장음표시 사용
451쪽
ctinii. 73 Sexcenta talia, quae proferri possent vitia, quilibet . adlata videbit S ridebit. In aD-ctibus equidem morumque via scimus, idoneum auctorem noni esse turbam , sed alia est ratio iudicii communis, quod non aliter a Deo conditum est, quatenus labe originali mansit intactum , quam 1acut in consensu longe minimae partis hominum , de rebus eorum captum non superantibus es ei; unde non a
surde sertist in proverbio . si id re- ita mihi intelligendum videtur, vox populi, vox Dei I--gitur in omnibus scientiarum tr. ditionis,m id observandum , ut praecepta quantum fieri potest, communi civilique judicio consem innem formemur. nenim ea gratia doctrinarum professiones institutae sunt, ut per regulas, M'tenta meditatione usuque conceptas ct firmatas, secreta rerum
ut involucris formularum te i. Nommque scholae, quasi aenigma. tibus , cognitiones terum impli. cenν atque tegant, ne populo scilicet innotescant, eos hactenus Padantismi absolvere non po
sum: Quid enim est aliud inepta
scholasticae doctrinae ostentatio, si haec non esty Quicunque etiam scientiae alicujus doctores audiunt, neque tamen in id incumbunt, ut finem usumque Artis suae adi. stantur & promoveant, iis nu,
Iam injuriam fieri puto, si perinde padanti in utentur. Α
dieent ipsi Artis varissimae D
ctores, utrum mestus acra erinditio se habeo, ubi quam pro xiine ad Apostolisam , vel potius ad Chrisi Domini inimitabilem simplicitatem - aecedit, quam ut supellectile scholastiei ornata an
452쪽
telligibili seiragine vocum; sin imum. Parce, dicat aliquis, hissima mysteria deforman;ibus,sre lae temet ipsum; nonne tutisque ineptissime superbientibus,sex eodem isto loco, cum pro
dum plebem nihil eorum capien-lIuris prosessione diceres, lauda. tem simplicissimis Dei literis ar- sti mulium Alciatos , Cujarios, L. cent, nomen Padantarum male neris, de tot alios, prae Aecissio, sederet, eadem. fiducia saniori- Baldo, Bartosilua de Saxo ferraro, bus 'l'heologis arbitrandum re. omnique Doctorum turbi, licet linquam. De Puris nostri Arte li- haec ad forensem notitiam sit a berius dicam, ut domestica, quae- tior, quam sunt illi priores et
lue tota super illud commune .igantiarum M stri Τ 76 Non.
lud civile judicium, iandata Sine Tu ipse cultiorem hanc viam'
aedificata est, atque secundum il- a praeceptoribus tuis edoctus es.lud doceri S explicari debet; ni nonne videri vis hanc ipsam praei- hoc fiat , tanto pejor inde Pae-l re Te tuis sectatoribus' Mea um illisu exsurgit, quanto inge-l ro sic ratio est , Auditores, A ruum ejus lab hoc vitio longiua l-yaris Romani tradendam in
abesse. videtun Finis Iuris est Acaclamiis, intelligi non potat sustiυη , , non . tantum, ut te s i sine pura linguae latinae, & aliqua secundum ejus praescripta con-l sermonis Graeci notitia, denique dantur, sed etiam inprimis, ut ' sine historis S antiquitatis RomM haec virtus in societate humana nae saltem mediocri peritia. Sed colatur S exerci ur. Ideo, qui quid aum postea ' Iurisconsaeui
urisconsultus h beri vult , eum veteres, quorum ad intellemni, Id operam dare oportet, ut re- haee praeambula requiruntur, rigulas eo Myiqua intelligat S in eo sunt toti; ut serensem & pragia promptu habeat, quibus in loco maticam Iuris prudentiam sitis a de in tempore ad negotia homi- ditoribus tradant. Qui vero hanenum: gubemanda, prudenter uritultimam partem famdiunt, S t frui. possit di eam juris: proseminimen' se Jus Lenere putant, ho nem , quae . b i ubi non propin in s scapha stapha direnda init, hoc quoq4e non praestat,lmontismi non expertes reor esse; ego fidenter esse dico sint phidolui, excellant muta lam
γε -- εe alia nota inius, pariter atque is p .f. - . Trai pro Gussatoribus. Confer sis sui. Orat. H. p. 64.
