Iusti Lipsi Admiranda, siue, De magnitudine Romana libri quattuor. ..

51쪽

ret ad belli aliosque usus. Dissicile id persuasum primo, ciuibus ic inquinari eo consortio videbantur: sed nempe ostendit dc origine bonos eos esse, dc iamdiu ipsos etiam hostes in hoc ius admissos: ita cur non idem do .mesticis dc fidis seruis indulgerent, caussam nullam es se. Maxime, cum in eorum manu totum hoc beneficium.&videre posse,ut nec temere manumittendo darenti Sc illos adnisuros, ut omni sedulitate ac fide emererentur. Amplius,futuros cos nihilominus velut incura & clientela Patronorum: dc sic nobiliores ciues , im comitiis aut suffragiis, semper manum aliquam furentem dc obnoxiam habituros. Ita illis persuasium, sed - Regi in oculis praecipue, frequentiae, dc multitudo cinuiuin, fundamentum omnis potentiae dc diuturni status. Nec tamen ij sequiparati stati in dignioribus, & veteribus ciuibus: reiecti in quattuor urbanas tribus su ro , dc inuenta ratio, ut minimum in suffragiis, aut alia publica re, pollerent. Quine, a militia legionaria dc honestiore exclusi sunt: donec paullatim, nepotes ac pronepotes eorum, Vere iam Romanus sanguis, peruenirent. Liberti ipsi dc Libertini veteri quidem republica arcebantur. Hoc institutum incredibile est, quan tum ciuitatem au rillain qua aliquot seruorum millia pauculis annis manumissa. Neque negandum est,utile initio M praeclarum fuisse: sed lapsu temporis, ut fit in humanis rebus hic quoque lapsus cum iam Syri, Cappadoces, Asiatici, Graeci, Barbari in seruos recepti. Minulti ex iis facinorosi dc perditi, qui pretio, blanditiis, aut id scedis obsequiis libertatem meriti, quam colluuiem in ciuitatem inuexerunti Imo per eos effectum, egre ua illa animi ac morum,Romana olim plebs, vili L. Q sima,

52쪽

L I h g R P R I M v s. 3 sima Acta hominum sit, id uno verbo, cloaca ac sentina vitiorum. Sed ista saeculis aliquot post Tullium. interea profuit largiter institutum, dc effecit, ut cum primo censu ac lustro Ser. Tullij, LXxilia. - . cena essent,

illo qui sub primis Consulibus fuit nam Tarquinius

Superbus intermiserat CXXX. m. Censerentur : idque eorum qui puberes,dc in virili toga essent. Largus tibi hic numerus videtur nihil est.cum post aliquot aetates, id est annoVrbis ccccxori. Censa sint ciuium CcLx. oc: δί paulloante bellum Marsicum, anno Vrbis Dcxxxix.

circiter quadringenta millia, paullo minus. At post id bellum, sociis iam in ciuitatem paullatim receptis, creuit valde numerus, & ad n gentri millia censa alibi nobis doctum. Quid iam sub Augustor ipse de se in lapide Ancyrano clare hoc dicit, IN. CONSULA TU.S V O.s xro Lustrum condidisse, QVo. LVsTRO. C ENS ITA .

TR; A. Immanis hercle nutrierus:& quis iam de copiis miretur coloniisque L At etiam creuit assidue, dc sub Claudio Imperatore, Tacitus ac fidi auctores accesent. exagies novies centena sexaginta quattuor millia. Ultra quaerere,superuacuum sit,cum iam passim in ciuitatem totae urbes regionesque receptae. A v D. Neque hercules

quaero, affatim habeo quod mirer. Sed illud lubet scire, an ex solis igitur illis ciuibus copiae scriptaeiL 1 p s. Non e solis. olim & e Latino nomine, Ut scis: aC postquari tali ciuitate donati, Principum temporibus maXime, Coeperunt id e prouinciis auxilia stribi. Augusti id inuentum, dc caussam occultam etiam habuit, subditos sic exarmandi, bc quasi obsidibus traditis in fide conti-

