De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

161쪽

E R O S A . t 7 7 ne contingit; vel noxia paludum sub sole a , dente effluvia atmosphaeram ita disponunt, ut animalia morborum contagia facilius in hac, quam in alia quavis, praeparari, aut a Sociis Suscipi promptius. queant. Fatales interim nervosarum epidemias ire locis montuosis siccissimisque conspeximus: ac hiberno tempore, quo, i spatio an glistiori, et in aere vix unquam renovato, familiae propter intensius frigus una de

gere coguntur; contagiosae nunc simplices, nunc saburrali principio complicatae, uberrime pro- pullulant, verasque carcerales , nos ocomialesque febres sistere observantur. Quod si tamen febris nervosae epidemicae causas in contagio animali potissimum quaerendas eSSe nobiscum reputemus, non caeteras idcirco sporadici morbi origines omnino excludimu S . Ipse sibi homo, sub datis circumstantiis, Vc ne num parat: et nunc febris quaecunque neglecta, aut male curata, nunc suppressae transpirationis , necdum perspecta Satis , materies , nunc acre quodcunque, ichorosum, gangraeno tum, imprimis vero rheumaticum, atque carum bale, super cerebrum, nervosque depOSi tum 1

162쪽

tuna, non morbos solum nervorum tum chr

nrcos, tum febriles atque acutos; sed, quae ab hiς magnopere differunt, singula etiam ner vosae febris phoenomena producet; hujusque, ut causae, argumentum, per felicem nonnunquam metastasin , evidentissimum certe habetur.

, 93. Ipsa jam nervosae febris descriptio,

quid in eadem timendum, quamque parum sae Pe Sperandum sit, abunde manifestat. Principium vitae, rea gensque in causam morbi naturae potentia, ab infenso animalibus veneno hic obsidetur : ut ab eadem parum saepe exspecta vi, nec ab arte, Specifico contagii antidoto destituta, res magna promitti queat. Omne potius subsidium in contagionis fuga, legumque magi S, quam medicorum auxilio, obtincturis Cognito inserim , quod perdissicile interdum est, citissime hosti, sub ipsius morbi initiis, felicia saepius arma opponuntur. Corpora laboribus, studiis, excretionibus nimiis, inedia, morbis venereis, scorbulo , aliis, exhausta, ca-chectica, viscerumque labe, aut specifico acri

163쪽

N Τ R O S A. 339 devast ala, gravidae, puerperae imprimi S, infantes teneri, gracilesque ac timidi maxime homines, quemadmodum suscipiendis contagiis promptiore S ; sic, iisdem susceptis, periculosius longe decumbunt .

Ipsa vero nervosae febris cum aliis morborum causis complicatio, annuaeque constitutionis ratio, discrimina rerum nunc augent, nunc vero diminuunt . Quo maior virium sub incipiente febre prostratio , a causis sensibili Oribus non repetenda; - quo manifestior faciei a naturali forma aberratio; - quo sensibilior

aegrotantis anxie laS, et jactatio; - quo m. 'noi .reficientis somni ratio, potiorumque Sympioinaitim, delirii, ac motuum nervo&orum remissio est; - quo difficilior respiratio Obs Cr-vatur quo citius exanthemata prorumpunt; in quo magis glandulo,o systemati me 'iasias es insidiantur; - quo citius haec disp. reni, vividumque in livescentem atrumqtie colorem convertunt; quo magis Sphinc terum PQ rit ossicium , vasorumque sanguinem cOCrcen tium labescere conspicimus imperium; quo

a maturius si ephemeram excipiamus Suda

164쪽

16o C O N T I N π Atoriam in , sudores cutim inundant ; aut quo ub scidiores, Digidiores pellem sub morbi fine obducunt ; quo magis interna uruntur, externa algent; - quo violentior lumbos, abdomen, caput, dolor occupat; quo minor, et quo inordinatior cordis per arterias actio compa ret; - oculi quo magis rubent, figuntur, con nivent, distorquentur, aut alter.alteri minor obServatur; quo siccior, asperior, nigra tre mutaque magis lingua est; - vox ipsa quo acytior, aut raucidior, et extincta magis auditur; - quo manifestior in deglutiendo dis

cultas obServatur: , eo maiora febris pericula esse consueScunt. Interim non uia Lm hic signzm Ssed plura simul coniuncta, aut, quae maxime nunc in hac, nunc in illavpidemia significani ,. a medico sunt respicienda; nec illarum perdenda memoria est, qui hac in febre, fine ullo periculi indicio, inopinato obier Unt.

