장음표시 사용
261쪽
QEd si uria fuerit Uinteria se quidem fiat ex humoribus acribus, aut salsis, hi quoque
ante omnia sunt educendi, nutu potissimum ex aqua &olco, dem de vero alti randi non quacunq; ratione, scd medicamentis, quae etiam a strangant. Idcirco aut praebeatis serum chalybeatum .aut indefectu iaci umebat beatum. Couu unu autem luaunopac vi a ius chalybu inputaere hunc in modum accommodati.
r It autem hete deiectio saeuitate expΛhνiee pqtissmum irritata , quanqtiam ruen rix quoq;&veniticuli & intestinorum patitur aliquid. irritatur autem euutirux, vel aco pia, vel amomu, veri ab Mysseausa. Gal. partim I. de causo f. a pa iim s. de nat fae. s hoc manifestat. Haec autem c Opia di acrimonia vel in v Irιculo genera Iuν O non bis M.Itir, vel aliunia e fiati. Et bos tre modos augmenti humo tum, ut den de sa' filixus alui, D meminit Cal. Igari. aph. com .so. Decati soneranosus plura non dicati . Ati dii si in v. capp. de cruduare esseq. quas ob caussa, va n vcntriculo g nerenturhiamores. Nex m. ν his, di ex εννονιbus exι ν , tam in excrementu,*Mam in assumtu: m Q haec amplius re peii . Non distribuuntur excremensa, quando auisuppressium est Iotium auis dor,aut 'fus. v. l propter iecoris osse timonem, vel propter fatur ut m amrra Irtiem desum, siue ex morio, sitie i x arate dectinante non pertransit myarax in oletur. Fluxio autem si vel per modum amare,onti, vel transmis onis. Αitralium ut humores a ii mriculo aut caliaure διν- θα oviam sentiente. Fluunt autem propter robur partis mittentis, 'litae par, potest ela C ν Mum. Iecur, Lien, V Iorrus corportio articuti. G it r. meth. D. Ex his patent etiam mediaιa cati se, 1. Disterentia inter quas praecipua est dum hara enitica, vel symptomaIιca.
x Larrhaea cognoscitur ex dictis, sed corura distinguid bua Luxul 'postico, propterit hiem sana curationem. C. gnoscitur autem contra distincta a fluxu hepatico, quia in hoc cum calidum innatum ipsius te cotis insignem patiatur labe ιυγώου necessario redditur ea hec ua. Muti sutu in sti./ facies tui pastida, piaestandis demat , excremen asanι mvis sis da, aria. quam is simplici Durasuruae hoc haber propi ium. vi nocta augeatur, Infer u minuatur. Facile etiam distinguetis materias exeundo; sed distinguen uriunt ocula enI. s. Nam si primario venιμα Ius Iahoret, praetet Maresaram alia plura sunt sympto itiata, eνaditates p sequentes,mfationes luctuationesN similia reluia. Si fi ixio fiat exte/e o nis res&genitui a sunt humidiores. His p. s aph. a. Sic patientes sunt palladi balbi. Hipp. Caphor. 9 a. Bulbia luipro Auio maxime api nimir. excremensatiratis virosa, Hipp. . sph 3o. Qil bus extra n, n usu nisismo , iis ex si defluxio. Accei sit tutii,pautius Μον. Si stat ab ari, miti, cognoscetis, quia isti antea δεώνιbus feriuratias a i ctitaribus labora iunt,&per sep Mentinum diariaurum iamci tum de liberata.
262쪽
r o Hercul. Saxon. praelestionum
Idipsum dicendum de celetis omnibus curantis assectibus. Nam si quis labore isti bie,
lepra,imperapneia lios intilia Tectu, dc seperueniat xus alui, cum quo omnia haec recedant,arguinentum cst , urantia cute ad intesma. Uno verbo, Galenus noster I rimon c. hod. It. ut doceret nos modum cognoscendi locum, a quo incipit fluxio, inquiis Λ- ρον con trandum esse nunquid corpus sit psithoricum, vel cacoch micum, num suppresse u aliqua consueta euacuat oper haemorrho: ,uterum cst nares,nuruiddems auι iecur, aut lim,vetitispars ita labor cr. Vtrum vero fluxio sit Critica an potius m omatica,discernem ex conduionibus alias propositis ex Gal. desumtis I.apb.a ovis. .aph. a. ut scit. talia deiiciantur, qualia oportet, & cum tolerantia. Ceterum ut hac in parte certiorem habeatis regulam, . me ninoriae sunt mandanda, quae in excrementis oportet considerare. I. rauantitatem. II. istraum. III. Tolerantiam. N IV. Concoctionem. Nam si longe superet QvΑNTir Ascibi aqua liquatitatem,aut magηamsi ficat cacochymiam propterea dixit Hipp.o. vh o . paucam fluxionem paruum morbum magnam magnum significare:aut eadem is a vires dei viet, docente Hipp.a .progn.I .dc Gal. I.aά Glauc. ι .dr r de dist.I.
