Iulii Caesaris Scaligeri ... In librum de insomnijs Hippocratis commentarius auctus nunc & recognitus

1쪽

R. CONSTANTINUS.

2쪽

Ioanni Alesinio Senatoti Buidigalensi, S.

cubrationum ex eo medicina cultuqui assinis est natunaliunta disceptationum,nuper ab optimo viro a que doctissimo fano LMaumontio appetiatus eas ut reuisterer feci,nec tarata necessario quanta libenter nempe magis ut amico meo summo, ac de me optime merito gratificarer quam quod in illo quicquanta meminissem obnoxium accumtiori castriginioni. Si quid tamen laticula vel incuria nostra,quato ti humano ciei perquam , ectfamiliaris,mel librariorum negligentia tersunta esset imo vero etiam si quid non esse amen quoniam να esse susticam renebar ut recenti opem licerer sibisecuriore

animo hanc typographis mandareta noua vi editionem a. e ibi ergo qua hoc longo lectionis usustequent ueta rerunta exercitatione. diagna vi fueram&i,eorumD ad formam , direxi pauca catera mero metti enumta eliciti sunc partim quod nullo modo contemnenda mia bantur partim ut oetu,re nudis omnes ex illorumpriorumta atque horum ponteriorumta comparatione cognosteretis, ecquid in probando oe repudiando iudici, mararior alas attulisset. Hunc mero librum qui semper tuu uerit,ut in noua editione ad alterius nome

recentiorenta more transferretur, neutiquanta tuis virtutibus meῶ

να tuorum erga meos memoria bene sciorum, denique sanctissimo amicitia nestrae iure,dignum arbitratu uno: Ioquo existimari Eberos meos et adoptatos oties tot in alis Uamilias transcriptos talo vel*o,vel meo merito pari capitis diminutionen . Sed tamen

tari illi doctissimi atque optimi fluas quoque habensia, quas foue

anita rationes squamobrenta mihi illos, nequeo do eoquώfactuno est iano admonendi ius aeque dei eo quod iure tuentur,obiurga-di milus est relictus Acm. Sedilia unica ratio, qua mihi persuadeam saris esse si officiorum continuarioneta constantis animi retineam opinionem quamgratissimo ac fortissimo cuique viro esset oportu

in prima commendarione se .

3쪽

PI FATIO IN LIBRUM DE INSOMNiis

Hippocritis,ad Joannem Mosmium regium P cfonsiliarium in supremo Senatu Turdigalensi.

REQUENTIUM ac diuturnoru erga nos tum magni ludo,tum memoria ossiciorum tuorum, loannes Alesini, tantum potuit: ut non solum me non ingratum ostende ret, sed etiam faceret audacem. Neque enim debuit tali ,-- tarum splendor Virtutum,quarum praesidiis muniremur, carere debitis laudibus,cuius merita re compensarI nequirent.Neque potuit tam insignis animi tui vis quicqtiam efficere, quod vel moderatissismum quenquam non excitaret. Quare cum propter excelletem nostri se culi perueru tem, quae iam omnia pene vetera studia aut subuerterat, aut etiam damnauerat, collegissem me,mihi ut Viverem:&suppuderet, si

posteritas nunc vixisse resciret aliquando, aut ab omnibus pene dissenti entem, id quod effet fortunae perditissimaera ut frustra ambitiosum, quod erat animi infelicis: tu virtute tua cum imbuisti me iis exemplis, quibus non poen iteret me extitister tum beneficiis affectum impulilli, ut aliquid saperem,quod ab studiis tuis non abhorreret. Nam qui primas ciuilisse .pietiae cibi partes comparasses, philoso8hiam,aliaque verς Vitae orna meta non conlepsisses,nomen nostrum dignitate tua illustrasses,opes authoritate auxistes s mihi visus es, cuius authoritati eaede opes,dignitati nomen,

philosophiae nostrae decora sapietiae deberentur.Igitur cum e secessu quoadam mentis in hanc quasi rempubl. me dein tegro retulissem, deponenduin siau tuo metum illum existimavi,quem in philosophiae luctu valde sane metuerant: ne tanta in vivendi licentia, ac potius libidinum dominatu, futurus essem superstes integriorum literarum.Nam cui placebimus, AleCmi aut quis nobis fauebit istorum,quorum in manibus,atque utinam voro in manibus, non etiam toto in pectore, solus aut Lucianus, aut Aristo phanes est Non tam hercule propter orationem,cuius nitorem aut aemu .lari nesciant,aut nequeant imitari, quam propter acerbitatem sententiarum si modo sententiae eae, ac non venena sint Vocanda. Quorum i turi inpietatem imitentur,eorum exitum non exhoirescere Ninus secure vi uimus hodie, atque adeo otiose,ne dicam solute, mi Alesini. Hanc vocatamus libertatem.Quae si ita est,malim equidem me quiduis esse belluae, cui sane liceat sine crίminis obiectione, quod nobis propter hominis nomen saltem non licet,& facimus tamen.Ac qualiquam nonnullis per ignauiam vitam trahere videbamur propterea quod procul a Republ.& partibus animum abduxeramuSmobiscum tamen ei amus nos,nec soli, nec penitus non isti ut sine contentione horum temporum seruitutem declinaremus.

