De interrogationum disiunctivarum apud Tacitum structura [microform]

21쪽

epistulis, ubi Cicero quotidiano communi utitur sermone, quem ad abbreviationem et missionem non solum singularum syllabarum sed etiam univerSorum vocabulorum propensum fuisse Otum est. Inde igitur eae formae in libros scriptos receptae sunt. Duo habemus genera earum interrogationum Aut enim omissio locum habet aut interrogatio disiunctiva omisso verbo finito in aliam sententiam interponitur vel ei apponitur et ita quidem, ut indicativum modum nunciationi non mutet. 3 Si insuper consideraveris particula an plurimis

locis singula vocabula disiungi et inter se opponi si

militer atque vere disiunctivis coniunctionibu aut vel, ve, Sive facile intelleges, cur factum sit, ut an his locis ad particulas nominatas praesertim ad aut proxime accesserit et pro eis adhiberetur. ' Etiam diversa intercedit ratio, cum aliquot locis pro an posita exstent vel, ve, quem Sum suo loco accuratius tractabo Nusquam tamen decipitur aut pro an ')

Interrogationes, in quibus ellipsis simpleae statuenda est. D rectae.

Diat. 3: Nam Crispus iste et arcellus, ad quorum exempla me vocas, qui habent in hac sua fortuna concupiscendum y uod timent an quod timenturῖ

Schmal Sunt 34 225 Schmalg-Κreb Antib. d. VII, t. I. pag. 160. y id alios quoque scriptores attingit, ubi, quotiens re Vera alit particula an loco ,pparet scribendum sat an X. r. lin. Ep. X, 48: dignum sat oris deliboratione sitno faciendum aut sit relinquondum an tiam ostruendum . Hae mutua partieularum an e: alit consuetudo tam vulgaria est, ut multis locis non solum grammatici et oditoros, verum etiam codicea inter a dis treponi ex gr. Baech. I, 2, 54 tibi ego aut tu mihi sorvus spe codices habent an et antiquae oditionsa, quod a scentioribus oditoribus octo in aut mutatum ost, nam sontentia ido valet quod num ego tibi aut tu mihi servi sumus 3 Similiter lin. a-nog. 84, 1: dubitar cogatur, iitrum ait meacius ad recte vivendum bene institui aut folicitor nasci ita plurimi odieea. sed at optimo iuro an nam utrum antocedit . lura exempla v. Hand I pag. 55 sq. Recto igitii Draogoriis Synt. II pag. 37 has dicit , o abor solito Disjunktivisagen vortiμgΘn, an aut nichi stolion in Wir solbs gego disinam seliriston in an ver-

22쪽

rilsi. , 50 Nunc pro Othone an pro Vitellio in templa iturosyΑn. VI, 2 Et honoribus perfunctos an iuvenes, frivato an e magistratibus1 sc omitti an de

ligi posse

An XVI, 28 Pacem illi per orbem terrae ram victorias sine damno exercituum displicereλAn XlV, 1 Cur enim differri nuptias suas formam

scilicet displicere et triumphales VOS, an fecunditatem et verum animum Timeri, ne uxor saltem iniurias patrum, iram populi adversus superbiam avaritiamque matris aperiat.

Ita Draegerus ecl. V et multi alii editores. Aliter distinxit Nipperdeyus. Affirmat enim ita locum clegendum esSe, ut interrogationi: Cur enim .... y Droxima: . Formam scilicet et triumphales avos respondeant, an vero alteram constituat interrogationem, cui iterum sub- Sequen enunciatum: Timeri, ne. . . respondeat. Idem

Olbriclitius, qui summo acumine animadvertiti vocem, scilicet', cum in eiS, quae cum ironia quadam pron- nuncientur, responsis habeat vocum, ' apud tullum scriptorem nisi apud Terentium Eun. 2, 3, 4 inveniri. Itaque duas habemus interrogationes simplices, quibus sua per ironiam dicta nunciata respondent Cur enim differri nuptias suas formam scilicet iisplicere et triumphales avosi Natural niel Nie Odoba siet ). Anfecunditatem et verum animum Timeri, ne uxor Lid i me cum Q. Adiunctae sunt

a verbis ci interrogandi:riist. I, 7 Consultatum inde, pro rostri an in senatu, an in castris adoptio nuncuparetur. Hist. II, 3l Otho consultavit, trahi bellum an fortunam experiri placeret. Nisi. IV, 6T ut missis legatis in commune OnSultarent, libertas an pax laceret. An I, 50 consultatque ex duobus itineribus breve et solitum sequatur an impeditius et intemptatum eoque hostibus incautum.

23쪽

An XV, 25 consuluit inter primores civitatis Nero, bellum anceps an pax inhonesta placeret. Hist. III, TI: percontatus, Statim regredi se an perdomandae Campaniae insistere iuberet.