v A LITAS Hipp. in a. progπ.a text. I . v sadas. varia proponi tanta excrementa, tanquam mala frias, istumantia, crocea, muri nigra, ct . Cum tamen non temper sint mala. Dicebat enim idem ilipp. .eph. r.excretiones in fibribus non intermι rentibus burri,fetida omnes meia, si recte prodeant omnes bona, quasi dicat, aliquando crisico modo eves posse. Et propterea dciectiones biliosas scribit id cm Hipp. aliquando sanare surditatem au. Crium aph. zy.', liquando sanat fluxus alui lippitudinem, ut colligitiar ff.apb.II. Aliquan-d sanat Leucophlegmatiam Q. Vt .ap. t propterea non tantum Qualitas sit conlidearanda, sed ipsa, ut dixi. etiam T OLERANTIA: Et propterea in piribi si fluxus alui etiamsi non sit admodum copriosus, neque praui coloris, sicuti in aliis, semper malus est, s. apb. 1 . Paruerscribit Hippoc. Laph.ro. Pleuriticis fluxum alui supcruenientem ma tum esse. Inquit tamen Galenus, instituratide se erigneumonia tunc tantum est malusβικιώalui, quando ex magnIIudine inflammattanti iecurpariter inflammatum transmiuit biliosa excrementa sed salai inflammatione hocstat etiam in ρί uriticu orptripneumonicu fluxus alui iuuare potest, non tantum νeuulponu ratioNe,quantum, quod aliquando natura Esamuenitviam purganae pleurarim est pcrpneumoniam 8cratuum. DQuarta conditio est Co N COCT Io, morbo in iudicationem eunte, excrementa fieri compactiora, consistentia, minus foetida, melioris coloris, significauit Hipp. vulto apb.r o. sed pluribus a progn Is.ctrct ut piopterea sicut diari liceam criticam omnino sinere oportet, icas Iomaticam lanare neccisarium si .
N tractandis alvillum ib. nihl facilius,quam haurire intentiones,nihil d mellius quam ξ
'illas explere. Fluxus enim alui cralicus, ic morirate fluens, cum virium tolerantia,naturae
est permittendus: qui vero excedit supprimendus, qvid ut adiuuandus. Qua ratione immodicus fluxus sit supprimendus & deficiens iuuandus, non est facile intelligere. Immoderatus alui fluxus duobus modis intelligi potest i Aut enim vires deiicit se syncopen inducιti Aut duntaxat imbeci tatem at quam eucorZoris extenuationem, situmnem, ωesquidiale insert. Si vires deiiciat, unicuit constri uxum statim es Vprimendum, ges adfractoriis vel νι aris, vel validereue entitus, ac quibus in tractat.dei cope ex uere alui, ad quem locum
Sed si quantitas exeuntis copiosa quidem sit. non tamen syncopen incurrat, nocistatim confugi condum ad adprimna,non ad optata de reuulseria varia a scriptoribus proposita: Si indi ira curaministrentur,omnia sumpericulosa, imo t. thalia. Oportet itas Hum,qui ricte palumluxumst curatiarus ante omnia di,tinguere ocum, ex quosit uxto . Inde vero σcaussam. Itaquc nos idipsum facientes, incipiemus a taxosomachIco,id est,ab illo qui fit communi cata materia ab ipso ventriculo, vel primario sumorem generante, vela cerebro su- s. ipiente. In hoc caluante omnia conuenit ipse vomitus Rcucllitur enim materia dc euacuatur per locum ducentem,ut Prop erea in hunc locum scripserit Hippoc. aph. 0. In longu
263쪽
A Longis aLictoribu speruenientem vomitum flaxum sanare. Debent autem vomitoria n me olus aulpinguia esse, sed, ut antea dixi, susticit 3J. tuta. radu ἰra In rure, vel cum ovo etives, . Et facta euacuatione si humor generetur in ventrisula, calefaciendus est venia i-culus. Docui modum calefaciendi in cap. detrudu. Si fluat ex capite,est reuellenda mate-xia ad nares,ad suturas,perfracriones pec nationes senegmata fulueras eatidos velattractorus, VMacamenti, istioran tuos, a stilochIa, sinapi, piperas onretra, ic sim uetera' a sit cerebri a DLectio, reuellenda est materia per cauterra, vel occipiti vel brachiis infixa,exsiccandum somni ratione caput.