itaque dissicillima in recum uniuersam intelligentiae meae vim cutere,

4쪽

EPISTOLA. s

in periculosissima,optimum quenque exitum exoptarem: in perditissima,

pelsimum expectaret . quod essicere n equi bam ut istis quicquam persua aerem,omis. Nam eorum inanitatem,qui nullam haberem oratione qua explerem,siletio porteribam sed eo silentio,quod apparatum esset ad tui-iplitis aliquando reddendum rationem. Etenim quae tempora ad illorum

coriiurationes atque potentiam colendam ponere cί teri cogerentur, ego

clandestina opera ad philosophiam transmittebam. Quid enim praeterea facere,cum nemo interueniret huic meae calamitati, quae me in illud quasi exilium quoddam abdidisset: cuius ego praesidio ad hanc culpam sustinendam confirmarer Atque nunc quoque de metu illorum languerem, vel etiam iacere, Alesini, nisi vestrum aliquot authoritas subuenisset mi hi Quorum consiliorum summa illa extitit: cum tantopere sibi placerent illi,ut haec nostra despicatui haberent: neutiquam fraudi futurum nobis, si inter tot tantosque tractus ingeniorum mihi quoque aliquod famae spatium constituerem:ut non iam dissimulatione , sed apertis iudiciis animi mei pristinum tenerem institutum. Erant mihi tum plurima ac praeclarissima in manibus monumenta: ea protuli ac produxi nomine meo.Ibi istis frigere ac torpere animus:haerere vox:dissimulationem, qua maxime cum Valent,tum regnant,non posse tegere.Mutaui consilium: iisdem eodem tempore,aliorum nomine,quos nolo nunc appellare,ostendi nonia ulla haud paulo deteriora. illi illico obstupescere:deierare,nihil politius,aut

absolutius excogitari potuisse.Sensi hominum animos non nunc hoc primum sapere ae niti,ut aequales suos pro potioribus nolint agnoscere.Inter caeter librum De insomniis,Hippocratis,Latinum factum,atque auctum commediariis commonstraui. Rogant cuius sint operae.Ego pro me tunc satis ossiciose ubi plurimum essem mentitus, conieci eos in stultissimam laetitiai Quam tandem ut agnoscant nitio ad te Alesmi,eum librum non

vi solent ii,qui aliquid dicant.Quid enim tibi,aut asseram, aut committanovi,quod tanto antea in teipso non habeas perfectum Sed eum uti eme-des,qua opus est:vel totum, ia si tuo iudicio meritus sit, atque ita ex mea dignitate videatur. Nam cum fuit periculosum mihi, apud istos tractare alia studia, quam quae ipsi amplectuntur: tum pene interierit nomen no strum,si hanc possint urgere occasionem labefactandi propositi mei. Atque illud quoq; me profecto plurimum mouebat, qui homines verba Vetera,Latina,proba,in religionem nostram,cui uni se suaque omnia deu uisse videri volunt,recepta aboleverant, alia substituerant:quid his quae ipsi damna nt,monumentis facturi sint,si quid extra suum Ciceronem deprehendent Verum pro Cicerone quid egerimus, quae odii, atque inui'

dentiae tela passi sumus. quos temeritatis impetus obstinate exceperimus, sortissime retardarimus,lam Vulgo sciunt: pro me vero etiam Cicero sentiat,si haec quae sum loquutus loquatur ipse. Neque vero mirum est: haeescedissimi otii mancipia obtrectare verborum laudi, qui res contemnant

ipsas Sed tu qu i tam iudicii nobilitate,quam morum integritate praeditus a iii.

5쪽

ε EPISTOLA non solum aequo animo audis ab aliis, sed etiam libenti docere potes philosophiam &haec scripta cum serensibus nostris comparabis,& veniam non modo dabis mihi,vertimetiam petes pro verbis ipsis Quorum verborupudor quantus est,ut in alienas sedes non invadant tanta est Hrtitudo vide sui; sese deiici non patiantur.Tibi sese danta ibi loquuntur, non ut doceare,sed ut alios doceas hoc, Nos etiam ab istis contentiosis disputatoribus intelligi voluisse,ut doceremur.

