Galliae antiquitates quaedam selectae atque in plures epistolas distributae

61쪽

ANTONIO URSATTO Abb.

CU nullum in te ossicium sine culpa videar mihi praeterire posse,

perficiendum mihi esse existimo , ut itineris mei tibi ratio constet. In hanc urbem sum redux , postquam Linguadocii, ac rovinciae urbes praecipuas , compluraque loca circumiens perlustravi. Viennam modo iugdunum iterum in alias deinde regiones me conferam , ut per Burgundiam Lutetiam Parisiorum demum contendam. Verum cum his diebus ad nullum ferme amicorum literas dem , quin veterem Inscriptionem aliquam, velut strenam quamdam adjungam , idne praetermittetur a me virum illum interpellantes, qui rei lapidariae scientiam per traducem, ut ita dicam , acceperit , atque inscriptiones vulgarit eximias docteque illustrarit ' Minime profecto. En tibi ex iis aliquas, quae in hoc excursu hac illac sunt a me repertae, 'Varum noVitas , cum antea, Ut puto, noni videris, te aliquantisper detineat, atque oblectet. Gratianop. in via S. Ia

62쪽

Aostae in Delph. ad turris angulum.

Arelate ad Eccles Mininam.

IV LI ME LUC UIT LA E TYRANNIAE VIXIT ANNOS XX M VIII QUAE MORIBUS PARITER ET DISCIPLINA CETERIS UEN IN I sEXEMPLO FUIT AVTAROIVS NURU LAURENTIUS VCXORI

AELI L CELSA HIC SEPULTA EST

63쪽

In pago Brignon. ΑVE DORIS VALE DORIS DORIS SEXTILIA SEvER LIBER . . . Antipoli.

D MVENUS VICTOR IN BENE MERENTIL VIBIVS ACILI INVS ET L ERUCINUS CLAR HERNVI HEREDES

Lugduni prope S. Iren.

PHILET A G L LIBERTAE HEU RES VABANUS ET SVRVS FRATRES SOROR PIISSIMAE

Nemaus prope Coemet Hospit.

M CARENTII DAPHNII I VIR A GCARENTIA LAIS ET CARENTIUS FORTUNATUS PATRONO OPTUM O

64쪽

EPISTOLA

CN. OCTAVIO CN. F. Α

ΙΑvCO EX TESTAMENTO

C. OCTAVI. N. F. VOLT CERTI

Tres priores Romanus de Rives obtulit, quem antiquitatis amatorem Ut convenirem, ad insulam barbe, quam vocant, accessi , Lugduno haud Procul. Rursus exinde eruditus Vernet. Apparet e Virbiali Flamine, quamvis Hippolytum nemori Diana relegaverit, ut in silvis Italis ignobilis κυum Exigeres versoque ubi nomine Virbius esset, eius tamen cultum Gallias etiam aliquando pervasisse. In tertia, quam alicubi editam suspicor, quid pro penulis, nisi tholos intelligamus in medio

tecto, ut habet Isidorus, ubi trabes coeunt penulam , qua pluvi tem-POre tegebantur homines, tholus quodammodo repraesentabat ad omne quidquid egit abusim translatam aliquando vocem, Nonius docet. Per compendia quae subsequuntur, indicatur tectorium opus. Praetermisiasam dictionem quadratarius minoribus literis addidit. Vicus , ubi ante annos XII erutum marmor dicitur, Asa nuncupatur. Non paucae ibidem antiquae Inscriptiones et fossae sunt. Cum duo eodem nomine in Delphinatu vici habeantur, miror, veteres lapides in illo reperiri, qui Sabaudiam respicit haud mirarer scilicet, si in illo reperirentur, ubi Augustam Tricastinorum a Plinio indigitatam olim stetisse opinor Eam quidem recentiorum Geographorum aliis Niomagum , aliis S. Paullum Tricastinum esse placuit at viri docti videntur non animadvertisse, Augustam illam intermeam Vocontiorum Valentiam ab Itinerariis collocarici non ergo ab illis civitatibus tam remota fuit, ab earum itinere tam Hunc a ac diversa, ut mons QS. Paul, qui a tribus castris non a Tricastin j no- naen accepit eadem , ni fallor, est ac Ptolemaei Albaugusta. At etiam ubi alterum ost viculum nunc habemus, civitatem aliquando fuisse, memoratae Inscriptiones videntur suaderes tum quod plures sint, tum quod in lapide, quem prae manibus habemus, Decurionem videamias. Obstare tamen videntur Inscriptiones aliae ejusdem loci, in quibus VI CANI AUGUSTANI consignantur : quomodo enodabimus loci nomen, ut puto, Vicus Augusti fuit, quod nominis in Africa occurrit pluriesci propterea in libro Itinerario Augustus dicitur Civitatis exinde statum obtinuit, ut Patavicensium vicus , qui etiam jus coloniae impetra vit, sed nomen haud immutatum est quapropter Vicani Augustani semper fuere. Reinesius osta, seu Deae Au gusta dixit verumtamen ea Vocontiorum Augustae nomine numquam fuit donata lDe subsequentibus te nihil moror. Matrem Deum, cui pro Commodi salute Tauropolium fit, vel Numen Augustum, vel Augustorum dicitur, quo