An ill 12 Simulque illud reputate, aurbide et decli-

tiose tractaverit exercitus Piso, quaesita sint per ambitione studia militum, armis repetita provincia, an falsa haec in maius vulgaverint accusatores. )An. , T rogitantes, quo pergeret, ad imperatorem an ad patres.

p dubitandi:

Germ. 46 Pleucinorum Venetorumque eL Fennorum nationes Germanis an Sarmatis adscribam, dubito.riist. , T donec dubitabitur, imperatorem in castris an hostem habeatis. Plist II, 33 interesse pugnae imperatorem an Seponi melius foret, dubitavere. An IV, 20 unde dubitare cogor, at et Orie nascendi an sit aliquid . An XII, 20 at Claudiui dubitavit, accipere captivum pacto salutis an repetere armis rectius foretriist IlI, Tl hic ambigitur, ignem uectis Oppugnatores iniecerint an ObseSSi.

Hist. V, 60 simulata ea fuerint in retinere saevientes nequiverit, parum adfirmatur. Agr. ut ceterum Britanniam qui mortales initio co-leurint, indigenae an advecti, ut inter ambaros, Parum compertum. Misi II, 42 is rumor ab exploratoribus Nitellii dispersus an in ipsa Othonis parte seu dolo seu forte surrexerit, parum Omyerium. An i neque satis compertum Si Spirantem adhuc mugusium apud urbem molam an exanimem reppererit. An. II, 2 illic asperasse iuvenem exituque eius laetatu esset, an scelere exstinxisset, integris animis diiudicandum. An Vl l miserius sit ob amicitiam accusari an amicum accusare, haud discreverim.

24쪽

An XI, 38 perisse messalinam, non distincto sua an

aliena manu.

1isi I, 9 haud facile ictu est, legati minus placabilem imperatorem an militem invenerint. An IV, 34 se ipse clivus Iulius, ipse clivus Augustus et tulere ista et reliquere, haud facile dixerim, moderatione magis an Saseientia. An I, 62 nullo noscente, alienas reliquias an suorum humo tegeret. Hisi III, 66 id solum referre, novissimum Spiritum per ludibrium et contumelias effundant an per virtutem. 4ist. II, 7 nec referre Vitellium an Othonem superstitem fortuna faceret. An XI, 36 sponte an coactus tam magna peccavisset,

nihil referre. An IV, 40 posse ipsam Liviam statuere nubendum an in penatibus iisdem tolerandum haberet. Dialta 32 longeque interesse manifestum est, NOSSideat quis, quae profert, an mutuetur. b adiectivis An XIlI, 4l: edi an Albani peterentur, incertum. Mist. , T omisisset offensas an distulisset, irevitate imperii in inceri fuit. Hist. IV, 86 qua cogitationes bellum adversus fratrem agitaverit an opes viresque, in incerto fuit. An XV, 36 senatus et primores in incerto erant, Irocul a coram atrocior haberetur.

Nisi I, 8l trepidi, manere ac deprehendi an fugere et dispergi periculosius Oret. c substantivis:

An XII, 64 enimvero certamen acerrimum, ramita sotius an mater apud Neronem praevaleret. An XIII, 6 daturum plane iocumentum honestis innsecus amicis uteretur. An IlI, 4 vari rumore, custos Saluti an morti exactor Sequeretur.

d locutionibus quibusdam An. VI, 44 cum Tiridates distrahi consiliis, ire conira

an bellum cunctatione tractaret. An. l. 46 quod ipsorum in manu sit. integrum bellum an pacem incruentam malint. Misi i V li cohortibus, abire an manere mallent, data potestate.

25쪽

Superest, ut in n. XII, 52 subsistamus, quo loco codices hanc exhibent scripturam: morte fortuita via

per venenum exstinctus esset, ut quisque credidit, vulgavere'. E loci structura sequitur interrogationem disiunctivam voci vulgavere esse obnoxiam, quod ia-men ferri nequit. Numquam enim componitur verbum. vulgare cum interrogati One rauae cum ita sint, vocabulum quoddam subintellegendum est, ex quo interrogatio OStrasendeat, ex gr. incertum est . Sed et ita quoque locus Obscuru redditur, cum nesciamuS, quΟ- nam modo ut qui Sque credidit, vulgavere cum antecedentibus coniungamus. Recte igitur viri docti hoc loco anacoluthon subesse suspicati sunt ). Et sane facilis esset intellectu locus, si Tacitus scripsisset: Guia incertum erat, morte fortuita an per venenum esset exstinctus, ut quisque credidit, vulgavere' aut quod alii proposuerunt: morte fortuita an per venenum exstinctu esset, non satis constitit. Nam alii morte fortuita alii per venenum exstinctum esse, ut quisque credidit, vulgavere'. )Si nunc interrogationes adhuc notatas, quarum priores partes nullis particuli introducuntur, perpenderimus, eas apud Tacitum 4 locis occurrere inveniemus directas, 4 indirectas, et quidem 2 in Dial lin Germ. inmist, ct in n. Inde apparet perpauca exstare in minoribus scriptis, plures in istoriis, plurimas in Annalibus, temporis igitur decursu usum earum tam frequentem factum esse, ut in Annalibus

pluribus 25 offendamus, quam in ceteris libris al).