6쪽

IN LIBRUMI HIPPOCRATIS, DE

VBIECTUM

huius libri, homo

est finis, sanitas: ratio formalis, praescruatio: modus praeseruationis, praec ' gnitio valetudinisnumanς,quod Pro-

ignosticon Graeci vo cant. Via & ratio Hildasandae praeco sinitionis quam Methodum illi nominant) est

a posterioria cilicet per sisna,quippe a somniis:

' quare libri titulus is fuit, De somniis. Per ea cnim agnoscit Hippocrates humanam valetudinem,ut praescriteriir. Igitur non recte iacit Caluti 'qui cum additamento sic inscripsit,De la-guentium somniis. Maxima enim liori pars o endit imminentes,non factos morbos. Lanes gitor nanque si indicatur suturusmondum est. se. Ex his satis constat,librum hunc referri ad illa M υ edacinx contemplationem,quae ob seruanda eo ora comparatur. Methodi rationem assignat ipse. Quoniam, inquit, anima soluta corporis functionibus per somnum, sibiipsi restituta hoc est diuinis principiis, quibus est constitilla,coli aerelatralistque inde limilitudinem, quam per visionem reprael entet, coniungens originem suam illam caelustem ab ipsis mundi elementis cum fini sito qui est hominem insor mare. Est enim anima, media natura quaedam, inter aeternaS res,& corruptibiles. Media verbsic pote aeque alio modo ipsa quidem aeterna est,at corruptibilibus coniuncta,duo extrema, quasi sequestra,suo complectens nexu. Si igitur soluta,non quidem corpore, sed corporis brutis officiis.puta ambulandi,sedendi, rr

di quasi in recessiim quendam, ac potius porta ex his subducta tempestatibus,tota sibi sua est. Cognoscit quae intus sunt, in corpore scilicet. Ibi tum quibusdam quasi coloribus, figurisque ac quantitatibus pingitur earum rerum, quas intus nacta est. Quare his affectionibus satis opportunὸ statu corporis explicat. id quod Hippocrates ipse sibi in tertio De ratione viactus assentiens,reffetit: Quibus, inquit, corpus afficitur,ea clausis oculis videt animus: ac iam in eo est,ut aegrotet. quod malum ex proximis percipitur indiciis. Quae res cum a sapietibus

perpendereturmon solum ab hoc diuino viro, Galenoque, atque aliis compluribus tractata est ita, ut ad rem medicam accommodaretur: verumetiam eo progressi sunt, ut diuinitatem quandam quoque profiterentur. Quod ut amplius cognoscamus quid sit somnium, quotq; eius gcsacra, ac potius modi,censeantur, intelligendum est. Ac quanquam omisi Hippocrates definitionem: quid ipsi im tamen esiet, non omnino omisit: clim recipere,colligereque dixit animam in seipsam. Nos autem e philosophia accipiamus. Aristoteles somnium non solum eorum quae intelligerentur, dixit esse repraetentationem, sed etiam quae sensu perciperentur: propterea quδd in somniis ita versemur,quasi cum videmus vigilantes, aut audimus, aut tangimus. Quae euenire sane non queant, nisi sensuum vis interior aliquid afferat mometi. Itaque rosert omnia haec ad communem sensum: cuius secultas intus communis una,secudum instrumenta ac potestates foris multiplicatur. Quod quum legerent recentiores,qui legendo ut omnia colligant,quam iudicando ut eligant, sunt attentiores,ut sensibus rectὸ attribuEre, ita falsi, sustulεre ab intellectione. At multa sunt Opera intellectus in somniis: ratiocinatio, disceptatio,c5silium, deliberati etiam poeticae e ercitationes non poenitendae.Tumnlc Him

crates ea proponit, ouae ad intellectum pertia ncant veluti cum vult ab anima iniri rationem

eurium stellaru , atque alia talia. Ergo ex Aristotelis sententia intelligemus ab extimis OL Lficiis sensiis quiescere. intus autem non ita loe autem vero in somno.nam est modus quidam somni imperfectus, ic quasi dimidiatus, quum aut ipsi loquimur, aut etiam rogati respondemus,lilrgimus,ambulamus. Cuius rei ratione reddit Aristoteles in quinto De generatione Animalium. Somniorum autem rationem ad hunc modum constare assentietur, qui meminerit animam esse totam,& in toto, de in qu

uis parte. Quare nihil impedimento est, quin q

de intelligat,& sentiat, i utquasi sentiati ambuis μή et let, i ut quasi ambulet.Animqnanque ad mul- . in officia,pro instrumentis, spiritus sunti voco spiri tus vulgi more,tenuiores sanguinis partes quae aliis atque aliis delesatae locis,obeunt munus quaeque suum. Omitto nunc vehiculum

