장음표시 사용
11쪽
--- 10 vehementi per ea quae replignant resistunt obstant vetant ne pere transgrediamur viam sibi aperiendi Quae non prohibent facilemque aditum praebent numquam perrumpimus, Sed per ea transimus, transcurrimus, pervolamus, transitimus. Adde quod poeta si hac significatione uti potuisset neque iter neque inceptum, sed viam in qua proniciscuntur commemorasset et . primam explicationem salsam esse patebit. Ii quoque qui alteram sequuntur interpretandi viam contralatinum sermonem faciunt, quia qualem numquam habuit significationem rumpendi verbo tribuunt. 0ui silentium somnum moram amorem cantum curas rumpunt, loqui incipiunt expergiscuntur amare canere curare desinunt, non quidem aliquantisper sed prorsus quae antea secere non jam faciunt. Eodem modo ut si sol tenebras, si Titanes Iovis imperium, si fidem opus gratiam nuptias vitam rumpimus, omnibus his finem facimus 3 . Sic
etiam si serpens impiorum iter rumpit abrupto itinere impii eo
unde profecti sunt revertuntur, quae unica adeo simplex est explicandi ratio 3δὶ, ut tot homines doctos alia via progressos miraturi essemus, nisi qua dissiculta illos eo impulerit Beniter optime doceret: Dixerat milio impios ducant mala auspicia
parra canis irrepa volpes Impios inquam ducant, non te o Galatea. Tum continuo infert noster: , Rumpat et serpens iter in stitulum hoc est, rumpat impiorum iter. Atqui hoc prorsus contrarium est illi quod jam praecesserat. Bene enim erit m piis si rumpunt iter infauste susceptum si domum redean ubi contra auspicia se exire intellexerint. 9um potius ducat ut supra dicendum hic fuerit, non rumpat. Hoc in rerum discrimine cum nec contraria per particulam e conjungere, quod qui de incommodo huic loco minime apto cogitarunt non animadverterunt, neque aliter verba explicare liceret, Gessiter et Orelli ita interpretati sunt. Prior omnino concessio modo hic posuit rumpat h. e. vel impediat actu quod jam molestum est, vel rumpere conetur, dinuadeat cum infortunio non parentis amurio Alter Rumpat, interrumpat, incidat impiis iter institutum, mala iis minitetur etiam serpens transversa eae parte celerrime allabens mannosque perterrefaciens, scilicet ita. ut huic omini scelerati non mastis pareant quum prioribus aeque infaustis ideoque pereant quae quidem sententia
ducit ad impios. Vide ad quas artes homines docti refugiant, ut hunc versum defendant ad rejiciendam hanc sententiam quam in verbis ipsis non inesse sed iis subjiciendam aperte confitetur Orelli, iis quae supra exposui nihil adjiciendum puto. Bentie Fipse quidem emendare Versum ex codice Graeviano studuit Rumpit et serpens iter institutum, hac explicatione usus bum et serpens rumpere Solet iter institutum, quam conjecturam in verba receperunt Cui ingliam, Sanadon, einelie I aupt, Si eorum consilium perspicio, quia verba interposita esse apertum reddere quam male latine scribere maluerunt, cum facile intellegatur quod jam alii animadverterunt ovum ovo non similius esse quam verba ita scripta glossemati, quae, cum nihil nisi artis auguralis particulam quandam enarrent, ad Galateam et ad reliquum carmen pertinere sola docemur optandi forma, quae si desideratur verba omnino non cohaerent. Serpentem autem impiorum iter rumpere solere, nescio an non sit verum etsi serpentes saeptu impiorum annos terrere solere concedo, ut credam impios hoc portento monitos iter semper abrupisSe quae sententia secundum Benileium inest non sa-cile adducor si qui hos versus composuit scripsisset rumpunt et iter impii, si serpens mannos terret, Verba ipsa saltem recte
Cum nec rumpat nec rum it nec hierschii radat ab Ηο- ratio potuisse scribi persuasum habeam, etiam si nulla alia
suspicio me moveret, subditicios hos versus crederem a permulta alia interpolationem clamant Ordinem versuum secutus
ab levioribus incipiens ad graviora procedam. In v. 6 et 7
movendi verbum desidero, cum mihi dissimile simile videatur, quod dicit serpentem per obliquum terrere mannos ut Sagittam, cum sagitta nisi mittatur neque terrere neque cum serpente in obvios se aculante comparari possit, ita ut poetam necessario dicere oporteret rumpat et serpens iter incestum q), quae terruit annos si per obliquum similis astutae vibrata viam transilit si tot verbis uti noluit vibrata similis vittae terrens mannos, OmiSsa particula si quae a nullo adlinc explicata Benileium ad conjecturam suam ut videtur permovit. Scio omnes interpretes hos Versus pulcherrimos et quam maxime poe-
12쪽
-- 12 ticos laudare, tamen dubitationes meas non consueri interpretum
Ut orationem in his primis versibus mire contortam, sic obscuriorem esse puto in iis quae sequuntur: Esto cui timebo providus auspex Multi hic de interrogatione cogitarunt. Fateor me talem interrogationem prorsus non intellegere cum Horatius inceperit impios in Dusta omina maeant quisque expectat eum additurum esse tibi, GHalea, ut piae non timeo vel potius te faustae ares comitentur Verba est cui timebo insuper additis providus auspe nescio quid absurdi liabent. Utrum IIoratius semper est providus augur an non hac una Occasione num providus augur non habet cui timeat Apparet verba cum iis quac sequuntur arte coniungenda esse: Esto cui timebo providus aus eae ponit, cum certum sit non se ipsum pium sed Galateam iam esse eum profiteri velle num omnibus, quibus in posterum aliquando timebit, corvos ab ortu solis suscitabit quod quidem unicum in verbis inest, non inest quod interpretes invenerunt quodque sensus flagitat tibi cui timeo quod futurum tempus
