Litteræ Societatis Iesu annorum duorum, 1613, et 1614, ad patres, et fratres eiusdem Societatis

511쪽

ios pno v i N e i Aplurium instar habendi sint, tantum momenti sa

bet eorum auctoriis ad alios eodem incitandos. Patri Iacobo Burdaeo, undequadragenario,Profes sio votorum quattuor, Santonensis Familiae omnium primo Rectori, extremus dies vitae obtigit anno priore, cum unum & viginti annos fuisset in

Societate, ubi cum caetera omnia munera , tum concionatorium multa cum celebritate, audiet

eiumque fruge sustinuerat. Indoluere ciues via, uersi nunciata ipsius periculosa aegrotatione, ac

pro se quisque incubuere in conquirenda dissicili morbo remedia: & a plerisque incenso studio decursu est,ad vota Deo nuncupanda pro eius salute: cuius deinde interitum luxerunt, ut hominis, quEciuitati suae ornamento emolumentoque summo esse intelligerent, ab multa experientia eius virtutis , & haud dubia opinione sanctitatis. Et sepeliendo non erat locus apud nos idoneus, quare principis aedis sacrum Collegium eius sepulturam studiose ambiuit, ubi ei funus honorificentissime procuratum est ab omnibus ciuitatis Ordinibus, indicto per exsequiarum diem iustitio : insequentibus porro diebus parentavcre ipsi quoque urbanae suburbanaeque complures aedes sacrae,ac splendido quidem apparatu. Haereticis aliquot persua

sinus veritatem , atque auctores fuimus, ut agni tam amplecterentur.

512쪽

IN Benearnensium finibus Concionatores nostri duo versata sunt, alius Eloroni, Lascurrae lius , scilicet ante Nascentis & Resingentis Christi sollemnia, nunc menstrua, nunc bimestri opera erudiendo populo neg0tiosissimi, ut terna in dies frequenter essent conci es. Simul exorta est Haeresis in Francia, simul penearnensis ager totus hoc Tartareo Iolio est. ςonsitus Nauarraeae Reginae imperio, manu que, ut: i g riosum vim sum est, per immanes illius temporis nebulas, si Caluiniani dogmatis patronam , adeoque magis

stram ageret. Ab illa Fidei cladς in hac viaiu ruProuincia, infrequentissimos religionum Inc ros interpretes & doctores habuit uniuersu ille tractus, qui palam eloqui auderent: unde coniici potest , quantum resideret ignorantiae in iis Catholico umaeliquiis , quas sibi Deus in sae uo illlo Haeresis, i principata reseruarat quam , ςrum Fidei altam inscitiam ut nostri . terge'nt, assiduo intentoque studio elaborandu fuit. Vt Calui-nismus recta est ad Atheismum via, ita necesse est

in eo valere abundareque omnium flagitiorum

colluuiem, qua gradatim scand tur ad impietatis sublime fastidium. Et revera deprehensum, ubicumque fixa sint Caluini vexilla, horrendis superstitionibus veneficiisque plebem este addictimina. In Boiatum,seu Batonensium finibus, Divini cul

513쪽

rus regnum quoddam Orcus sibi constituerat, an- er barbari cui usdam moris homines , quibus u foedissima Capri fiora adorandum praebebat, cuius sacrile is corrimoniis abolendis haud leuiterramen deludaulitii . E Ultima Cantabrix .eliare ad nou Catholici postulatum auxilia contra Tartareas garuas , quartim manibus ei erentur suis cunis infantes, singulis se Τ noctibus, &asportarectiar ad tenas us . quo geneso intemperiarum iri stilliinire tabi ora illa regio: aduersum quas nostrorum adri itii, dbibiti Edclesiae ritu Ex citat uni nem delii ei,s Leiniretisti molestiam de pulctunt. Eius dis Ministello, datis litteris Burdigala θ, tum Aschiilia trus vetuerat congredim Ie usi hon D t:duen es hibere potuit vitiis detribulibus, sub iudieii, ses ultorum opinione,

multa trimestri stibilicariotii, a suo munere. Cui iElot 1, nostris cilligentes satagentibus, ducenti erusum Christit Nitialibus sacrae Mensae acri buissent, instar prodigi j tota urbe habitum est, id

stirpari a tam multis : quod nemo me russet cotempore a quoquam factitatuita : neque minor admi