Felicioris spem exitus largiuntur signa prae dictis contraria: - maturior morbi cura; symptomatum aliquis inter Se nexus; - cari

nium, cui isque mollities, non glutinosa; decubitus naturali vicinior; -- auditus. sub si

165쪽

i glandulas, Sat constan S, cum symptomatum le- vamine; - dysuria levis, cum urina non cru da, multa, Sedimentosa; - sudor aequalis, Araporosus, ardorem cutis dissipans, siccitatisi linguae, oris, correctio ; oculorum nitori naturalis, redeunSque; prae Omnibuς somnus,

sine quo nec ulli quidem meliorum indicio si-idendum est, omplicatae febris nervosae prognosis ex conccurrentium causarum natura repetenda erit. Le-

vis, et sub fine morbi contingeni, nec virea: exhauriens diari hoea , praesentem cum contagios saburram felicius evacuat; fortior alvi fluxus aegrotum praecipitat, latentisqt e saepe intesti norum inflammationis , gangraenae signum , cum, singultu, a phthis, mel eo risino, extremitatum frigore, dolorum cessatione, ac fallaci men itis serenitate, constituit.

q. 94. Ubi in sanum alias, nec plei horic Viri hominem contagium morbi So. 82 3, ε, 37, ὀ8. invehi iur, atque latentis in faminationis, aut saburrae indicia desint: tu nu

l sub

166쪽

r6Σ ' C'O N T I N y Asub ipso simplicissimo morbi principio, citi plecindicatio insurgit: primo , ut virium vitae ramito habeatur; recundo, ut quae per salivam,

ventriculo, per aerem, pelli, admota fuerunt; citissime emetico , atque sudoriferis e corpore eliminentur. Uirium vitalium conservatio obtinetur vel promptiori illius, quae nervosum Systema Circumdat, materiae rejectione, circa quam se eunda indicatio versatur, Vel excitantium, cardiacorum , non inani sic nomine Vocatorum, - nutrientium, ac refocillantium prudenti subminis1 ratione. In genere haec febris per rigo- rosiorem diaetam, si longit S excurrat, ex a Speratur; carniumque jura cum pane cocta, vin que, aut ovo commixta, corruentem machinam

eximie sustentant . Sub ipso febris decursu , major certe, quam sub aliis acutis, tum gastricis, tum inflammatoriis, boni alimenti portio concedi debet; et magna erigentium , sub quavis forma porrectorum, virtus et emcacia. Extremitatum frigus, summaque circulationis

per istas debilitas, frictionibus, et spirituosis, calidisque fomentationibus dissipantur. Nimiae

167쪽

N E R O S A. 163 evacuationes, tonici S, roborantibus, aut opia- iis demum remediis, si praesens sic jubeat vitae periculum, cohibendae; animique deiectio

tum vino cordiali, tum solatio quovis, et me dentis aspectu Sereno, moderandus αSt. Sed rarius mox tantum haec urgent, ut priamam formare , Vel praecedere, secunda non

queat, debeatque indicatio. Evacuantia quidem hac in febre nec quidquam opis, sed damni quam plurimum praestare observantur; sed nisi magna id virium prohibeat imbecillitas, emet

eum , praeter latentis materiae irritantis maturam , ac brevissima via institutam eiectionem, nervosum Systema non parum excitare, cut neam transpirationem polenter promovere, Spaῖ- mosque moderλre, habetur comperium. Antimonialia caeteris hic praeferenda sunt vomitoriis ; si vero diari hoeam patiatur aegrotans, is ecacuantiae radix in stomachum securiuS Ope

ratur .

