De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

131쪽

, tit, saepe hac febre prehensos non illico circumdet ; sed nunc insidias occulte strzit; num aperte pericula minitat, hoc solo pernoscenda, quod, vitali imprimis infestae systemari, ca

sarum nexu S deesse videatur; et sine ordine d currant Sympto aia, et cum febris violentia nequa Utiam correspondeant ; quodve nervosum

imprimis systema vel de majori, et in motos irregulares prona sensilitate, vel de singula ti stupore et inertia participet. 83. Felix inexperientia Pestem hic fusius a nobis describi vetat: aliorum interim observata hanc ipsam pro morbo nota uno, sed mul tiplici, cum hac ipsa, de qua loquamur, se bre, in summo gradu conjuncto declarare sinunt. Non quidem in omnibus, quos Potis tenuit, pulsus magnitudinem se bris indicavit; fuerunt que plurus, quibus arteriae non celerius, quam in sanitate saliebant; sed infidum febrium hae,ignum sistunt g. b. c. ὶ; et in nervo is , na iuralibus non freque intiores, sed inierdum adeo p uciores pulsus esse , no in infrequens docta observatio. Febris igitur, ex Subi lanea Ve

132쪽

go 2 IT IN Arium, eaque in Signi protinus, dejectione, xositate , tristiti , desperatione, angi et a te prae- .cordiorum Rumma, et in Signi faciei a pristina, mutatione, lumborum dolore, aliisque diiudicanda. Ast neque his interdum locus fuisse, sed aegrotans, primo iam insultu, apopleticla

quasi morte ereptus refertur .. Alias derepente brevi, ae vehemente rigore cum caloribus alternante, morbus inchoatur; calor ipse, interna magis adurens, ad corporis superficiem coleriter evanescit, eamque frigidam, algidamque relinquit Lypiria veterum ). Pulsus nunc celerrimi, duri; nunc exilis imi , inaequales;

oculi rubentes, feroces; dolores capitis graVRl ' .vi, hebetudo vertiginosa, interdum cephalae insignis; deliri a ; lingua siccissima, livescens, cum si ii aut nulla, aut non fallenda; doloresfiigaces, momentanei, in partibus glandulosis et musculis majoribus punctorii; vomiturii inanis, aut aeruginosae bilis eiectio; respiratio anhelosa; iactatio. Sub his vero communiori bus pestis sympio matibus , mox primis morbi diebus aut petechiae latiores, copimae, aut

maculae purptu eae, lividae, subnigrae, ind

133쪽

lentes, aut Vibices, superficiem corpolis occupant; aut post celeriorem fortassis interitum , a morte demum prorumpunt . Hucusque dubia idemiae insurgentis natura comparet medico copiosis funeribus territo: ut pro febre petrebia ii , alia, facile declaret ; donec aucto sensim legi antis morbi furore , incertis morbi vix incipientis diebus, aut bubonum, aut carbunculorum sive aut hracum , aut parotidum denique, et frequentissimae mortis apparitio, funestissimae luis communiora quidem, nec tamen absolute neceSSaria, prodant Symplomata. Est autem bubo pestilens glandularum nunc inguinalium ,. nunc uxillarium , cervicalium, aliarum, ex genere lymphat i carie in , tumor in faminatorius, profunde latens, dolen*que, Sen sim sensimque, pro virium ratione, aut et vandus, aut mox iterum disparens, interdum suppuratione, cum felici quidem exitu, saepius gangraena , consumendUS. Carbunc lus , seu anthrax pestilens , lumorem durum, ardentem, summeque inflammatum, in qu HS fer corporis externa parte propullulan rem , V pustula exi jua celeriter Inci cui iem, Lib. I. i

