Commentarii de rebus pertinentibus ad Ang. Mar. S.R.E. cardinalem Quirinum pars prima secunda liber secundus ..

191쪽

16 COMMENTAR. HI ST. deessem, perpetrare curavi, eademque omnia una simul deprimit prae laude ex pervulgatis S. Ephraem scriptis in me prosectura , num eadem sinquit) tranabunt maria veI ut multum promoveant , an Europa Hertranscendent faudient ne ista Malabares, Osus eri a Indo , ct Gangi arva colentes Morales δ aut Persi Mitimi Chaldai, vel Aramaei Caν- duchorum eon es montiaus , quo fessi vix venit aura Notie hane scilicet eeleberrima, permularissimaque fama gratiam tibi reddiderit unus orbis terrarum magister Beatus Ephram , qui opera tua orienti vestitutus, tuas pro Orientalia bur salute curas gravis Auctor testabitur.

Praefationi isti alteram ad Lectorem Petrus Benedictus subjungit, do fhissimam pro .fecto, ex qua tamen id tantum dabo, quod speetati ad versione in Syriaci textus ab ipso consectam Ita de ea loquitur, Postremum ne de mea ipse versone nihil dicam, quod pro 'scepto munere meum erat , illud quantum iume fuit, sedulo curavi , ne quod versum Dria.

eum , quod non latino exprimeretur praetermitisterem , quamquam ejus item rei multo nobis

major est habita ratio, ut saero sep to textu, in

quo interpretando versam pro verbo καπι λεξιννeddidi , voces Uustata editionis vetinens ferme ubique, nisi ubi illam deserere Driaca versonis

variantes lectiones eogebant, in eateris non υcΥ-

έa Lec ori annumerarem, sed tanqua=n sinen-

192쪽

PAR.II. LIRII. CAP. SEPTIMUM. derem. Did enim vefert , an quis pecunia summam in auro aereptam in alio metallo , modo integram tibi repraesentet 3 aut domum in.

trare volenti, elavem auream aut ferream of-vat in ingressum perinde commodum tibi utra. que expediat Non equidem ignoro magnorum virorum in hae parte variare judicia , aliis versonem placere barbaram, modo sinceram ct integram , alios contra sentire deuecatioribus auribus industendum esse, nullo enim opera pretio, cunt, Iatini sermonis leges violantur , e sapor Gracismis , er Drismis eorrumpitur . Saquis tamen latices fastidit, quor scatebra primor non fuderit, huis Syriacos textus proponimu1, unde arbitrio judicioque suo ex ipsi quasi fontibus toto se proluat auro. Nihil attinet dicere, quam valde delectatus suerit Clemens XII. oblato sibi manibus meis Volumine, de quo est sermo, nam Apostolicae ejus literae superius recitatae fidem abunde de ea re facere possunt. Iisdem alias adjungere valerem, id ipsum haud minus aperte testantes, meque ad Opus illud prose.

quendum his, atque paribus verbis excitantes, preinde susceptum opus, istoque etiam edito industria tua fructu nomen tuum commenda immortalitati. Arriserunt etiam magnopere Pontifici quae in Epistola Dedicatoria

attigeram de Brixiano meo regimine, dumque eandem ipsi recitarem, bis,& tertio ite-

L 3 rari

193쪽

166 COMMENTAR. HI ST. rari a me jussit periodum illam, octo columna insignis elegantia, ei magnitudinis ad concame-νati fastigii, o c. Collaudavit denique quam in maxime sacratum a me Salesianis Sanctimonialibus annuum proventum , unde dicere

valerem, Ducatus mei non eomeri.