7쪽

- illud eae esse quod tanquam sedes quaedam

surru ab Aristotele homin rat tributia est. Sivei . . igitur vehiculo, sitie instrumentis illis retracta in aditus suos, secum habet etiamnum motus pristinos eorundem, ambulandi, ridendi, po- . tandi pugnandi, iii ibi is motibus ita, uti antea, afficiatur: tum argumeta praebeat illorum expergesaetis nobi Minec dubitabit,qui intelliget,

ex vertigine voluntaria, aut aliusmodi quum nosmet rccipimus, luanquam sedemus tame hadhue versari videri nobis. Item a fluctuati ne tuae in salo,aut flumine fit, tametsi in terra conlii tuti,tamen existimes te vacillare. Sic rubras res ubi diutius intuemur,ad albas conuersi, eas putamus prioribus concolores. quand8- qui ni reliqua as euentorum receptas in spiritus circunferimus adlaue. Mnsio enim recoptao,siue impressio est. Quamobrem visa haec, siue audita, iue alia per speciem, cum in sensibus insedere atque in memoriae thesauro sese induere iocturnis appulsibus reddunt sese. Itaque de infantibus, quibus mens inconstans est, ct iis qui satasunt multarim renim, item temulenti atque helluonibus, aut nulla sona tua, aut consula reseruntur: propterea quod

phati Danai: rauia turbulenta. Sed iidem re- eentiores bis falluntur super ealcmre. acum ex decimo libro Plinia verba illa adducerentAnfantes statim somniant. Et ex septimo historiarum Aristotelis illae Infantes somniare manifestum est,t d sero memores fiunt imagi

num .prinitam, putarunt inter se eos esse contrarios ἰ deinde frustra conati sunt conciliare. Nam neque inter se aduersami neque isti recte dissoluunt nodum sicili proprie loquamur non somniare insantes. si impropri)somniare. At Aristoteles dieit, λεν ei te ταPlimus addit,statim: tant tim abcst,ut . sint contrarii. Sed duo adverbia, Plinianum, statim se A ristoteli eum sero: illud ad somniit, hoe ad memoriam resertur. Non potuit autem ab infantibus ipsis exploratum id habere Aristoteles sed coltcgit argumentum a potior ima si pueri non meminEre, tantominus infantes. His de causis somniorum genera aliqalii dei cri Pscrtaverum omnes confuso homines iudiei qui, quae legissent, illico transcriberent: nihil apponerent de suo. Omisa igitur Macrobii δε-liorumque negligcntia , ac praeterea ineptii Grammmcorum,sic partiamur:

das sonos, nullus tibi praecipuus eriti velliti is qui plures lapillos in stagnu demittit,

vi circularii orbes an si actus illos suos inter se impcdatos consultent. Habes etiam historiam. Herodotus in Melpomene sciiptum reliquit, in terra Asrica populos esse, qui ad Atlantem incolant,eos nulla somnia videre . Quam partem Plinius quoniam laxius est interpretatus, eius verba ponam: Ἀων- A .--εγν-rii , --ιροῖν.At Plinius videtur somnia concedere, sed enim a nostratibus quae sint diuersa. Sic enim in quinto scribiti Neque -nsomma visunt Hualia reliqui mortales. Idem in decimo quum scribit,aliquos nunquam s Ita enim dicebat ratio se ,.Nam concisum fuit γάρ. Nostra vox smplieior, somnium j ouas. Q ναρ. Nostra vox simplicior, somnium: qua quod somni esset proprium. Graeca de ipsa, υ

appellationes uniuersum ambitum somnioruco tini seniti eam amplectutur. Vnde Aristoti les voeat eum, qui probioribus utitur somniis:quoniam sunt etiam suae ψυδε,ον υι. Est igitur generis vox, quae in boni maliue distrahi nossit disseretias. Neque . enim verum est quod aiunt, insomnium non esse nisi cum is qui somniat, putat se videre

Vera.Na neque ratio nominis petit, ut hue coarctetur e neque aut Cicero aut alii aliter sunt

locuti in decimo quum scribitaliquos nunquam 1 locuta. mnias ovi addidit ex Aristotele letiferum esse Fit autem somnium,aut quo diximus modo, periis , cum primum somnient, ita omist nomina eas species quae in animam rereptae sunt: aut

punere. At ponit Plutarchus in commentario quo vestigat rationem desitorum oraculor ii, Cleonem Dauliensem demque eredi solitum de Thrasymede Hereense. Causam autem re-

.cei Isores cum ascribunt corporis temperatu- ram inae latam nimis metant viam. Quid enim in nobis fit, quod a coneretione corporis non

proficiscatur3 Sed ita accipiendum est, spirituua rpore aut hebetudine heri inui tenuitate aut

lubricitate ita ut spiritus illico sol ianuar. Exeplum addendum est. Si puer arrideat,statim v-bi destitit gasdiducit, vultus subsidet. si aetate Prouc Ore rideamus, etiam ab solato cachinno diuum ridibundus vultus perseuerat.