453쪽
de, Hiissio quoque juridui appel- niora te adspergere velle praemo
lentur, fiat, non repugno, quin neas, non si juris Prosessorem Redantas esse nego , sed litera- absolvere velis. Sunt praeterea, rum , elegantiarumque cultoresiqui fistimaticam doctrinam , quae esse satebor. Sed Bris nosti no- per definitiones, ct partitioneamen augustum praeferre, nec a- earumque exegeses, Juris artem liud quicuuam clare studiosis , ob oculos ponit, esse quam de emendandis aliquot text, volunt , quique Studioses nihilhus, de conciliandis circa obsiniquam libros a Iustiniano relictos leta capita quibusdam antinomiis,llegere praecipiunt. Si pedantarde verborum aliquot pristorum vocarent eos, qui nihil aliud quam usu' corsecturas; cum de jurisdi- systemata legunt, qui libros ametione. judiciisque agitur, nihil thenticos vix inspiciunt. eorum facere quam de tribunali Romano ,isensa non indagari, sed proram de ordine fori antiquo loqui; de atque puppim sui studii in schο- usu vero S obtervantia singu- lastris rudimensis collocant, habeolorum titulorum , qtiae his die- rent me consentientem' Sed abs-bus obtineat, tribus . verbis ab-ique ullo' ductu systematico, sine
solvere. saepe nihil dicere, ne- exprompta definitionum divisi go haec esse Iureconssulti, ine' numque memoria, Sitialeslectu. iudicioque communi adversa dissulam veterum lectionem agmini videntur. 77 Rursus, in-sgredi, doctrinam ejusmodi parit, quam, absit ut spernam illud a ' qualis est, arma Me calae: pos urum genus , scire etiam volo, fiant ese magna. perspicacia imdelector iisdem S elegantias vo-: genia, quae hoc modo valido pro- eo d Iuris Antin iis rebus pediisee ent, non recussi; sed , vulgo fiet, id utique nego. Instituere studiosorum nihil inutilius arbi- digressiones observationesque hi- tror. Optimus ille modus quemstpricas philologidasve hene se ha- Iustinianus praescripsit est; Illebeti in Iure, non sivetat in stos libros scribi icomis inde. tuum facias; s huma- mentarios, sed paratiιta 78 per
454쪽
rnutit, hoe est, breves & succin- stas comple Siones, quibus judicia
tyronum regantur, dissutaque materiae compendio praesumantur; nam prolixae commentationes a
textu & legibus ipsis initia discentium seducunt. Ita modus in omnibus rebus optimus est habitu. Haec omnia credo, nec aliter suo
sensu apud Medicos , atque Philosophos se habere . quin & illic indulgere speculationibus solis ,
mand 4re memoriae dictata rud, mentorum , his se jaetitare, nihil extra sapere, non contendinre ad usum artis, docere non intelligibilia, sit Padantismus a ut motabiliter in hoc vitium impe
quos nihil opus est ut nos heleloci exagitemus , eaque Opera novatores eorum aemulos, ct jam superiores stantes allevemus. Videbat aliquando non incelebrem
e Schola philosophum in moenibus hujus urbis obambulantem Themlogus non ε minimis, ct ipsemet ambulans cum amico philolophia non indocto. Vin 'tu, inquit, illum philosephum consequamurysaxo nos audias acerrime disputantes, ut nec tu nec nos invicem quicquam intelligamus. Con. sequuntur, alloquuntur, movetur
problema, quod eadem di 8 publice ab altero ventilatum suerat, de quiditate mcceitatis. 8o Argumentantur hinc inde , si altercutio, vox intenditur, micant digiti, it clamor in auras; nihil ut capiat ille tertius, nec quicquam