53쪽

nendi.Nam quotannis dilectus istos habebant,d optimum ac robustissimum quemque abducebant. Ita. enerves prouinciae , d illi qui dilecti in longinquas ta

dissitas oras consulto trahebantur. Non enim facile res nouas audere aut mouere, inter ignotos & alienos. Ciuilis, qui Batavos ad rebellionem traxit, hoc quoque .hiae telo eos incitat: in redilectum verba Taciti)γo liberia parentibus sturres astoribus, irat sv PREMvM diui dantur. Idem Galgacus, dux Britannorum, in eodem Tacito: Libera uos cuique ac propinquos narura carissia mos esse voluit:hi per dilectus A Lilli seruituri auferuntur. Atque eiusmodi auxiliorum, e variis gentibus, magna copia. quod&Notitia Imperest indicat, & Taciti haec verba: Nil validum in exercitibus, nisi quod externum. Iterumque: Prouinciarum sanguine prouincias vinci. A v D. Artem video,& simul auxilia bello scripta,simul materiem subducta rebellandi. Sed ista prosecto trans latio dura : dc quo exemplor Lips. Haud facile dixerim:nisi quod similia iam olim noto. Romulus ipse populos vicinos in urbem suam transtulit, Tullus Hostialius Albanos.Sed haec leuia & alio quodam fine quid si

totas gentes transatas doceam, eadem illa non rebellandi, aut coercendi, caustat Fecit Augustus in Sugambris Sc Sueuis, quorum quadringenta migra hoc verius' censeo ex Eutropio, quam quod in vulgatis Suetonij libris quadraginta editur tot inquam illa millia traiecit in Galliam, iuxtaque ripam Rheni edibus adsignatu. Llocauit. Ita & Galliam impleuit,& ex hoste socium auxiliaremque secit. Sed iudicio &consilio in hac re opus,

ne plures suscipiantur aut traducantur, quam Crcere

possis: peccatumque a secutis Imperatoribus maxime

... post

54쪽

post Constantinum qui Barbaris receptis .imperium,

α urbem prodiderunt. Alioqui multum commodi aut tutelae transsatio haec habere possit.qua Philippum Macedonem callidum ill um regnandi usum I ullinus pro didit : scribitque eum, ut pecoram ores, nunc in hibernos,nunc tu antivo altus traiseiuncta; ita populos Crurbes, ut illi vel γeplenda vel derelinquenda quas loca videbantur,ad libidinem uam transtuus. Parabat lc Alexandcrsimile,firmando imperio,nisi mors interuenisset. Nam in Commentariis eius inuentum Diodorus tradit, sta tuisse υt riuitatum aliarum in alias migrationes ferenc, . itemque hominum traiectiones ex olia in Suropam ex hac in illanta: dc caussam addit, vigentes connubiis,commerciis, amicitia interseiungeres: quae ipsa haud vana planc est, aliam tamen Sc intimam nosti expressit. Antipater qui in partem potentie successit,in idem hoc consilium: M Atheniensium urbis potens, ipsam citiuque regimen ditioribus honestioribusque, concessit;

tenues, dc quidquid inopia turbidum, eduxit, & ad

xx. - . eorum in Thraciaδgris datis, collocauit. Lego dc Tigranem regem,cui bellum Pompeius fecit,trecenia millia e Cilicia Sc Cappadocia in A rmeniam & Mesopotamiam traduχisse ad ea loca frequentanda & m liori genere implenda. Et ut vicina magis temporibus locisque tangam, Carolum Magnum satis scitum est, Saxones saepe rebelles transsatione domuisse, & in Belgicae nostrae oris posuisse. Ludovicus etiam xi. Galliae

rex, Atrebatium fidei insensus, &quia a vita diuelli quam a Burgundiaco imperio malebant, sparsit eos per Galliae urbes aliquot, re suos in locum introduxit. Quid in nouo illo orbe etiam video ὶ Reges Pelliani E 3 tractus