p ahgenti p6gitum dicunt absurdum est multis verbis probare non necesse est. Nemo certo scio legentium haec omitia ad Galateam reseret, quam . 1 tandem aliquando alloquitur. Unius Blandinii codicis lectione cur timebo nihil proficimus. Providum autem augurem timere alicui absonum mihi videtur, cum providus is sit augur qui sutura praevidet, numquam is, qui caute prudenterque agit, numquam is qui peritus eSt arte sua, qua significatione homo ineptus qui lios versus composuerit et pauci editores vereor ne usi sint ty). Perelliam addit Suspectum quoque est h. L suspe propterea quae disit Benile ad I c. 7, p. 27. Permirum sane quod omnes qui ibi Benile conjecturam acceperunt, et Benile ipse quidem de hoc loco ne cogitasse quidem videntur, in qua re omnibus momentis cogitatione diligenter perpensis hoc certum teneo: eos qui illo loco corrigant hic mutare oportere, qui hic emendandum esse censeant non cogi, ut
priore loco Bentleium sequantur, de quo loco infra adn. 33. Hoc enim rectissime evicit Benile numquam homines nominari auspices, saepius deos ' . Quin apud Ciceronens in libris de natura
lx deorum et de divinatione conscriptis numquam de auspicibus, sexcenties de auguribus et publicis et privatis disseri invenies, ubi non solum qui in collegium augurum cooptabantur, sed et Calchas Mopsus Tiresias Amphiaraus Helenus Anaphilochus Attius
Navius augures nominantur ' et cum enumerat haruspices augures vates somniantes hariolos conjeetores ' numquam addit auspices, quos nullus Romanus novit, nisi legis et nuptiarum auspices qui huc non pertinent. His causis fortasse etiam alius quis permovebitur, ut hos
quattuor versus aliena manu interposito esse cenSeat, conSiderans vix unum vocabulum inesse quod non Suspicionem moveat, versuum continuationem seriemque infelicissime interrumpi, sa-cillime nos iis non solum carere posse, sed superfluam esSe totam stropham ac taedii plenam alius fortasse alia non recta et salsa in ea inesse inveniet. Ego quidem certo credo hos Versus ab Horatio non esse ScriptOS. Peerlhanal de tertia stropha haec dicit Obscuri versus quos sentias mastis non esse Horatii quam diserte dicas cur non sint. Tam impedita est sententia et verborum cursus. Et quid dime runt instrato modo repetua illa avis divina imbrium, corvus OScen, vasta cornis, quibus in cum dum additur picus' Ilaec sane non suffiiciunt veras difficultates vir doctissimus non tetigit. Quaenam sit avis illa divina l), quomodo interpretandum illud antequam, curnam infaustum corvi omen suscitet, nemo adhuc recte interpretatus est et quoquo nos vertimus in tenebras incidimus. Ad unum omnes interpretes avem istam cornicem esse dixerunt nullis argumentis additis, quibus permoti Horatium illam potissimum avem indicasse crederent, cum et corvi et mergi et fulicae et anseres et noctuae et graculi et anates et hirundines et grues et alcyones et gaviae et ardeae ' imbres ac tempestates imminere vel cantu vel volatu praedicerent. oratium ex tanta multitudine, quae facile augeri potest, arbitror numquam cornicem sumpturum fuisse, quam paucis versibus post v. 16 nominaret. Ast erunt homines docti, ut opinionem suam confr-ment, Ciceronem de div. Ι 18, 14 qui de cornice dicit:
Scaque nonnumquam cursans per litora cornis
Demersi caput et fluctum cervice recepit.
13쪽
Hin XVIII 35, 363 et cum terrestres volucres contra aquam clanstores dabunt perfundentesque sese, sed maxime cornis sc. imbres imminere significant Vide quam sint dissimillima haec, cum Cicero et Plinius de avibus terrestribus, quae in litore spatiantur, Horatius de avibus aquaticis loquatur ad stagna, quae
qua re permotae reliquerunt nescimus, revertentibus Horatius dixisset aves medio ex aequore ad litus revolasse, non paludes domicilium suum repetiSSe. Acquiescens in omnium' interpretum opinione corvum ab ortu solis advolantem praebere faustum omen, quod huic loco unice convenit, quomodo possit explicari illud antequam, nescio. Janius, quem Omnes interpretes secuti sunt, dicit Horatius bona austinia e oscere precibus antequam infausta ostendantur et sic haec antevertere vult. Nam quod primum oblatum esset omen, ab eo res pendere credebatur, quod contra artem auguralem disputavit vir doctus, cum quia Romuli duodecim voltures tempor posteriore advolantes plus viguerunt quam Remi sex qui priores advenerant in omne tempus lex esset austurium poSterius maius superare austurium antecedens minus' ). Si igitur Oscen corvus maius praebebat auspicium quam avis ista divina imbrium t imminentium, ut verisimile est ' praevalebat etiam si post illam apparebat, sin minus, nihil valebat, etiam si prior advolaverat. Iuspicii occupati nullum extat exemplum.
