장음표시 사용
21쪽
Rui Asuificat in .s itione Voluncas Accipitur pro habitu animi, per quem volumus tu ste agere,.suum curque tribuere, ac reipsa, Spromin quidem, niti impediamur,) tribuimuS. Pacam noras hic.
Cur .icis constans o perpetua voluntas 'M. Quia intelligitur habitus talis, quo ad id agendum, quod perpetua S conitana praescribit ratio, firmiter S co stanter movemuri Nec enim est iustus, nisi qui constat ieri de tirmo animi proposiῆo quod iustum est agit. Pac. noris i idem ex Ar Ofele . : aeualis ergo iustitia hic definitur, diuina, an humana the. Humana ; Quia illa, non diuina, finis iuris est . Sed definitur, non ut in i iniue cst, sed ut in se est. Nou.69. aeuotuplex est Iustitia humana fm. Duplex: V niuersalis, & particularis.ctu U Iusitia uniuersalis tm. Obedientia Vniuersalis erga omnes leges i diuinas Rhumanas, naturales & civiles. es Far. Hessiua es torti ut ris' hir Ea ipsa, qua: hic definitur. Poree.hic. Unde proba1 particularem hie definiri pha. Quia uniuersalis iustitia ad Theologiam potius peristinet; Iurisprudentiae autem finis lustitia est. quatenus vir-xus est ciuilem spectans conuersationem : Ideoquc sol/hic ab Imp. & I.C, ubique designatur. Ωκomplex es Institia particularis tu. Duplex; distributiva, S commutativa. Ω-id est Iustitia distributivat R. Eit aequalis rerum omnium publicarum, munerum, prάmiorum, poenariim Sc. inter personas,pro singularum merito, congruentia, di dignitate distoburio. Uves Par n.22. t. vis. Co.. .e flatu is met.
. N. E1t iusta commutationis rerum in contractibus pri-
natorum ordinatio. Per .. hic.
r. Vtraque: illa tanquam i ias publieum , haec, tan, quam ad priuatum perimens. Lualis
22쪽
Ωuat s proportio Ieruatur in utraque lusitis 'M. in diibibutiva Geometrica; quae tum rerum in se. rum personarum, pro ratione meriti, lignitatis Moropo tionem simul spectat. In commutativa Arithmetica quae solani rerum aequalitatem Consid Crat. Uvel . Par.hic.n. I I. Cur dicis iv d sinitione: suum cuique tribuendi the. I. Vt a liberalitate Iustitia distinguatur speciatim; quae non tribuit alteri quod suum cst, sed quod ei non debetur. 2.Quia natura Iustitiae, qua communiter b ali js virtutibus distin uitur , est ad alium reserti Quid es Iuris prudentia thr. Est rerum diuinarum atque humanarum notitia, ius sti atque iniusti scientia, Vel f secundum Celsum) Iuss Iuris prudentiain est ars aequi & boni l. a.=bboc Tit. Cur dicis . scientia ct ars 'N. Scientia dictvur, non secundum accurationem Phi losophicam, qua scientia ab arte distinguitur, contemplam tiua existens,ac in necessarijs versans; sed accepta scientiae voce pro effectiva seu pr*chica. Ara dicitur, non quod mechanica sit, sed eo ipso, quod practica est, S usus eius non in mera contemplatione, sed in praxi s sorensi puta) com
Cur dicis rerum diurnapum algus humanarum notitia y
t. in de rebus diuirus di humanis agit Iurisprude ua; puta, qu tenus circa illas de iure quaeritur. Cur dicis scientia risi atque iniusti R. Ur hoc ipsum, quod modo dictum, doceatur; put eatenus tantum de rebus hic agi, quatenus ad ius Sini.
tiam reseruntur. i aeuomodo Celso dicitur ars aqui, boni t
W. AEqui artem Celsus quasi iusti dixit, priuatum ius m xime spectans. Boni autem, iuris publici ratione, cuius su prem lex est salus populi & utilitas Reip. licet pliquando
1nipeciem videatur ab aequitare naturali recedere. Ωualia pracepta Iuris hie tradit Imperator
R Non parricularia , quae passim traduntur roto luris eorpore: sed vinctialia, particularium principia.
