장음표시 사용
11쪽
ptiones Rhetoricae, Georgi1 Cassandri .
VFD vocas Rhetoriee ipstitulo huius libelliὸ Pracep'ta quae vulgo pueris tradatur de ratione dicendi. Quid igitur est Rhetorice λ Ars quae docet viam a rationem recte & ordinato dicendi. . Habetne haec vox alia intellectuλ Maxime Sognificat enim vim illam & facultatem, quae Laistine Eloquentia dicitur. Inpar Quid est Eloquetia λ Facultas sipiemesis oetit. nate dicedi,qus merito a Cicerone virtutibus crat. annumeratur.siquidem nihil est aliud Eloquetia misi copiose loquens sapientia. Quibus rebus paratur Eloquetiamrimum irigento vi nature opus est , deinde doctrina &Anto. cognitioe variai u reru,praeterea exercitatioe Mapud di h gelia: accidit etia imitatio excelletiu scrip crc. a torum c u poti ias antecedit. Cicero enim & Fade ora. bius autore, sunt,exercitatione flath & scribenFab. di diligentiam post imitationem sequi debere. Io.c. I Sufficiuntne prscepta & ars ad coparada EloquetiaῖMinime.Na ut certe Crassis.apud Cice.
12쪽
non Eloquetia ex artificio,sed artificiu ex glo- Lili Gquetia natum est. Quis ergo usus est precepto- de orarum & artisΘprimunt,ut imperiti scripta& co- tore. trouersias excellentiu viroru intelligere& iudicare possint, ac postea si usus venerit, imitari. Deinde ut certa quanda via ac rationὲ habeamus,qua in scribe do& dice do seqtiamur. Qua Lib. uis enim autore Cicer.non ulli natura sine ratio de sinine dicedi copiam coseqituti sint, ars in est dux bus. . certior,quam natura. Est & haec utilitas artis, crass'. quod quς natura in nobis bona sunt, per eam lib. I. meliora fieri possunt: & quae non optima, ali- de ora quo modo tamen acui & corrigi pollunt. to.
ι Qus est materia subiecta Rhetoricελnti stio Mate. Quid est quεstioλquicquid ad disputandii& ria. dicendu proponitur. Quot sunt genera qu*stio Rhetonuὸ Duo: quonia altersi infinitii e, alteru finitu. . Quae est infinita quistioλ matre generaliter Rio. ΤΠOnit,remotis planis,teporibus, csterisci; si- milibus,q Grsce a Cice.tii cosultatio, iti,ppositu dicitur: ut, expetedane sit Eloquentia.. Qiis est finita questio inis re ipponit certis personis,teporibus, caeterisq; similibus circu- ascripta & definita, i Graece Lati ne cotrouersia & causa vocatur: ut,Iurόne Milo interfecerit Clodiu. Vtra narii quaestionu potius aduratorem seu Rhetore pertinet Nimirii posterior,q in publico,in curia,atq; in sero, civisiq; disceptatioibus versat. Quatenus prior ad Ora atore PtinetΘQuia,ut est autor Cicero,i definito
13쪽
In par inest infinitum,& omnes causs ad vim uniuerant. L generis reserit': ur:quare dicenti & theseon seuce. ob. infinitarum questionum natura cognita esse a. de debet,quanuis earum tractatio dialecticorum Drat. &philosophorum propria sit : quare hoc qua stionis genus in presentia omittamus. Gene- Causaru igitur sic enim liYpotheses seu finiaraeau tasqstiones appellam us quot stit generaλTria. sara. . IDemonstratiuu,quod cotinet laude & vit perationem,sed a meliore parte laudatiuu etiadicitur,ut Grece Cias cero in Partition .exornationem vocat. Deliberatiust,quod versatur in capiendis cosiliis:quod continet suasione,dissuasione hortationem,dehortatione,petitione, cons Iatione. Iudiciale,quod versatur in foro & explicat is dis causis forensibus:quod continet accusati ..c nem & defensionem. cic.in Vnde colligitur iis c diuisio λ Ex auditorum Nar. diuersitate. Auditor enim Omnis aut ausculi Fab. tor modo est,qui delectatione tatu qustit: a lib. negocii iudex , disceptator, qui de re proposi- eap. q. ta lutuit aliquid. in demostrativo genere delectatio quεritur: Deliberatio in prouisione suta ri teporis: i ii dicita in disceptatione prsteriti versatur. Aliter paulo hic tria precipua genera coIrti niura Fabio:Omne enim,inquit oratoris os Itb3. 1c s u. aut est in iudicio, aut extra iudicia. . Goae. q. fusic causs quo diiudicio versatur, simplexedmaniscitu est. Quod est extra iudiciu , aut prit