Corvus autem Oscen ab solis ortu prece suscitatus, qui neglectis difficultatibus quas Potnsinet de ivry, Tanaquil Faber,
Andr Dacier indicarunt quidem, sed non solverunt, omnibussere interpretibus bonum faustumque omen praebere Visu eSt, ut verum latear me valde torsit pertractata tota arte augurali,d qua pauca in corollario huic dissertationi addito invenies, haec mihi vera ess videntur. Apud Etruscos et nomanos augures in auguriis capiendis meridiem versus spectantes regiones templi ita terminabant, ut Orien sol ad laevam, occidens ad dextram situs esset avesque fausta e admissiuae ut ab oriente advolantes sinistrae, inauspicatae obscaenaeque ut ab occidente dextrae essent. Secundum artem autem auguralem per omne tela laus apud populum nomanum nescimus qua causa corvus a sinistra advolans inauspi- eatissimus erat 'ὶ, unde apparet si in nostro carmine Horatius ab
Oriente . . a sinistra corvum suscitat, infaustum eum omen precari, quod absurdum esse propter ea quae antecedunt et quae proxime sequuntur quisque intellegit 'T). Fac istum providum auspicem orientem spectasse nos nihil lucrari vides, cum corvus ab oriente advolans numquam non infaustum omen faciat. Fortasse jam duduni aliquis quaesivit, cur rem auguralem Romanorum remam. An me nescire poetis Graecorum more uti licuisse,
quibus dextrum esset quod Romanis sinistrum At neque Ioratius cum in his strophis Romanum augurem e gerat, cum Omana tantum auguria ut parram lupam Serpentem cornicem cor-Vum picum nominet oscinemque '' corvum prece suscitet, subito ad Graecum morem transgredi potuit nullo modo transitu indicato, neque si fecit no modo corvum SuScitare potuit, quem ab occasu advolantem lantum austum praebere omen ut lautus docet vel infimae plebi notum erat: nam et Graeci ab ortu advolantes aves saustas εξiου appellaverunt. Potuit igitur dicere:
corvum suscitabo, ut dextrum omen leddat, Sive hoc acciperetur ex more Graeco ut faustum omen, sive ex Romano ut avis a dextra advolans ' potuit dicere corvum suscitabo, ut Sinistriani omen faciat i. e. ut secundum Graecorum morem a laeva parte advolans contrarium atque omnes aliae aves omen praeberet or- us, Secundum nomanorum, ut Sinistrum i e selix omen esset: potuit ab occasu eum suscitare, non potuit ab ortu.
Postquam diu rustra quaesivi quomodo ex his angustiis me liberarem, hoc fortasse modo rem explicari posse credidi. Erat
enim fortasse lex augurum ut corvus mane crocit3n ratum augurium redderet. Scimus autem augures Si auspicium capere
vellent sub divo pernoctasse et in loco puro sub mediam noctem caelo non turbido nec procelloso sed silenti placido sereno se collocasse δ'). Accipio igitur verba solis ab ortu non regionem de- Signare, Sed tempus, quo auspicium capere Velit. Quam explicationem si acceperimus etiam v. 9 et 10 qui antea nullum sensum praebebant, optime explicari possunt; quia caelo tantum Sereno au8picia rata esse, aquam imbres XStinguere auguriorum vim ex augurum arte scimus, cur Horatiu antea corvum suscitare velit, quam ulla avis imbrium imminentium divina apparuerit, quae circa Solis ortum advolare solent, nunc quidem intellegimus nec necessarium est certam avem nominari eum quaevis
14쪽
apta siti Nostra sententiae nunc quoque lavet Acron ab ortu enim solis prospera corvi omina sunt, nisi sorte me assentiente Acronem ex hoc ipso loco conjectura Sententiam suam desumpsisse credere praesers. Summam dubitationem an pro eo quod dici solet sub solis ortum poni possit ab solis ortu, prorsus mihi ademerunt Festi verba l. c. complures nostros in Capitolio a sole oriente auspicι operam dare solitos, quod Dionysius i. c. p. 223 vertit a clusivo καθεἱεc0ai. Si quis lian explicationen justo artificiosiorem esse putat, meliorem opponat, quam libenter arripiam si hanc stropham prorsus supervacaneam ideoque ejiciendam censet meo quidem judicio justo audacius faciet, nisi graviora argumenta asseret. Minore negotio quam in defendendis iis, quae proxiine commemoravi, in damnandis v. 21 4 defungo Singula quidem verba
fortasse exemplis allatis explicari queunt, quos Versu tamen, quia cum proxime antecedentibus iisque quae sequuntur aut omnino non cohaerent aut male continuati sunt et quod sententia versuum non solum non apta sed inepta est, post Peerlhampium einelie et Linker ut interpositos aliena manu e versuum. Serie et continuatione removendos esse censuerunt. Illi quidem rationes causasque i ii solent non addiderunt, quarum paucas expono. Fuere qui Horatii anini serocitatem mirarentur, qui hostibus ipsis non commemoratis, mulieribus insantibusque, quae nullum ut illi sumunt delictum commiserunt, tanta pericula et tam saevas tempestates imprecetur. Etsi non multum ei tribuerim, quod homines docti Observaverunt, scriptores latinos hostibus quidem ut omnia mala eveniant a diis precari, numquam uxoribus pueriSque eorum, causam ego quidem cur IIoratius ita in hostes saeviat, cum jam initio tot dira impiis exoptaverit, non invenio nec interpretes attulerunt. Ilitter qui dicit quippe antiquam ideam secutus iram deorum aliquo placido misistandam esse censet laudandus est mea sententia, quod causam asserendam esse intellexit, talem autem Mecis moratii et temporibus et ingeni prorsus abhorrere minimeque huic carmini convenire censuerim. Peertham addit Iam motus orientis Austri non placent, nulla causa argumentoque additis. Equidem venti motus non novi, quem scio non se ipSum sed maria terras litora movere deinde permirum mihi videtur quod Horatius orientem Austrum commemoravit, quem non Sur
gentem sed saevientem, summa vi stantem, caecoque impetu omnia turbantem verbis depingere debuit. Muod sententia flagitat, caecos impetus saevientis Austri vereor ne homo ineptus metri causa mutaverit In orientis Austri impetus nectissime porro Ρeerllianis ripas pro litoribus dixisse poetas temporibus Augusti viventes negavit Τ). Ium pro singulari verbere melius pluralem