134쪽

t3o C O N. T iI II Asistit: in cuius apice, soluta a cute epidermi de , aut uno, aut pluribus in locis, papula

nunc minor, nunc .rnator, liquore favescente,

rubello, livido, tandem nigro, repleta exsurgit. sub qua tum cutis, tum ipsa interdum musculorum caro depascitur, emoriturque. Glandularum lymphalicarum circa aures et salivalem fontem positarum, raro huius ipsius, et umor durus, inaequalis , inflammatus , plus

minus dolens, rubro, aut livido colore nota- us, aut pallidus, Parotidem pestilentialem exhibet : quae nync absque suppuratione inopinato evanescit; nunc suppuratur, induratur; nunc. ero in gangraenam citissime transit. Haec singula vel incipiente vix morbo in conspectum venire , vel paulo ei iam tardius comparere, cri Sinque subinde constituere observantur. Interim quo tempore plures cum bubu-nibus carbunculisque decedunt , alii sine his eandem viam, eodem morbo extincti, legunt.

In .Atheniensium peste, et in illa, quae Europam, Asiamque sub Marco Aurelio devastavit, bubones, aut carbunculi nunquam, sed extremitatum gangraenae, comparebant. Neque

135쪽

N E R V O S A. 131 bubones, aut parotides in aliis morbis, pestem violentia non aequantibus, interdum non observantur; et anthraces frequenter in illis praecipue vidimus, qui ob comestam animalium , morbis enectorum , carnem, in acutam febrem inciderant, minime tamen pestilentiatim . . 84. Febris vero, quam, ut pesti amnem, pestilentialem vocarunt, Si solam, qua minor est, ferociam, majoremque frequentiam excipiamus, cum illa . 83. ), vel cum febre f. set. 83. , describenda, fortioribus symptomatibus notata, convenit; nec ulla inter has omnes ne volae Species, quam ad gradum violentiae, ponenda est disterentia. Bubonum , carbunculorum, parotidum in peste naturam,

ab illa, quam in pestilantiali febre observant, constanti ratione distinguere nequimus. g. 83. Nec Ephemera summe maligna . si . , quae, seculo sub finem vergente decimo quinio, Britanniam magnam, posthinc vero inSignem Europae partem devastavit, pestis nomine cur 'ς haud indigna, vel bublines, vel carbunculosa

136쪽

plo male agno it. II iaec enim Ephemera stri a Uria, non rata ...t pli res utiquc dies protricto post horiclem, Vel quasi aurae per me mi M.t decurrentis sensum, calore invadens, mox continuis , foetidissi in isque sudoribus, sub vili timans igni prostratione, inquietudine, anxietate, rimore , desperatione , deliquiis , internorum aestu, vertigine, cephalaea, Sopore, convulsionibus, cordis palpitationibus , pulsuque frequenti, inaequali, cutem adeo inundabat, ut primo jam diu, aut qHinto, aut septimo, innumeros iugulaverit. Nec similes desunt, quarum a nec inflammatoriam quidem recusavit indolem, epidemiae, in quibus , sub manifestis nervosae febris symptomatibus, potissimam tu Eor partem habebat: qui et ipsi adeo intermit et enti febri nonnunquam perniciosam conciliat

indolem Perniciosa Diaphoretica ).86. Ubi non pestilentiali quidem , sed ta- en consueta, haec febris mortales invadit se-1ocia . 8 i. ): tunc symptomala, pro Subjecti, causae, et regnantis epidemiae diversi

137쪽

ra: , vel de nervorum potissimum turbis te-,iantur; vcl vitalis principii energiam quam maxime labefactatam ostendant.

8 . Ac in primo qLulem casu, Vix a re' cepta morbi causa , vel post aliquos ab hac ipsa dies, aegrotus plumbeam mox artu iam lassitudinem et torporem pusillanimis, morosus, tristisque persentit, suspirat, interdum lacry-Watur. Vidimus tamen, qui loquaces insolito, et cum risu cantuque alio, citissime hoc ex orbo pertexunt; alios, qui lecto tardius a F-xi, per plures dies erecti, et cum morbo luctantes incedebant, aut de virium iaci tira vix ullum querebantur; horrores vagis caloribus intercurrentes, lumborum , articulationum , capitis dolores, vertigines, hebetudo, praecordio

rum temporumque pulSationes, nausea, Vomi turitio, sudoreS nocturni, succedunt. Magna ero In omnibus coniradictio: a motu, vel iam a sola corporis erectione , sine praegre SSi S eva'

cuationi us, deliquia; et arteriis licet exilibus,

tardi SVe, .au parum c. tioribus, contractis, ten b. uti , idcita , et interdum fariosa deliria ,