praeconio

65쪽

praeconio, quamvis nici pariter indicato, de alios Deos in his regio nibus donatos invenio Carentiam, Venusiam gentes, Diviam quoque quod meminerim , audieram numquam Arelatenssis Tyranniae sarcho

phagi, in quo musica instrumenta sunt eleganter insculpta imaginem tibi exhibere in animo habebam , sed haec spes me frustrata est. Cum in titulo disciplina mores videantur distingui, credibile est, cum propter musicam disciplinam , tum ob probatos mores Tyranniam laudari, quae pro secto haud vulgaris conjunctio δε commendacio est. Ex praeclarissima familia, quam regis, singulos quos mihi amicissimos nosti scis enim e Benedic inorum coetu plures mihi semper observantia devincire studuisses sal vere jubeas velim P. Sandium praecipue eruditum Bibliothecarium cui plurimum debeo. Inter Xternos Gratianium Livi nae orationis aemulum , si occasio incidac Facciolatum M Vulpium purioris Latini eloquii assertores in Italia praecipuos rabbatem Contium inprimis, 1 Patavi degit. Vale.

E PISTOLA X.

Narbonensem duos fere menses pererravi. Nemausi , quam tibi patriam esse audio , bis substiti. Antequam Rugustodunum contendo, amicitiae nostrae memorem hac epistola me tibi probo Judicium meum de te praedicavi pluribus in locisci haud multos reperisse me in hoc itinere politior ingenio, ampliorique doctrina viros, qui autem modestia magis excelleret, fortasse neminem Memini, cum de veteribus Inscrip tionibus Genevae nobis sermo esset, quanti emendationem interdum vel unam faceres, de quantum aliquando latine linguar, Historiar, puriorique rerum notitiae interestet, optime te dissere re. Quam plures mihi in hoc itinere editos titulos emendare Usuvenit. Ubi Gruterus habet AS 4 8. s.

QVIVS . ASQVI . LIBER IIS . deprehendi in marmore AQVIVM 416 4,PAQV . LIBERIS . Ubi I in laoide DE CN ET . Ubi OPTAT INERE . ET . ICIAE . lapis OPTAT 1NE 13. s. RETICIAE . Quis hunc titulum arca marmorea insculptum pro Chri stiano haberet in dubium tamen haud revocabit, qui Danielem inter

66쪽

Leones, Christianasque figuras alias sarcophagum decorantes viderit4 Ubi M . 4. apud Gruterum EFFINIVS , lapis ERPINIVS . Ubii QP . IL li Q pis DE SUO . Ubi CUM BARIS VERSIDIAE, lapis CVM ARIS

RI CONSIDIAE . versus priores ibi desiderantur, abolendusque qui in editis prie it Philippi Caesaris honores cum privato titulo importune alibi consociantur, cum in acephalo cippo nihil aliud fuerit reliquum , nisi Io, CAESIVS RATER STIPENDIORUM XX . In alio autemmutilo