verbera posuisset addendumque erat vocabulum quoddam ut fluctuum vel undarum, scribendumque D trementia undarum emberibus litora Commemoranda quoque mihi est Benile conjectura. et stementes verbere ripas, cingenioSior ut Saepe emendationes eius 'h quani ut accipi possit: dici posse litum tremere
undarum pulsu ipse loco allato probavit, cui multos addere possum, s. Val. l. II, 78. 504 V, 108. VI, 168 tergit Bentley:
Ceterum etsi facile concesserim ripas marinas tremere pulsu undarum, viae tamen illud aequa atιre acceperim, ut in alto quemadmodum hic navistantes talem litorum tremorem sentire possint.buare vide an non facili mutatione ementes potius scripserit Horatius si quidem stemitis litorum vel e Iovinquo sentiunt qui navibus praetervehuntur tremorem vero nemo nisi qui terra in ipso litore consistit. Quod verum esse etsi Benileio conces-Serim, quamquam in alto tempestate saeviente aequore nigro remente, audire posse homines litorum gemitum vix credo, tamen utrum re vera sensibus suis navigantes tremorem percipere possint nec ne non quaeritur, cum qui hos versus composuit ut hostium uxores puerique tales tempestates experiantur δε exoptet tempestatumque descriptioni inserviant ventorum motus aequoris Demitus litorum tremor quae Vergilii versus imitantur Georg. I, 35':
Continuo ventis sumentibus aut freta ponti Incipiunt astitata tremescere et aridus altis Montibus audiri rastor aut resonantia lonste
Litora misceri et nemorum increbrescere murmur. Perpende nunc sententiarum ordinem quam inconcinnus et contortus Sit Impio ducant pessima omina parra canis lupa
volpes Tibi, Galatea, austum omen suscitabo, tu sis felix ubicunque mavis; at vide tempestatum tempus adest, novi ego quam facile exoriantur Mostes experiantur tales tempestates Sic et Europa corpus suum tauro credidit . Intelleges quam male talis execratio repetita sit, quae cum iis quae sequuntur prorSus non
15쪽
cohaereat, cum ineptissime, addatur Eodem modo Europa sensit m uvi orientis Austri, aequoris nistri fremum et cetera, OS quam tauro se credidit, quae salsa esse et aliunde et ex ipso
Horatio scimus, qui noctem sublustiem, astrorum sulgorem, caeli serenitatem effinxit. Rectis his versibus vide quam apta sit sententiarum series et continuatio: Tu Galatea vivas felix memorque nostri, tuumque iter comitentur faustissima Omina fit expertus sum ego quidem ventorum undarumque sallacitatem, scio in mari Adriatico maxime hoc anni tempore celerrime tempestates oriri. Cave igitur ne caelo Sereno placidoque mari nimium considas, quae ad navigandum invitant. Europa quoque talibus sallacibus blanditiis pellecta est, ut tauro se crederet, cum qua erat innocentia sub bovis forma Iovem latere non perspiceret et sero in medio mari allaciam fraudemque intellegeret. - Pauca ad ea quae restant addere liceat. Adhuc interpretes non docuerunt, curnam oratius commemorasset' lupam a Lanuvino agro decurrentem, cum ad Solam
viam Appiam indicandam non additam esse appareat hac enim via omnes ad mare Adriaticum Brundisium proficiscebantur primus nitie satis ingeniose de ea disseruit cur lupa rava ab astro Lanuvino decurrere dicitur' i Scilicet iter flerim restina viarum Appia meridiem versus costitui. Sic eunti a deaetra atque occi- ite es lupa ab astro Lanuvino decurrens h. e. ab ea parte quae eae austurum Romanorum me infausta erat. Errare tamen in eo mihi videtur vir doctissimus, quod omen dirum praebere
animal quod ab occidente accurrat putat Gerta enim lex erat augurum nomanoriim, auspicia captantes respicere caeli regiones, manus suas proficiscentes Ab dextra autem accurrens animal vix omen dirum sacere potest proptet ea quae sequuntur teque nec saevus vete ire picus, nec vasta comis. Accedit quod et lupus et lupa ut Marti consecrati plerumque bona auguria praebere
solent, ut ap. Liv. X, 27 ', quin Plin. VIII, 22, 4 docet:
Inter austuria mpus ad Matram commeantium praecis itinere si pleno id ore fecerit, nullum omnium praestantius. Ita ut haec lex a certa in Lavini condendo 'h Occasione deducta esse videtur, etiam lupam ab Lanuvino agro decurrentem dii uni me s cere solere ex certa quadam re ab scriptoribus originum Latinarum commemorata credo originem duxisse δη). Ex Acrone qui
I9. ad . 1 haec addit Futurae se nosse tona tempestatis ostendit vel eae maris Hadriatici sono vel eae flatu Iapystis venti, qui eae sereno subitum facit tempestatem eerthanal in verba recepit vocabulum sonum hac significatione: Audio eae lonoinquo sonum
Hadriae in aere murmurantem. Novi quid sit et fera iste sonus. Injuria opinor Ut taceam ridiculum esse Horatium Romae Hadriae sonitum audientem, salsus in eo mihi videtur esse vir doctissimus quod dicit loqui Horatium de imminente tempestate, cum poeta non hoc quidem sed illud velit nunc quidem omnia felicem navigationem sperare jubere, sed hanc esse maris Adriatici Iapygisque venti naturam mobilem et sallacem maxime sub hiemis adventum, ut subito ventorum impetu maxima tempestas exoriri possit δ'). V 26 omnes ni fallor interpretes latus accipiendum esse ut partem pro tot corpore censuerunt, quod in hac voce fieri exemplis vix probare poterunt. Immo suo ipsius latere tauri tergo se applicans, non in eo insidens, per mare vehitur Europa, qualem in gemmis vasibusque pictis effictam eam, qualem Ariadnem in pardali vehentem a Dannectiero exsculptam videmus 3'. Tauro per undas vecta Europa palluit auduae, cuius oxymori exemplum attulit eerthanal apte versum ex Sen. Med. v. 346:
Pulluit auda Tiphys, cui addo V. Fl. VII, 573:
Horruit Amoae imi ratis Horruit audaae. Stat Τheb. VI, 386:
Spesque audainque una metus et ducia pallens. Nil aeum cordi puynant eaeire paventque.
id. VII, 341 sed Thespiacis jam pallet in astris
et ex vidio 33 versus quos miror non jam ab alio adscriptos T.