23쪽
Honeste vivere , alterum noti laedere , suum cuique timuere. Lua est inter isi a prac sta relatio 'Prinuini uniuersaliisimum c it , totam recte videndi n conuersatione cituli normam dirigens . Ideoque ciduo . reliqua praecepta sub se continens. Quid docet prae tum honeste vivendi '
φ. Nihil esse iustum quod non sit honestum . .
N. Omnem siue alterius, siue sui ipsius in expore Abonis issionem . . '
Non suificere si nihil in alium, vel in nos ipsos cons mittamus, nisi etiam, non nobis tantum, sed & alijs, quod
iustum est, praestemuS . ' - . . , ' . .
. Cur dieitur nou omne quod licet Mnesum esse p
φ. Significatur omnia quae sint inhonesta, non esse nominatim legibus ciuilibus prohibita et non harum vero simpliciter , sed & naturalis iuris normam , ut viti boni simus.1equendam esse . . . ' Cur ergo , o quatenus atυ χειρα, id est , sui Q i iasio trigibus Romanis permissa fuit rh1. Ita ut facti sceleritas non esset quidem obnoxia , gnosceretur tamen, & conscientia metus teneretur. I4.de' bonis eor. qui mortem sibi consciaeuatenus vim i licet repelleret Ad defensionem, non ad vii Elchata l. i. 3 P.
Quod ad statum Reip. Romanae, vel cuiusque Reb. publicae viii itatem per se & principaliter spectat. 9.eo
Uuod per se & principaliter spectat ad Gilitatem
priuatoium. eod. Cuiu/ ratione ius publicum bic definitur rBoni seu utilitatis ratione. . Nam alias ius publicum Minlici ratione dicitur: vel utilitatis tantum , Ytauq ῆ Vel
24쪽
millioritatis. Ouo modo etiam ius priuatum publicum est. Quia non est ius nisi publica authoritate. Sic tutela S test menti factio dicuntur esse iuris publici.
Do quo rure agit Imperaror pha. De priuato tantum. f. eod. sunt istas Iuris principia y . M. Collectum est ex praeceptis naturAlibus, aut Gemtium, aut ciuilibuS. f.vit.hic. An ex jsdem collectum is publicum ius p . Collectum quidem est ex praeceptis gentium aut ciuilibus ; non autem ex naturalibus, puta i js, quae ipsa bnita natura docuit. g. eod.
Quia versatur circa sacra , sacerdotes, maῖIltratus ioc. qivae inter bruta non ςXistunt.
De quibus, Deo volente, etiam aliquando agemus per compendium. Imperatorem equidem sequentes O philosophos, faciliora praemittimus.
De Iure naturali, Gentium, ciuili
Votvlev ergo est ius secundum priora principiast , Triplex. hIaturale, Gentium, Civile. Rub.hic. Luid es ius naturale' , N. Ius Naturale est quod natura omnia animalia docuit Text.Princ .penside Ius.ct Iure.
Exempla sunt, Matis atque serminae coniunctio, liberortam procreatio, atque educatio, ibid aeuρmose ius adscribitur brutisy Brutis in definitione ius non tribuitur: Sed docetur tantum, id ius naturale vocari, cuius principia, Vel praece pia natura Omnia animalia docuit: quae in homine ratio,
25쪽
suot moata ergo rus naturale aecipitur 'i t. Duobus modis. Vel pro eo quod efflorescit ex inclinationibus, qtue hominibus clini brutis sunt communes rvel quod consistit in prςceptis & communibus notionibus, homini peculiariter natura insitis ; vivendi rectam ratiosinem continentibus. Quod etiam ius gentium dicitur. In sta 6.singulorum de rerum Diuis
. Primaevum, Vel secundatium. Luid es primauum Ius N. Quod naturalis ita simplex quidem ad incorrupta ratio, nudo honestorum ac turpium intuitu, constituit ; de apud omnes populos peraeque custoditur. 9.IAM. Quid secundarium N. Uuod tar ratiocinationem sex intuitu necessitatis&vsus)in conuersatione ciuili gentes humanae, sinter duo mala minus eligentes in sibi constituere. 9.2 c.