intelligi posset, ab his sane, qui
quid esset intelligere , scirent. Hunc esse paedantismum in quali. bet Artium saeuitate non credo negaturum , qui vel omnino P. dantismum dari negaverit. Si jam porro ad Eloquentiam me con-D a seram,
Intellii t titulorum interpretationes, &quasi monito,ia. sive claves eorum, quae sitis gulis titulis continentur. ρνaras in parat Cod. sub M. eumque sequutus Gul Mar nus in Proeem. pa es ad . eap. r. . Falli vero illos dinium aliis observarum est. iti Fabrotio ad Cui d L & Jano a Cossa. ρνaes, ad Summaria Decrea. Priscin enim geri nusque paratallorum usus hic erat, ut ad singulos titulos adnotarentur, quae aliis locis essent tradita; quapropter solas ea voce titulorum repletiones indicari vere in net Matth Blast arm . in M. Raas ad Synt. Can. Z--. apud Beveregium in ram. II. S)aodici. pars II. Confer sis Io Leunclavium in praι Paralitι. Iur. Gr. rem. II. Bibliotis Iu Cau ρ. ra19 quaeque nos plura Olia, congessimus in Proluam. Iuri
455쪽
seram, ibique diversas Inepti spe,
cies excutere velim. Auditores, vix est, ut finem modumve Orationis invenire possem; de ora toria facultate Quintili inr, de Historica Liacianis, de Poetica Horasius, innumeras Padatus incies ct exempla nobis suppeditarent. Summa redit eodem , quod pridem diximus, ad commune atque civile judicium redigendum esse eloquentiae modum, ut sit facultas ingenio usuque ita culta, consummata, uti flectendis rapiendisque hominibus apta comparata sit. Proinde quoties in oratione soluta ligative, cura studiumque apparet ejusmodi, per quae fit, ut attentio voluptisque auditorum comprimatur S sus--etur, non est dubium quin hujusinodi apparatus Padamtismi vitio laboret; maxime, si accindat affectatio grandium senan. thamque verborum, aut 'uod pejus, eique tamen generi tumido
semiliare est, obscuritatis, quantulti etiam docti, ut videntur, homines intolerabiliter sibi pla-lcent, quasi major orationis tilla virtus esse posset, quam pura ct
decora perspicuitas, qua rerum difficultates etiam rudibus explanentur. eloquii institutum ita ut ab auctore sermonis Deo ge- geri humano inculcatum est, ad communicanda invicem cogitata sua, prompte, jucunde, valid que exerceatur. Quis igitur Rrdaniam fuisse neget illum dicendi magistrum , de quo Fabius narrat, eum increpuisse discipulos, si quid clare nimis simplicite que posuissent; Σ --ον πω, facsbium occultiorm puer, ebat. 8rjAlius, cum audisset e discipulis unum ex ipsius praeseripto involute , perplexε, declamantem, tanto melius, inquit, ipse non im
publico metuentia videtur , qui Terentium, atque Ciceronem . ut nimia perspicuitate languido se ferre non posse fatebatur, sed Winsemium nostratem 82 admbrabatur de stupebat; quid es et quentia, clamabat, si haec non es'& exordia quaedam orationum reinci
si m. WII. disti O M. cv. v. num. Ig. ubi non habetur, aliaque orationis series conspicitur. ν. Οεὶ peregrinum Lineratorem intelligit, Winsemii ut ait . iaeptum imDtatorem, non Frisium. Illum enim mutinisus Acramur a Buma, hunc Auctor inseexceperat. successore in Eloquentia Buschis Pomerano; qui hin orationi annos et . tuor superstea locum deinde fecit magno Pm nis. Vid. Fasti Academiae Fritiae quorum excerpta me. Biaasa m ad calcem orationis SMessiaris exhibet. ad ann