14쪽
ntu tepus respicit, aut futuria. Prsterita lauda amus aut vituperamus: de suturis deliberamus. Etiam ne his Didascalicti genus addedu est: Magnus sane est illius usus etia oratori,sed propriae cause gen' dici no potest, quia no ad causam; idest, ii pothesin, sed potius ad infinitam, . . questionem, seu thesin referaturmisi causiam voces quamuis qui stionem, de qua certa rationeti arte disputari vel dici consueuit. Quod erit igitur didascalicu seu di facticu genusλQuod cotinet theses seu locos comunes,q Finistractatur secti dii prscepta & locos dialecticos. Rhem Quis est finis Rhetorices λ c um tria δposita rites sint oratori, ut doceat seu Rbet . ut delectet seu Anto .conci Iiet auditoru aios, ut impelIat & moueat. bb. 2. Tertius hic Sprius illius esse finis videtur siqui. dora. de delectare cu sophistis illi comune est, docere In dialecticis&philosophis penem ut ualuri r ad Quod est ossicium oratoris p Dicere, hoc est Bruta accomodata uti Oratione ad persuadendum, & σcisi
concitandos animos auditorum.' ii . λ. Orat
Quod est instrumetu prscipuum poratio. instri. Quotuplex est oratio λ Duplex. Altera concisa, metu hoc est, mutuis interrogatioibus & resposioni- orat bus Philosophorum,que& Dialectice dic1tur: Fab.LAltera perpetua,qualem videre est in oratio, z. c. arnibus & declamationibus oratorum, quae Rhe cice. . torice vocatur,quauis perpetua oratione Philo lib. M sophi nonnunquam viantur. de m. Quomodo aliter oratione diuidis In squ*bi nib. lema
15쪽
16쪽
sedes & fundamentum est verborum, verba au cis item rebus lumen & ornamentum praebent. ln- de ora. uenire pioprio in rebus dieitur, ut autor eli C, tore. eero:in verbis Eloqui: Disponere autem seu ces Inpar locare,quamuis utrique eommune est, ad inue tit.
Quomodo diuid is hsc pcepta Rsetorices Ex Diu ordine partistivi primu de inuentione , mox de fio his dispositioe,vltimo loco de elocutioe dicamus. ins O DE INVENTIONE. ustus avid est Inuenti iλEst earum rerum quae ad causam obtinendam pertineant,eertis e locis deprehensio id est locnsλLocum Dialectici volat sede locus
argumentorum. Argumentum aute rationemἡ r top.
qus rei dubis faciat fidem. Argumentis autem A ain confirmatione & confutatione precipue uti mnu. mur,qiil ad probandum, seu fidem faciendam destinais sunt .Rhetorica aute inuentio etia cociliatione& motu animorum spectare debet: ad conciliandum ti mouendum pricipue affectus adhibentur ad docendum,argumenta. - Quid igitur hic locum appellas Z Omne id ' hunde tanquam ex nota & indicio,oecasio & ma steria dicendi sumitur. . t O. a
Qui sunt igitur loci inuentionisλIj variantur ad diuersas partes orationis. e Quot sunt partes orationis λ Sex, quae supra , enumerati sunt. Quid est exordiuὶInitiu orationis, i quo au
17쪽
inevolentiam capimus λ Primum si offici u no stria citra arrogantia comemoremus,vel cognationis,vel amicitis,& maxime Reipub. vel si alia quapia honesta causa,vi liberalitatis,iustitis fidei,nos ad dicendum inductos esse dicamus. Deinde si omne suspicione aut Iordiu, aut odio ru,inuidie,crudelitatis, ambitionis diluamus. Tertio,si ingeni v nrum& vires elevemus,nOSq; magis causis squitate & auditorii beneuoletia.
quam eloquetia nostra fretos esse cofiteamur. Ducutur aute exordia ab actore,seu patrono
aduerst partis,sed ijsde pene ex locis,ut si nullo officio aut honesta caula ad ageduiductu esse dicamus si turpes suspicioes in eu cogeramus, si eloquentiam eius ti vim in dicendo metuere nos significemus,& iudici su specta faciamus.
ii Quomodo a persona litigatoris aut rei, beneuolentia capitur λ Duobus pricipue locis:Vno, quo dignitate eius ,pponimus, ut cum viru bonu & liberale esse dicimus: ltero,quo calamitatem & infirmitatem eius explicamus,a sexu,ab aetate,a conditione,si foemina sit, si senex,si pupillus, si pauper, peregrinuS,mutus,cqcuS.