55쪽

38 DE MAGNITUD. ROMANAttactus, quos Ingas ipsi appellant, pro firmamento status habebant, populos victos statim, cum tota sobole transferre ad interiora loca, SC in illa limitanea alios suos fidolque supponere. Hoc genus e dis aes patria lingua vocabanti Habes de multitudine,&eius caussis. Ac quaedam his inesse magnis Regibus imitanda ego scio: qui si exhauriunt semper sui fit in militibus aut colonis emittendis nec addunt:quid nisi fontem ipsum exhaurient dc siccabuntῖ Serib, serio prouidendum est. Tu abi nunc, & cetera cras,si Deus volet, dabo. AVD. Haud libens, sed tamen pareo, dc valetudini tuae tenui parco. Vale, dc firmare

DE MAGNI TUDINE

ROMANA.

C A p v T I De Priscis puli Romani vectigalibus, Decumis, uintis , Scriptura, Portoriis. I ps. Mature sane ades. A vo. Si pro meo voto, maturius, & vel conuiua in prandio tibi suissem. Ibi ps. Licuit. dc delectarer sane vel assiduo hoc sed litio, si Romanae aliquae mihi o p E s. Ad quas sermo nos nunc duxit,& de iis videamus. Eas Publicas dc Privatas considerabo : & in

Publicis, Vectigalia siue Tob tum N Triumphales

56쪽

monubias, denique dc LiberaItares aut Eroga iones. Insistamus ordine, dc primum in Vectigal bus: quae olim triplicia sem Decumis,h Pastionei Portorii .Quod ad priores duas, ita de iis & origine earum Appianus: RO i. Quis mani nunc hos, nunc it sicalia populossuperando ac ub- diciendo artem Uri iis auferebant, atque opida oe colonos condebant , aut si opida opportune iam condita, hos inducebant. 4Agri igitur quod cultum eras, colonis fere adsigna- bant; quod incultum Ut multa per bellum id aliis culentibus elocabant, parte decimastu rituum sibi retenta in agris fatiuis in plantariis aut arboretis, quinta ; inpastionibus autem, certum pretium definiebant in capita minoris pecoris maiorisque. Pulcher Sc distinctus in eam rem locus: dc quanquam de Italia dicit, tametr& producere ad prouincias licet,quas multas ita habitas ex aliis scriptorum locis liquet. Etsi quaedam aretius pressiusque ii bitae , dc praeter haec Tributa etiam quaedam capitis pendebant. Sed quod ad haec tria, etiam in Asia ea sic δί in Sicilia suisse Cicero alibi ostendit, dc in his vestigalium summam ponit. Notabiliter in laudatione Pompeῆ:Tublicani familias maximas quas in Salinis habent, quas in Agris, quas in Tortibus. Nam quod ad Salinas, viri

docti iamdiu emendaruiat Siluas, ut ad Pastiones reseratur: etsi Sallus ego mallem, viciniore litteraria lapsi. In eadem oratione enim aliquoties haec tria repetit, δί 'iungit etsi vectigal e Salinis quoque fuisse,sed non inter prima dc magna, stimus. Et quod ad frumenti omnis Decumas, idem Cicero in Verrinis fatis dixerit, quid in

ea re fueriti. nec obseurum est vel ex moribus hodiernis. De fructuum s ista in Appiano,id ob sicurius,imo incertius quoniam idem Cicero in Verrem diserte nomi

nat,

57쪽

4o DE MAGNI Tu D. ROMANA

nat, Uies olei decumas, ostendItque Siculos ita dedisse. Quomodo igitur Znam ego ex vite,olea,