N. Ad primaevum ius gentium pertinent tria piaecepta praecedentia generalia : item in Deum religio; pietas in parentes de pati lam. i.χά. de Iust.θ iur. Ad secundarium, bellia, captiuitates, seruitutes, dominiorum distinctio, contractus sere omnes. f. a. hic.Ωuid es ius eluitar R. Ius ciuile est, quod quisque populus sibi constituit.
s. I .hic. Luomodo έae tria Iura inter se distinguuntuν hie secundum Imperatorem
N. Vt naturale ius omnibus quidem hominibus, non tamen solis competat. Civile solis quidem, non tamen Omnibus . Gentium & omnibus competat hominibus, & solis.
he. Quod ius ciuile sit proprium ciuitatis a qua condi- tum est; gentium Iu re omnes gentes viantur: Ideoque ius ciuile multiplex sit, secundum ciuitates a quibus conditum cRGentium unum sit omnium hominum coe. f. I.9 2me. xu osimpliciter ius ciuile nominatur, quod ius intelligitur
26쪽
R. Romanum, tanquam iudicatum praestantissimviri
Ωuotuplex est ius ciuile Romanum' R. 1 criptum S non scriptum. g. 3.
R id es ius seriplum 'ius scriptum dicitur, quod publica authoritate, eius qui legum serendatum habet potestatem ; non priuata, literis est mandatum. Ruot Iuris Romani scripti Jeries recenset Imperator R. Sex. Legem, Plebiscitum,Senatusconsultum,Princi pu placita, Praetorum edicta, Responsa prudentu.suid os sie Lex , . Quam Pop. Rom. Senatorio magistratu intetrogam te, veluti Consule, constituebat . Texti hic. Prid plebiscitum . la. Quod plebs, Plebeio magistratu interrogante, veluti
Tribuno, constituebat. Text. hic.Ωuid Senaim eonsultum g N. Quod Senatus iubet atque constituit. Texi te. /Ωua distinetuν principum placita R. Constitutiones principum,eorumque decreta & edicta,postquam in eos Imperium Spotestatem Pop. Roma nus contulit, pro lege proposita, ac lata. Text. 5.6.hie. ΩMa sunt pratoνtim edia a
uae Praetores pro sua Iurisdictione proposuerunt . Ad quae pertinent quaedam singulatia, quae AEdiles Curules de quibusdam causis ad ipsorum notionem pertinentiabus tui erunt. 6.T.hic. aeua sunt Responsa Prudextum R. bententiae & opiniones eorum, quibus a Gesare permissum erat de iure respondere. 6 8. hie. Eomodo seiuniam has sex fleetes ius ciuile scriptam alias
M Diuiditur in ius civile in specie dictitin,& complectitur omnes istas species praeter Praetorum edicta; S praeto riui quod N honoratium dieitur,quod Praetorum & AEdilium Curulium edictis constat. D. M . L . Frimi s. O in .
