De interrogationum disiunctivarum apud Tacitum structura [microform]

31쪽

An. II, 30: idque et maecenati acciderat, fato potentiae raro sempiternae an alia capit aut illos, cum Omnia tribuerunt aut hos, cum

iam nihil reliquum est, quod cupiant 'duplici modo explicari poteSt a si locutionem incertum supplemus, an ' idem potest, quod an propterea quod', an propterea)quia', interrogatio igitur disiunctiva statuenda est ita: . idque et maecenati acciderat. Sed fatone potentiae raro sempiternae id acciderit an propterea, quod satias

eic incertum St'.

b sin autem sententiam integram relinquimus, Simplex tantum omissio et quidem coniunctionis quod 'vel quia post an admittenda est, unde manifestumiit ,an pro aut, quod' SiVe quod, . aut quia ', Sive quia positum esse Sententia igitur ita fere conformari potest . idque et maecenati acciderat sive fato potentiae raro sempiternae, Sive quo satias capit ' aut . acciderat fato. . . . ut quo satias 'Reliqua tria exempla haec sunt An. II, 44 ut solitum per illos dies egit, altitudine animi an compererat modica esse et vulgatis leviora. An Vl 38 quae ab heredibus occultata recitari Tiberius iussit, patientiam libertatis alienae ostentans et contemptor suae infamiae an scelerum Seiani diu nescius mox quoquo modo dicta vulgari malebat. . . .

An XIV, T igitur longum utriusque silentium, ne irriti dissuaderent an eo descenSum crede

Cum particula an vim suam principalem ita abiecisSet, ut pro vere disiunctivi haut Ve, Vel Sive USurparetur, mutua intercessit ratio apud Scriptore argenteae aetatis . Gui plane singularis usus cum apud ceteros historicos aut perraro aut nisi apud Ciceronem Omnino non deprehenderetur, plurimi viri docti non tribuendum Tacit illum usum, sed locos, quibu seroi et Draoger-Becher adn. ad h. l. csiniat. I, 9 sive, ut mulceret, seu consolum Othonis credebat; s. Olbrichi pag. 27 adn. 1 st .

32쪽

suspicabantur. At ea diligentius sunt perluSiranda itaque singulis locis propria quaedam adhibenda est interpretatio.

Posterius interrogationis disiunctivae membrum particulave priori Opponitur. An IV, 33 neque refert cuiusquam Punicas Romanasve acies laetius extuleris. rian codicis edice scripturam vetustiores editores et grammatici usque ad altherum integram reliquerunt, recentiorum autem Ritter, x Orelli ,- Halm, δ)A Gerber, Olbrichi,' Jolin,' Oerber-Greei-John, Τ)quorum ultimus haec referi: disiungit membra interrogationis in directae'. Sed Nipperdeyus ' lectionem libri manu scripti reiecit, cum Ave in bimembri disiunctione poni non posse atque incuria modo librarii pro ne ' Similiter atque pro .an ran. VI, 23 vel ' et An XIV, si aut irrupisse existimaret. Idem Halmius et Drae-gerus. 3' Et re vera usus ille sane singularis particulae sive iusquam nisi apud Tacitum decipitur, interrogationum autem disiunctivarum, quarum pari priori posterior particula ne ' Opponitur, satis multa exstant exempla. ')liaque Nipperdeyi emendatio, utpote quae et facillima, Speciem quandam probabilitatis prae se ferre videtur. Sed huiusmodi usus apud Tacitum nullum est vestigium. Optimo igitur iure Olbriclitius ita ratiocinatur ' η .liaque si Nipperde conjecturam recipimuS, Tacito tribuemus aliquid, quod in illius quidem elocutione non minus singulare Sit, quam illud, quod in med.codice legitur et paulo intra . Quare cavendum Si, ne Tacito hoc dicendi genu uno loco coniectura b-

33쪽

25 Etiam altero loco eodem, quo An Vl, 33, modo sive ' adhibitum est. Nam n VI, 5 legimus: quos omiserit receperitve in incerto fuit', ubi sive ' pro an adhibitum esse facile intellegitur. Quod si hic particulae sive ' usu admittitur, non video, quanam ratione illic

negetur ac reiciatur.

Interrogationis disiunctivae membra particula vel

inter se opponuntur.

Α n. VI, 23 quem egestate cibi peremptum haud dubium, sponte vel necessitate incertum labebatur.