456쪽
eltabat, verbis grande sonantibus, ct wsi is prolando e s- sis, in altitudinem condita; verum adeo perplexa eti obscura, ut rarus lector, nisi valde attentus, quicquam intelligeret; Huic enim vitio sic appello de quidem maximo Vir ille regius prava consuetudine in orationibus cnam in historia minus hac parte laborat obnoxium se reddiderat. 83 Si Padantismus est dota ina, quae
magno conatu nugas agit, ct contra judicium institutumque generis mortalium nititur, haudqua- suam obscurum est, quid de tali spuria, atque, ut ita loquar, ebrio- is eloquentia existimandum siti Athi usinodi rebus si inhaerere vellem, Auditores, exitum orationis nullum reperirem, quam vereor ne jam ultra publicae recitationis modum putetis continuari. Proinde compendio atque transcursu in reliquis utemur. Habuimus ira Drudinem, si licet ita loqui , theor tisam, de practita videndum, quam licet in aliis ficultatibus aequὰ notabilem esse noverimus , sinlius tamen Ni radentia res
Nihil est tritius illis, qui in foriperistyliis judicandi vel respondendi causa versantur, quam cademicos Iuris Doliores insimulare taedantismi; propterea , quod usum artis atque prinin , ut loqui amant, ignorent. Ego vero prosetares, qui muneris sui partes fideliter implent, nihil minus quam Padantos esse abum
de probavi. Sed hosce frens magismi, qui padanismum longe
intra .suae proscisonis homines situm esse putant, frequentius hoc vitio infectos esse, quam Academicos, date veniam, Auitores, dum paucis verbis ostendam. 8 Primo omnium, quod homines ex Academia recens dimissi, imfulisque doctorum honorati, eos a quibus Artem didicerunt suam, quasi paedag nos, eorumque dincirinam pro radantismo inssilenter habere videmus; quam prineul id absit a vero paedantismi ch ractere non potest ignorare, qui desinitionem ejus jam pridem 1 nobis expositam perpenderit.
Praeterea, non semel accidit ut, lac, 33 Grandioris eloquentiae specimen winsemius dedit in Panetines fide, I rise
457쪽
II 6 inciderem in scripta Advocat rum , qui clientum causas ex Iure dedumiri integra loca illius materiae , ad quam res persin bant, per definitiones diviseonesque tractarent, uti cum de valore tostamenti in judicio certabatur, etsi nihil opus esset, docebatur scilicet; quid S quotuplex test, mentum, quaenam ejus requisita, aliaque; sicut nos Auditoribus inimi versa Institutione tradimus , iisque tandem aliquando finitis. ad rationes juris, quae meritum causae spectare videbantur, princedebint. Huius generis Advocatum memini acerbo aliquando conqueri, se causa cecidive, tametsi vix tres versus belgicε, omnia fere Latine ex intimo iuris penu elaborasset. Hos ego non minus Padantismi reos crediderim , quam sunt omnes, qui in
Consiliis, in libellis, deductionibusque causarum, leges, jurisque rationes, Auctorumque nomina cumulant, etsi nec opus sit, nec ad rem probandam finiendamque pertineant. Id maximae Adiscatorum parti omni die contingere , testor eorum scientiam , qui audiendis litibus, ex minandisque judicialibus. seriptudant operam ῆ , nec adeo paedain.