Sed & Plinius mi illis in locis quae tollant insonMua , quaeue leuent, Ostenditi sicuti eontra, tum ipse tum Dioscorides,quae efficiant lym- per principia diuinitatis, eiusque caelestes c citationes . Ac primo quide capite duobus fit modis: Aut enim διλὼ en est, aut odi me s. γ, cum species, uti sunt, ita sese in rivit. Fit autem hoc a tribus ealtas. Aliquando

ex animae affectionibus, cura,metu, odio, laetitia ut quod quis exercuerit interdiu, per quietem quum videt. Interdum ex corporis astemabus,puta ebrietate nedia,pugna. Nonnunquapro modo fortunarum seb c uentis: veluti auttiis, paupertate,exilio. Huius generis est, cum dormire somniamus. Ipsa enim anima tunc in seipsini reflexa , contemplatur corpus dormi ens . Hoc totum genus ta ιν Graeci vocant:

propterea quod ut in re fuisset, ita v ia Pis', reponeretur. Quare haec partim physica dieii

tur, ea scilicet quae rerum naturam qirasi euo

8쪽

DE IN SOMNII s.

cantotque ei haerent. veluti cum igne suo ni tu atque calore,terram suo statu atque frigore

somniamus. Partim syncramatica,cum res naturale non suapte natura, sed ex temperatura somnum us. Biliosus enim aquam calidam vi debit tangetque in somnis. Haec autem a recetioribus minus probὸ sunt explicata. Σκολιόνους autem uenit, ubi formae prodeunt territicae. Quapropter saepenumero contingit neque pleno somno, neque vera vigilia fieri. Na cum intus agitatio est, quiescere verὸ non permittit. Itaque contingit quod in tremore. Nam omnis nimaum clim tollis, vi, nititur sum sum,contra premit pondus.ita tremor fit, ubi neque vera quies, ncque simplex motus est. Tunc gemunt,loquuntur,respondent,ut dixi iamus, stupidi consistunt. Haec Graecorum nonnulli phantasmata appellare malu Ere, nihilo prudentius cogentes magni vocem significatus, in angustum:id quod etiam fecerant, cum imν ad certain speciem adigerent. nQ ne utitur Theocritus in Piscatoribus. Alterum caput est,cum desecata anima,per se ipsa agitat, aut per agnationes puta daemonas,

eaeteraque id genus,quae a Plotino, Proclo, Ia-blicho prodita sunt. Hoc vocant ῖ- Graeci:

unde noster sopor propterea quod corpus ne mortuum est, in anima totus homo constitutu atque tela in sese reducta,recepta, collecti . Eius vocabuli originem & causam intelligamus: quonia res vera stabsit: σπ m ιν ὀ-ς umG. Homerus in undevicesimo Vlysseae 'Moiso esse dicit non quia res ipsa visa esset, sed

quia vera portanderet rerum imagines. Nam

ad Philopomenem, & Theocritus in Europa.

Quare etiam extra somnii usurparimi veteres tiro re vera. Inter quos Sophocles in Electra,

Herodotus in Erato, di in Melpomene: atque etia alibi pro visu miraculi ponit. Hoc genus somnii tripliciter accipitur. Aut enim praesen tem ostendit rem, ut apud diuinum poetam, i Hector aeneae aut praetcritam, vi Elisae Sichae

alui suturam,ut Anchises .snee .ea parsa μαπσως a Graecis, a nostris diuinatio appcllsetur: sitque modis aliis multis . Aut enim per gryphos siue aenigniata: victim satyrum somniauit Alexander,interpretatus est, Tyro sese urbe potiturumdiuiso verbo sit scilicet,- πι- ργ. A ut per rerum similitudinge ut Polyerates Wrannus Samiorum suspendio enim omni persoluit fidem. Nugatores Masi hac diui

nitatem etiam per gemas conciliari posse prindidere. unam appellam Eume tridem calteram Hammonis cornu: ut omittam sinastium ch maeleontis harmum cum enim ridiculum ciutius quam admirabilem reddaditDemocritus qui eius vi prodaderit, posse quae quibus velis

somnia mittere edium tibi repraesentare. Hac ratione pargam allegorica Graeci vocariit, proapterea quod aliorsum agerent animum , quam in re elle totque ita interpretationis indigeret.

partim theorematica, in quibus id quod est, perspicimus. Ea somnia praediuina appellat Plinius in libro tricesimo septimo. Quare allego

rica reserebant ad conreciores e quorum artem

instituasse primus dicitur Amphictyon, ut est apud Plinium in libro se imo historiae natu

ralis.

