Disputationes duæ, prior De somno et vigilia, posterior De comate seu cataphora, habitæ in Auditorio Medicorum Basiliensium, ab Andrea Christiano Ripensi, adiuncta est Quaestio ab eodem in publico Promotionis Actu discussa

21쪽

s habere,ut sensio obeatur,necesse est. v III.

Facultatem comunem uoco illam, quae a sensuum principio, puta, prioribus cerebri uentriculis potissimum,in singula sensoria influit,quaeq; sensiones apprehendite cui muneri accommodata se praebet, cum nec corrupta, nec occupata in alio opere, nec debilitata nimis,nec denique alio modo impedita est. i X. spiritus animales tunc ad sensionem ensciendam idonei sunt, cum quantitate qualitate,&c. recte habentibus, motus eorum,ad hanc functionem necessarius, non impeditur.

Calidum innatum sensibus suum miniis sterium praestat, cum ad cerebri uentriculos, ad sensoria quaelibet, libere iussicienti copia mouetur. XI.

Ad utriusq; calidi scilicet spirituum

motum requiruntur cauitates uiae non occlusae,sed expeditae. XII. Iam ueris, quum communes sint omnibus

22쪽

bus sensbus affectionessomnus uigilla,

&peculiares sensationum causae eaedem, siue dormiamus, siue uigilemus manere possint utpote nerui expediti, sensoriorum naturalis structura obiecta debito interuallo admota quemadmodum comis munibus caussa gentibus, uigilias ut ad . aequatum effectum adscribimus: se ijsdem uel omnibus, uel quibusdam dehcientibus, immediate somnum omnem adscribendum arbitram Ur. XIII. Atqui in somno cauitates ii far penum ei non impediuntur, praesertim cum ex uacuatione, labore &uigilia nimia somnus obrepit de si quando occlusae somnuinducunt, id, nisi rebus alijs interuenientibus, non usu uenit.

XIIII.

Nec acu Itas ipsa sentiendi communis, sue occupata, siue corrupta, siue debilitata, sornnum semper gignit. Quia somnus obrepit incolumi proitus animali S impii mis nulli rei sedulo in cuni bente.

Calidum innatum a corde influens,curata consensu Philosopholumin Medico

23쪽

rum determinalia partium actionibus non nisi generali ratione confera es hoc est,actu praebendo spiritui d calido insito singuli a partibus naturaliter uel secus dispositis propria' perie causa somni esse nequit. XVI. Neq; est quis diutemus, ipsius praesenistia motu somni tempore cerebrum deinstitui,cum etiam dormientes uiuant, ima ginentur, moueantur, pulsus habeant maiores, concoquant felicius ii cerebro alimenta, excrementa mitigent dodigerant, spiritus animales instaurent: quae sine caloris insigni copia: motu feri nequeunt ut interim taceam ruborem faciei, sudore ni capitis dormientium, reuocationem caloris in lyncope,animi deliquijs,febrium accessionibus, frigore magno,absq, somno: quae, defectu caloris non esse proxima somni causam,satis firmiter conuincunt. XVII. Reliquum est igitur, ut causam primam&per se omnis somni concludamus esse sensus communis impedimentu,idq; eue nire eo, quod spiritus animales in sensuuomnium fonte uelut torpescentes detiis

ne antur.

24쪽

XVIII. Quibus iactis fundamentis, nul Io labo ore plenas definitiones uigiliae somniq; in hunc modum construere licebit. XIX. Vigilia est affectio animalis, qua sensa

tiones omnes exerceri possunt, libero spirituum animalium in uentriculis cerebrianterioribus, necnon facultatis sensificae ad sensoria motu orta. XX. Sonus est affectio, qua sensationes omisnes plurimum remittuntur facultate communi in suis operationibus frustrata, ob spirituum animalium in uentriculis cereis bri, praesertim anterioribus, contentorum ignauiam quandam. XXI. Neq; arduum erit hinc ad causas antecedentes euidentes somni uigili fascendere.Nam ut illa,quae spirituu naotui quouis modo obsistunt, somni causae statuuntur: ita quae in causa sunt, ut ijdem uehemetius agitentur, uigilias efficere rect putatitur. unde consentaneum est,causas omnes

uel in mobili ipso,nempe spiritibus, uel in

25쪽

at mouente, uel in viis seu cauitatibus per quas fit motus,consistere. XXII. Ad quae capita referri omnino debent, 'u' assumuntur geruntur, educuntur Se retinentur, atque foris adhibentur, modo quidpiam ad somnum conciliandum conferant,aut somnum pellere queant. XXIII. Spiritus animales ad motum redduntur inepti duobus modis, qualitate incon uenientiacinopia.

tione, cum refragorantur, densantur & coguntur. Ad quod insignem uim habent, frigida ita teperies cerebit, asscimpia,ambientiam exterius admota refrigerantiari ut Opium, Mari dragora, aquae potio,aeririgi duc eo quod per uenas 4rterias in cor uniuersum corpus frigus condensans

mittunt.

XX RE contra, calida, siccantia attenuantia mobiliores spiritus reddunt quo nomine phrenitici difficillime somnum capiunt.