Interrogationum ellipticarum, de quibus abhinc dicturus sum, hoc imprimis est proprium, quod non

universarum sententiarum vice funguntur, sed in alia enunciata tamquam Solidae eorum paries interSeruntur

aut eis apponuntur. Exhibent autem ellipsin duplicem aut triplicem aut etiam quadruplicem. y)0 Similitor An. XIV. 9: Aspoxeritne matrem exanimem

Nero et formam corporis ius laudaverit, sunt, qui tradiderint, sunt, qui abnuant. Hic confusae sunt duae constructiones: 1 aspexfrint et laudaverit, inoortum est 2 aspoxisse et laudasse, sunt, qui tradiderint, sunt, qui abnuant.

26쪽

Polono quoque sermon usitatissimum est id genu interrogationum. Nam x. r. n. XV, 60 polone

verbo finito careant, particula an cum indicativo enunciat regnantis composita esse videtur, quocirca etiam significatio interrogativa eius particulae attenuatur ita, ut an ad vere disiunctivas coniunctiones aut Vel Ve, sive ' proxime accedat et pro eis posita SSe putetur. lnde facilaeae coniunctiones pro an substitui possunt aliquot autem locis re vera eius loco. Surpatae Sunt. Nunc accedimus primum ad

II. Interrogationes, quae duplici Eipsi e licari possunt.

Formam habent duplicem: a addita, cui subordinata est interrogatio, Voce dubitandi, ambo membra particula an disiunguntur. Omittitur particula interrogativa in priori membro et verbum finitum interrogationis. b omissa voce dubitandi et verbo finito interrogationi membra particulis one-an inter se opponuntur.

Omnes huc adnotandae interrogationes pendent ex compendio incertum Sc est). Sunt autem per appositionem conformatae, una tantum per parentheSin.

Agr. nec legatus praetorius ad cohibendum potens, incertum suo an militum ingenio. Si plenius dicimus, scribendum est: Nec legatus praetorius ad cohibendum potens erat. Sed Suone an militum ingenio cohibere non potuerit, incertum St. Hist. IV, 6 ea ultio, incertum maior an iuStior, Senatum in studia deduxerat.

27쪽

Parenthesis ratio haec est Ea ultio senatum in studia de aserat. Sed utrum ea maior fuerit an iustior, incertum est: An. d. ii addiderami consilium coercendi intra terminos imperil, incertum metu an per invidiam. An XIV, 9 ipse se terr transegit, incertum caritate in patronam an metu exiti An. 1 V, 5l concessitque vita Burrus, incertum valetincline an benem. An XV, 38 sequitum clades, forte an dolo principis

incertum. Uno loco adiectivum incertus 'occurrit personather An. XIII, 19 nem Solari, nemo adire praeter paucas feminas, amore an odio incertaS.

riist lV, 47 Ceterum, verane pauperi an, uti ideretur, actum in senatu, ut mutuum acciperetur. Plena interrogatio ita se habet: Ceterum actum in Senatu, ut mutuum acciperetur. Sed verane pauperie id factum sit, an, ut videretur, incertum St. An XII, 30 regnum Vangio ac Sido inter se partivere, egregia adversus nos fide, Subiectis, suone an servitii ingenio, dum adipiscerentur dominationis, multa caritate et maiore odio, postquam adepti sunt. An XII. 6T: nec vim medicaminis statim intellectam socordiane an Claudii vinolentia.

Interrogationes. in suibus triplicem omissionem Occurrunt.

Nativam vim particulae an thterrogativam tempori decursu magis magisque evanuisse et ad vere disiunctivam coniunctionum aut, ve, vel, Sive ' proXime accessisse supra iam monuimus id attingit praecipue interrogationes, de quibus mox disputabo Guarum in minoribus scriptis nullum deprehenditur vestigium, ini o correetura Rhenani codex enim . exhibet aut es GreeDJoh Lex. ao pag. 128 sub v. aut o pag. 614 sub V. incertum. nonnulli hunc locum corruptum putant Gerbor-Grse JohnLex. ac pag. 11 in Rhenanus proposuit orreoturam: foeoidiane

Claudii an vinolentia. caterum ei. Ibrioh pag. 24 adn. 2.