Sed si materia in mesaraicti contineatur, neq; coueniunt vomitoria, neq; adstrictoria, neq; reutagentia ad urina neq; retusientia ad ambitum corporis. B Non sunt tentanda Murra, quia ex Gal. Ac Hipp. .aph. Ia. intellexistis, suasunIm intesmis,nonfiunt evacuandaper vomitum. At materiae istae aut continentur in int sinu, aut in venis magis dista mibus, quam sint intestina a ventriculo. Ergo multo minus licet hanc materiam attrahere ad os ventriculi violenter Confirmatur, quia antequam ducatur ad ventrie ulla. debet duci in intestina. At intestina fluxu laborantia sunt i m nec illa ergo ipsa suscipient fluxione de sic fluxus augebitur. Tertio haec qinisnu continentur, siue lienis, siue in sima iecoris aut aliis,ppinquis partibus, necessatio lunt calida, putrida . corrupta. Et multo minus conuenit ea per os ventriculi educere, quod nobile de sensibile est,qi a intestina ignobilissima. Quod si quis H pp. obiiciat saph. Is dicentem alώι fiaxum vomitu sanari. &Gal. inestae com. qui scribit,duere πει naruram, quidetendum sit insumi in aluι: Re- spondio lianc sententia itidesu. stomaclino&cere is intelligendam non de altu, propter caussas dictas&dicenda . Neq; coninemum adfractoria. Nam si materia praua 3c corrupta iam circa venas
istas est eollecta, quid praestabunt adstrictoria 'Huxionem impedient: Sed in parte ubi
humores sunt, vel tumorem, vel ob tumonem aliquam excitabunt. Hoc potest colligi ex Gal. 13.metiat . qui in principio inflammationum iecoris prohibet adsuctona, ne tetentis humoribus inflammatio augeatur. Neq; conueniunt diuretica. Hoc videbitur paradoxon, quia Galen. s. meth s. or methoi. 11. docet Asborantibus intemno hxmores ducen os Usa ννιnM: Et propterea scribit
humoνam ab intestinis ad renessiuae m ventris fanare. Haec lainenlententia mihi non probatur. Et rationem desumo ex Gal. I meth II. qui Vm uersatim tradins rationem curanda iatum fluxionum aperte docet, nunquam esse defrenaeos bumores a parasius minus momentaneis admus momentaneas Hoc stante vo, ipsi considerate, qualit nam ex his duabus partib. sit magis momentanea, an intestina, quae sunt ampla, de copiam ac qualitatem humorum absque insgni molestia lustinere consueuerunt, an potius Iccur,noa , I :nsae messat a. quae omnes partes sunt nobiles, angustis viis praeditae, ut Ac colluuies, dc acrimonia, aut castutis,aut vlura, uno verbo, aut risuriam. amfranguriam gignere possunt. Et eo poli 1 si mum, quod humoribus vltra gibbam iecosis partem exsistentibus datum et tintestinum E ipsiam tanquam locus ad purgationem accommodatu S, Gul. II mrab. . Neque dueen si lunt humores ab his locu in ambitum totius corporis, quandoquidem non pollunt a mesraicis in amb/Ium corporis transinigrare, nisi perietur, dc venaν communes. Hoc autem est transferre materiam ex iacis minus momentaneis in nobIltores: Et propici caGal. . de ιuen. vat . in abundantia crudi succi circa primas vias consistenti, , opetiissi ne prohibet usum omnium attrahentium foras. At si prohibet usum attrahentium toras in simplici qualitate,multo magis prohibcbit in corruptione siccorum. Itaq; exsistenti bus humo i ibus circa has partes, neq; vomitor ιε, nccs, ad iracur , nccsac mu euca, ne quo attrahentia ad ambitum corporis conuenire possunt.
Multo minus accipienda est omniumsere eommunissententia, qui locis, a quibus flu-F xio incipiti quanquam nobiles suetint,ad reuullionem faciendam cucurbitatas aestibeor, ut si a iecore fiat fluxio adhibem cucurbitulas iecoii; si aliene, lieni. Erior lane maximus: quia non modo retineri: materiam ibi congestam, sed ex propinquis partibus alia ducunt, trahunt,contra quam praecepit Gal. . meth. tr. de per tua dei ratio. Quid gitur agendum In huiuscemodi casibut tria sunt praestanda. Primum euacuanda e it materiaret aluum, aut custiri ου, aut medicamentuaae bictoriis. Secundo si tenuis fuerit,decatida,
264쪽
24r Herces. Saxon .Praelectionum
Facta euacuatione si materia sit calida, tenuis. νηcrassanda refrigerantibus, uter Minica, Pedibus visu is, Cute, Cerebro, atq; ceteris unctuosis etiam emplasticis. Conue mi in hoc casu iacchal beatam, aut coctum cum aq plantag. hoc modo. M 2. . . g. q. tlantag. R. g.
bulliant usq; ad contum t. iv a. Dentur deinceps lact. praedicti I vj. 4.
Quod si materia sit texat rigia. . poterit exsiccari hoc puluere.
cimis torreferstulae .aπ.M. g. cariopb. cinam. an. 3 ss M. Datur 33. ex vino aliquo O M. O ubadstring. Haec quidem exsiccant de moderate adstringunt, sed nonsanant vitisparatum: Veis Tum remedia. quae sanans,proponemus infra. Pro curanda Harrhaea facta uisone venarum eommunium, ante omnia distinguere oportet: Vtrum fluant humore rapter vitrum attractraeu, an potius pro eriaxitatem eramayitudinem maxum vel 3 propter robur parris mirιentis irritatae a copia,vel ab ammonia. Si fluant ob vitium attractrisi acutiatu, amouenda est cauisa attractionis, quae erit vel dolor, vel easer in ventriculo is inιestinu, atque ideo calor est refrigerandussire data uahred vel altiotistarit. stitiais,aut eq.naιuralita erraris.aeras. Dolor& mordicatio sanari deis bent σιcerau Mucte, urepingat, et seribus e tisana, ex eod.lacte,o assispropossum tractat. H Cholera.
Quod si fluxio fiat propteν venarum Mirarem, aut amplitudinem partes aci ventriculum de in testina attinentes,externu& mrern s. Exirinsecus fiat hoc Fomensum:
265쪽
B In caussa frigida aceipiatis ciminum torres N , ιμ, olibanum, myrrham δyracem,
eor/aiam, pariter pulueriZata ad 33.
Sed si fluxio fiat exsistentepunitudine, aut raeochymia in venis Communibus, hic Iabor est. Primum quidem in hoc casu omnia adstrictim tunsul cita propter rationem superius adductam, quod scilicet prohibeatur fluxio a parte nobiliore ad ignobiliorem. Nam si retineatur materia in venis communibus, necessario puti edinis, Sc febris pericu
losae certum imminet periculum.
