Disputationes duæ, prior De somno et vigilia, posterior De comate seu cataphora, habitæ in Auditorio Medicorum Basiliensium, ab Andrea Christiano Ripensi, adiuncta est Quaestio ab eodem in publico Promotionis Actu discussa

31쪽

I vittisio illi ossapterea pariam saeuitatis sensifieimembris mittitur somnus i profundus consequitur aut leuiter duntaxat, somnus leuis

exist. t.

XLV. Harum differentiarum causas no unius generis esse facile animaduertet, qui attentius singulas, quas supra proposuimus, classes examina uerit,&ad limam reuocauexit. Exemplo palam fiet quod astruo. Pr fundior somnus primus est, tum quia acibo sumpto plures ascendunt uapores, qui spiritus animales arcte circumsepiunt, cita sunt, S in angustias quasdam, quo minus moueantur, redigunt, sui quoq; confusione eosdem inquinando ut crassiores, ita ignauiores reddunt: tum quia per uigilias&diei operas spirituum pars bona disso luta est. XLVI. Subiectum corpus innumeras sere somni differentias suppeditare potest. Etenirn

tot fere existunt illae,quot hominum tem peramenta,habitus, aetates, sexus,uictus de uitae rationes, consuetudines dormiendi&uigilandi, deniq; corporis totius partium singularum diuersae constitutiones.

32쪽

XLVII. Vnde alius temperati, alius intemperati,calidi, frigidi, humidi, sicci, c. somnus

est alius obesi,alius macilenti: alius pueri, alitis senis: alius exercitati,alius sedentari j: alius repleti humore uel cibo,nuper aut dudum assum pic alius vacui alius sani,alius aegri: febricitantis, inflammatione laborantis, stomachi uiscerumve cruditate,aut alio malo affecti,&uel in principio, uel augmeto, uel statu, uel declinatione morbi uersantis. XLVIII. His addere licebit, si libet,alias quasi honorarias differentias, a uarijs somni adiunctis sumptas, nimirum amotibus internis externis, qui inter dormiendu accidui: item situ corporis, loco & tepore,quo no somno damus. XLIX. Quida enim somno occupati nihil somniant,& somno tranquillo fruuntur: alij uer insomnijs turbantur,in somno turbulento premuntur. qui rursus aut molestus aut iocundus est, prout ea quae per insomnia suggeriatur, aut mali aut boni specie animo obuersantur. L. in u

33쪽

nihil ha

Alius insuper somniis cum clamore, deis ambulatione, aut alterius negoti molitione,item cum steriore, dentium fremitu, dc si quae sunt huiusmodi alia, euenit: alius sine his. LI. Quantum ad situm corporis: alius somnus sedendo captatur,alius cubando,capite alto uel depresso , corpore supino aut prono,aut in latus dextrum sinistrii naue recumbente. Quod ad locum uel fit in loco calido, uel frigido, c. in lecto uel molli, uel duro.Tandem ratione temporis,uel est nocturnus, uel diurnus: lic uel matutinus uel meridianus,uel uespertinus. LII. Quae hactenus de differentiis somni d ximus, prima quidem fronte exilia uidentatur maioris tamen momenti sunt ad effectus quos in dicta sanis pariter a cleris pretscribenda cognitos esse, plurimu utilitatis habet somnia uigiliae in uestigandos. LIII. Caeterum cum actio nulla citra ministerium calidi innati fieri possit: ut functiones internae obeantur,peruigilias ipsum foras

34쪽

moueri necesse est per somnii autem , tum partes extimae actiones suas remittunt, requodammodis ab illis feriantur, ideoq; calido inquet minus indigent, intris illud

recipi s nisi quid obstet ibiq; detineri, ad

peragenda munia interna, rationi consonum est. Hinc usu uenit, ut somno intus haerentis,uigiliis exterius uorsantis caloris e se sectus adscribantur. LILII. Sed horum multiplex est uarietas quae partim natura somni attribuitur , partim ver ex accident euenit, quia scilicet plures conditione set co tractioni caloris, pro diuersitate somni,&corpori seu materiae an qua calor contractus agit,superueniunt. LV.

Horum trium iusta comparatio somni euiuscunqueri uigiliae effecta definiet, , quibus, quomodo dc quando prosint uel ψbsint, patefaciet. Nos breuitati fac instituti nostri a quo alienum foret omnia, quae ad hanc rem pertinent, explicare memor es,paucis exemplis contenti erimus. i. VI. Somnus itaque sua natura . prima id dor mlanti pro deit,propterea quod calore

35쪽

intus haereti te, coctiones facilius perficiuntur humores gignuntur' inc lescunt,quibus corpus nutritur calor & spiritus labore tigilijs dissipatus, alio ad functionii

iugem dc continuulsum suffecto, instauratur: excrementa mitigantur minuuntur: flatus in coctione geniti discutiuntur.