26쪽

secundo, admixtione uaporum humido rumi crassorum , quorum ratione humida cerebri intemperies, aetas puerilis, balnea humida uaporosi odores , cibi humidi, potatio larga & febres inprimis pituitosae, spiritus animales obtuta dunt, qui obtusiores segnioresq; facti ignauiam csomnum hominibus afferunt. XXVII. Vaporibus autem his absumptis,aut propter contrarias causas deficientibus, som

nus arcetur.

XXVIII. Inopi 1 imbecilles adeo redduntur spiritus, ut sensibus motu suo ministrare ut Par est,amplius nequeant. Huius aut causae sunt omnia quae sanguinem, spirituum materiam, ipsos i , spiritus quoquo modo absumunt, diminuunt, digerunt: dissipant ut sunt,dolor,ira,tristitia, cui sei cogitationes immodicae, lectio attenta donga, uenae sectio, purgatio, uenus, fletus, labo inedia,aestiuus calor,balnea.

XXIX. Hi fac similibus de causis intus sibi amotu concitatiore temperant spiritus natura cerebri

27쪽

aete re

cerebruit dispensante,ut aliarum partui musibus non concedat, quo ipsum carere nequit donec nutrimento, si quod adest, in sanguinem spiritus couerso, augeantur refocillenturq; ut postea ad sensu ari alias animales actiones peragendas redeant,ri

post Ii

mmio reuocentur.

XXX. In mouente, causa somni tripliciter consistit. Primo quidem, cu nihil est quod effatu dignum spiritibus motum inferat. Hinc in silentio, tenebris, sublatis sensuum ob-aectis, cogitationibus amotis perturbationibus animi, ira, gaudio, risu, dolore item passione ue partis alicuius sedatis, in somnum facilius dilabimur. Huc referetia purgationem ab aloe factam,quae acres humores demit aut minuit, ne spiritus amplia,

commoueant.

XXXI. Secudb,cum mouens quidem adest, seάblandum sol uni modo motum ciens, ualidiorem sedans. Sic consuetudo quae altera natura est)uoluntas nostra, mollis strepitus, cantus, murmura aquarum, titillatio suauis,lectio cogitatioq; pari attenta,mo

tus cunarum,S i quisunt alia eiusdem ge is eris,

28쪽

rieris, spiritus placide sistunt, Ma motu agquietem inuitant, atque ita prohibent ne diffluant. XXXII. Tertio, quando aliquid est quod cogit

intrb,& ueluti concentrat spiritus: ut refrigerantia adstringentia, hyems, pluuia, Oxythodina.

XXXIII.

Quae uer uehementius mouent, e Xagitanti prouocant,spi litus uigilare cogunt: qualia sunt dolores humores Sciapores acres,quoru in febribus,praesertim ardentibus sibilio iis,magna uis est, lectio χogitatio attenta,graues curae,clamor, strepitus nimius, uellicatio, punctio, re quae uis durior contrectatio, S c. XXXIV. viae per quas spiritus ferri consueueriat, ad somnum inducendii uim habent, quoties occluduntur, siue a comprimentibus, ut sunt uulnera,contusiones capitis,inflammationes cerebri portionem occupantes: siue ab obstruetibus, ut sunt humores multi, crassi, uiscidi quos fundendo qua doq; solis calor aut larga uini potatio somnum creat Iitem uapores similia naturae a cibo, potu,

29쪽

o pallipotu,aut humoribus intus contentis, elati XXXV. Quae uer easdem uias expediunt, obstructionisi compressionis cautis, quas diximus, superatis, spmnum abrumpunt. Quo nomine seni confectos, quibus, ob siccitatem solidorum membrorum, cauitates ampliores sunt, somnus arctius no complectitur. XXXVI. Atq; hactenus de efficie te&forma somni&uigiliae. Finis uero utriusq; est actionum integritast animalis conseruatio.

XXXV M.

Porrb, sicuti proxima somni causa, toris por spirituum suas assumit differentias,uariaturq; mutatis suis effectricibus causis: quarum uarietas potissimum spectari potest, tum in actionis morain uehementia, tum in subiecti corporis, in quo huiusmodi editur actio, diuersimoda multiplici constitutione:ita nemini admirationi erit, somni plures differentias reperiri. XXXVIII.

Communi horum omnium consideratione, somnus alius nati ratis est,alius pret- ter naturam,alius medius.

30쪽

' Naturalis est, qui in corporibus recte a D sectis, secundum cuiusq; naturam a causis naturalibus4 moderatis, debito temporeti modo,utiliterq; spiritus animales sistentibus4 detinentibus oritur. XL. Somnus praeter naturam qui a morbosis causis immoderatisq; prouenit, atq; semper cu difficult te excitandi dormion tem relinquit.

XLI.

Aledius somnus est, qui a causis non plane moderatis, nec prorsus praetor naturδm conciliatur. XL M. Si moram actionis causarum Sc quietis spirituu respiciamus, ea primo uel eli continua,uel intercisa: unde somnus alius continuatus, alius interruptiis. XLIII. Secundb eadem mora uel est longa, uel breuis, uel mediocris dolongum,breuem uel mediocrem somnum concitat. XLIIII. Si robur inuehementiam actionis spe oemiis, aut alid elisantur spiritus, dc pro-pxere api

l ti