- 1 T. COMMINIUS C. F. DVOMVIR AEDILIS nihil ultra es

quamobrem INTER REX valeat cum praecedenti additamento. Ubi ex-34 . i. tus Acutius monumentum dicat ACUTIO PATRI, habetur in lapido ACUTO. Ita ex Acuti cognomine Acutio fluxisse apparet, ut ex Siculo Siculios, eκ Sedulo Sedulios ex Sedato Sedatios aliique seXcenti, quod innui jam , cum Complexiones in Acta Apostolorum in Epistolas edetarem ex codice vetustissimo, in quo CASSI ODORII uncialibus literi

perpetuo scribituro

Sequentem epigraphem Catelius vulgavit in Historia sua, sed aberrans saepius. In dimidiato lapide Narbona ad Abbatiam S. Paulli sic se habent majores literae minores ex conjectura supplevi

IM CAE DIU HADRiani Fil. Divi TRALANI PARTHICI Epos Divi Nervae PRONEPOS AELIVS Hadrianus Antoninus A vG IV PONT A XLmus Trib. Pot xx IM ID COS LIM P THErmas Vetustate CONSUMPTAS CUM OR ticibus ET BASILICIS ET OMNI Cultu ImpensisS A Resti ruit

Verum ut crimine ab uno omnes possis in Inscriptionibus vulgandi typographorum collectorumque interdum errationes arguere, simulque intelligere , quam necessarium vel ex hoc capite sit, antiquare vetus, ac novum inscriptionum corpus omnino condere atque adornare, monstrum

hoc inspice , quod a caligero , ut quam plura alia, ruterus habuit 493. S. . ANTI P. NE . AC FL. MUM ORIOV. P. QVI. MILITI INT IO LANO AE ANNOS XXVIII ' RO . DOM . AN VI PRAE . LANCIA . RIS ST AMICO MES PL. PAEANICO AVRE . ET IN ANT VIX AN . LXX V . PRAESIDICOS... DUUMVIR Ingens est arca e marmore nobili ante Patrum Minimorum Templum e tra Arelatenses muros. In anteriori facie duo gryphi vase intermedio ciu

67쪽

aVersa parte Centaurus, ae latera Sphinges ornant. Verba in ora famCophagi superiore per longum Xarata sunt praeclara autem plurimi facienda Inscriptio ita se habet

BENE PAUSANT IN PACE L MEMORIO V P QVI MILIT IN IOVIANOS ANNOS XXVII PRO DOM AN PRAELANCIAR II COMES RIPE AN COM MAURET IN AN DIU VIX ANNI XXV PRAESIDIA CONIUX MARITO DULCISSIMO

Ravi am Memorium virum Perfectissimum Chrustianum probat formula pausanti in pace Militavit primum diutissime inter Ουianos, quos a Dio

cletiano institutos scimus, necnon inter primaria ac praestantiora militiae corpora numeratos, imperatorem siquidem XeUntem proXime adhaerentes tutabantur. Duplices fuisse Notitia Imperii ostendit, quae seniores Jo-Vianos pluries recenset, cjuniores e tum inter Legiones Palatinas, tum inter Cohortes, vel etiam inter Scutariorum cholas videntur computari, qUod haec nomina inferiori arvo nonnumquam promiscue habita sint. Exinde Memorius noster annos sex Protector Domesticus fuit, de quibus trita omniaci in Palatio excubabant, rimperatorum latu protegebant Lancearii quoque plurifariam denominati occurrunt, modo inter Legiones Comitatenses, hoc est quae Principes comitabantur, modo inter Nume

ros illos in marmore significari puto, qui ab auctore Notitia inter copias Magistro equitum Galliarum parentes Lancearii Honoriani Gallicavi enunciantur atque ita supplendam judico marmoris lacunam. Eorum Praefecturam Memorius gessit, neque secus debebat in quacumque Cohorte de cribi, qui domesticus Protector fuisset. Ad majorem deinde prete fecturam accessi, e qua Comes Ripae nuncupatus est, quod ossicii nomen alibi occurrere non meriami Praefectus ripae Danubii habetur in Panviniano lapides habentur in Notitia volumine Legiones Riparienses, iisque Praefectura 9 o. a. Ripa pluries commissa , sed in longe dissitis regionibus Verum nUmeratur quoque in eodem libro Provincia Gallia Ripensis, atque in ea Proecius Classis fluminis Rhodanici nullus propterea dubito, Legioni Memorium praefuisse, quae Rhodani custodiret ripam. Comes denique Mauritaniae in gitana fuit, de quo Notitia pluries, docte Pancirolus, ut solet. Memo rium alterum uliano imperante Cilicia Praesidem nominant Libanius, Ammianus, Julianus ipse. HortatUS me es, Ut fragmenta quoque ne negligerem. Visum est, inter prorsus inutilia Narbonense istud non computare :

