De haemorrhagiis : dissertatio inauguralis ...

41쪽

nae collutosae canalem; in hac onim vagina sanguis accumulatur, coagulatur et Ostia vasorum Obstruit. Si vero vas vulneratum majus, sanguinis impeius vehementior ei depletio ejus celerior est, coagulatio sanguinis adhaesivaque inflammatio membranarum vasorum eXisiere non potest; naturae vis frangitur ei mors inevitabilis est. Haemorrhagine venosae vari-eibus ruptis oriae sua sponte cessant, SimulaC Sanguis coagula ius congloineratusque effluit, sed saepe etiam lethalos sunt. Quamquam vero multae haemorrhagiae, ut diximus, solius naturae vi salutari iolluntur, tamen Ob earum gravitatem perniciOSOSque, quos saepe in organismum habent, essecius, in hac re non ita considendum est, ui non quam celerrimo medici ars adhibeatur, praesertim si haemorrhagia cum magna debilitato conjuncia ei laesum est gravius quoddam organum, si sanguis vehementi fluxu o vaso in organum aliquod internum profunditur, aut si denique adeo mortis jam appropinquantis sympio mala adsunt. Hic enim quam celerrime medici auxilium adhibeatur; quod quidem magnam saepe animi prae-Aentiam postulat. II. Sanatio haemorrhagiarum per oriem modici. Haec causarum morbique jam orii ratione habita instituenda est indicationesque et causales ot morbi saciendae. Indicatio causalis. Hae in re non id agi licet, ui omnia, quae hominem circumdani, removentitur, ui momenia praedi-

42쪽

sponentia tollantur -; haec enim arctissime cohaerent cum ipsa cujusque hominis vita; sed id agi debet, ui prohibeantur ea, quae eXtrinsecus allata sunt, causae occaSionales removeantur, quibus organi prae- dispositi haemorrhagia vehementior ianium aut diuturnior redditur. Tolle igitur omnia, quae aut universaliter aut Iocaliter v. g. organnm aliquod, irritani ; ui iis, qui haemorrhagiis pulmonalibus laboraui,

ne nimis magna voce in loquendo uiantur clamentve, neve musculi vehementius moveantur, cavendum est

Minuenda est magna systematis vasorum irritabilitas per medicamina lenitiva v. g. per digitalem purpuream, exiracium hyoscyami alimentaque nutrientia, sed non irritantia. Indicatio morbi. Huic proposita sunt haec: I) Ut tollantur congestiones, quae haemorrhagias praecedunt ei quae cum iis conjunctae appareni. 2) Ut sistatur sanguinis pronuvium. 3) Ui removeantur complicationes haemorrh

giarum.

4 Ui regatur exitus haemorrhagia sublata. 1 Congestiones tolluntur: . Si ratio habetur characteris earum, qui quidem aut synochalis aut erethicus aui paralyticus est.

A. Congestiones Synoctiales. Earum symplomaia arctissime cohaereni cum iis, , quae deprehenduntur in organo sanguinem essundenio, suntque aut omnino tollendae aui saltem, quanium

43쪽

sieri potest, ab organo, in quo haemorrhagia est, amoVendae. Quod effici potest:

Quae quidem pro diverso haemorrhagiarum charaeiere divorsa est. In charactero synochali onim adhibenda sunt antiphlogistica, cibi non conditi, succus citrorum, Poma, aqua saccharo miXia, acidum tari ricum ei corporis animique quies; in charactere ere- illico removenda sunt omnia, quae vasorum SySiema

irritare possunt adhibendique cibi mucosi: Salep, Sago, oryza, OVa, etiam gelatina, caro mollis Panisque albus; nam nutrieti dum est, non irritandum. Haemorrhagiae paralyticae ei graves et irrit antes cibos eXPOScuni; condimenta, jus carnis elixeae, lac cum DVis, Succum citrorum, Vinum, acida mineralia cum aqua et syrupis. 2) Ratione, qua aegrotus collocatur. Hic norma illa utendum est, ut in haemorrhagiis diaphragmate superioribus aegrotus sedeat Potius, inhaemorrhagiis vero inferioribus jaceat. organum,eX quo Sanguis Profunditur, plerumque paulo altius ponitur.3 Derivatione. In qua Primum locum oblinei venaesectio. Hae etiam eX ipso organo sanguis depletur, tum, quum congestio Vehemens ei timendum est, ne nimia sanguinis copia sunctio ejus iurbetur idque lethalo si ori possit. Sic v. g. nimis impleio cerebro vena jugularis aperitur; implesis autem pulmonibus modia Da.