Antequam suo e conspectu Pontifex me dimitteret, pari ratione, plena videlicet humanitatis , & clementiae, qua mihi Epistolam illam Dedicatoriam legenti aures praebuerat, quaesivit a me, quaenam foret nova ea facies, quam inaudierat Episcopale Brixiae Palatium meo studio accepiste, passusque est eandem a me deseribi versibus quibusdam Brixiani Poetae saepius memorati, istis nimirum omnino recens compositis,& memoria mea servatis, patet ingressus sacras Pastoris in AE es ,

Quoem niteat NosTRO refluuente vides.. Marmoribus cedunt lateres , exesa vetustas

Exuit informem jam bene culta stum. Quadrifidus laxat paries sua claustra , magi quePemia sunt oculis interiora domus. O utinam mores imo Pastore magistro, Discat ad hane normam Grex re eare suos lEt tanto edocta exemplo fle Brixia vivat,

Ut ιicet in tectis se putet esse palam l

194쪽

CAPUT VIII.

De opera data an. MDCC xxx VII. eomponendo

Iuro de Brixiana Iiseratura, promoυendiJque, nova Cathedralis congrue Pionibus , ct de conditis a Civitate Brixiana Decretis ,

grati animi testandi causa. Usi non mediocriter occupatus forem in

promovenda utraque illa Editione, cu Ius jam jam mentionem feci, attamen initio 1737. meum ipsum calamum appuli ad illustrandum argumentum, unde Brixianorum civium animi ad bonas literas magis,magisque excolendas vehementer excitarentur. In libro itaque, cui titulum feci, De Brixiana Meratura renascentium titerarum aetate, proposui ante eorundem oculos in exemplum praeclaros Majorum suorum labores in omni ferme politiorum studiorum genere. Exorsus sum opus illud ab ea cura, quam Majores illi susceperunt, ut Typographicae artis recens inventae beneficio, publicam lucem Brixiae acciperent veteres Poetae, ducto initio a Plauti Comoediis usque ad MartialisEpigrammata. Ea recensio partem primam illius Operis implet , pars autem altera Brixianos Scriptores profert, qui aetate, de qua agitur, in Arte seu Grammatica, seu oratoria, seu P

tica primas feliciter tulisse censendi sunt. Ex L 4 utri-

195쪽

168 COMMENTAR. ΗIs T. utriusque Praefationibus aliqua hic recitabo, unde Lector intelligat, an labor ille meus idoneus fuerit, qui Brixiana ingenia ad aemulandam Avorum suorum gloriam accend ret. Praefatio partis primae operis materiem, ac methodum verbis istis declarat. DUt .au tem in antecessit in Lector intelligat, quam ,,lato se exporrigat campo Operis hujus ma- ,,teries, ac methodus, Plautinas Comoedias nunde ipsum opus exordium trahit, in marinus sumat. Vix eae typorum ope lucem aDispexerant opera Georgii Merulae Alexandririni emendatae, Venetiis nimirum anno I 72. A& Tarvisii I 8 a. iterum recognitae; quum

,,Pylades Buccardus Brixianus, quippe qui

nec Merutq; emendationes, nec etiam Be

isnardi Saraceni Veneri ,& Joannis Baptistae Pii in easdem Comoedias Adnotationes quar pariter paulo ante prodierant)satis probaret novam ipse Plauti Editionem, acriter in ea pertristis trium illorum doctorum Virorum lislaboribus, adornaviti quam eo mortuo Joan- rines Britannicus, item Brixianus, Pyladisque Hamicissimus publici juris fecit Brixiae anno Iso 6. Plautinum inde, ut ita dicam, exor- ,ssum est bellum, cujus Merula, & Pylades.

Diax, ac turbo fuerunt. Merulam, qui in il-rila sua Editionei Saraceno,N Pio infesta in- tulerat signa, & 'aliis etiam, quotquot seu

riNicolai V. Romani Pontificis, seu Alphon

196쪽

PAR.II. LIB. II. CAP. OCTAVUM. I 69 Neapolitani Regis jussu Plauto expuris ogando manus admoverant , aeque insenseisadorti sunt, praeter Pyladem, Angelus - ,,litianus, & Cornelius Vitellius. Contra, Ma Merulae partibus steterunt bini ejus Di-isscipuli, Eusebius Scutarius Vercellensis,&,,Thadaeus Ugoletus Parmensis. Ille Plauti