Quomodo apsona aduersarij Iisde Ppe ex locis,sed in ipsum aduersariu couersiS.Solet autem lisc tria hic spectari,ut in odiu, in coteptionem,& in inuidia illu adducamus.In oduli, si superbia, crudilitate, & malitia eius accusemus. In cotemptione,si intrita, negligetia, ignauia, di luxuria eius proferamus. In inuidia, si nimia poten
18쪽
Potentiam,diuitias, actiones,&opes eius com
omodo a persona iudicis seu auditori Si illorum virilites, apientiam,tultitiam, Ortitudine, Squi talem commemoremu8 . eaq: ad utilitate cau*nostrs coniungamus. Deinde si quam honesta de iis existimatio, quantaq; iudicij expectatio sit,ostendamu8. Quomodo ab ipsis rebus beneuolentia capiturλCum causam nostram extollimus,& aduersarii e euamus,
Quid attentio & docilitas,unde sumiturλAb rapax ipsa sird causa.
si Quibus rebus attetione parabimusλTribus Irscipue,si aut magna esse comostremus deus dicturi sumus,aut necessaria,aut coitincta, cum ipsis apud quos agitur. Excitabit ella auditore,si nos neque diu moraturos, neq; qui quam extra causam dicturos polliceamur. Quomodo docilem auditorem faciemuspo Si breuiter & aperte summam rei de qua dicturi sumus,exponemuS. 'Ducuntur semper preemia a personis& causisλNon, sed non raro ab adiunctis personet causa λ Cuiusmodi sunt pignora, propinquitates, amicitiae,tenipus,locus, habitus, opinio, fama iudiciorum,expectatio vulgi. IU- Qia insinuatione opus estλIn turpi & admiramatio bile genere causis,& maxime si auditoris, vel iu
19쪽
diendo defatigatus est. Quid hie erit observadu Id Ppter varietate cautaru difficulter pcipi potest: hoc tame m ne te Fabio, in uniuersum p cipi potest, ut ab his quae laediit,ad ea q lsint refugiamus:si persona aut causa offendat,abam substituamus: si nihileri t quod nobis Jsit quaeredu erit quod aduersariu laesat: si manifestu est quod offendit, aut
eleuandu erit,aut transferendu,aut reijciendu. Si persuasus di occupatus est animus,pollicebimur nos nostras probationes allaturos.& aduersariorum confutaturos:sin defessus est, aut urbanitate aliqua animos renovabimus, aut spe breuitatis erecitabimus.
Quid est quod in tenere ad cociliandos animos praecipud pertinetῖAffectus.
Quid est affectusλInclinatis, quaedam & anumi commotio.
Qiuomodo diuiduntur affectusῖΙn leues, siue mites,qui Grsce hoc est, mores,quales exibentur in Comoedijs,ut amor paretum, charitas fratrum & propinquorum fides coniuguti amicorum,verecundia, modestia, laetitia moderata, timiditas :& in vehementes seu concitatos:quq Grsce a Cicerone perturbati nes vocantur:quales Tragoedis nobis offerunt. ut aegritudo,inuidia,timor,pauor, libido. Quibus affectibus hic utimur Maxime mitibus illis & copositis monauqua etia vehemetiqiabui: quoa in admonete Aulonio: in exordio istos
20쪽
rib. 3 totos explicare no oportebit,sed latum impetide ora li primo iudicem leuiter, ut iam inclinato reli- rore. qua incumbat oratio. Narra . Quid est Narratio 3 Est causip ipsius, aut reno. rum ad causam pertinentium expositio. Quae obseruanda sunt in NarrationeλVt bix tuis siit, ut dijucida seu perspicua, & ut probabiblis seu verisimilis. Quomodo breuis erit Narratioλ Si non a primo initio re: repetamus , sed unde necesse est: sino in partes re deducamus, sed summatim co- plei ginur: si neq; longius quam opus sit,proceis mus,N si nihil extra causam dixerimus. Aperta seu dilucida narratio quet est sae fix erbis propriis &vsitatis: in qua ordo temporum conseruatur: in qua nihil interrupte, perturbate,vel ambigue dicitur. In par Quae est narratio verisimilis λIn qua personis,3u. temp0ribus, locis, eaquq narrantur consentiunt, ubi facti cuiusq; causae exponuntur, & in qua natur legi, moribus, ac opinionibus hominumsccommodata dicuntur. ibi Quid est PropositioZOratio quae breuiter statum S summam totiug neg0tij continet. Quotuplex est .ppositio)Duplex, auda& subiecta ratione. Nuda, qualis est sere in coiecturalibus,ut surtum obijcio. Ratione subiecta, Iure caesus est Clod ufi,cum prior insidiatus sit.
. ino aliter diuidis8 in simplice& multiplice.*implex, est ynapropositio. Mulciplex est, qua