ficu, pomo, nuce, intellegi & redigi Appiani vectigal

velim; nec aliunde video posse. Nisi tamen de flua cae-Qua intellegit: quod in medio relinquo. Sed in priore sententia si perseuerare lubet , dicendum est, mitius leniusque habitos Siculos,&peculiare id ibi fuisse. E Pisionibus genus alterum est,quod proprie & vulgo Scripturam appellabant. Exempla obuia, & iam aliis not ta : caussam vocis Festus explicat: Scripturarius ager imquit, publicus appellatur, in quo ut pecorapascantur, cem tum aes est: quia publicanus SCRIBENDo conficit rati nem cumpastore. Cicero igitur de hoc vectigali capiendussitaneque ex Tortu,neque ex Decumis reque ex Scriptura vectigal conferuari potest. Tertium est Portorium: quod stilicet in euehendo aut inuetando βαγογκον εἰσαγωγων pendebant. Res nota est: an & illa, quM Portarium etiam fuerit antiquis r In Glossis lego, cum discrimine: Portorium , τένγ ramis, id est, vectigal in portu : Portarium τελο πυλη:,id est vectigal in porta. Et vero hoc quoque suisse videtur, aeuo praesertim ins riore, di sub Principatu: ut & in pontibus, & in viis,M portis adeo opidorum dedericit, pro transtressu aut ingressu. Italia hodie,sed & Belgica,haec non ignorat: dc apud Senecam lego : Nec indignabitur sapiens aliquid impendere, ut limen transeat cogitans O in pontibus qui-Dydam pro transitu dari. Herodianus quoque ostendit exactiones suisse, hά τε α - ποομ. ν,5 λ αεα πολήων,ὼ raοδῶ πορειο ς: in ripissuminum tortibus opidorum, s vim rum transgre ibino sed inter tyrannica habet,quia noua aut grandia opinosi ec a Pertinace salubriter sublata.

58쪽

. . -

Tributis capitatione. tum inqui tum in Modum vectigalium, quid videantur reddidis HS c illa vetera sunt, dc Vectigalia proprie dictarquibus dies, & sagacitas, addo dc necessitas, at quid semper addiderunt. Au D. Haec proprie Vecthgalia Z atqui plura in id nomen video includi. L 1 p s. Pluta, sed haec prim aut ne menti solum ipsumri torium primo, quia id scilicet e vectura: unde Vectigal. Gnecisetiam hic distrimen aliquod,quibus UectLPlproprie est τέλω, τributum ιγρος. Sed & in re ipsa ' .disserunt, quod illud res & fundos magis spectat & ligat ; hoc capita ac mobiles opes. Sed quorsum ego istar semel le serio tibi dico, verba nunc non i ustro, nec o sita aut tricosa antiquitatum quaerinsitis, in luce aliqua tibi ponere Romanam oeconomiam,circa publicas has exactiones.ENOTributa,ut dixi,oput sere cingebant: atque ita pessima conditio eorum , qui Stipend γήν, is atque agri, va Cicero alibiloquitur, essent. Tales Poeni, Hispani, oc plures, qui per vim ultimam re bello pertis nace victi. A ppianus hoc ita expresse, GiSei pio cum

decem Legatisleges dant Carthagini victς:Hω,inquit, iaL - amiis alliciunt,socios populos aut reges; ο α--ψοροπησαν is σωμα&ν:abu hostibus stilicet rei tum definierunt in agros, in corpora eorum. Duo manifestb dicit, Sc Corpora siue Camu ut Latini magis loquuntur onusta, & terram ipsam. Tertullianus quoque ea iungit: Agri tributo o Risiliores. s iamianu- capit tipendio cens, ignobiliora. nam haesunt No-TA CAPTrvi TATrs. Adiungiter itissimus seriptor,