27쪽
Vox legis an nunquam aliter quam sio accipitur flM. Imo pluribus modis accipitur. I. Latissi Dc pro quo itis iuro 2. Pro iure poli titio, V.2. Θ I. 1. de Leg. 3. Pro iure 1cripto specἰ alius. t.9. V. do Iust. Θ Iur. Specialis simc pro lege. m. Tab. aeuis habet legis condenda potestatem fφ. is, penes quem est simamuna Imperium. L r. 6. I 1. C. de leg. I. g. de Cons risc.Ixa es vis leaist R. Legis virtus est imperare , Vetaret pζrmittere, pR-nire. I.6. Is de Legibus . Quis potest legem interpretari N. Interpretari leges , ita ut interpretatio omnes teneat, potest tantum is qui legem ferro potest. l. I 2. g. I C. delet. Non Iudex, Qui tamen Catenus eam explicat, ut interpretatio eius valeat inter partes, ut sententia Luotuplices sunt leges t M. Duplices , Vel generales , vel personaleS. Generales sunt, quq omnes tenent; Personales , quae priuilegia dicuntur, & personas quibus conceduntur , Vel res Circa quas conceduntur, non egrediuntur, nec in CXemplum aliarum siue personarum, siue rerum trahi possitnt.*.6. hic. An is populus, superiorem agnossens, te em ferre potes fM. Potest. Sed non aliter , quam sit potestatem haheat a P incipe concessam , vel praescriptam. Quae leges. Statuta dicuntur. Schneid. hic.n. Iq. An ipse Princeps legibus a se latis obligatus est '
M. Imo solutus est legibus. l. 3 I. Τ.ds Leg. pamarijs pu-- ta. Dignum tamen Principe legibus se alligatum pro fi
te i. l. Digna vox. Cod. de Leg. Lua futit regula pracipua legα επs tutoru interpretandoru 'M. I. Leges per interpretationem producuntur ad casus omissos , ut ubi eadem est ratio, licet verba legis cessent, idem tamen sit ius. lib.I I. O I3.F. de teg. 2. Lex quae praeterita facta condonat , eadem in suturum prohibet. L 22.sf. eo . 3 Si duae leges sunt sibi inuicero contrariae, asterior priore est potior ; l. vlt.Τde cons. princ. Si non 1unt
28쪽
aontrariae; hae ex illis, S ilhi ex his accipiunt interpretationem. t. 26. se M'. f. Aeleg. - In dubio benignior in Ierpretatio, quae vitio Girer, nec Iuris inducit correctionem, est accipienda . l. I S. V. eod. D Leges nouae ita sunt. explicandae , Vt quae in lis manifesta ratione non inueniuntur decisa, durare in sanctione veterum legum intelligantur. L 26 Θ ap. V. eod. Verba statutorum, ubi id ratio aequuatis admittit, amplissime quidem: ra. in Li. C. de sum. Trinit. Dd. sed ubi derogant Iuri communi, stri .ehcsunx accipienda. c.cum lese. De consul. Quibus plures addi obseruationςspositi ni
Quas interpretanuarum legum norma 3
M. AEquitaS, rectaquζ ratio; quae anima legis dicitur. Evera . Ioc. . rat. legis is ad reseria. st i legis issem.
Quomodo aquilas explicat legem 3 ι
I. Eam ad rectam sentenziam accommodando. 2. Extendendo ad casus similes lege non expressos. 3. Vbi lex obscuracst, ipsa aequitas iudicij ratio ac regula est. l. placuit, Cod. de Iudici,s. Luod es Ius non seriptum R. Diuturni mores consensu Vtentium approbati. Consuetudinem Voc3nt. 9. λ aeuotuplex es eonsuetudo 'M. Duplex: I. Generalis, quae est instar legis; a. Specialis, quae est instar statuti, S iuris municipalis . . Luis potest eonsuetudinem introduceres
N. Idem qui legem potest condere. Qui superiorem agnoscit, eam non introducit, sine istius superioris patientia . Schneid. hi . . Lua requiruntur ad eam introducendam y.
N. Tria: r. Principium rationale. Id est si ratio fuerit eius inducendae, Sipsa rationalis sit. 2. Longi temporis praescriptio: id est, secundum plerosq; dcccnnη. In Rub. C. qua sit longa consuetudo. M Actuum, ad minimum duorum , pluriumue consensu populi approbatorum, iudicialium maxime, frequeuria. Q. G. qua si longu cons o c. Σης.