514쪽

A Q v I T A N i L. 11 iadmiratio subiit animos, quὁd 'quinto de quadragesimo post anno intermissium sollemine piat morum canticum videbant retrocari , praemittique

Noctis Sanctissimae mysteriis. Dispexere lucem veritatis Haereticorum pletique amplexi sunt pauci, caeterum,ut perspectamiton pro terentur, aliae rationes alios tenuere : haec una pi rimos, quodlotentiorum factione, nondum in ea Pr uincia est ficta ostio utriusvis dogmatis; Gut iii reliqua Gallia: qui tamen Catholice sentiunt,audent iam de constituenda ibi Societatis coloniamentionem interponere. Alb Terrae nostris Caluinianam falsitatem dedocentibus, undecim, Rupi focaldiae tres; Romanae Fidei ieritatem in ani mos admi sere i ALTER O anti, Elororis di i adi S EJesu i nacts sunt tres hostri Sacerdote, in Fratrum, Discipli-lorum unus, quia tamen tinnicis seminis modo

quo auctore ac duce 1nstituti hostri inu exemcemus publice, refragante Iicet Patiensi tota in uiniana Curia, cuius seueris Interdictis veriti eramus aures praebere Confiteritibus , sed auctoritatem suam contra interponente Antistite nec in illum, nec in nos quidquam ausi sunt nomine decernere.Ossaliensem vallem lustraturus ypiscopus nostrum Sacerdotem sibi adiunxit sociit,eius

que assidua opera usus est, te quidem binis fere quotidie habendis concionibus. Indicto publice tridui

515쪽

tridui ieiunio, uti Deus uniuerse Galliae conuentus prosperaret , sollemnis postmodum eo quoque nomine instituta est supplicatio, quam, pr.eter religiosissima Di ina: Hostiae circumvectione, celeberrimam succroagmina Scholasticae iuuentu eis, omnisque Catholicae pucritiae, atque Collegia & sodali tates opificum, ut suum ipsi numexum Catholici demirarentur, Haereticique obstupescerent. Vix di i pqtest quantum alacritatis adiiciant Romani dogm tis populo restituta longo inter uallo haec argumenta religionis antiquae, tuibus instaurandis, iterum sibi vigentur Ecclesiae nasci, ut tanto fidentit sad sp an Vcteris vindicandae libertatis adspi cnt. Ea luitiatione vallis

Unius , praeter piacrorum magnos gregcs, plus Centenis vitis,exiisque primari s aliquot, ac scptuagenaxio Dynastic , impertitum est Confrnaationis Sacramentum illius bis feminae filio. duodecim annorum, propemodum exspiranti, nostri sacerdotis suasu adhibitus cum cautione Baptitiamus, cum mater ambigeret,eone tinctus cssct,ro

pentinam attulit sanitatem. Puerum, iam triduo, aspectu sermqne , motu defectum, simul atque commendatus est Beatae Virgini Saranetiensi , ea regione miraculis inclytae, atque nostri hortatu nonnihil lustricae aquae ori eius instillatum est, re pente oculos apeluit , dc fari coepit incolumis. vocatus Sacerdos noster ab vicini oppidi Parochis ad maleficorum pertinaciam ante debellandam,qurim legibus irrogatam necem obirent, corum non paucos ab ultima pueritia noxis omnibus cx-

piauit.

