qui nunc mutuum P tunt, ultra locali0nis pretium ratione domus pro rata solvendum gravari latemur hoc aequum fore si exacte ea ratio iniri posset ς sed cum hoc impossibile sit, non est quod in praxin debere deduci urgeatur. Sane vix fieri potest, ut extraordinarii omnes isti sumptus, qui in aedibus emendis, et circa illas aptandas et instruendas initio impendi debuerunt, in ordinarios canones semper duraturos, et per mutuatarios secundum Proportionem solvendos exactissime distribuantur. Potuit itaque princeps monticum obligatione in perpetuum mutuandi duraturo pro tempore aliquid certi loco istarum impensarum accipiendum a mutuatariis constituere. praesertim cum in bonum communitatis indigentium pro ipsis ipse prin-zeps consensum supplere possit, et consentienti non fiat injuria. Quod confirmari potest, quia etiam in montibus a sede apostolica approbatis . pauperes sibi mutuo donare censentur, quod pro inaequali labore curandi pignora aequale solvent stipendium ; cum enim moraliter sit impossibile proportionem in hac diversitate servari, potuit princeps, cui hac in parte merito subest communitas indigentium , commune bonum ipsorum in