Et quamquam superest instens audacia menti Pullo in attonito Dymis ore Sedet. Palluit autem uropa scatentem Beluis pontum mediasque fraudes, quas fuerunt qui interpretarentur, neSci qua re adducti, scopulos sub maris aequore latentes, ut Vandet bourg, Duniger, al. nectius secere, qui putaverunt uropam si audes, quibus capta erat, Seriu cognoScere, sive de pluribus fraudibus cogitare vis, sive putas Horatium se-
16쪽
cundum i poetarum morem fraudes pro fraude dixisse, numero plurali pro singulari usum δ). Ad pulchram illam navigationis nocturnae descriptionem Ianius exclamat Horrendum spectaculum Horrendi ego quidem
nihil iii eo invenio, illud autem valde me vexavit, curnam Oratius nocte sublustri Europam per mare vehentem faciat, cum ut omnes Europae querellas solaciaque Veneris cogitemus obscuran te prolata esse eum magna admiratione cogamur. Audacioribus haec causa sufficiens erit ut hos versus, quos pulchro eSSenegare nolint, ut Moschi verba v. 129 imitantes ejiciant. Mihi
quidem haec non sufficere videntur, quamquam consiteor me non intellegere, quidnam hi versus sibi velint superflua esse haec concedo Hoc autem certum est ad Galateam deterrendam ea nihil valere, ut plerique volunt, cum enarrent, quae iis, qui non in tauri tergo insident, sed navi per placidiana mare astris lucentibus vehuntur, pulcherrimum spectaculum praebeant necesSe St.
Videant alii. Versum ex Seneca Tr. 830 a Peerlhampio allatum: bibus centum spatiosa creta nupera alter Senecae editorum in Add. p. XLVIIh dubitanter is
quidem emendare studuit scribens speciosa Creta, speciosius pinor
quam verius illud pluribus verbis expressisse mihi videtur vidius A. A. I, 297. H. X, T.
Versum 34 eosque qui sequuntur diverso modo interpretantur interpretes aut Europae patris nomen tantum reliquum SSe, aut liae nomen tantum reliquum, revera filiam non jam esse, aut Europam fliae nomen filiaeque ossicium reliquisse, quarum trium explicationum prima inconcinna est eo, quod in priore membro simile quid dicatur necesse est atque in posteriore dicique nequit o pater, tuum nomen unicum mihi restatis pietas mea victa
est furore alteram refutare supersedeo unice rectam esse tertiam ex verborum ordine et continuitate, ex sententiae concinnitate, ex sermonis denique latini usu atque consuetudine apparet '; idem repetisse Horatium non affirmaverim alterum enim cum voluntatis suae judicio secit, invita alterum alterum ad ipsius puellae Officium pertinet, ad amorem erga parentes alterum alter tauri conscendendi audaciam, alter monstri non cognitam
sallaciam significat Pessime enim furorem de amore explicant
interpretes suror est mentis concitatio quae divinitus sit, brevis vehementiorque solito ast ectus ac perturbatio, qua est renate sertur animus ac temere caecoque impetu agit, quod vocabulum tantum abest ut semper in malam vertatur partem, ut Silius in bonam accipiat q). Itaque quamque animi mentisve temeritatem, qua ad facinus quoddam committendum impellimur, quam a de quodam in nobis excitatam credimus recte furorem appellamus 37j. Nullo modo verba victa furore ad ea quae sequuntur trahi possunt, et propter multa alia et quia inmorati strophis sapphicis enuntiatum numquam in sine tertii versus plene sinitur, ut quartus cum altera stropha jungendus sit. Laudibus, quibus versus qui sequuntur ab interpretibus elati sunt, si meas adderem, ut dicunt λαὐκ εic 'A0ηvac. Ego anseram quae vituperanda mihi videntur. Num verba Unde quo veni per exclamationem an per interrogationem pronuntianda sunt Prius unde venit o me miseram, me afflictam Europa patria domo relicta, optime dicere potest, exclamare nequit quo venit hoc enim nondum scit quod nescimus interrogare solemus: quo veni ridiculum autem esset si uropa interrogasset unde veni Distinguendum igitur necessario esset Unde quo veni Quod cum fieri non possit, patet verba ita scripta serri non posse. uod Lubher dicit Warumis bet unde quo veni nichi ben o out an das hominische Tic ποθε εic uvbpui uis an das verstilische quid loquor aut ubi sum ste chi, quivis videt haec dissimillima esse, apud Homerum duas particulas interrogativas sese excipere, hic alteram esse interrogativam, alteram ut mihi videtur exclamantis, apud Vergilium suum cuique additum esse verbum, hic priori deesse. Omnium eorum, qui Verba levis una mors est viminum culpae legerunt, nemo ut videtur sensit hunc dicendi usum ac rationem a latinis regionibus quam remotissimum esse Romani ni salior dicunt, unum mortem esse levem poenam Virginum culpae, nemo autem affirmare audebit virginum culpam positam esse pro Virginibus culposis Sequente versus, qui totam sabulam pessime corrumpunt, vix dici potest quam sint ineptiarum pleni. Ρifimum
turpe commissum hic nihil aliud significare posse mihi videtur nisi stuprum et ut demonstrem non me solum hoc opinari utar hic verbis teineri, qui inmoratii carmina versus interpositos
17쪽
esse negans de hoc loco in eonanaentationium particula altera
Cni cenaci 184r disserit Hic parum recte Bilimbumer culpam
et turpe comi sis nihil aliud esse doce nisi quod Europa temere reliqueris patrem Ea vero impietas non viminum, sed