tismi plerosque absilvi posse fateari necessarium est, si ve judicio
inepto, sive per ostentationem. apparatu eruditionis abutantur. l Nam utroque committi paedanti mum verba definitionis superius a nobis collocatae expositaeque demonstrant. Doleo non esse nobis integrum, evidentiam multifariae ineptitudinis, quae in hoo genere frequentatur, exeniplis palam facere, quae haudqvasuam sollicite inquirenda forent. uod si novum inauditumque esse duxerint, homines Pragmaticos, ct in sori luce versantes,' accusare vitii, quod sciatis tantum re8oleat , velim facianti, ut cogitent, apud Clientes consilientesque praeserre mysteria Doctrinae, imgibusque eruditum velle videri, ubi nihil usu veniat, duntaxat ne parum clerici 83 habeantur, numquid ineptae ostentationis, qua in studiorum negotio paedanti as
est. id absovi possit' Quin nee
1 curiis Iudicum id esse alienum, fidem facit Parisiensis illius Senatoris exemplum, de quo Montanum 8O referre memini, cum
pro . Curios pro sacerdote, monacho, & homine erudito: scuti taleus pro milite.,ulico idiota. Menagius in Eum ι. Gad. νει. Gergis. 6c pluribra de Freme in sum
458쪽
Irolixe in curia, de causa quadam , eruditeque, inprimis ut ipse putabat, dixisset, ut collegis autem ejus videbatur, ineptissime, dimita senatu, auditum fuisse in angulo palatii de suo cessii tam doctae orationis sibi plausum dedisse, tandemque pietatis memorem exclamasta: Non
nobis Domine , non nobis, sed tuo
nomini sis laus S glorias Neque
desunt alibi passim in Curiis, qui opinione Doctrinae sibi placentes , neque judicio praediit sano
rectoque, pro sententiis sitis levius rationesque juris, . ambitiose non minus quam infeliciter allegando , chm partibus perverse confiilunt, tum manifestos sese produnt, tanto Veh. mentius quo pertinacius saepe
pro suis nugis pugnant, nulloque modo serre possint, si qui eruditissimis eorum ratiocinationibus contradicere in animum induxerint. Haec etsi de Priaprudorid potissimum disseruimus , nihilo
secus in artibus reliquis usu venire probatu facile erat, si tempus audientiae superesset. Dunta. xat in oratoria facultate, quam
lati patet observatio dicti Tul. liani, quo Hos nitiam semper inep-
tam ille princeps oratorum judia cavit , nisi quando est necdsaria 87 profecto non est intolerabilior Pedantismus, quam oratio. nibus homines obtundere , ubi non congruunt, vel ultra negotii modum explicare dicendi copias. Quo genere ineptae. ostentatissis, fateor, ordinis nostri homines frequenter auditores suos enecure ; quin etiam ex politicorum numero non pauci in eundem lapidem offendunt. Henricus Ma nus rex Galliarum rogatus audiemtiam a legatis Massiliensium paulo ante meridiem, cum ad pram
dium ipse festinaret, iusserat e
admitti, sperans, ut moris est apud Principes, eos breviter a soluturos. Sed orator eorum ita
ordiebatur ; Hannibad prociscera Carthame; Tum Rex, Hannibal, inquit, proficiscens Carthagine jam pransus eraς, Ego sum pran surus; & cum dicto abiens oratorem cum suis pudore confusim
tis Ludovici Magni exemtum, cum is nuper, Iperis S Ganda-vo captis, Lutetiam properaret, Insularum Maristratus, ut publice relatum est, in via constit rant Regi congratulaturi; Stabat
459쪽
emor, parans exordium, quod sessionum, neque mutationem altius ductum iri animadver- vultus, cultus, Incessire, sprino. tens, Satin volnr placent, inquit,inisque, secundum illam varieta- id Mn N Ipera evis y siastem; modo in omnibus conu