29쪽
- M. r. Itis nouum introducit, ubi icriptum deficit F. 3.hit. 2. Interpretatur legem. t. 37.f. e teg.i. Corrigit legem vetustiorem. t. 32 1. eleg. cumseqq.Ωuomodo diuidit Imperator Ius ex accidenti
m. In mutabile, ut ius ciuile & gentium secundarium: utpote quod consuetudine , vel alia lege postea lata mut turi & immutabile,ut ius naturale,& ius gentium primae , quod apud omites gentes peraeque obseruatur. 9. II. Ωuod est generale obiectum Iuris f R. Iudicia. Quippe quae tanquam Organa sunt& mediai stitue consequen&P. Pae Anal ad 9.iat. bic. Lua sunt obiecita 'erialia tm. Tria: Primo personae; puta tum lit antes,tum iudicantes. 2. Res, de quibuS iuoicatur. 3. Azriones, per quas de rebus iudicium mouetur. g. I 2.6' Pae.eocmor modis ista hic spectantur M. Duobus : primo per se singula: deinde visum iudi- cIOrum partes. Pacuviromeai J.-bes. 24.
De Iure Personarum . - PErsonarum dixi unde sumitur fm Sumitur. I. a Natura. 2.a Gentium. t. a Civili iure Quomodo diuiduntur persona seiunaeum noturam fae. Ratione sexus :& quidem in mares & ieminas. Qui ut plurimum eodem, interdum diuerso,& quidem vel me
liore, vel deteriore itire utuntur, I. 7.deflatu hominum. He maphroditis ad sexum relatis in ipsis praeualetem. IO. is omodo diuiduntur sesendum ius gentium r . In liberos &seruos. Prisc. hic. xui dicuntur liberi
R. Qui vel masere in libertate naturali,vel ad ea rediere . Ω-i hunt serui M. Qui dominio alterius vel per violentiam contra na- ruram sunt subiecti; alias mancipia,quasi manu capti,dicti.,.3. his, vel per culpam lage ciuili in eam damnati. 9. q. hie.
30쪽
TIT. III. DE IV RE PERSONA RVM. 1 i
sgi4 est libertas f k . Naturalis facultas eius uilod cuique facere libet, n: si squid vi aut iure prohibetur. 9. Iaici Quid est Ierisiim
Constitinio iuris gentium, in partim iuris ciuilis) qua
quis dominio alieno contra naturam, id est naturalem lubertatem, subiicitur. S. 2. hi GΩuot modis fiunt Ieria ' - N. Aut iure gentium, & primitus quidem captiuitatis i re , quo, quae ab hostibus capimus, statim nostra fiunt. t.2.rit. I. 9. II. Deinde per natiuitarem accellionis iure; quo, quod ex ancilla nostra nascitur, nostrum est. Ibid. g. 37. Aut iure ciuili. i. Per venditionem; cum quis liber homo maior viginti annis ad pretium participandum se venundari patitur, coditionem eius liberam emptore ignorante. 3; .hici 1. Per coniunctionem in judicarn dominae cum alieno sitim ex Senatusconsulto Claudiano, quod ab Imperatore abrogatulia. insta lib.3. Titia s. de sulcinionibur sublatis. θα3. Damnatione ad metallum; quae poenae serui rus dicitur. TiLI6. lib. I.ue.I. 4.per retrλctionem in serullinem ob ingra- titudinem in patronum manumisiorem. 2 stu. 78. L. Lue inter seruos is liberor homilier est disserentia thr. In seruorum conditione,vel qualitate ilicet alii vilio-tibus, ali j honestioribus addicantur operis, i.I s. FG Vs . nulla est differentia . Quia omnes aeque sunt serui,nullumque habent statum,& pro mortuis in Rep. habentur. Inter liberos multae sunt disterenue,& prima quidem quod sunt, aut ingenui, aut libertini. 96.hic. Sublata tamen es ipsa est, uel .78. Ex qua omnes liberi sunt ingenui .
De Ingenuis . QVis est ingenuus , St. Qui statim ac natus est, liber est.
suid requiritur is quis liber nascatur fMaῆrem aliquo saltem to ore dum yyerum test