is mustrum, liberorum cul a dicenda erat. Viromum culpat e culpa quam vimines committuri miminea culpo hoc loco dicitur laesa stupro viminitas Pluralem autem numerum vitiis aut ad duo illa vitia et pietatis et castitatis violatae referas aut ita usurpatum Gistimes, ut apud Tac Germ. 23: Mud minus facile illis quam armis vincentur , quo numero plurali unum declaratur ebrietaris virium. Haec ille. Posteriorem explicationem unice veram esse existimo, etsi rarissime pluralem tali modo pro singulari poni non negaverim, quamquam hoc evincere difficillimum est . Multi multi verbis IIoratium ob verecundiam, qua in hac stropha usus sit, laudant. Itane vero equidem contrarium dixerim, quia commemorat quod verecundus poeta quod pudica puella
non narrasset, cum nihil eum ut ea diceret cogeret. An apertius
talia indicari possunt quam verbis turpi commisso et vitio Quonam tempore quonam loco Iuppiter vitiavit virginem an in mari' an sub tauri formi hoc fecerit necesse est, an poeta ipse dicit Europam queri incepisse simula Cretae litus attigerit indecentem poetam Inani vero, noli talia IIOratio imputare Nullum vocabulum in ceteris versibus inest, quod de tali turpitudine
eogitare nos cogeret liae solum homo ineptus ne minini quidem sensus poetici parte praeditus adfinxit. Praetermittens puellae summo dolore assectae insolitam deporta eburna doctrinam, quae Ianio ' quidem non placere videtur, adjicio huc usque neminem demonstrasse verba imasto ducusomnium a scriptore nomano dici potuisse Lepide quidem Janitis: Pr prie omnino somnium duci imminem, sed doctius per inversionem imast somnium, quatenus somnium intellesti potest eius ipsius qui somniat sensus id quent omnes ad hoc nostrum tempus plus aequo proni in obsequium secuti sunt. Ego certe
affirmo nec temere, sed pei Scrutatus poetarum monumenta neque
somnium ducere posse imaginem β' neque umquam somnium duci ab imagine β3ὶ Mihi videtur is qui composuit hos versus dicere voluisse quam per portam fustiens eburnam somnus ducit, metro autem ac nescio qua alia causa coactus inepta protulisse.Ν
Pergo ad proxima et ipsa non melioris notae. Vide quam sit ineptum illud meliusne fluctus ire per lonstos fuit an recentes carpere flores, quasi de hoc dubitari posset Europaque, antequam taurum conScendit, optionem potestatemque eligendi habuisset βδὶ Homo ineptus dicere voluit Meliusne fuit recentes carpere flores quam fluctus per lonstos sty ire, quae sententia ne novitatis quidem virtute excellit, cum quae supra vv. 29-32ὶ
optime exposuit Horatius, hic pessime repetita sint. Vocabulum infamis non bene positum, neque enim idem significat ut nostrum infaU, tauroque non convenit, qui nondum in hominum famam venit δ'). Cornua porro non lacerantur, Sed franguntur; ne conjungamus lacerare eum ferro et franstere eius cornua, vetant versus 71 et 72 cum tibi invisus laceranda reddet cornua taurus.
Irasci Europam minus aptum mihi quidem videtur quae nimio patriae relictae dolore sollicitudineque omissi ossicii assicitur. Porro unde serrum liabet Europa In talibus occasionibus serrumne necessarium quidem est, sed mulieres iratae manibus unguibus dentibus invehuntur in eum qui iis odio est β'.Minime autem in Europam convenit, quod iste dicit, eam taurum multum amasse. Mi Sella quae postquam per ludum taurum conscendit invitissima per undas a bestia abrepta est. Bestiae amandae turpitudinem matri reliquit, et utrariadne dicere potest: Ceperunt matrem formosi cornua tauri ne tua Liber me laudant, ille pudendus amor. et Nihil esse credo turpe commissum mihi
Nam monstra fato, moribus scelera imputes. Vel quia peccavi cura scelus utque pudore
Non caret, invidia sic mea culpa caret '. Ego non dubito quin hae tres strophae inde a v. 37-48 aliena manu interpositae int, Guieto antecedente qui secundum Sanadonum vv. 45-48 ejiciendos esse declaravit. Nihil desiderabit, qui se ibi legisse versus non meminerit. Quod Europa impudentem se ipsa nominat eertham vituperat, cui hic quidem non assentior Europa animo excitata et commota de se ipsa vehementioribus vocabulis uti potest. ius animum occupare et totum explere credo patris relicti dolorem
18쪽
desideriumque finiendae vitae quana integra pudicula ac sine culpa persequi non posse intellegit cum se ipsa necare non iam audeat a diis moriem precatur, quibus precibus spretis, quid mirum si iste metus furore instinctus patris imagine quoquo se vertat territam ad ultimum in mare se projiciendi consilium impellit 'Verba quae incipiunt unam inter errem nuda leones usque ad sucus de ut praedae maxime diosa et injucunda sunt. Multi interpretes cum inhonestissimum esse virginem nudam incedere intellegerent interpretati sunt, Europam sine auxilio, inermem leonibus obvenire velle, quam significationem in vocabulo nudum inesse scio '), hic ita intellegi posse nego. Omnes qui
hac translata significatione utuntur verbis proxime antecedentibus iisve quae sequuntur semper plane indicant, quibus rebus nuda-tus sit homo vel res quaedam si virginem in terra remota solam errantem nudam appellamus, nemo non de corpore vestimentis
nudat cogitare potest. Cur corporis nuditatem exoptet pudica virgo neseio, quamquam nitier docet nudam eam esse ideo ut sine mora praeda fleri possit scilicet permagno leonibus impedimento esse solet tunicula Cur leonum multitudinem exoptet puella inermis non satis intellego, dum aptius Septimius vir isque
amore flagrans puellae amatae adiurat Ni te perdite amo atque amare porro Omnes sum assidue paratus annos
9uantam qui pote plurimum perire Solus in Litys Indiaque tosta
et iratissimus Naso inimico precatur: Feta tibi occurrat patrio popularis in arvo Sitque Phuyllaeae causa leaena necis. 0uod Nauc asserit nuda vertier stas ansi siste duro stensprilahwortlichen character de redensari, Vellem exenalitis robasset: non unum locum novi ubi talia iisdem verbis dicta sint.