aquila V lylia comparati anseres autem procis. Fit autem oraculum, siue diuinatio, ob rem aut

si N. -- -οῦ - priuatam aut publicam: ut cum somniat Hecu

Theocritus in Europa pro vera visione. ἀρο - is ari, amo, . ita Lacero multa narrat insisio ge Diuinatione primo: de Socrates apud Platonem Critoni recitat somnium, quo veru praevidit. Alia praeterea multa habeas non solum ex Valerio Maximo, sed etiam ab eodem M. Tullio in primo de Natura deorum.Galenus quoque nonnihil experientiae nocturnas per quietem praeceptionibus sibi partum seri bit. Et Aristides orator dicitur curatus somnia orum indicatione. lamblichus in libro De areanis initiis,memoriae prodidit, aegrotos somniorum integumentis captare curationes consueuisse: strabo in octuro,aduersa affectos ves

iudine in Epidaurici aesculapii templo peram

ctare solitos Hoc genus etiam voci talute

quasi dicas,visonem perinde atque sensu ipso vero percipias nihilominus quani cum vigila res . Herodotus cum alibi tum in Terpsicnore appellat semel atque iterum ,- -ου, pro eo quM ad hane diuinitatem pertineret . alii autem quo nomine inscripta esset vetus Menandri fabula. de qua voce utitur es- salus Hippocratis filius in legatione,ad sensum eund hunc & Plutarchus in libro De Socratis daemoniosita pro numinum visone in ea Opistola, quae circunfertur Hippocratis nomine

ira sacem parere, publico malo suit illud. Plautini Daemonis fusi sibi priuatum extitit. Caesar visus est sibi per quietem matri suae stupruafferre hoc cum priuatum fuit, tum publicu. Nam & eius intersuit dominatio, α publico detrimento inuasit: quod etiam somnium de monstrabat . Neque enim sollini subiecit sibi

terram, sed turpitcr subicciti utrumque autem adhue diuidimus in alienum,& proprium. Possum enim Ac de meo priuatim,dc de aliena rep. somnium excipere. Verum ridiculὸ addunt aliam affectionem. Clim parta untur in generale, areonunt exemplum, Sole, Lunamque si quis delicere somnietane UE sane. Somniorum na-que differentias intelligimus,non ab somniata resed a sine sortiri nomen. Etenim si uni portendat, priuatum est c,si omnibus publicum: I gitur a mundo somniato quare vocant generale,quod uni tantum destinari possit3 At mu-do uniuerso quid euenit unquam e somniis nostris 3 Praeterea neutro modo Lunae Solisve somniii appelles generale. Na neq, uniuersitas est Lunameq; ex ea quicqua praescribitur uniuersitati. Postremo generale minus est, quam commune. Genus enim liue gens, est in ciuili prudentia ambitus quadam certorum capitum

9쪽

in IN OBRVM ili

ab uno proficiscentiu . unde apud philosophos id quod species complectitur,dlictum est. At

multa sunt in philosophia quam in usu communi longe ampliora, quam ut generis appellatione contineantur. Entis nanque nomen latius funditur,quam generis.Sub voce quoque Reipublicae multa simi genera sub nomine

Prouinciae multae gentes coprehenduntur.Sic communis lux est generali, non est communis mundii non generalis. Sed more suo Gra-matici plus laboris asserunt ad rescitendum, quam boni quod ediscamus.

Haec sunt genera liue modi differentiae, affectiones somniorum: quorum significationes atque iudicia,quae ad institutum nostrum pertinent, ob eas quas diximus rationes, non negat Aristoteles. Ait verbexactissimum somniorii iudicem,indicemque futurum, quis rerum calleat similitudines. At enimuero ex illis euentu. o vllum significari portendiue necessari id i nό negat. casu aliquando accidisse assentitur: verum nihilo certius,quam cum Vmus aut Canis in tesseris iacitur. V idetur autem ipse tibi maximum afferre argumentum:Si a Deo simisomnia diuinatoria, quare stolidis saepius eueniunt 3Noluit me russe vir ille diiunus, stolidorum animum cum ipso corpore minimam habere coniunctionem: Itaque eos nobis st Iidos esse, hoc est soris intus autem ipsos seorsum sapere. nam si anima diuina est, ergo quo

tempore sua erit, non corporis,divinationem

one. sed non soluet. eorum nanqne naturam

si norit,nouerit esse in materia. Postrembii negabit, omnia praeter Deum modo quopiam composita esse alia ex materia & formaolia ex genere Ad differentixquaedam ex esse de esse tia. ergo si haec cognoscet ipse quoque talis erit. quare Ruerroes cogetur negare, Dcu qui separatis. Itaque si separatus intellectus intelligit corruptibilia, ipse sit corruptibilis. Sed ille in- te lectiis intclligit corruptibilia per seipsiim, ut diximus ton per illa. Sic quoque intelligimus nos vacui in per plenum: ficta, per vera.Vnde fit,ut animus noster neque inanis, neque fictus sit. Ita ille sese intelligendo, omnia sicit: omnia mouet:omnia est a se,non ab illis quoniam illa ab se esse intrelligit. Eius enim perse