Nequ conueniunt 'regantia eandem materiam per aluum, quia iam sep ponimus plus iusto fluere, qua scilicet materiam alimentalem, quae in ventriculo & intestinis continetur, secum ducit. Neque etiam conueniunt vomitoria duplicem ob caussam: Primo, quia materia, quae in venis continetur comum bus, antequam attrahatur ad ventriculum, peruenit ad intestina, quaecum sint imbecilliora,ipsa potius suscipient fluxionem quam venti iculus. Alia est ratio quod scit. non liceat per partom usq; adeo sentientem prauos humores e
ducere. Idcirco Gai. Ir.meth.ρ loquens de euacuanda matella in venis comuni blas cin
tenta, inquit,per vomitum istam non esse educenda. nisis onus ados ventricuis imperii habeant. Quid igitur agendum Dicam libere meam lententiam. In hac venatum plenitudine ante orannia lainto altiqua arimnumissionem. Scio statim aliquem dicturum,Galen. hoc prohibuisse L ad GLuc. I ct . acui. Desu, Cui satisfaciemus intra: Nunc dicam, propter quas caussas venae lectionein collaudem in Dursio. Primo conuenit venae sectio, quia partem illius materiae, quae in venis continetur, simul cum sanguine educu;Sunt enim humores omnes simul misti, &per lecta venam omnes simul expurgantur,ut docuit Gal. . h. . Praeterea haec sanguinis missio reuellit ab intestinis absque periculo. Neque enim materia, quae euacuatur, in alium locum transfertur, sicut plerςque reuulsiones faciunt. Tertio. Haec venae sectio expugnat caussam augentem iptum humorem,qui ofluit ad intestina . Nam in plenitudine adest intemperies calida humida. Venae fcctio refrigerat Ac siccat atq; ideo Gal. nostet Ime h. II. in omnibus fluxioni b. ad ventriculum in E quit corpus ipsum aut vacuandum,aut purgandum, per euacuationem intelligens sanguini S missionem,quam contra distinguita purgatione. Clarius s.meth I.in fluxibus alui
adrcutilitonem inquit ducendos esse humores ad uterum. Ego peto quosnam humores voluerit Gal. duci ad uterum' Non est profecto existimandum, voluisse Gai. duci ad Vterum bilem, pituitam, aut atram bilem, quia excitaretur morbus multo deterior, qua diari hora. Minus maluin est, ut fluantisti humores per intestina, quam pe telum,& tamen Galenus consulit reuulsionem faciendam ad uterum. Nihil aliud vult Gal. Auditores, quam illud ipsum,quod docuit .meth Ir fluxiones scilic. ad ventrem aliquando ferri propter suppressos menses,aut ii morrhoidas,aut membrum mutilatum aut aliam suppressam excretionem. In quo casu fluxus curatio est reuocatio mensium, apertio F haemorrhoidum,deniq; excretionis consuetae: Ita quod non est usq; adeo timenda canguinis massio in diarrhoea,quando adest venarum plenitudo vel cum si is p essione, vel sine suppressione consuetae excretionis. Et ideo Auic. 1 ε tertii ct a.eap. de Di inhia ex
vitio lienis scribit, si opus fueνιι missione sangui m in hae 'Ma mittendum esse sanguinem, quod habet a Rhase in diuisionibus. Si licet id facere in Diarrhoea melacholica exhen licebit etiam in biliosa vel atrobitati cum plenitudine totius corporis.
266쪽
244 Hercul. Saxon. praelemonum
Ad Galenum tu.ciι. dico, prohibuisse venae sectionem in fluxu alui consequente Amagnitudinem febris alicuius acutae. De lioc loquitur 1 ad Glaus. c. t . Loquitur enim ibi de te hilum accidentibus. inter quae est fluxus alui. Itaq; alui fluxu incipiente cum febribus ipsis, neq; ego facit. suadeo sectionem venae, cum natura in febrib. ipsis siue critico modo expellati non est impedienda, siue symptomatice, non est irritanda, aut ulterius agitanda, de hinc dicebat Hipp. I.aph. ao. tua iudicantur ct iudicata, dcc. Sed extra febres alia est ratio. cum non sit necessiim id fieri critico modo , sea, ut nunc lupponi mus, deponente natura pleni tudinem totius corporis, quae continuo fouetur a calida uec liii. mida temperie in hunc imbecillem locum, ut si plenitudo non minuatur, si temperies non alteretur, fluxus nunquam cessabit, atq; ideo .acui. GLinquit: Fluente aia 48 gur Nem a non Hiratis, qui pos ectam venaperseueret os alui, vires deiiciuntur. Sic ego tacto hanc consequentiana: Sisecta vena res moratur, Ergosicanda vena i Axib- . Nam cellante fluxione. vires conservabuntur. Stas est, quod inplenissae ne venarumpersectam vena a - mreuulsione,euacuatione se aiseratione intemperatura augentis miseriamfuxus debet cesseresia
salui, ergo conuenit venasectio.