44쪽

Venaesectio illa non raro topicis sanguinis detractionibus juvanda est, quare et in congestionibus ad cerebrum non raro simul hirudines ad tempora applicantur. Ceteris omnibus in casibus vero venaesectio nihil aliud, nisi remedium derivativum est nec secandae sunt venae organo associo proXimae sed remotiores, quia aliter non deducitur, sed potius adducitur

Cui rei documenio illud est, quod tum, quum sanguis ad' caput congeritur, exiremitates inferiores sanguinis depletionis sympioniata Praebent, proui in capite ejus abundantia apparet. Adhibenda igitur sunt pediluvia pedesque scopulis verrendi ad sanguinem in has paries abducendum ; quamquam ex Congestionis sympioniaiumque haemorrhagiae junciorum vehementia, aegroti constitutione annique tempore, quantum sanguinis detrahendum sit, judicandum est. uirudines cucurbitulaeque cruentae Plerumque non mullum juvant ei quamvis Saepe, Praesertim Congestione non vehementi, utiles esse possini, ui in inflammatione organi minoris momenti, tamen venae- sectioni, ubi haec indicata est v. g. in inflammationibus organi majoris momenti, febribusque, quae cum pulsu duro, magno ei Pleno conjunctae Suni, Sempor cedunt. Hoc sii in pleihora magna atque universali, in morbis itina minatoriis acutis viribus non iam exhaustis quam suppressis. Tamen etsi ei in hoc ei aliis in casibus v naesectio aegrotum Saepe Sublevat, tamen modus adhibendus est, quia aegrotus sacile in eum ipsum ni or-

45쪽

bum, cui Sunamio operam damus, recidii. Est enim illa semper irritamenium locale organo isti, in quo sit ei per hanc irritationem sanguinis affluxus vehementior est Organuinque ad congestiones magis Prae- disponitur. Praeterea remediis derivantibus adnumeranda sunt purgatoria: Niirum, cremor tartari, pulpatamaritidorum, cassia et inter salia neutralia nairumiariaricum, siali acelicum, Dairum sulphuricum ei magnesia sulphurica, Purgantia drastica, Jalappae,

Scamoneum, gumini guttae, quae tamen gravioribus alvi obstructionibus veleribusque ei jam nodosis e Crementis atque hominibus natura torpidiore apta Suni. Cavendum vero, ne nimis sint irritantia ideoque purgantia drastica initio non sunt adhibenda.

Etiam in his sanguinis detractiones ci purgantia

salubria sunt, quia congestiones Ioniuni, abundani iam sanguinis in organis majoris momenti tollunt gravesque morbo S subsequentes v. g. Ρrofluvia sanguinis in Cavum cerebri ei laecioris prohibent. Sed sanguis detractio. tum praesertim adhibenda, si congestio vellemens ei in organo graviore QSi; mulium hic saope hirudines PrOSuni. 2 Remedia, quae vasorum systematis irritationem minui Di, Ρraesertim castoreum, asa sociida, valeriana; saepe iamen ob nimiam irritationem nocent of ab senio congestione aptiora sunt; praesenti utilis Osii inci. digitalis purpur., in congestionibus haemorrhoidalibus vero Sulpitur.