28쪽

riistoriarum libris quinque plurima in Annalibus. 3 Recte igitur Olbrichilus , Noliilinum y secutus haec observavit . Nam is i. e. olfilinus primus demonstravit et exemplis comprobavit Taciti genus loquendi ab initio non periectum fuisse absolutumque, Sed per viginti fere annos paulatim et singulis quasi gradibus

ad summari periectionem perveniSSE'. Sed videamus, quaenam Sint genera earum interrogationum, quae triplices exhibent omissiones verbi dubitandi, particulae in priori cliSiunctionis membro, verbi finiti eiusdem disiunctionis).

interrogationes, in quibus duo ablativi causae particulasian sibi oppositi sunt. An I, 3 quia Tiberius casu an manibus inius impeditus prociderat. Sententia idoneum praebet intellectum, si dicimus: . Guia Tiberius sive casu sive manibus D eius impeditus prociderat aut . Guia Tiberius casu aut manibus eius impeditus prociderat'. q)An. u. 65 missae in latera legiones metu an contumacia locum deseruere. An ti, 42 finem vitae sponte an fato implevit. Uno loco pro altero ablativo legimus per cum accusativo An Vl 45 eaque periecta contemptu ambitionis an per senectutem haud dedicavit.

Substantiva et adiectiva inter se Opponuntur. Hist. III, 25 Vagus inde an consilio ducis subditus rumor advenisse mucianum, exercitus in vi

An XV, 60 is forte an prudens ad eum diem ex Cam

29쪽

II Substantiva et participia.riist l, 28 is magnitudine subiti sceleris an corrupta latius castra et, si contra tenderet, exitium metuenS praebuit plerisque suspicionem conscientiae. Plena sententia ita se habet: is sive magnitudine subiti sceleris sive corrupta latius castra et, si contra tenderet, exitium metuenS, praebuit plerisque Suspicionem conscientiae'.

An. II, 22 de se nihil addidit, metu invidiae an ratus conscientiam facti Sati QSSe... Parenthesis explicatur hoc modo: de se nihil addidit, metu invidiae aut ratus conscientiam iacti satis

An. l. 38 siluit ortalus pavore an vitae nobilitatis

retinenS.

An XV, 56 tum cognito Natalis indicio Scaevinus quoque pari imbecillitate an cuncta iam patefacta credens nec ullum silentii emolumentum, edidit ceterOS. Plist. IV, 66 simul Civilis, ausus an ex compoSito, intulit se agmini. Aia. I, T Rhecusporis inlexandriam laevectus atque illic fugam temptans an ficto crimine interficitur. An XV, 69 cuncta eo die munia consulit impleverat convivium quae celebrabat, nihil metuens an dissimulando metu.. Nihil metuens an dissimulando metu' dictum est pro is Sive quod nihil metuebat sive quod metum dissimulabat . Participia igitur in interrogationibus laudatis posita sunt pro universis nunciatis causalibus.

Substantivum aut participium et universa enunciatio finalis.Αn. IV, 8 ceterum Tiberius nullo metu an ut firmitudinem animi ostentaret curiam ingreS-

Plist. I, 7 et Galbam mobilitate ingenii an ne altius

Scrutarentur, A comprobaSSe.

30쪽

An. II, 3 Tiberius atque Augusta publico abstinuere

inferius maiestate sua rati, si palam lameniarentur, an, ne omnium Oculis vultum eorum scrutantibus falsi intellegerentur.

Substantiva et universae sententiae cauSaleS. An III. 9 A Narnia vitandae suspicionis an, quia pavidis consilia in incerto sunt. Nare ac mox Tiberi devectus auXit. An IV, 54 donec advertit Tiberius forte an quia audiverat. An Xlli, i 2 quando uxore ab Octavia fato quodam an quia praevalent inlicita, abhorrebat. In utraque disiunctionis parte nunciata finalia. An XIlI, 9 ei Vologeses, quo bellum ex commodo parare an, ut aemulationis Suspecto per nomen Obsidum amoveret, tradit nobilis

An XVI, 23 tempus damnationi delectum, quo Tiridates adveniabat, ut ad externa rumoribus intestinum Scelus Obscuraretur an, ut magnitudinem imperatoriam caede insigniumvirorum Stentaret. IV. Interrogationes, in quibus quadruplices omissiones

inueniuntur.

Quattuor exempla, quae huic interrogationum generi adserimus, ita comparata sunt, ut raeter tres ellipses, qua antecedenti capite constituimus, quarta etiam et quidem particulae quia subsit. Ea autem particula nunciato, quod per an antecedenti priori membro Opponitur, praefixa esse debet. Qua ellipsi interrogatio ita formata est, ut, nisi quia Vocem supplemus, significationem primitivam particulae an pror-Sus exstinctam esse et vere Gisiunctivam in eius locum SucceSSiSSe putemus necesse sit itaque