68쪽

EPISTOLA

In Pal. Ares1. . . .. AP RVFo NULEIANO V . AEDIL PRAEF O ET VOVI BLOViris humanissimis, qui in urbe ista me tantopere honorarunt, salutem singilla in dicas rogo , gratiasque iterum agas, memoremque me maXime testeris, gratum Vale.

EPISTOLA I.

LUDOVICO MURATORI Praep.

est quod perent , nisi prius doctis Mamicis viris probentur , de lapidario aenigmate sententiam tuam rogatum Veni , petitum-qU , t utrum eXplicationem meam ratam facias, caudide , hoc est more tuo, profiteri velis. Clausulam nosti in quam pluribus Galliae sepulchrali bus titulis extantem , ab ascia dedicaυit Lugdunensem sunt qui appellent; sed in tribus olim Provinciis passim adhibitam multae , quas sum intuitus, Inscriptiones testantur rarius in Narbonensi , Italicis nempe magis conformata moribus Frequentius autem Lugduni occurrit, quod in hac urbe literati lapides majori copia supersint. Ad Fourvieram in aede, quam Serrani dicunt , hanc nuper excepi hactenus incompertam.

. CATΙ. DRIBVRONS CORPORIS. VTRI CLARIORVM. LUGDUNICO SISTENTI MCATIVS PUPUS. PATRI IENTISSIMO . ET CATI A SILVINA CONIUGI

69쪽

PIENTISSIMO ET N VRVS. SO CRO DULCISSIMO. PONENDUM CURAVERUNT ET . SUBASCIA DEDICAVERUNT

Quid postrema verba sibi velint, perquiritur post tot concertatio ne adhuc sub judice lis est. Diversae sententiae ad la an diem plus quam duodecim prodierunt quin, alia fando audivi , quae nondum prodie runt, velut illam ascia Celticam dictionem esse me mireris fuerunt enim

qui Graecam dicerent. Vir Cl. . Montiis aconitas postquam ante annos

aliquot opiniones pensitasset singulas, nihil adhuc in hac quaestione vi

dere nos, ciam Xoticam formulam sperandum non esse, ut intelliga mus , donec aliquod monumentum eruatur, quod tam obscura rei ut evi asserat, 't ripi, pronuntiavit. Tamdiu Xpectanduin non autumavit nuperus Scriptor de ' 'p',φ9

Religione Gallorum vides me doctiorum praecipue rationem habere sententiamque suam ceteri rejectis protulit lasciam scilicet ligonem, seu

marrana significaste, haud commUnem tamen, Scintla UterentUr , cum lon

gis purgare ligonibus arva oporteret, sed peculiarem, ad terram sepulcro OVM rum struendorum causa fodiendam solummodo adhibitam. Utrunt haec sententia , cui P. Menetrierius quoque ali Uando appropinquavit, calcu

los omnes reportatura sit, Vereor, Iam in V nitatur non appareat eo

que vereor magis , quo cum doctrina CO Ungitur , cujus pariter funda mentum, auctoritas non exhibentUr nempe Gallos , cum sub ascia monumenta dedicarent, maXimis, Vae fuse describuntur, caeremoniis fecisse , iisdemque , quibus ab Etruscis urbes condebantur. Additur propterea , mulieres numquam ejusmodi sepulcra dedicasse , curn tamen viginti circiter ex Lugdunensibus tantum ponius inscriptiones ediderit, in quibus mulieres, vel simul cum viris , aut filiis , vel ex seipsis sub ascia dedicans docum in Decimani ipsa, quae ibidem ex Gruter affertur , ejus uxor sub ascia dedicet. Multoties accidit , ut dedicandi verbum halluci nationes pareret, saepe enim nihil aliud significat quam ponere, collocare, perficere, hei cujuspiam usum inelaoare. De hoc alicubi verba feci docte hunc de dedicationibus locum pertractare memini Alexium Varochium, cujus de Capuano A mphitheatro commentarium frustra hei perquisivi. Narbonae in moeniis hanc nondum editam epigraphen vidi.