516쪽

1 uult. Ibi frequentissimς fuerunt,ut estis pliaribus

locis, parentum apud nos querimoniae , venefica rum violentia , cui non possent obsistere, rapi si bi de sinu per noctem seos pueros , & in Magi cum Bacchanal, auferri Orco initiandos: cui mali, cum alias remedium Exorcisnaos indixissent nostri Patres , & salutare illud citet permultis, non tamen omnibus, huius rei caussam a capite arcesse sentes, diligentius inuestigando tandem edocti sunt. Enimuero comperiebant indigenarum scinion ibus, fuiste de Ciero, ac etiamnum esse,honaines sacrilegos, impietati Magicae, ac ipsi Prcbo addictos, qui ex iacfandae coniurationis disciplina

infantium Baptismum avide aucuparintur, CO-

quo impertiendo formulam conciperent,non Dei, sed Beelzebub appellatione interposita, ut iam tum illam aetatulam Tartaro,quoad possent, inai gurarent. Inde fiebat, ut Sacramenti praesidio destituta plerisque locis pueritia, veneficiorum saevitiae tam obnoxia pateret, nec eam illorum se xatione eximcrent Exorcismorum subsidia,in animos collata Diuina gratia vacuos. Vnum de pueris , quos ad nocturna orgia impurae Maenades consuescent rapere, Sacerdos noster sibi sumsit percontandum de a fariorum sacroru impio ritu, ex quo audiebat, pueris eo per vim illatis cereos Agnos, reliquaque amuleta prius a sagis dctrahi, quam coetum incant, Cacodaemonis imperio , ea-dcmque iis egressis restitui : cuius conciliabuli prauidem Daemonem,gentis vernaculo idiomate, faunam Gormiam soleant appellare, hoc est, Ru-

517쪽

314 PRo v IN cIAbrum Dominum, quod ea coloris specie noctu nis sacris colendum se clientibus praebeat. Non impune tulit puer indicij facti noxiam, insequentis noctis conuentu Praesidis decreto acceptus ve

heribus, quorum impressa scapuli vestigia eidem Sacerdoti, qui se interrogauerat , postridie oste

dit. Porro aduci sus nocturnos puerorum raptus,

iussit noster eos clam Baptismate muniri, adiecta conditione ipsius nondum fortasse adhibiti, uti diximus , eoque velut interiecto v llo, exclusae sunt veneficae puerorum cubilibus, sacrilegisque conatibus prohibitae. Ecclesiasticum praedium,in aedificatamque ipsi aedem usurpauerat Haereticus, cuius aedis parietes cum in profanos usus conuerteret, sectores adhibuit quadrato lapidi suis rationibus cqnformando, quorum viri, frustra eluctanti iampridem in dolando sexo , e propinqui altaris ruinis vulpecula improuiso erumpens tantum terrQris incussit, ut, si uestribus seris alioqui as suetus homo, ex ea trepidatione, decubuerit periculosissime. Sementis Euangelicae faciendae gratia in Aspensem vallem descendit, noster Sacerdos, leuc,s ah Elorono quattuor , ubi ex vetustissimis membranis hausit plane memorabilem historiam rei anno trecentesimo duodequinquagesimo supra millesinetum gestae , quae vehementer faciat ad uincendam & illustrandam Romanet Ecclesiae asVersum Haereticos huius aetatis diuinitus concessa a iurisdictis nem , essicacitate insignem. Diuturnum de finibus pascuorum intercellerat certa rapen inter Aspenses d Lauedanenses,finitimorum

518쪽

vppidorum incolas , in quo isti viribus impares,

cum cedere cogerentur, Laude ac maleficio se ii struunt aduersum Aspenses, pecuniis stilicet re demto Beati Sauini Coenobiarcha, magicis artibus homine infami formidolosissimoque , cuius praesentia freti prodeunt contra aduersarios in proelium. Ubi venere in conspectum utraeque acies armatae,dirum illud Tartari mancipium,cum Stygiis membranis sambucu arbore coscendit, indeque tetri maleficij carmen ex codice in aduersos Aspenses immurmurat,qui ferali fascino derepente sunt ita dementati, ut inrisum soluerentur, moxque sua sponte in Lauedanensium manus inermi concederent. Abbas ille Savinianus, sic

teratae fraudis architectus,ante concipiendam exi

tiale fascinum, ab Lauedanensibus Aspensium vi, tam salutemque stipulatione ac sacramento sibi diligenter pactus erat , & stipulanti iureiurando spoponderant Lauedanenses , sed captiuos domu abductos coniugibus suis dedunt trucidandos

quarum immanitate omnes sunt lingulati, ratis interim ipsarum maritis , se religiose fide sua exsolutos, quod manus ipsi ab funesta caede temperassent. Ecclesiastico autem Interdicto , de Anathemate irrogato in omnes impiae fraudis, & barbarae crudelitatis conscios, ratas habuit Numen

inflictas meritissimh in scelestissima capita Ecclesiae censuras,& poenarum insuper durissimum corollarium nefariis adiecit, cum ad Pontificij iudi-ch auctoritatem vehementius apud mortales sanciendam, tum ad perfidam hominum illorum