Sic tradit ediceus Ursinus tamen vel f in ,an commutavit eumque secuti sunt Nipperdeyus et Drae-gerus, quorum hic ita Scribit .ve, vel, aut ommennirgen d vor stati deri disiunctiva ne ider an Sed cum, vel iihil differat a ue , quo membra disiunctionis inter Se Opposita esse ratatuimus, etiam illud vel pro an positum esse recte affirmare possumus. Id Halmius quoque Opinatus est, Olbrichtius 3 et Gerberus, qui haec refert vel est idem quod an n. VI, 23 quem egeState. . . . UrS. an, sed cf. mn V. 33J'.

Misi ii 4l eoque incertum fuit insidias an proditionem

vel aliquoi honestum consilium coeptaverint et An XIV, 3 interficere constituit hactenus consultans veneno an ferro Vel qua alia vi. Haec suppeditant codices. De quibus locis plurimi editores ita disputaverunt, ut eas interrogatione non ex tribus sed e duobus membris constare suspicarentur, quorum alterum iterum in duas partes divideretur, cumisvel ' non idem atque an isset, sed propriam notionem vere disiunctivam retinens illi an subiungeretur. Sic

Draegerus ad utrumque locum adnotavit M . vel is dem

Sed riis II, 4 legenti statim in oculos incurrit

insolita prorsus diversarum notionum proditio et . honestum consilium disiunctio particula vel cindicata,

34쪽

- 26 dum insidiae et proditio communem quandam et quidem sceleris significationem exhibentes parii-cula an inter se opponuntur. Itaque Scribendum seotius esset: insidias vel proditionem an aliquod honestum consilium' quod eraeus iam animadvertit, qui ' locum hac adumbravit adnotatione . Da ei mordanschla oder errath gege Otho we-

senilicho einer Kategorie geliore undiei des usam-men inem elirenti alien Plane nigegengesetZ ist'. Quae coniectura egregia quidem St-nam et SenSu Saptissime nostro loco convenit et ovel ' pro an ponitur ut An VI, 23 itemque an ' pro ver quod supra luculenter exposui sed a codici Scriptura prorsus recedit neque intellegitur, quanam ratione haec commutatio particularum possit explicari. Nam inversionem iactam esse non adducor, ut credam itaque Ursinus vel ' in an correxit similiter atque An VI, 23), ut essent. insidia an proditionem an aliquod honestum consilium'. Parum apte. Nam insidiae 4 oproditio ' communem quidem habent significationem Sceleris, sed alterutrum est sui generis, quod Herae iam vi Sum, qui

ita scribit in insidias und in proditionem legi inwirklicher OegensatZ'. Inde sequitur,an codicis retinendum esse. Ouae tamen vir doctus porro dicit . mitvel ird in driiter rund de fons noch denkbarware dem Zweiten mi an untergeord net y falsa esse Supra iam exponebam itaque vel P in han Ursino auctore esset mutandum Atiaver' ponitur a Tacito pro Oan . Ouae cum ita sint, nulla est causa, cur lectionem codicis in an corrigamus. Disiunctio igitur in tres dividitur paries particulis an-vel ' inter Se oppoSitaS.

Similiter habet se res n. XIV, 3. Olbriclitius

editoribus adsentiens putat vocabula qua alia vi antecedenti ferro subiuncta esse non opposita, Ver igitur propriam et vulgarem notionem retinuisse. Haud recte. Nam ferrum' i e caedes et Vi S i. e. in aquam immersio magii diversa Sunt quam venenum et i d. I cs Schut Jahrb. f. Phil . . Padag. 188 pag. 320.

adn. in ecl. 2.' Idem Olbrichtius qui pag. 20 profert haec . Causa autem, cur Tacitus utroque loco vel non an poSuerit, repetenda est ex indefinitis pronominibus aliquod et qua, qui Dus additis utroque loco duobus praecedentibus membris adiungitur tertium aliquod, quod universum quoddam genus conditionum comprehendit ita, ut eligendi potestas detur 4.

35쪽

. ferrum'. Guae cum particula han disiuncta sunt, etiam clarticulae vel 'eadem auctoritas tribuenda est, non reii-nuit igitur huel suam vim primitiVam, Sed pro an isSurpatum St.