70쪽

EPISTOLA

monument a scilicet Theatrum suum dedicavit Pompeius, cum in eo

primos ludos fecit, quod Asconius innuit Avii Capelliani lapidem Ne mausi inspexi pluries editum, in quo pro iis sub ascia dedicavat habetur

SUB ASCIA POSUIT. Funebres autem caeremonias, aut iis ex

hibitas, intercesii si nullas, vel ex hoc ipso discere est, quod vivi saepe ea struerent monumenta , c inscriberent, sibique ipsis dedicare interdum Spont profiterentur. Secundilla sibi iυ posuit, ct sub ascia dedicaυit Sulpicia

I g V in eo lapide quaevis syllaba interpungituro Agathemeris cojugi , sibique p., j. iPari si asia dedicavit attonio Restituto filii eredes ponendum curata Par. 61. erunt bii ita in marmores vivi sub ascia dedicaverunt. Jam quid ego sentiam expono , sed quibusdam tibi comprobare testia

moniis non potero , quae domi in adversariis habeo , nec memoria teneo.

Opino , nihil aliud ea formula .d asciae figura , quae summo lapide insia culpi solet, significari voluisse , nisi ea monumenta de novo fuisse excitata δε nulli antea patuisse Honorificum hoc plane erat . minime vulgare quapropter L τω καινῆ ν mi sacratissimum Servatoris nostri corpus Joseph ab Arimatiate deposuit, neque id memorare D. Mathgeus praete

misit. S. Lucas monumentum diiut οἴ ἡ ἶρ υ πο ουδώς κείρανι Ut umque conjunXit. S. Joanne. Monumentum novum , in quo nondum qui quam positus erat. Quidquid hoc honoris esset, clam oris, d liberalitatis ostentare non praetermittebant Lugdunenses , Galli ille ceteri tantum abest, ut eam clausulam modicis tantum , ac minoribus tumulis inditam, eaque I . mediocritatis laudem quaesitam putem, ut Aldus olim , deinde Fabretius cen-p- QI. sciere. Cum ergo minus commodes, minusque eleganter consuetis iom-

mi inibus verbis id exprimi posset in funebribus titulis , hanc formularii amplexi sunt qua indicabant, ab artificum manu eo ipso tempore id monumentum existe Propterea in praeclara apud Guichenonium, d subinde R p. so apud Reinesium In scrintione , quam dc in s. codice reperi etiamsi ali-qUanto diversam, haec habetur clausula T V M HOC OPUS SUB ASCIA EST. Ultimum siquidem instrumentum quo in ποτέοις, sive subterraneis cubiculis aedificandis , ut cin aedificiis aliis,

Utebantur, ascia erat, qua calemacerabatur ad inducendum tecrarium muris: ut adhuc fit. TripleX, non Unum tantUm , Ut a recentioribus, qui hanc

quaestionem agitant, assieritur, eodem nomine ηγανον appellatUm invenio, quod eamdem speciem referrent singulari primo quidem teli, sive arma menti genus securi proXimum inde adagium , cujus Apuleius meminit, Met t. 3. sciam cruribus suis illidere e Psalmorum interpres in securi, O ascia dejecerunt. Hinc am a Italis, Gallis hache, quam vocem fuere qui a Germania nec non qui ab Sthiopia Gallos accepisse asseverarent ut perdoctus Bochartus. Ita deinde ferrum dictam, quo ligna ἴevigabantur, unde vetitum in XII tabulis polire ascia rogum, ut non sepulchri quidem , quod communiter dici solet , sed exustionis suis plus minuerentur. InstrUmentum denique eo nomine vocarunt pastina , quo murari fabri UtebantUr, Ut extremam muris navarent operam Vitruvius de tectoriis agens , deque al-L. 7. c. a. bariis operibus: Sumatur ascia , ct quemadmodum materia dolatur sic calx in