Pro curando alui fluxu ex cacothmia in venis communibus subsistente, nil accommodatius remediis diu reticis, de in cutem ducentibus, quae simul de semel intemperiem corrigant venarum. Nam quod spectat ad murcirca. si materia fuerit acris, siue bilis flaua,
siue atra, duci poterit ad urinas autem uisone seminum milonam, aut aqua euet Veneru, usui. gramin. endruta, aut stro capr. aut aquis meritatis natural bufrigidis, nsiensibus in agro CLucen Olberonis in agro Voronensi, aut rirginu in Patauino agro,omnimus tandzm, qua habent mineram vel ferream, vel aeneam, ubicunq; reperiantur.
Quid si humor sit frigidus, diuret cis expurgandus est calidis, ut decocto Uari, aps,
pereses in c.astarao,rufi,ononiae , aut aquis naturatibus Medicatis, sulphuratis, lumini sis, de nitrosis. aut tandem rico Donιbussa a sexastin. radicis chma,rad. ea na, seu apunae. QuπOmnia partim ad urinas, partim ad corpor s ambitum humores ducunt, licet multo accommodatiora sint ad ducendam malefiam in corporis ambuum carduus benedici.
Ceterum debent etiam in hunc usum Exteriora administrari remedia in cutem attrahentia.&simul alterantia. Et in fluxu quidem Bius de Arrabitari nil praestantius est Dbalneo lurua dulcis tepido, alterato, visiti, hordeo, sol. vitis,salicis, malua, abhaa. 6cc. scutis
caussamgida balneum conuenit calidum, vel ex aquasulphur. aluminosaut nitros vel ex dulcibus, sed alteratis satura, rore manno, iunipero, organo, calamento, Ne . Calidis. In eundem usum veniunt frictiones asperae, inun mones calidae ex oleo thamomel aneth. litiorum alborum. Faciunt etiam hoc ipsum Dropaces, seu Cerata attractoria, Sinapi smi, & in flu- xibus inueteratis dc contumacibus etiam vesicantia remedia. Hac ratione teucllitur materia, de simul etiam alteratur temperamentum partis humorem generantis.
Sed si alui fluxus impers ου fuerit, luaeritur: ut tum sit agendum. Di gladiantur inter inter se Medicinae scripto ies, de adhuc sub Iudice lis est: Num fluxiones istae sue in ventrem, siue in alios locos, cum imperfectae fuerint, sint Liuuandae Gai. I. ad Glaue. r . generalem videtur constituisse regulam in alui fluxu, etiamsi non erit pro multitudinis ratione, nil esse innovandum,& illos, qui aliquid tentare volu runt, vel sangui nem mittentes, vel aluum subducentes, in grauiora d. scrimina patientes
subduxisse. Ego tamen nolo, ut huic axiomati acquiescamus; sed totam hane litem per qua Ddam conclusiones nunc a me proponendas volo vos facile dirimere.
Prima fluxum vere symptomaticum licet imperfeci u, nunqualia esse iuuandu . Ratio est: si a vere dc Pprie symptomaticus fluor ille eit in quo educitur materia. q morbum pnon facit, qlonge est a morbi natura aliena. At cum in morbis ea non excernuntur,quae Vmorbum faciunt morbum non iuuant Ze vires deiiciunt. Gal. .a' I. dicit: Excretiones, qua morbum non iuuant sempersunt exturales, Beluia fit magna ex parte, ut eiusmodi excretiones fiant in morbo tum principiis, hinc factum est,ut Gal. plurib. iii locis excretiones in principiis factas tanquam inutiles,&perniciosas nec admittcndas, nec iuvandas censeat. Id habet I. decr/N. .aph.aa. a. in I. o. c.Sed datur excrcti Oec in principiis, quaemo ibo
267쪽
morbo est proportionata, in qua talia deiiciuntur, qualia oportet. Haec vocatur symptomatica ratione temporis. quia est in principio. Non est symptomatica ratione exeuntis, quia talia deiiciuntur,qua l. a oportet. Haec igitur si imperiacta iuuari poterit, quod vultriet. Irem p c. ys. Trall. b. I. c. s. Vir centiores omittam. Colligitur autem hoc ipsum ex Ga .com s. . in I. r. . quo in loco cum videret Hipp. quinto die lauisse caput Metoni , vi anguinem e naribus imperfecte fluente iuuaret, scribit hoc exemplo nos docuisse Hipp. excretiones imperfectas etiam in principiis es Ie iuuandas. Quyu5 ratio si adet. Nam quae iuuare debet, necessario& qualitatem & quantitatem habere debet proportionatam, ut non solum talia deiiciantur, qualia oportet; sied etiam Panta,quanta oportet. Unde dicit Gal. r. apb .aysicut quali tuq seMIι, ira quantitas quantitaIι risondeat. Ideo cum ta- Iia deiiciuntur,qualix expedit, quanquam in principio, dummodo imperfecta sit, purgatio adiuuati debet. Confirmatur. Sin. principio licet materiam turgentem educere, materia turgens non tantum est illa, quae ad excretions loca mouetur, et tamen nullo modo educitur; sed etiam est illa, quae tendit ad excretionis loca, de incipit excerni ; sed non tantum, quantum expedit: igitur omnino est iuuanda. Ad Galenum, qui prohibet haec fieri, Dico, prohibuisse illum, quia suo tempore benigna remedia de facultate adstrictoria praedita non inueniebantur; sed omnia erant venefica, ut idcirco natura citra poticulum iuuari non potuerit. Nos habemus autem haeco benigna. ut est elin. oni Itu.Haratho disse se. cassa, thamarmisymp.rs. vlgo inruat o ad. ministrari possunt. Tertia con clusio: Si xeretis criti afuerit, si impersem, aut sit in die eritico principalicuomnibus Du optimae crisis ex L Iaph. ao. Iunc steti imperfecta videatur: mne amen iuuanda. Fieri enim vix ac ne vix quidem potest, quin natura cum omnibus optimae crisis signis in die decretorio praecipuo integram faciat excretionem; Si autem dies decretot ia principalis non sit, aut omnia crisis signa absoluta dc perfecta non adsint, tunc considerandum, utrum adst aliquid periculi fluxionis materiae ad partem principem, quae vel faceret, vel augeret inflammationem: In quo casu ct in die critico licernobis natura iuuare. Ratio est. Cum enim non omnia sunt pcrfectae crisis signa, de quo tempore fit euacuatio, incipiunt augeri symptomata, indicium est plus materiς fluere ad parte nobilem, quam ad vias excretionis: Ideoque iuuanda natura. D QMd si nil urgeat, permittatis ut transeat dies crisis, in sequenti natura iuuetur,a- quendo Hipp. N Gal. consilium I. aph. at.