Comoedias novis curis recognitas iussu ip- ,,sius Merulae publicavit an. I sto. Mediolaia,ssi,& an. 149 . Venetiis; eique eximiasislaudes tribuit in Nuncupatoria ad ipsitin HEpistola. Ugoletus vero novam & ipse Plauri isti Editionem evulgans Parmae an. I II.&isin ea se Merulae vindicem palam professus, ,, Pyladem magno impetu reeta invasit, aceris obe conquestus, ejus lucubrationes tantum onominis,& auctoritatis adeptas fuisse apud ,,Grammaticos squos tamen ipse semitarios ,,vocat ut solus hic Plautinos sales, & nu-ismeros ab inseris revocasse putaretur. Falsi Metiam crimen Pyladi impingere conatus est ,, Igoletus ob versus quosdam in Amphitry Anis Dramate pro Plautinis ab ipso, vasterinonnullis ex Nonio permixtis, recitatos is It versus, aliique a Codro Urceo, pariter ,,Brixiano Aululariae Dramati assuti, pugnaeis instaurandae nova arma ministiarunt.

,, Ugoleti Editionem , sed cum nova Plau- ,,tini textus castigatione, luce donavit an is III 8. Venetiis Lucas Panetius. Olchinensis

197쪽

x o COM M E NTA R. Η I s T. istis Canonicus, qui tamen Ugolato Pyladem ,,aggredienti haud succenturiatus est, nam

,,Contra, eundem aeque ac caeteros Plauti In isterpretes, commendavit. Pyladis, tanquam

,,gregarii militis, in Plautum exercitationes,,nocci fecisse Simon Charpentarius in Pari- ,,siensi nitida, & luculenta Plauti Editione vi-,;deri posset, dum Barbaeti, Pii, Vallae, Sarace- ,ni, Merulae, Politiani, & Beroaldi laboribus isse profecisse testatus, Pyladis illos prorsus Mindictos reliquit. At Parisiensis illius Editio-onis, anni notatione destitutae, aetas parum, omperta Pyladem ab ea nota absolvit; cu-isjus praeterea non mediocris laus est, sua finde,&diligentia Plautinos versus ad certam ,,regulam,& libram , a nullo unqtiam tenta is istam redigere studuisse . Hic iamen Pyladis conatus rursus Plauti Interpretes zad arma.

Hsollicitavit , aliis alias Comicorum: hiime-rirorum leges condentibus,& sib ipsas Poeritam cogentibus,, . Placuit mihi deinde paulo post ibidem aliqua subjungere ad deciaἀrandam priscarum Editionum copiam , quas, olim Brixiana industria procudit. - is Porro scripsi),, priscarum Editionum tam fingenHistem copiam Auctrari a Brixianis Biblioth, ricis suppeditatam fuisse scujus exemplum. m o vidimus, vel, in ipso operis Exor-: odio illico se obtulit iis bure miretur ,-Cui , inperta sit earundem in praecipuis quoque

198쪽

PAR. II. LIR. IL CAP. OCTA vUM. 27 I,,Italiae Civitatibus penuria, quique Michae- ,,lis Mattiatre Typographicos, secundis etiam ,,curis editos, Annales consulens deprehende. ,,rit, Auctorem non raro ad manus habuicisse eas Editiones, quas frustra in iisdem re-isquiras. Ipsam Brixianae Typographiae epo- cham ignotam fuisse horum Annalium ρο- Drenti, quemadmodum & Benacensis apud DTusculanum, eademque ratione eundem la. tuisse ossicinas ejusce Artis in aliis etiam ,,Brixianae ditionis oppidis sitas fuisse, scili-iscet Collibus Uallis-Trumpiae, & apud Pra- istum Alboini, se is locis ab Auctore tradita. nostendent. Profecto Benacensis illa forma- ,,rum nitore Aldinam aentulabatur 3 apud Pratum Alboini princeps prodiit Editio Ob-nservatioiuim Marii Nigotii in Ciceronem; Collibus autem Vallis. Trumpiae Pontifica-