519쪽

D6 PROVINCIA barbariam iusto supplicio vindicandam. Nam ab inflicta percustaribui Pontificiae sanctionis plaga, uniuertis Lauedanensium finibus , nulla mulier

deinceps uterum tulit , caeterarum animantium

nullius seneris semina vel peperit, vel concepit, nihil omnium stirpe vel fibra nitentium aut folio tenuissimo, aut gemma etiam fruticauit, quoad suptenni iam elapsa naturae, caelesti imperio suppressae,orbitate, cum aeterna sterilitas illi solo inusta videretur,ut ex se nihil penitus effunderet,Romam ad Pontificium tribunal damnatae atrocitatis rei supplices adiuerunt. Acerbitatem quidem Censurarum supplicibus, caelestique plaga seuerumultatis, condonauit Pontifex Romanus,pecuniariae tamen poenae perpetuitate Leuadanensibus admissi flagith tristem memoriam, sensumque ignominiosum irrogauit , Aspensum siquidem internecione deletprum posteris eos iussit aeternum esse tributarios, quo tributi nouitne viginti iac tres pagi etiamnum Aspensibus vectigales sunt, de annuam multam hodieque detendunt. Harum omnium rerum, illo ipso quo gerebantur tempore, perscripta publice auctoritas in Aspensium tabulario dili enter asseruatur,unde sibi exscriptum exsignatumque exemplum, oppidano magistrata auctore, noster Sacerdos curauit, quo in stabilienda Romani Episcopi iurisdictione, ac censa-

rarum cssicacia, uteretur aduersus Haereticos .NO-stra porro aetate bis venit in disceptationem earutabularum fides , apud Palensem Curiam Haereti-ςam,rei gestae admirabilitate stupentibus discepta

520쪽

A . v i τ A N i A. I. Itoribus, cuius integritas scripti quia& antiquita-

tis iure, & uniuersae gentis testimonio egregie se tuebatur , non sunt ausi Caluiniani iudices ei de rogare , tametsi suo dogmati conuellendo firmis sima inde argumenta petebatur. Visum itaque est, perplexis super ea controuersia totius Senatus iudiciis , sacrosancto Ministrorum accersito Collei gio, fatidicorum Patrum consulere Pythicam fa-

es cultatem, & omnis oraculi consultissimam potoni, tissimamque intelligentiam percontati,center t-ὶ ne Pontiliciis exsecrationibus in Lauedanen sesa tantum suppliciorum importari potuisse , quanta a illae commemorarctat tabulae.Ea quaestione posito,

velut immisso dissidiorum satali pomo, totum si Synedrion mox abiit in maxime dimentanea iudie cia: scii quod verius est , dc hominum ingeniis

r congruentius, multum ibi rixarum fuit, nugarum

plurimum, nihil disceptationis legitimae , 1 olidaei sententiae nihil. Vnus tandem aliquis , maiorumi, gentium Pater, ac illius Delphici consilij fortasea princeps,ubi promissam barbam Socratice demul γ seiat, ita est effatus : Illum Pontificem uius sen-

γ tentiam inLauedanenses tam acerba de caelo sup-

et plicia fuerint consecuta, quam sint huius saeculi Pontifices , longe sanctiorem videri: atque haec summa fuit responsorum ad illam consultatione . Porro non Aspensis modd vallis , sed omni circa regione,avide nostri expetuntur, vel ad perpetuas, idi vel ad Quadragesimae Aduentusque conciones: quo minus autem valeat eis fieri tatis , prohibetu Palense Caluinianum totum Tribunal, cuius de