Ad v. 53-55 cum me judicio subdissidam aliorum verbis utar δὴ):
torem fur die iste mich et perschlinyen wen ic erat verbis, haben si nichis ala haut una nochen. Ρeei Ihamp de tali sententia nihil dicere attinet. Enimveroumn interpretes Europa cupiebat mori illaeso et intestro corpore, quod erat solatium morientibus et morientium amicis. Sed si umquam puella misere lacerato corpore ad inferos abierit, illa certe abiit quae in potestate stridum fuit. Legas etiam reliqua viri doctissimi Verb3. I. . Stetne l. e. Idem nec Romanis placere potuisse nec
nobis dicendum est de pictura illa III, 27, 53 - 57 quam Orellius
quidem vituperstre nos vetat, quoniam licet nostro sensu aliquando abhorreat satis videatur placuisse veteribus illis apud quos plura eiusdem eneris reperiuntur inempla. At illa exempla quae eoraecis latinisque scriptoribus protulit v. d. non eandem quam
haec verba habere mensionem facile opinor intellestes. Bitter est ξυμ po desperantis, tilchra puella deformi- talem corporis adeo perhorrescit ut statim conmi quam paullatim interire praeoptet, sed hoc ita eloquitur quasi feris bonum praedam et pinstues apes praeri i nolit. Nauch: Die ausschmuckunc I de praeda tenera n das
speciosa pascere restres ulten wi nichi fur ei uleianoebrachira remstlob, son rn fur en humor de veretwei ny. Osacram istam ironiana, qua omnia explicari posse credunt, quam aptissimam si dis placet in moriturae puellae ore Quana conjunctionem versus Iomeri Od. XI, 58 habeant cum nostris, ipse vir doctus videat. Verborum sensum rectissime expressit Bitter corpus eaeSan-stu de recatur in eo suci cum demaeere, pro tenera juventa senectus arida et horrida incessit. 0uisque igitur sacile intellegit, hos tres versus nihil esse nisi amplificationem unius vocabuli speciosi. At haec de tota sententia sussiciant, quam ego non OSSUm quin orati abiudicem. ccedunt alia qui hos verSus composuit debuit scribere antequam mihi sucus dirauat, praeda speciosa quaero pascere tores Metro coactus ineptias loquitur, cum si uropae sucus imuit . . si senescit, munc quidem ferarum
19쪽
praeda fieri nequeat, sin praeda tigridum sit, senescere nequeat, explicandunt igitur esset ontequam sucus diffluat mihi praedae t. e. dum praeda non flam; at interpretes sortasse huic quoque rei persciendae pares sunt sancta usi formula res pro rei de fectu, lucus a non lucendo, ut Klouce in Hor. c. IV, 4, 14 Iacteidem esse ait atque absenti lactis '' . De. vocis sucus significatione, quod vocabulum hic linime pulchrum mihi videtur, adeas orcellinum Demere sermoni latino non convenit demere semper est deorsum fluere dicendum erat abire fugere de corpore vel tale quid 'q), salten scribendum:
Nam veluti privata cibo natura animantum Biratii amittens corpuS. Quid sit saliguis defluens docet Festus p. 89 Flemina d cuntur sulcer cum eae labore viae sanouis demit circa talos, ubi Mulierum legaS. Recte fortasse judicabit qui putaverit eum lui hos verSus composuit meminisse versuum Statii silvarum III, 1, 154ὶ: Gratum est Fata tamen, quod non mors lenta jacentis sedit puerile decu Manesque st/bivit Infeste et nullo temeratus corpora damno
Utriuia Europa se ipsa alloquens an patris imago proxima v. 57-60 dicat, dissentiunt interpretes, quae quaestio vix ad liquidum perduci potest, cum paterne an silia loquatur sere ad
idem redeat Europa patris territa specie luam urgentem, mortem unicum solacium suadentenν, oculis quasi videt auribusque audit, irataque quod vivendi amore puellari pie mortis metu retulit his conscientiae suae monitis iton pareat, Sibi exprobrat
cur niori moretur, quibus verbis excla inalis Optime tibi fingere possis Europam iii eo esse, ut in inare se projiciat. At alia eloquitur. Non recte per vituperationein dicit eerilianas Sed pater absens nescit, non modo tibi lia esset, verum etiam quid illi accidisse et omnino viveret an visisset. Scio quibus modis et hoc et illud explicantur. Haec ille neglexisse illi videtur vir doctissimus Europam suas ipsius cogitationes proferre, se ipsam patris imaginem sibi iungere, nihil igitur referre, utrum pater
aliquid de illa sciat an nesciat' ).
Vilem se ipsa nominat, cui vita nullius jam pretii esse debeat, quia utrum silia quae patris domum reliquit vivat an moriatur nihil interest βδ). Verba inde a Potes hac ab orno usque ad saxa delectant
interposita esse credo. Inepte dicitur Zona Europam bene esse secuta, ubi quam omnes interpretes invenerunt ironiam neque intellego et si intellego neque pulchram poeticamve neque in Europam hic convenire puto.
Verba laedere collum inde a Benile temporibus interpretibus dissicillima visa sunt, pro quibus elidere collum Scripserunt. Muretus Lambinus . ΙΙeinsius Benile Cuningliam Gessne EloigSanadon alitamus in i gr. GryphisWald. 1847 Lachmann ad Lucr. p. 324 ΙΙaupt Meinelie inlier aut sis quidem laedere
in editione sua, elidere in . s. o. G. 1857 p. 598 . Certum est saepissime dici apud poetas elidere fauces vel collum et multis illis exemplis a eei Lampio et Benileio adlatis multa addi possunt βδὶ Ρoetae variare quidem licet et alii colla laqueis artis
inserunt, laqueo collum nodant, ligant, claudunt, remunt, Dangunt, artant et fauces, cervices, guttura nodo condunt, in laqueum inserunt, laqueis implicant animam lue claudunt et gulam bii-dunt' ), lnumquam pendulum collum Zona laedunt. Laedere enim collum, quod cave ne pessime idem esse atque elidere interpreteris, id ipsum non expriniit quod desideratur nihil enim ad rem pertinet, num collum laedatur sterierat Dir , sed num angatur, num spiritus intercludatur. Numquam autem in verbo
laedendi talis significatio inesse potest βδ).