59쪽

a. DE MAGNITUD. ROMANA

hoc non nisi in vere victos, & vi subditos, usurpatum: olim quidem,sed Imperatores,Gpse Augustus produxerunt, Sc valde haec Tributa dilatarunt. Ac Capitum vel Capitationis satis frequens mentio in posteriorum scriptorum,sed Zc Iuris libris .ubi non Hominum selum capitased do Animal um leges: dc quaedam, quae fateor

in subnubilo mihi esse. At tu uniuerse haec nunc noueris: videamus, quod nos quaerimus, ecquid opes ex his . annuas liceat vestigiis odorari. Quae vestigia tenuiter

impressa sisteor, tamen persequar & indagabo Ac pri

mum de antiquis,&liberae rei p. opibus,locum esse Vo thromye lunt in Plutarcho istum. De Pompcij triumpho e Syria Asia agit:dicitque, Tralatum titulum qui litteris indicares antea quidem Uectigalia reddidisse ad bis mi ira HS. exis autem qua ipse acquisivsser, rediret ad ter migres quadringenties. Prior summa,nobis efiiciat hones siuuat his compendiis, vulgariter magis quam eleganter uti altera ,octo milliones cum Iemis P. Viri docti iam , dc inter hos vero primus Budaeus. existimanx scripto hoc indicasse Pompeium: quod ante id tempus, uniuersi reditus e vectigalibus non pluris essentjab ipso autem iidem aucti plus triente, M iactivi in extremo striptum. Enimuerblibido, an ratio, mihi est disi n-tiendi r sed dissentio,& nego Plutarchum vel Pompeium de mersir sensisse.Nullii tale in Graeco Pluta

cho verbumest quod moneo, ne temerc interpretibus, qui addunt,hoς accredas. Quae ergo nostramente scripti illius mens λ nempe pro re subiecta, &cum de transimarinis illis triumpharet Pompeius, nec nisi ibi tunc res gessisset i verba eodem referenda, dc de Asia saltem finitimisque capienda. Quomodotaliter etiam, quam i 4. ' viri

60쪽

viri docti, in clausula. Duo enim dicit, dc Asiam, quae

la ibi ante Pompeium prouincia,aut praecipua;illam, inquam, e vectigalibus bis millies dedissse : at vero eas prouincias quas ipse super eam quaesisset, solas reddere ter mi iras quadringenties. Puto me rem tangere,squis iudicio inspicit: Zc do rationes. Primo, credetne quis quam e tot, tamque ditibus populi Romani tunc prouinciis, non plus quinque milbombis redisse ' Quod una Hispania hodie, una Gallia, vel duplum done: Amplius , Decumas unius Siciliae Cicero, atque eas tenuiterast aras fuisse dicat nonagies Hs:quod nobis est,CCXxv.

millibis Philippicum. Decumas dico frumenti: & hordei non computat, & leguminum: quid iam Vini, Obia quid P toria, & mssimis, s Valde tenuiore atque animo est , qui non ausit concipere haec uniuersa ex proportione , supra quadringenties, liue unum millionem.

Atqui Sicilia, an Vicesima autQuadragesima pars fuit Romani orbis profecto non fisit. A plius de ipsa nostia, Appianuffcribit, Corin Sullam, per bella Mithridatica, imperasse illi quinque annorum vectigalia ,sidflarim dandae. Quantum igitur imperauitὶ ecce in Plutarcho hoc expressum .viginti millia talentum: is sunt duodecim missiones nostri. inge iam, diuide in quinque partes,nonne paullo minus millies Hs.annuo habemus Atqui duplum oportuit inquies. Ita,pro me & Plutar cho sed hoc ipQ tamen firmiter illos refuto,qui ex toto

orbe bis millies colligunt, cum ego dimidium ex Asia iam sola Res clara est. Sed quomodo igitur plus Pom- γῆ aeuo 3 nec id difficile dictu:siue quia ratio colligendi iam melior firmiorque; siue quia bella resederant, Scipsa Asia litor seraciorque. Produci haec talia sem per