Vna fluxionum, quas dicunt, aliae sub diarrhoea aliae bdysen
teria contineantur, primum nunc de dysentem dicendum; Latini inte- moram tormina vocant. Nunc autem dysentcriae non ine propriam a cis
S Q cipimus, ad differentiam hepaticae N aliarum, de quibus infra.
D liuii guttur haec multis modis, & primum ratione loci: nam in quinq; superioribus
intestim, sinum vocatur: In vitimo vero seu recto nomen mutat, oc Toesmin vel una ud, ves Tensio vocatur. Rursum autem distinguitur dysenteria siue in x nasiue in alia intestinorum parte in Dentem dc Factam. Rem est, in qua sanguis non educit ur, ulcus nondum adest: Facia vero semper est cum vicere. Funius. sunt species: In prima excernuntur tantum humores mordaces, sed cum torminibus vchementi b. ad differentia Diarrhaeae. In Iecnanti aut excCrnitur abras a pia guedo, quando ulcus fit in intestino crasso, aut excernitur mucus intestinis adhaerens, quando assectus est in tenuioribus intestinis. In tertia ex ccrnitur tenuis pellicula, epidermis dicta. De his tribus meminit Gal. o.Hoc. ast circa t. . . apb assi Facta vero dysenteria triplex est An prima eroditur interior intestini tunica praeter epiderm idem erosione tamen superficiali, ut sanguis tantum excernatur. In secunda portio interioris tunicae simul cum languine di sanie educitur. In term & interior de ex-
268쪽
terior tunica iam corrupta&separata est. Meminit harum disserentiatum Gal. .apA A affor αδ loc.assa atrc. imi. .de et stare. Et haec vItima differentia alias quoque constituit dysentetiae species, scit. malignas, Depamurra, Miaid si interdum Casiosas.
orienteriae caussae aut sera trales sunt, aut Perconsensim, aut Extera a. Essentialti sunt aut abfes Hsruptio in intestinis facta post intestinorum inflamamationem,aut est ruptio, vel anastimosis, vel erosis venarum istestinorum ab acri&c do sanguine in venis intestinorum exsistente. P reo ιnsem fit ex humorum fluxione siue snt salsi, siue biliosi,cuiuscunq; speeiei, ssue atrabitates, atque ideo, siue confluant ex cerebro 6c ventriculo, siue exiecore leliene, siue ex toto corpore. Α uicenna in hac parte inutili quadam, ut reor,vsius cst dili. gentia GJ.re r. p. a. qui tempus proponit,in quo humores isti exulcerationem in intestinis facere possim t. Dicit enim bilem id facere I . diebus: salam pituitam 3 o. melancholiam o. Falsa est propositio. Dysenteriet multς primo, aut 1. die incipiunt a bile flava vel atra, a pituita salsa. Externa cause sum potus aut usis salitorum&acrium immodicus,assum tio remedii venefici aut valenter purgantis, seu sit antimonium, seu colocynthis, quae in Hysteribus imposita plerunque faciunt clusinodi exulcerationes.
CAP. XX. DE TENESMI C A VSSIS ET
ut, quam irequens deiiciendi cupiditas haec interdum fit ab haemorrhoidi . tari bus intumescentibus 1 interdum a constrictione intestini propter eius dem rettigerationem, siue refrigeratio facta sit ex insessionesiaper lapidem, seu aquaestigidae. Aliquando sit hic conatus ex vermiculis rectum intestinum vellicantibus, Non raro lata stercore induratur interdum ctiam a lapide in intestino exsistente. Et lieet Gat D s. iis. nunquam sic vidiste dicat calculum ex intestinis eiectum: alii tame videiun A
cum, sed plurimos simul, & per plures dies vidi lapillos per intestina eiectos in quodam labio 1'atauino. Hic spatio S. vel Io. dierum post longa malui suppressionem. &in reci . htes ventris dolores, parum usu clysterium acrium, partim remediorum multos eiecit la pillos magnitudinc nucis auollanae, oloris flaui,vsque adeo duros, ut vix infringi potue- . sint. Pit Tenesmus spurius etiam consensu, compressone scit . facta aut ab utero vesica aut a vasis seminalibus aliqua ratione tumescentibus.