Aliter est ist. IlI, 84: obvius e Germanicis militibus Vitellium infesto ictu per iram Et quo maturius ludibrio eximeret, an tribunum adpetierit, in incerto fuit'. Hoc enim loco vel ' videtur tantum pro an OSi-ium esse, re vera tamen bimembris interrogationis partem priorem in duo iterum membra dividit causas proferentia, quibus Germanus adductus est, ut Vitellium peteret Particula vero an sitellius et tribunus inter se oppositi sunt. Alter locus, ubi particula vere disiunctiva pro an posita esse videtur, est Dial. 3T: nam multum interest, utrumne de furto aut formula et interdicto dicendum habeas an de ambitu comitiorum'. Hic quoque facile perspicitur particulam aut non loco an dictam esse sed propriam notionem albo habere. Simile exemplum exstat n. IV, 7: accitosque pontifices percontatus est, num id precibus aut minis Agrippinae tribuissent'. ' Quod riandius optimo iure ita explicat . Non quaerebat e pontificibus, num fecissent precibus Agrippinae commoti an minis eius, sed num fecissent Agrippinae sive precibus sive miniS'.

Interrogationes, in quibus particula an cum SiVecommutatur.

Nunc duo asseram exempla, in quibus an ' proosive cita adhibitum est, ut sive-an ' idem valeant, quod Sive-Sive potius ' graec Elτε-fi). unc tamen usum apud recentiores demum scriptores invenimus, colorem quendam imitantes poetarum imprimis Ovidii, apud quem Rem. m. 97. legimus: Daunius an Libycis bulbus tibi

missus ab oris, An veniat egaris, noxius omnis erit ubi , .an-an' idem significant atque sive-Sive . y)

es. Cic. Fam IV, 7 Cogitandum tibi esset, Romaene et domi an Mitylenis aut Rhodi malles vivere de nat deor. II. 88 .rii dubitant de mundo, casune ipse sit effectus aut neces-Sitate aliqua an ratione ac mente divina. nonnuli codices an

36쪽

An XI, 26 cum abrumpi dissimulationem etiam Silius, sive fatali vecordia an imminentium peri

culorum remedium ipsa Dericula ratuS, urgebat. Hoc loco particulis sive it han duae causae inter se oppOSitae sunt ita, ut appareat an pro sive ' SSeusurpatum. Guod Draegerus iam memoravit ita: )- in unklassischer Syrache an uwellen syn wie sive oder geradeZidami vemech seli et in editione ad h. :. sive an Stat is sive-sive ' is cirr Elp. )Sed diverso quoque usu potest locus explicari. Cum enim ove, Vel f sero an Onuntur, etiam sive , cuiuS cum an necessitudo artior est quam illorum, pro utrum 'aut pro an poni potest. 'houod si admittimus, interrogatio ita fere conformanda est cum abrumpi dissimulationem etiam Silius urgebat. Sed utrum fatali vecordia adductus Sit, ut urgeret, ri , incertum est. Hic sive' positum Si pro utrum . Alierum exemplum est An XIV, 9 sed Flautum ea non movere, Sive nullam opem providebat inermis atque exul, seu taedio ambiguae spei, an amore coniugis et liberorum. Draegerus affirmat hoc loco han non oppositum esse antecedentibu o Sive-Seu , sed subiunctum ita, ut duo tantum exStent membra, quorum posterius particula seu indicatum in duas iterum partes dividatur particula an inter Se oppositas. Guod si consentiremus, ita fere intelligendum esset: sive, quo nullam

opem providebat inermis atque exul, Seu incertum eSt, utrum taedio ambiguae spei an amore coniugis et liberorum ea Plautum non moverint - ellipsis igitur triplex

quod incertum est, utrum aut duplex quod incertum statuenda esset. Sed ita nexus sententiarum iiicitur ineptus ' itaque tres habemus paries, quarum ultima particula an ' pro issive ' posita praegredientibus

opponitu

δ es. Verg. Aen I, 218 sq. . spemque metumque inter dubii, seu vivere credant sive extrema pati nec iam exaudire

t Synt j. Stil g 129 mist Synt. II, 65, adn. ad h. l. ' Obrichtius pag. 28 inepte : Sive nullam.

37쪽

- 29 Sed ut n. I, 26, hic quoque altera obverSatur ratio, qua .,Sive-Seu-an Oroe utrum-an-an' adhibitum esse suspicor. uod si concedimus, interrogatio in hunc fere modum est formanda: Sed Plautum ea non O- vere Incertum est tamen, utrum propterea Plautum ea non moverint, quod nullam Opem providebat inermis atque exul, an taedi ambiguae Spei, an amore coniugis et liberorum . Ellipsis statuenda est duplex sincerium eSt, Dropterea quod), pro SiVe monitur utrum ,