ctio est, nequire libi quicqua emcere aut ide, aut nariaut simile. Quare concludendum est: de a Deo posse somnia demini,&iesainanima repetita sua d iuinitate, si ui ea tantisper posse, dum a corporis vinculis libera agitarit. Quibus rationibus moti religionis nostrae pii in

res ipsique PlatoniciaDω elle proficiscique . somnia posse profitcntur. Inter quos Xen phon quoque in Symposio sentit idem inquit

enim, Σαμώων μι α,6 meum . Et Herophilus diomum somnia L δ appellare solitus est quaedam.

illam redinteerabit. Plutarchus in libro De a- A nimaduertemus id, a Caluo bis hunc esse trase litis oraculis, vaticinia ex somnii, suisse in latum commentarium quos, qui voletgon sedit reddique solitas responsiones a V tib ret inter se:neque enim operam perdet. Sed iaad Mopsi oraculum: qui vates stratis Ullibus Hippocratem latine loquentem audiamus. hostiarii mincubarent id quod de Fauni i i' a n m π τ 3 pq M A ἐ-fieio prodidit doetissim' Poeta.Auermes Ve- .ro etiam ineptit . negat diuinationem dari pos . y .

gnoscere materialia de indiuidua, circa quae fit diuinatio: Esset enim nquit aterialis. Qui- tu vero errat ille, no mel. Etenim intellectus ille non cognoscit per phantasmata sed se ipse

utendo,videt omnia. Quid nonne ille motor ille ergo motum cognosci Pergo 3c rem mota. At omne quod mouetur naturaliter, ex materia est.ltem omnium rerum efficiens causa prima,intellectus ille est. igitur materiae quoque primae author erit. Quomodo secerit si non norit verum ille non mutatur, cognoscendo mutationem sed cognoscit se no mutari, quia est immutabilis: simul non mutatur, quia cognoscit se non mutari .nihil enim est prius, aut posterius.Neque recipit cognitionem cognoscendo esset enim intellectus imperfectus: ica ipsemet sua, susque cognitio est. Ad haec, uniuersalia in materia sunt. sunt enim unu in multis. Nam idearum fismenta non admittimus. Ergo si cognoscit uniuersalia materialia quinque nota habebit. Dicet, Abstrahere. isitur id quoque unde abstrahit, cognitium ei erit .Rese pondebit, gnoscere abstracta sine abstracti-

kat: magnum ad omnrasia momentum ea conforre intellare. Et rin anima, dum vigilat atque corpori vinci admirusbat, laniatu dis ista loca, quaqua vacatsi is sed vidis coeptari tincti bus intcti Jhquippe ipsissensitas, auditur, viser, tacta,

ambulationi, ach : omni denique cogita

tioni ipsa vero prost nihil stat. Cum v

m cum ratiocinatur: Ibiluc insi rus tum

sua tum corporis obit munera omnia. Si cui

igitur

10쪽

DE IN SOMNII S.

igitur reflo haec extant comprehensa iudicio:' ei magnasaporiae pars fucrit comparata.

Tractaturus somnia, stendit operae necessitatem:

dicitque posse comici. Argumentum est a possibili,ite ab usu,& consuetudinc & modo cum dicit , coniici. Deinde utilitatem statuit: cum dicit, ad omnia. Magna enim est pollicitatio. intelligit enim omne vitae genus, tam ciuile, quam quod spectet ad medicandi facultatem, propicr diuersa,quae diximus, genera somni

rum. Haec est Ges metu prooemii: in quo propO' nil rem,qua de asitur, non sine captatione De- neuolentiae,docilitatis,atque attetaonis. Quod autem ad iudicia spectat medicinae,sibi ipse aia sentitur etiam in tertia sectione letalium contagiorum : A b insomniis nanque, morborum

ct indicia sumi,& iudicia dari. Post haec reddit

rationem propositorum. Anima nquit, vigilanti inseruit corpori: scilicet ad actiones.ergo ibi occupata hoc agit. at dormiente corpore sibi ipsa vacat. Sic Aenophon 8. Pediae insomno,inquit,anima est proxima diuinitati: & Ω- tura multo ante praeuidet: propterea quod per, id tempus pocissimum libera est. Sic etiam Ga lenus. In somnis inquit, anima reducta ad corporis intima, libera atq; otiosa ab exteris sunctionibus,seorsum & indicat quae corporis intersunt:& ea, quae suapte natura expetit, quasi habeat praesentia,contemplatur. V bi dixit,eam