46쪽

3 Remedia, quae vasorum energiam augeni et

nimiam simul eorum irritationem tollunt, nimirum acida, poma acida, elix. acid. Halleri; quamquam haec magis contra urgentes congestiones adhibendae, post earum autem recessum ionica amara, Iichen istandii, china et postremo serrum. 4 Usus remediorum externorum, Ionitivorum ei

simul derivativorum, ut Pediluviorum calidorum, pedum frictionis, emplastri vesicatorii et svnapisimorum. 5) Apio insiliuia diaeia habitusque conveniens. Adsit quies animi corporisque, collocetur autem aegrotus, ut, in congestionibus Synoctialibus, calor cubiculi sit modicus, cibi leves concoctuque faciles et mucosi; absint autem potulenta spirituosa, osculenta servida nimisque condita; motus denique magis stipassivus quam activus.

C. Congestiones characteris paralytici. In his quoque sanguinis detractiones faciendae sunt; sed non iam universales, quam potius localesopo hirudinum cucurbitularumque cruentarum. Saepius autem utimur medicameniis iis, quae ei interneol oxierno adllibita vasa laesa contrahunt ei energiam eorum resilimini: ui china, rad. tormentili., lign. cam- pocli., lament. aqv. Digidi, aceti ei Sal. ammoniac,

glaciei, nivis, soluit aluminis ei vitrioli mariis, decoci. chin., tormentiII.; quae quidem in synoctialibus etiam et orethicis haemorrhagiis Perutilia sunt, sed saepe opprimunt congestionem oppressamque in aliud

47쪽

transferunt organum. Nutrimenta sitii debilitati apia simulque pro rata plus minusve irritantia. 2. Quo haemorrhagia sistatur modo. Saepe contra sedationem indicia sunt:

O Si sanguis ex periphericis partibus effluit , itaui quovis momento, Si opus sit, succurri possit.b Si haemorrhagiam congestio Vehemeus praecessit aut adeo remanet; si sanguine profluere incipiente congestio aut omnino cessat aut saltem lenitur. Si haemorrhagia nondum Profusa PSt.

d) Si haemorrhagiam febris, imprimis synochalis

comitatur et omnino, si profluvia magis aristriosa quam Venosa sunt. Quibus omnibua in casibus profluvium est modo mitigandum; repressio enim Organum justo vehementius afficere atque inflammationem Progignere potest. Summa quies, praesertim organi assecti, aegrotanti servanda, in atmosphaera subfrigida Versandum, modici et antiphlogistici cibi liquo non ita calidi sumendi; eduliis utendum nullis nisi vegetabilibus, potulentis frigidioribus acidulisque V. g. aqua

limonaia citro aurani., curandumque est, ne secretiones, Praesertim canalis intestinorum, Obstruantur.

Omnibus reliquis in casibus agendum est medico i. e. haemorrhagia sistenda est; quod quidem pro Variis haemorrhagiarum characioribus variis sit rationibus.

Ut in haemorrhagiis synoctialibus Venaesectioneri aia secto organo quam Proximae, apparaius auliphlogisticus infernus, purgantia ei remedia PAterna. quae irOmbos forment, Sanguinis profluvium ili nocte inlci-beani V. g. gumini arab., spongia, litii eum corPi im

48쪽

aqua frigida diaetaque antiphlogistica, ita in haemo

rhagiis ereillicis topicae magis quam universales Sanguinis detractiones, hirudineη opus Sunt, praeciΡue

Vero remedia, quae arteriarum energiam augeant ei

. lassitudinem ostiorum vasornm tollant: ut acida, acid. Aulphuric., elixi r. acid. II alteri, aqua NMeli., plumb. aceticum; denique remedia, quae irritabilii diem opprimunt v. g. Oleosa et pituitosa, narcotica simul eum acidis conjuncta, ut eXiracl. hyoscyam. gran. unum ad quirique, Opium, maSSa Ρillularum eX cyno- glosso; tinctur. digital. purpur. gutiae decem ad iriginta ei pulveris ejus grana unum iriave tertia aut ' quarta quaque hora; rad. I pecacuantiae in dosi refracia, Casior. grana duo sexve. Quod attinet ad diaetam, alimenta nutrientia magis, quam irritantia adhibenda sunt, ut Salep, Sago, oryZa, OVa etc. et in haemorrhagiis paralyticis talia omnino remedia, quae imminutam vasorum energiam restituant, lassitudinem prohibeant eorumque vim augeant, ut sutii herba millefolii, solia uvae ursi, herba Sabinae, gallae ivrcicae, gummi Lino, succus catechia, rad. bisi Ori. ei tormen- illi , cortex chin., Salic., hypocaSian. , quercuS, alum. eic. ; deinde remedia sensibilitatem excitantia, ut oleuticinamom. , CGeΡui., menili. ΡiPerii., foenicul., anisi,