Etsi laedere com/m ferri non posse credo, tamen ne Virorum doctissimorum exemplum '' Sequar, vetare aliud videtiir: IIoratii versus iste venale nec aurum unicum quod scio certum est exemplum apud poetas et Graeco et nomanoS, in quo vocabulum inter duos versus ita dividitur, ut in priore una tantum syllaba, in posteriore plures collocentur; magna autem cautione
utendum est et valde dubitandum, num liceat tali singulari exemplo alterum addere hy). Verba sive te rupes et acuta leto suae delectant nescio utrum singulis vocabulis an tota sententia magis displiceant. niq)es et saxa, nulla distinctionis nota addita nihil sere discrepant sagaciores ut cum Bittero alii rupes quas ante casum ascendat et
20쪽
saxa ex solo extantia quibus illi datur explicant Permirum dein te mihi videtur, quod puella in saxa acuta se dejicere vult: cur non in ipsum mare, ubi mortent et certiorem nec tantos dolores asserentem sibi adscisceret Saxa dici posse acuta leto, quasi acuminibus suis letifera, valde dubito, nec quisquam quod scio simile exemplum attulit Prorsus alio sensu et recte quidem
Horatius III, 2, 10 dixit: asperum tactu leonem.
Ne vocabulum leto cum aelectant conjungas vetant et senSus et continuati seriesque Verborum. Si me audis hos quattuor versus prorsus superfluo ejicies. Confiteor me adhuc nescire quomodo verba aste te procellae
crede veloci explicari possint, quae interpretes aut silentio ut multa praetereunt, aut interpretantur ut Ianius: Cum qui praecipitat se de rupe ventis se tradat quatenus per auras fertur; hinc stravius etiam - crede te procellae, quod scaenae quoque horrore austet, si procellas circa puellam frementes costiles. Nauc scilicet iterum ironia sua utitur. Hanc nullam esse explicationem quisque videt Verbum credere numquam, opinor, ex hac significatione excedit dictis vel factis dem habere, et S Saepe nos Vel navem mari, undis, ventis navem fortasse etiam procellae credimus, speramus fore ut salvi ex eorum potestate dimittamur, quod huc sane non quadrat. Unus nitier hoc intellexit periculumque secit interpretandi dicens: Procellam non disit tempestatem, sed nisus se praecipitantis. Utinam verum esset lego valde dubito num hoc exemplis probari possit '' . Videant alii, neque enim audeo hanc ob rem hos quattuor versus ejicere, qui cogitationem exprimunt, quae in puellam in insula deserta relictam convenit et ea quidem aptis pulchrisque versibus expre8Sa. Superflua sane est tota stropha nec quisquam eam Si abesset desideraret, nec retice id mihi displicere, quod Europae orationis vis bis versibus nullo modo augetur, immo aliquantuni descendit et quod nunc quidem nulla causa adest, cur Venus hoc potissimum temporis momento appareat, postquam Europa a mortis sibi inserendae consilio ad alias cogitationes declinavit eum apiissime et puto prorsus poetice cogitare quis possit finiri orauionem v 58 cum exclamatione: Quid mori cessast ubi tunc quidem Venus Europam in mare se praecipitaturam retinere debet. At hic fortasse nimium pinioni ac libidini meae concedo.
Perfldum ridentem nec Venerem nec hominem quendam apud Scriptores inveni, neque quomodo hoc intellegendum sit video, cum is sit perfidus, qui per fidem decipit, qui fidem violat si
igitur Venerem perfidiosam nominas non repugno. Quod interpretantur: schali hast, malitios alit hein, vide ne non sit latinum perfidum ridere non idem est ac nostrum pers Istchem. Decipiuntur homines docti nostri sermonis usu ac conSuetudine. Hoc igitur nuntiatum inter ea numerandum est quibus moratius solus usus est βρ). Cum mininae rectum esse credam quod Otto elle nuper
ren, on elaterem ommi carpentisn liceat mihi paucis proponere quam ego inesse puto verbo propriam et principalem significationem iterum iterumque aystrediendo semperque aliquid δε- mendo imminuendi. Sic exercitus hostium agmine, leto, pestilentia hominum turba ponto ferro dolis S. P. 483ὶ nos labore amore cura invidia opes nostrae ruina D. E. III, 832 muneribusque domus igne vires aetate, caec amoris igne carpuntur a reiben). Carpimus lanam, colum, crineS, genas digitis nostris. Viam pedibus vel curru, mare navibus vel remis, aethera et aera
alatis equis vel alis, campos gradibus carpentes de itineris longitudine semper aliquid demendo gradatimque spatium imminuendo ad itineris sinem pervenimus. Si livor carpit dente maledico et invidia carpit et carpitur una so M. II, 781 et ut semina
carpit amantis opes, sic otia corpus alunt, animus quoque pascitur illis, immodicus contra carpit utrumque labor. Quorum copia imminui quidem, sed non facile tota consumi potest, de iis saepius adoriendo semper aliquid demimus, plerumque ea in
usum nostrum conVertentes, et Si flores, laurUS, poma manu, OScula re, Somno somnique munera, regni commoda O. F.
III, 622ὶ diem, gaudia, otia carpimus, eorum quaSi Singula quaque particula fruimur. Hinc ocarpe diem radem ac risi uere vel minima eius parte . Ut hic demendi si uendique significatio urgetur, sic illa imminuendi et in singulas partes dividendi, si cibum digitis O. Α. A. III, 755 , rationem in plures partes, fluvium in rivulos carpimus, et viscera ab equis D. I. 460 et vulturibus, membra ungulis cruciatorum carpuntur omnes autem signi-