LVII

Vigilia deinceps cococtum alimentumeatoris motu per uniuersum corpus digerit, excrementa dissipat dc expellit, externis partibus robur addit, estq; adiumento, ut earum officia felicius exerceantur. LVIII. Secudarib somnus humectat uigilia in1 tib calefacit, consequenter exiccat, huin morem in corpore contentum dissoluens, discutiens de in aerem dissipans. LIX. Somnus mediocris ut differentiis somni effectus accommodemus qualem moderata natura postulat, quam experientia confirmatu est, somno ad septem uel octo horarum spacium prorogato, commode refici, quiq; nocturno tempore fit, assumpto cibo, dissolutoq; caloreri spiritibus ob animi corporisq; praecedentes motiones, in loco

36쪽

lo eo commodo,& primum inlatus sinistrum, ut uentriculo concoquenti accedat calor ex de cubitu deinde in dextrum ut facilior reddatur alimenti distributio: hic, inquam, somnus, quia perfectus est caeteris paribus)confert. LX. Nimis uer longus aut breuis somnus hominem detrimet afficit,eo ubditerque corpus extenuet hic quidem nec concoquendo, nec augendo, sed dissoluendo humores ob uigilias illo uero uehementius humorem internum depascendo. LXI. Praeterea longus &matutinus somnus, que legitime peracta coctione captamus, plerunq; ignauiam,torporem classitudinem quandam efficit: aut quia excrementitios uapores antea separatos in profundum relabi, cum spiritibus misceri sinit, qui incommoda praedicta adferunt, donec uel per motum resolutis ipsis uel protracto amplius somno, spiritus denuo purificentur:aut quia in uentriculi ore retinetur humor inutilis, molestiam talem creas uel auges. Nec alia fere ratio est de somno meridiano praeter consuetudinem admisso.

LXII.

37쪽

LXIL

Quod de breui somno diximus idem de turbulento deleui iudicandum est: quia non sinit in officina cococtionis, ut par est,

ea lorem consistere.

LXIII.

Ad corpora quod attinet,& somnus&uigilia recte affectis conducit: male affectis alterum semper, rar utrunq, obest uerbi gratia: Si interna uiscera humorum fluxionibus uexantur,ut in febrium uigore uteri suffocatione, animi defectui si utilibus casibus, calore ad interna uiscera compulso, somnus noxius est&utilis uigilia. LXII H.

Exaduerso, si sanguis ad externas partes erun pit, aut corpus digeritur nimio sudore, aut alia uacuatione, item cum genitet sunt inflammationes internae,aut fiunt eX- ternae uigilia perniciosa est, somnus minime.

LXV.

Sic varias corporis alterationes effici ut, proiit materiam inueniunt hanc uel illam, eandemq; diuersimode mutant.Nam somnus, caula exempli, concoquendo crudos

humores uertendo in sanguinem item si in

38쪽

si in uisceribus infamatio adest, calefacit: refrigerat, quum humores febrem com-niittentes alterat, segregat,4 febrilem calorem extinguit: siccat deniq;,ubi intus deest humor, aut paucus subest, quem calor confestim absumit. LXVI. Tandem dolores capitis in cephalaea hemicrania, & alijs talibus morbis, grauitates item capitis & ebrietas somni beneficio curantur uel leniuntur,humoribu sacvaporibus,qui in eapite collecti e- Iant,concoctis aut discussis.

39쪽

DE COMATE, SIVE

CATAPHORAE THESES, Pblice ab eodem,supremam in Ori, Medica Laarream consequendi causa, 7. Febris utata.

Omnus omnis praeter natura, aut corpore instar congelati rigente scia ut sine tali rigore. inlum catalepsin appellant medici hic uero aut febrem perpei comitantem habet, ut Lethargus: erpetu b: rursus, aut cum O.-ii hominem occupat quod si cui spirationis eueniat, poplexi a nuncupatur si citra eandem, Carus appetistbsq; motus defectu,&haec soni Coma seu Cataphora pro eodeoces ueteribus usurpantur uoistud coni

a ut non

ius defet

Lethar ui I. es Comatis significatio, chiniem libet somnum interdurn praeternaturam,interdum etiam denorare uideatur.

III.

40쪽

i I. Nos in praesentiarum, imitatione ueteis rum medicorii, hac appellatione complectimur propensionem ad somnum,quae naturae modum superat. IV.

Vnde colligere licet, Coma seu Cataphoatam, quoad symptoma est nam is orbuhuius symptomatis genitorem designat)esse pigritiam seu inclinationem ad somnum prSternaturam, qua oculis conniventesagri dormire desiderant, siue desiderio suo frustrentur, siue in profundos aut leues somnos delabantur,absq; motus des ctu, dc non semper comitante febre.

Ex iisdem manifestu est, in hac assectione, cum somni quaedam species sit, actiones sensuum exteriorum omnes, si no abolitas, saltem diminutas esse quod nequaquam euenit, nisi principalis seu communis sensus affectus sit,& male habeat. v I. At uero,cum nulla actio laedi possit, nisi mutata naturali instrumeti,per quod actio

exercetur,constitutione, communis sensus

instrumentum in hoc malo uitiosa aliqua disposi-