valeriana, balsamus per XVianu S, TadiX Calam. aromati c., cortex aurantiorum, floreS amicae, camphora, radix serpentariae, angelicae et eXterno et interno adhibita; postremo remedia adstringenita ei Obstruentia, ut decocta herbae agrimoniae, millelalii, Salviae, ra-

49쪽

dic. bistoriae et tormentillae, decoctum Gallarum, ligni campecb., cortic. Peruvian., hypocasian. etc. et doniqno nutribilis simulque irritans diaeta. Si haec omnia autem nihil prosunt, chirurgica

accedunt remedia, quae dicuntur externa; quae quidem ei interna simul aut dynamico- mechanica aut mechanico-dynamica sunt adhibenturque ei. in SynOebalibus ei erothicis ei paralyticis haemorrhagiis. Dynamico-mechanica sunt v. g. aqua mineraleS, ace- . ium, acidum lariaricum, phosphorus, Sulphur, Salia, serrum, terra aluminosa, guinnii liino, quae aut sola aut simul cum aliis adhibentur. Mechanico-dynamica sunt: aqua frigida alumine mixta, aqua Thedenti. Sed lenendum est horum sicuti complurium, quae jam

commemoravimus, remediorum usum Varium eSSe pro

vario profluviorum charactere; quibus in usum vocatis, si haemorrhagia non subsistii, mechanicis remediis utendum est, ut mediata per tornaculum Compressione, Hagulis; immediaia compressione per ligaturam, stypticis contrahentibus remediis, gummi Icilio, arabico, colophonio ei cautevisatione, qua uii-mur, si irombum ossicere et eo haemorrhagiam si

3 Sanatio complicationis cum aliis morbis. uic contra celeros cum illis conjunctos morbos nitendum PSi. Plerumque Syncope adest, quae quidoni non semper expOScii ΟΡDm, quum ea naturae saepe molimen sii ad sedanda profluvia, quod semper fore ac-

50쪽

cidit; si syncope illa simul cum haemorrhagia nascitur, Si inter profluvium sanguis coagulatur; in illis vero haemorrhagiis, in quibus minutus, debilis, sili- formis Ρulsus, frigidae Oxiremitatos, oculi definioniosa lsuiat, medictis caute agai, opus est. Hanc statim tollat per incitamonia vehementia in cutem organuque sensuum. Cuii applicet aquam servidissimam, emplastra vesicatoria, Synapismos, cauterisationem, Daribus alniuonium praebeat, auribus sonum cxcitet Oculos ille luminis vehementia assiciat. Ita haemorrhagia cum complicatione sublata saepe aliquid agendum restat, i. e.

4 Curatio eXituum. Si depletionis sanguinis symplomata adsunt, recenti iri tempore propositum est remedium, priscis quidem jam notum, postea vero Oblivioni datum,

transfusio nimirum sanguinis aut hominum aut animalium sanorum. In rebus autem maxime dubiis hoc lapicum saepe remedium est, rarissim vero salubris essecius, si Vero symplomata gravia Sunt, aegrotus Per Praeparaia ferri cum china ot postea ferro carbonico sanari poteSi. Quae remanent turbationes organorum digestiones, eae lenia aromaticaque remedia desiderani, ut insusum calamicitii eXiracia amara, meniliam Pipertiam aut aquam

moli Asno. Hydropsia relicia plerumque remediis jam nominatis tollitur ei raro diaphoreticis indiget, sed mulio magies Aquilla et i herebinthina; digitali vero