turi illi; Mam mihi, inquis & ruens decor. 2 moderatio cis pergebat. 89 Teneamus lotu, sis nihil abhorrens ab usu recep. quicunaue in aetionibus publicis in sesvetur. Nam qiu uidvrivatisque assescit videri domu minet, ut quaesitum . offendit vi eloquens, eruditionesBue -- oculm . sta que fastus & stet , ubi necesse non est, Pae--suspicionem parit, vel densi i se alligat, ct hujus rei ine is praesentem utique tauquam multiplex usus abusu'uesginem exhibet. In oratione, m it pro sese cuivis observare sic cut animi characterem natura imhit. Idem Uectationis vitium la- primis expressit, ita nihil sem est ex hominibus doctis in com- quentius in hominibus eruditis mercio vitae communis & con-l degenerat. Vel sola pronuntiatio
versatione civili radantas, quan- l spectetur in his, qui ad populum
vi in habitu, incessu, vultu , de sacris verba faciunt , quam motu corporis, ipsoque sermone saepe enormis, insata, detorta singulares amant esse, contrave i S affectata sit, ut Mimn sit tm hi uetum commune se conspicien- diumque aliquando milla re HIai s ridendosque praebent. Injurii in auditoribus excitare videat . sint audisi lamines, aliique pere- , tun Oi Prorsus opera danda grinis culti eleyntiis , quando est, ne eruditio nostra cuiquam eraditos, qui talia civitatis imi-sgravis aut molesta sit, nec stra, itamenta nesciunt usurpare, quasilan non huc, ipsum Latini serinin
Pollantas intuentur, modo in il-inu commercium redigere nos in
. latium simplicitate nihil assectatilporteat, ut nec illud pavlami ', et contorii appareat. sso Namssit expers, si absque necessit:
. etiam hae parte verissimum est frequentetur apud hominea, γν-.illud, το δὲ Φώει - ἄπαο,lbus in promptu non est facultas quicquid cum natura conuenit, o Llhujus linguae, vel qui promisci oz mum es. Non excludimus utique ejus usu non delectantur. PQ ν' erutatem hominum atque prinidum equidem est, hoc comm
net O Amio r6 8. dum pacis neEotium H trahitur.
460쪽
ne gentium Christianarum vinculum ita resolvi in desuetudinem, ut etiam inter homines doctrinam prolatas Latine loqui, de rebus a studiorum disceptatione alienis , padagogicum habeatur. Quae opinio ex Italia in Gallias S Germaniam derivata , ct in Hollandia nuper recepta, in hanc quoque Frisiam moris antiqui tenacissimam alioqui, nuper invasit, irrupit. Quando ita se res habet , ct hic mos jam plane inveteratus est, viri prudentis os ficium existimamus esse, eo modo cum hominibus agere versa
riuue, ne sui ipsius odium atque fictidium praebeat. Iudicavit ita jam olim Pacobus Augustus Thranus, qui refert in vita sis, cum ad Carolum Sigonium eloquentialiterisque politioribus inclytum
virum Bononiae aditurus e siet; eum intelligerem, inquit, homiram regia latine loqui, malui Italice eum eo balbutire, quam minus familiari
ter cum tanto viro agere. Nonne
meminimus Salmasum, humanioris doctrinae , Artiumque eloquentiae Principem habitum, cum in Belgicam venisset, aegre cum hominibus Latine loquentibus verba commutare potuisse, solitumque esse percunctari, squis
eum ita compellaret, nunquQGalliee sciret et In Germaniacum Freinj emio , cum Boclero , aliisque hominibus, qui vitam omnem in Eloquentiae Romanae studiis transegerant, idem mihi sere contigit, quod Thuanum de Sigonis narrantem audirimus. Utique postquam BDIerus, in minsaeum me litum invitans, dixiv set aliquando vernacule, habere se illic hominem Belgam; atque roganti, unde nescio, inquit, subridens , at Belgam oportet esse, cum nihil quam latine i quatur; per me sellicet ingrato hominis colloquio expediri vole
bat. Sit igitur jam porro, si displacet, titine lolui radanticum, vel hac caus1, quam diximus. vel ea, quam alius homo, in lit ris jure suo magnus probabat, quoniam latina lingua aliter quam studiorum causa sermone trita, miserrime luxatur & laceratur hvulgo eruditorum , quasi praestet eam prorsus ut linguam moriuam cedere gallicismo, quam imper sectius usurpari. Nam id jam GaD si magno successu agunt, ut suam linguam loco Romanae univers lem dominantem que in furopalaciant, quod utinam aliquando