moueri: veterum scntentiam secutus est . inter

quos Plato quoque fuit, ut legimus in Atlantico . Hoc libri quoque nostri facri autumant. Aristoteles nequiuit apprehendere intellecti

ne aliud moueri posse,quam corpus. Anima enim nostra si est incorporea, extra magnitudinem est. ergo nullis praesiti ipta finibus. Figura enim corporis extremitas est. Quae inter alias rationes una ratio Themistio, Auerrosque persuasit unicam in omnibus eandemque animam ut existimarent. Caeterum nihil impedimento est,qti in intelligamus, substantiam aliquam incorpoream finitam esse. Nam mentes o illae aetemae,quae versant caelestes orbes, neque

insormant illos,neq; ab illorii finibus finititur.

esset ens materiales. Quare suapte natura finitae sunt,non propter magnitudine materialem: sed circus criptae alia quapia re, quae res alia ab ipsis est. Omne autem finitum moueri potest. Nutare enim potest id Quod Graeci vocant simia quod quanquam in loco esse verὸ dici ne- Rucat,quia corpus non est: tame in suo,vbi,est. νη ' Quemadmodum aute moueantur, dc ad du

decimum diuinae philosophiae,& ad secundum

sententiarum pertinet disputare. Disceptauimus enim ibi, falsum esse moueri rem incorpoream per momera discreta. Sed hic de his satis. Vnum illud animaduertendum est, Animam,

elim una sit io retrali I a corporas extremis Pamtibus:morerentur enim: aqua priuatione non

datur recursus ad habitum. Sed spiritus instrumentarios huic & illi officio delegatos, retrahere sese ad principia intelligamus, taquam ad

pabulum,aut vexillum quoadam, ubi recreentur propterea quod in continuo opere esse n6

possumus.quae est causa finalis somni, & apud iAristotelem,S: apud Galenum in libro De co-

tinua resolutione.

Nota locutionem dubitabilem: Egressa, inquit ὀcorporis partibus,suo domicilio cotinetur. Falsum nanque est corpus destitui ali iidque ei lucesse domicilium. Sed voluit intelligere a reliquis eductam partibus,recipere sese in cerebra& cor,quae sunt sedes primariae: sicut & sentit

GalenusexTimaeo,animam in cerebro habitare.quanquam Hippocrates epar etiam ante cor

creari putarit. Sed hoc in septe libris De semine genitali exactius a nobis & perpensum,&explosum est. Corpus autem esse animae impedimentum ad ratiocinandum & sapiendum etiam Plato nos docuit in Phaedone. Longe facilius poterit Galenus dicere, inima m ueri qui animam negauit sest,quid esset, scire: nisi,inquit,calor ipse naturalis M. Idque no s .lum aliis multas in libris,sed in eo quoque, qui nondum latinus factus est, quem inscripsit Deformatione scelus. Nam qui dicit anima dole- re,laetari: materialem animam intelligit.At ipse integrum super hoc condidit commentarium: in quo declarat animam affici a corporis affectibus. Laxius quoq; Platonici ipsi locuti sunt: inter quos Xenoph. in Symposo liceter nimis

dixit: δειν - ,, ρος. Hoc quoque loco Hippo crates anima inurere ait. Et in libro De modo

victitandi, animas a foemellae & viri seminibus simul commisceri, propter similitudinem, quae in utrisque sit. Et in eodem libro turpiter nimis animam ex aere & igni conflatam esse. Si enim ita siti pars ergo suerit corporis, non para compositi,alteri parti das esse,scilicet corpori.

Itaque tuto postea potuit errare errorem alterum multo maiorem,cum dixit, in furorem M a. nimam humanam asi. Ergo in libro de carni bus, cum scripsit animam de caeloprosectam

videtur ignem de aquam de caelo deducere. Nimia quoque transationis licentia usus est Cicero in lib.1.Osticiorum: ubi prodidita voluptatibus magnas animi partes detorqueri.Nam de anima diuidit,& subiicit corruptioni. Quod enim afficitur labet aditum ad interitur est Gnim alteratio dispositio ad corruptionem. Sed partesIosuit pro potestatibus:sicuti pro pote-tia,& factione, etiam partes dicimus. Aristoteles autem in iiDro De indiciis morum sumptis a corporis lineamentis,quae Graeci vo Rue 'cant physiognomica in sentit: V ideo inquis, mihi anima Scorpus mutuis assessibus inter se respodere. Sic enim interpretor selicis msi verbum Graeca υα- ν. Et subdit:Animae quoque habitudo alterata, secum alterat etia corporis figuram. Sic enim transfero in αλοιῶ.Tu sequitur, Contra quoque alterata corporis facies,animae habitum secum alterat.Cum enim