,,le Romanum excusem fuit anno I O3. ac Dpropterea decimo septimo , antequam ex

Veneta Editione, studio Alberti Castellani ocurata, opus illud Augustini Patricii Piciscolominet mutationes aliquas admittere coe

pisseis ex quibus dolent nonnulli, primae- .rivam ejus libri faciem, Romanis typis, sub λ,,atispiciis Innocentii VIII. Pontificis Maxis, mi, repraesentatam in aliis. Editioni s,,to evanuisse . Horum fitaque desiderio is .ishoc opere occurret nimirum in postrem 1,elus Parte, quae Sacra complectetur vςtus

199쪽

I a COMMENTAR. Hi s T. ,,illa Romani Pontificalis Editio Brixiana,

,,ab omni genere additionum quas tameta,,consuetudinis, temporisque ratio postula- rivit immunis, & aliarum omnium , quae ,,post Romanam laudantur, princeps, quam. isque vix aliquis credat, e Brixiano oppido, Beoque sito in asperi montis fastigio, prodia re potuisse. Praefatio Partis secundae in scenam promit Brixianos Principes earum artium , quas iam iam nominavi, scilicet Grammaticae Augustinunt Saturnium Lazaroneum, oratoriae IovitamRapicium,Poeticae Laurentium Gambaram. De palma , quam in Grammatica retulit Lazaroneus, haec tradidi isPalmam il- istam Saturnio omnino adjudicasse censendus oest Ianus Pincius, Poeta laureatus, in Epi-ostola Saturnii Mercurio praeposita, nam ibiis liserte affirmat, in Saturnio vires suas po istissimum expertam esse Grammaticam, praesecipuosque ejus Artis Doctores , qui anteisipsum lcripseranr, plus ab eo splendoris ac cepisse, quam illi tribuisse. Pugnam a S riturnio cum Laurentio Valla initam postea ridescribens, celeberrimnm hunc Latinarum HElegantiarum parentem, pedem reserre, Scisse te dedere coactum repraesentat ,,. Az-

tuli postea ex ipsius Lazaronei Scriptis fragmenta nonnulla, subdidique, ,,Quae vel sola, ,,demonstrant eximiam hominis peritiam s

200쪽

PAR. II. LIB. II. CAP. OCTAVUM. I 73 ,,qua factum est, ut ipsae Grammatices seu seu brevia, & scopuli sui vocari so-rilent) hujuscemodi pondus, ac decus nanis ,,cisci valuerint, perinde ac si ad percipien- ,,da sublimioris cujuspiam facultatis princi-

,,pia aditum patefacerent. De Impersonaliarib iis, inquam, de Participiis, de Gerundiis, de Supinis ita sapienter , ita acute praefatur ,, SattirniuS,ut tantum dignitatis seu Philoso-- ,,phi, seu Theologi etiam eloquio inesse vix, aut ne vix quidem contingat, dum gravis

rimis argumentis Prooemium constituunt ,, ,

Allatis autem fragmentis illis , haec addidi, isHis Saturnii Procem iis quid elegantius, quid sublimioci quovis dignius argumento

DNovi equidem, monente Horatio in aris iste Poetica, quaenam vitanda sint vitia, Ini,coeptis gravibus plerumque , or magna profes& quam studiose cavendum, ne specioris a quaedam exordia censurae illi subjaceant

,Amphorae coepit instisui, eurrente rota cur u ,,ceus exit ' At Saturnium nostrum personam,

isquam sibi in Prooemiis illis imposuit, pro di- , gnitate sustinuisse, quaecumque ex ejus Mem curio in medium adducta sunt Specimina, ,estivis, ut spero, persuadebunt. Neque ve- tiro haec omnia, velut Grammaticorii ny mssisnutiae, deridenda , quum ab horu m. itoti ia,/ Mnon multa inodo. Poetarum, aut Historiin