Non est dissicile dysenter iam in genere atque illius species iam fientes, &factas diccinguere. stinguendi autem sunt loci; Inrumsci exulcerraiosum fuZemribus aut g in Inferio riri mismis. Nam ulcus in stipernis potiove curatur, in infernis aut clystei i- 'bu , aut suppositoriis. δSic vero distinguentur. Nam si morbus sit in intestinis gracilibus.labItur appetentia adest febris ingens sitis,oris amaror,dolor lupra umbilicum,& excrementa cducuntur aliquo temporis si a tio.postquam tot mina patientcm vexarint,lc ipse sanguis, aut sanies confusa,& cum a his alui excrementis prorsus admista est. Sanguis vcm in maiori Copia educiturta ab ratio est tantum muci,non pinguedinis,& abrasiopclliculae seu mein branae admo. eclum parua& exigua. Si vero contra exulcerata sint IN TE, TINA CRAssion Asol Orest infra umbilicum,& cum primum tormina incipiunt, aegri deiiciunt Quae cito utatur, alangiit ne sint separata : Sangui cst in iram 3ri copia, tebris aut nullast 'Parua, tunica,tiquae abradatur, satis ampla, ae oasiacsse coniue au&ante illam pinguedo
269쪽
6 guedo excernitur. Ego quatuor vidi dysenter cos.inqui b.in dies excernebantur portio nes intestati tam magnς,ut sςpe excederent mensuram trium vel qu. tuor digitorum. Et duae mulieres quae hoc morbo laborarunt, sanatae sunt, duo viri ambo defuncti.
VErsabar circa distinctiva signa Dy seni eoae I proposui hactenus, qua ratione superiorum intestinorum ulcera ab infernis distinguantur. Et quia inier inferiora intestina est rectum, quod peculiarem patitur exulcerationem,&passionem tenesmum vocatam,igitur antequam pergam, eius diagnostica&distincti uacauisatu sunt bpponenda. Dgnoscitur ex absidua dedittendi cupiditate. B Caussie vero inter se sic distinguuntur.
Si enim fuerit utius sentes, aut si is, aut cruora commisti,interdum cum muco, in terdum cum alias humoribu ,educisur. Si fuerint hamorrhoides tumentes,nil praeter naturale excrementum excernitur.quod tamen cum labore,& dissicultate emittitur. Igitur re, Calor, Tumor. & circa sphincterem insignis adest angipia,interdum Anguucopibus et umpit,tuncque deiiciendi desinit cupiditas.
Si fuerint R. s. adest potius titillatio pruritus quam vera deliciendi cupiditas,&
cum excrementa excernuntur vermiculi excrementis adhaerentes apparent.
Si fuerit M,autfex indurata, nil omnino excernitur, nec remedia aliquid iuuant, C nec iniecti clysteres possunt recipi. Si fuerit externafrigidit.ra,primum ex relatione comparari poterit,deinde ipsi p tientes frigiditatis A adstrictionis sensum in ea parte se habere d.cunt. Si fiat haec passio per consensum vel ab utero, vela vesica comprimentibus, deter habent agra quando supini decumbunt, quam si fuerint proni: minus enim comprimi-
f. IV. Signa disserentiarum disent me.
T Amverod st nguendae sunt clysenteticae differentiae a genere α caussis desamiq. Et de Alpeciebus quidem dysenteriae, quae est in seri, nil est dicendum. Unaquaeq; lpecies exsuperius dictis dat nguitur. Prima quia adsunt tantum tormina cum mortu. Secunda D quia excernitur vel mucus exsupernis vel pinguedo ex infernis intestinis: Tertia quia pellicula, epidermis, simul cum excrementis educitur. Tres vero species .cta dyssentetiae sic distinguuntur. In prima sanguis tantum excernitur: In secunda cum sanguine lames: In icitia intesimorum pomo. Sed quia secunda&tertia alias habent differentias, istae etiam sunt dist: nguendae. Ulcus enim neq; lbrdidum, neq; admodum profundum, nec putrilaginosum, neq; depascens,aut callosum saniem emittit albam. non foetidam, honi coloris, rubro sanguinimittam,no admodum copiosam, cu pauco dolo: e, sibi ipsi aequalem, line febre, aut exigua,&sine prauis symptomatibus. Ulcusa.sordidum multam habet sanie varii coloris foetida: Et si putritiginosum fuerit, si febrem habet colun sta.&praua symptomata,excernutur intestinoru portione si fuerit depascens, inqqualce mittit puris portione, in terduinuli a. interdum parua. Et si fuerit Osisum. caret dolore ad differentia illius, q, nec callosum est. nec suxione tentitur: Qu fluxio cognostatur ex qualitate humoris exeunti .Si enim sit 'tuisa falsea, simul cum loc-minibuS mucus excernetur, praecessit,uel adhuc adelis alia destillatio. Si sit bllumua vel arra color flauus vel niger utrumq; humorem declarabit. Multu vero ad curatione refert distinguere, nu fluxio fiat Pintestinoru -- an pereamrarem.Si enim per veno dolores sunt maximi,deiectio exigua. Si per cauit.uem, dc Iectio est multa dolor&exulceratio leuis: - 1. Confert et ad curatione nouisse. Vtrum ulcus factum sit ex rupto abfesso post intestini inflamationem.Cognoscitur,quia de repente nulla praeceden e alui fluxione sanies resanguis cori uptus erumpit,praecessique febris,d insignis intestinorum dolor.