Peracto iam vomitu, vel eodem nequidquam

indicato, aut iam nimis excedente, ad sudorisi Sat copiosam, longamque provocationem perve 3 niendum , Quam plurimum noxae agyrtarum ini χ

168쪽

manibus sudorifera mortalibus ait ulmunt; sed non minora antiphlogistisne , ut vocant, mei ho di , ad singulos nunc morbos extensae, Sunt damna. Experientia sola eSt, quae meliorem curationis mam ostendat ; nec, quibus populus tam saepe abutitur remediis, illa , si , quo oportet , loco, Subministrentur, effectu desit tuuntur. Sudor igitur, tum aliquali , nec 1 a men praefocante, tegumentorum augmento, tum seri lactis vinosi ac tepidi, vel infusi ex sambuco, aut scordio parati, aut denique theria- eae, clam aceto comm Uni tepidoque remixtae portione, per nychthemeri spatium et ultra, fovendus; interca vero, si vires id exigant, jusculum, vinique portio tepidi, porrigenda sunt: donec aegrotus, dissipato morbi sensu, leVamen, susceptique climinationem contagii iucunda perceptione significet . Sudoris excre

tionem secundant tum haustus salini, tum ram

licum angelicae, imperatoriae, Serpentariae, virginianae infusa ; tum acetum camphora tum

N. XIV. ), aut salis volatilis aikalini, aut

aetheris vitrio lici, muriatici, acetosi, portio: quae singula, pro Symplomatum ratione , .ci . tius,

169쪽

NERVOSA. i 63 tius, tardiusve, ac copia indicata, porrigun

tur.

Haec pellendi sudoris necessitas, in Epheme ra prae primis malignissima comparuit . 83.);

in qua vel minima culanei fluxus interceptio, aegrotantis mortem certissime accelerabat': cum, cognita tandem Sudoriferae methodi praestantia, pars maxima correptorum hoc ipso conservabatur: ut lecto commisso; ab aura frigida solicite custodirent; ac interea calido, sudori sero potu , fluidorum ad superficiem corporis directionem quovi S modo coadjuvarent. Cessantes demum sudore, calefactis aegrotantem lintei Sperfricare , et jusculis paulo nutritum, novis sudoribus committere conveniebat: quo nempedirissimi, lethalisque alias morbi persectissima sanatio obtinebatur. Nec aliter haec methodus tum in ipsa peste

. 33. ), ium in pei: ilentiali , sic vocata, fembre . ), prosuisse visa est: ubi maturo

satis tempore, contagii per cutem expulsio so licite a medentibus absolvebatur.

Si morbus per sudores sic elicitos jugulariotani S non possit, vel si contagii per cutis

170쪽

166 CONTIN Aspiracula eliminandi aufugerit occasio : tunc transpirationis quidem nullo non morbi tempore habenda est ratio, ut et lotio, et balneai na, sub summo cutis spasmo, utilitatem habuerint ; sed sudores pellendi methodus aegritudinem exasperstret. In primo casu, ubi Saburrae abdominalis sat certa nunc demum Signa comparent, viresque subsistunt: leviori, nec debilitante nimis remedio, rhabarbarino, aut ex tamarin dis parato, ac clystere, alvu&aliquoties aperienda. Alias vero, curationem per evacuantia prorsus fugiendo, ita suStinendo Vitalis potentiae tenore, in spasmis moderandis, ac in secundanda, quam natura intenderit , ad corporis peripheriam, vel ad glandulas

externa , lymphalicas, depositione, aut meta- Stasi, omnis versatur indicatio. Uictus igitur, si morbus in longum trahatur, ut dictum iast,

nutrienS, vinum generosum, vel PaniS decoctum cum Vino, cinnamomo, ac Saccharo, par

iitis vicibus, atque frequenter aegrotis Olerantur. Erigitur vis vitae sinapismorum, cantha ridum ope: in quorum administratione curandum, ne cutem facile exulcerent, ac ne, ob