138쪽

i34 C O iv D I N quae, alias Sub febre quam maxime conspicua, vel minime comparent; cum iactationibus, vigiliis, soporibus. mixta erumpuret . Oculorum splendor imminutus; aeut fulgent, unique obiecto fixi inhaerent, dolent, punguia lux, trahuntur bulbi; manuum tremor et concussio levis, vox. acuta, vel rauca; lingua albescens, aut sicca, cum siti perpauca, vel et liquidorum aversione, aut horrore; vel denique naturalis et tremula; screatio, sputatio frequens, Spumosa; urinae multae, pellucidae, aquosae, lacteae , aut denique furfuraceae ; alvus nunc tarda , nunc cum ipsis urinis in voluntaria. Interdum violens abdominis dolor, dysuria,. singultus dysente ricus fluxus, cum inteStinorum gangraena. Aurium Sen Sus nunc obtusus, nunc acutissimus; respiratio anxia, suspiriosa, aut difficilis . Pulsuum sub morbi decursu variabilitas

summa: ut arteriae, nunc satis plenae, atque aequales, post brevem, moram exiles, Vacillan .ies, intermittentes, sub digitis vix non evan

scant. Interim sub moderato cutis calore aut sudor copiosus, aut SiccitaS pergamena: cum

vario exanthemate , peliculari, miliari , jam

subb

139쪽

NERVOSA. 13 lx sub ipso morbi principio, aut incertis temporii bus emorescente. Aut denique periculosa e n A i ribus, utero, renibus, intestinis, haemorrhasgiae, aut vibices, lividaeque cutis maculae, aut ad inguina, axillas, bubones, ad aurem parotis, aut ad oris cavum ulcuscula foeda, nigrescentia , comparent . Interdum , praegre SSoviolentissimo ad hanc vel illam corporis par iem dolore, post paucas horas rubor, livedo, gangraena, sphacelusque in conspectum prodit. In genere, vix quarta, vel septima morbi transacta die, extrema iam virium prostratio, ii pothymiae frequentes, convulsio, tetanus, sudores viscidi, frigidi, anxietas magna, perdiseficilis respiratio, -- subinde, nec ullo Sme , quod medentis attentionem feriret , manifestante symptomate , mors impro Visa scenam claudit. Qui vero hac ex febre vel per auctam cutis, tunc mollescentis et vaporosae, transpirationem, lenesque sudores, vel per abscessus , ut modo minus patente, saluti restituuntur illi per longum tempus amissas vix recupera re qzeunt vires, ac mente non minuS, quam

140쪽

i36 CONTIN Acorpore, diutius hebescunt, praeteritorum cum dissicultate recordantur , et fatuitate quadam amicos, restitutis Viribus Sponte cessatura, te

rent.

f. 88. Interdum nervorum turbae non principem habere locum s . 86.), sed senSuum motuumque magis rivor, quam auctia, Vel muta ta agilitas et directio , adesse ObServantur iaEst interim major in parte , quae a morbi causa obsidetur, et in ipsius aegrotantis natura, quam in eo, quod morbum producit, diseferentia . Incipit nempe et haec febris nervosae species cum magno virium languore, lassitudine ulce-rOSa, an orexia, ore Sicco, vel mucoso, nau

Sea, Vomituritione, vomitu ipso, capitis gra Vitate, obnubilatione, temulentia, dolore, ani mi moerore, vel stupida ad quaevis indifferentia , horroribus , vagis ignibus intermixtis et quae singula interdum nam et celeriori pede alias malum orditur in aegrotantem lecto per dies necdum figunt, donec aucta post paucos dies aegritudine, victas eidem manus tradat, et