DRognostica huius mali a Genere desumuntur, loco assecto, & Caussis. A GENEA RE quidem,quia sicut exulceratio superficialis N bcnigna. si recte tractetui, facile ad
270쪽
r 8 Hercul. Saxon. Praelectionum
curationem tendit; sic e conuel malignum ulcus, depascens,de callosum, prosundum, Asordidum, putridum, non modo aegre lanatur, sed plerunq; nullam admittit curationem. H, nc Hipp. . b. ac .ditat, Dysinterrameselethalem,ιnqua veluti carunc inextant. Per carciculas au tintelligit qui de intellinorum membranas, quae carnis formam non habent sed tamen carunculas vocavit, cum educta portio v , adeo crassa carne aemuletur. Tunc enim indiciu est intestini cxulcerati circa tunicam internam & externam, si cxulceratio nem dicit in curabile Gai. . ab et separi. I . α' Si interna enim tantum separetur,curatione admittit, ut nos pyria experientia comprobauimus. De hoc ipso ulcere putrilagino solo ut mur Hipp σ.apsi I. In longis intestinorii diis cultatibus inappetentia,& febris malum. Ex his emira duobus signis febre scilicet superueniente&in appetentia ostendit ri Hipp. viceris magnitudinem de putredinis malignitatem Qu' ad locum, semper, ceteris patibus, deteriora sunt ulcera tenuium intestinorum
illis, quae occupant crassiora.
Quoad caussam ectivam Hipp. duas videtur inuenisse lethalcs dysenteriae caussas,
melinthostamiluet naturalem, de atram bilem. De naturali melancholia meminit h. a a
De atra bile .aph. a . cum dicit: Ddisinteriasiab atra bile incip/atilethale. Ne autem oecipiamur, hae duae sententiae limitationem patiuntur, cum lc ex melancholia naturali,&atrabile habita temporis ratione possit fieri dysenteria salutaris,diccbat Hipp. LVII. I. Lienosis d sentiri uper iumens bonum, est sermo de melancholia natui ah critico modo ex pumgar adylenter iam faciente quae si diu non duret,utilis est: Si enim diu duret, etiam in Lie. Cnosi vel ad hydropem, vel ad lienter iam perducit, esse H Ap. r. aph. s. DC atra bile vero idem auctor docet 7. apta. s. Di cultatem intestinorum furor: peruenientem bonum: At furor fit ex atra bile. Igitur etiam ex atra bile fit utilis dysente tia. Sed quid dicemus ad illud I Iipp. D sentena ab atra itu exitiatis. Et Gal. in comm. rati
Solutio est,at tam bilem fluere ad intestina vel per venas de arterias, vel per cauitate. Si illud,cancruni facit, cili insanabilis, si hoc, anabilis.
T, Ysenteri prognostica, vel ad bonum, vel ad malum protulimus superius: duo adhuc D supersunt Vnum praenuntiatiuum futurae dysenteriae, quod sumitur ab Hippocr. . aph. a dum dicit: Postisnceram dotectionem intestinorum difficultare uisequi Per svncera iri deiectionem flauani vel atram bilem intelligit. Alter u prognosticum quod spectat huc. 'desumitur ex p. aph. a S. Mulier urero gerens Verueniente tenesmo abortu sententia fano 'modo intellige da est. Praegnati L n. obduas caussas fit tenesmus abis aliortus periculo. Prima haemorrhoidii tumor: Dii n. in tumescunt liqmorrhoides, eques deiiciendi cupiditas succ edet re coiiacuit. Meunda causa est uteri tumor ex grandioresae tu intcstinum c G- primente. Ex his caussis non fit:ibortus: sed tunc tantum, cum tenesmus si ex ulcere, in in quo casu S propior dolo rem,& propter inflammationem viceris connexam, & pro- Epter vigilias,& fieque tem surgendi motum viresdeiiciuntur. & debiliores reddui rurivi tandem abortus fiat.
DV plex est curatio: Vna Coacta: Canonica altera. Illa resp'cit symptomatapotius, quam morbum aut caussam: haec primo ad caussam, de morbum dirigi - . tur, lubinde ad symptomata. Loquemur primo de Coacta. Symplomata sunt aut in intellinis tenuibus,aut in crassis. In illis dolor, d aliquando insignis singuinis fluor: ideo ratione doloris opus cst anodyms, vel stupefacientibus. Ratione sanguinis vel adstricto riis, vel agglutinantibus, vel optatis. In intestimε in sernis est dolor.& circa rectum inte-
stipum est molesta illa frequens deiiciendi cupiditas. His omnibus cum vires deiiciant Fprimo occurrendum. Non tamen omnino causta, de morbus spernendus, ideo occurrenduin exturnis&internis: His vel assum is vel iniectis per inferiora. Alsumta conueniunt, ubi tenuia laborant intestina. Iniecta vero ubi laborant crassiora. ex Gal.σ de locis asin. a.
Incipio ab iniectis. clysteribus scit . qui B varietate matutiae fluentis varii sint oportet Si igitur dyscnteriae materia sitfixuuasi , utendu incly steribus epiceraulticas qui-