장음표시 사용
11쪽
Immortali, eoque eximio Pontificis Maximi in Praediis catorum ordinem beneficio eum mihi, quamquam imme venti , is fuerit tamen sexdecim abhine annis delatus honos , ut spectatos Germanica Gentis juvenes in celeberimum hujusce almae Drbis collegium , sancta Apostolies Sedis munificentia , liberalitate., providentiaque paterna institutum , collectos quotidianis o lectionibus , O diseputationibus non ad gravissima modo christiana Religionis , qua in controversiam vocantur , dogmata informarem , verum etiam Hebraea Linguae perlatam studiosa in structione in illos ipsos transfunderem, qxa nimirum i ιο rum quisque eruditus potens esset ea hortari in doctrinas sana , ct eos, qui contradicunt, ad mentis sanitatem revocare , vel saltem pertinaces, ne aliis detrimento sint , redarguere , quod est , ut Apostolus Paulus ad Titum aiι , christiani Doctoris praecipuum institutum ; eontendendum mihi sane etiam atque etiam erat , ne quid eorum prae terirem, quibus ad illam ipsam, prima fronte perarduam, laboriosam , atque molestam , assequendam , augendam , confervandam , atque aliis propagandam planior, expeditiorque sterneretur via r curandum propterea imprimis,
o quidem maximὸ , ne hebraici deessent libri, quibus facilὸ , ae tuto discipulorum quisque Veteris Testamenti
veritatem ex ipso Hebraeo fonte haurire, O juxta Gram- , matices leges vindicare posset. Itaque eum diis , multumque hae de re cogitassem , opera. pretium , quin o necessarium duxi , Lexicon hoe Hebraicum , O Chaldaeo Biblicum conscribere , atque ea quidem ratione illud aggredi, abIoletereque constitui, quod O viris doctis , ut si me opinio fallit, non ineptum, indoctis vero magnopere
utilσ foret . Et si autem mi,i in tanto oscio , ramque
12쪽
rcii grazi causa non eura , non diligentia defuerit , nee a capto labor, improbus licet , aut lontum in myltis haede re scriptis ezolvendis, expediendisque Sariorum generum quaestionibus studium deterruerit unquam : tamen , quod publici juris modo fiat, uni Romano integerrimae fidei Bibliopolae , quem in grati, deviuctique animi argumentum jure , O meritὸ laudo , Natali Barbiellino omnivo tribuendum fateor. Is enim est , qui , lio et aliis negotiis
praepeditus , non propriis , iisque. graetissimis sumptibus,
non diutinis molestiis , non adversae in re tanta fortunae periculis cedens , magnum editionis opus I cepit; atque ita se gessit, ut nemini de illa Iusta conquerendi causa relinqueretur r Nimirum veteres Hebraeae linguae charat Ieres , qui certe in promptu erant, quia partim uIιι attriti, partim non satis operi parando apti vidcbantur , pro derelictis habens , de novis, qui latinis literis plane responderent, tam majusculis , quibus radices, quam minusculis, quibus derivata exhiberentur , cudendis, de chartarum quoque nitore , deque copiosissimo rerum , O verborum Latino indice , qui Toroniblis vel in inveniendis radicibus , vel Latinis Hebraice vertendis
praesidio esset,a studioso, hoc in genere versato Ciro conscri-hendo Ibilicitus maxime fuit . , on est eur de studio, quo,
ut emendati) totum ederetur opus , multa dicam . certὰ
cujusque folii specimen, antequam praelo committeretur,d me ipso bis, terque, iterum ab aliis tribus eruditissimis , O Hebraeae Linguae peritissimis Magistris
exactὸ perlustratum , , correctumque fuit . Erunt for-tὸ , quibus tantus labor , non improbetur solum , sed er temerὰ susceptus etideatur . eminem pro fecto latet, multos ex Catholicis , O ex Protestantia hus fuisse viros, eosque O ingenio, ct eruditione praecellentcs , qui operam , Odiumque in hoe fcientiae genus i lustrandum contuleruvi , qui Icilicet tota hac , quam ego de Hebraea Lingua exponenda capi , provincia jam summa cum existimatione, laudeque Cariis editis Lexicis perfuncti Iunt. Et re quidem vera quid Thesauro Linguae sanctae , cujus auctor Sanctes Pagninus ordinis Praedica-
13쪽
torum , quid , ut ile aliis taceam , Gulielmi Robertfon Concordantiali Lexico Hebraeo Latino-Biblico copiosius , Iocupletiusque excogitari poterit ρ Ille enim, ut Sixtus Senensis ejusdem Praed. Ord. scribit lib. quarto Bibliothecae Sanctae se in suo Thesauro omnes opes, ae di*itias lin- ,, gvae fancta in usum eorum , qui ad hebraicam farra- rum literarum peritiam aspirant, assuenti copia eonis, , gregazit . ,, Iste Cero , faeculo elapso , omnium fere Lexico raphorum , ct praecipud utriusque Buxtorsit , patris nempe , o filii laboribus, eruditione , diligentia Uus , non
tantum ipsas conjugationes in unaquaque radice occurrenistes , aut pauca earumdem tempora una eum nominibus,
quae ind/ dimanant , sed etiam omnes personas utriusque numeri, cujusque temporis, atque conjugationis, omnia quoque nomina utriu'ue numeri, generis , formae, absolutae scilicet, O constructa , eum omnibus sit Te verborum, sive nominum praefixis, O Qxis, prout in ipso Textuleguntur , o descripsit, ct eis interpretatus . In hoe utique laborioso opere omnia nomina propria virorum , mulierum , sc. quin oe omnes Veteris Testamenti versus chaldaici, numero ducenti sexaginta octo , quorum scit. ducenti in Daniele , sexaginta' septem in Esdra, O unus in Ieremia, desiderantur . Verum tanto defectui occurrit plane clari mus ordinis S. Benedicti 8 congregatione S.Mauri vir, Petrus Guarin, qui Qidelicet hoe ipso ineunte sae- eulo omnes hebraeas Voces ex quibusque Veteris Testamenti libris collegit, tollectas in duos tomos ordinatim dispo- .suit, dispositasque explicuit, atque illustravit. 2uod si hae cujusque conditionis, sive fortuna tyronibus non plane
accommodata videbantur; nonne tot, tantaque extant Le
xica Manualia ab doctiJmis viris Iohanne Buxtorsio , Iohanne Leusden, Iohanne Simone, aliisque in lucem edita, in quibus ' breviter , O dilucide, quae hae de re fcitu necessaria sunt, exhibentur λ Suae ergo ea sa , cur aliud
in mentem Oeniret, atque coeptum, absolutumque in .u gus ederetur λ Dicam ingenue: Una ratio, ut ita agerem, omnino me vel repugnantem mo*it . Nimirum hae nostraatate adeo excrevit in Hebraea Lingua studium incumbentium
14쪽
corum exemplaria Cis aliqva , quidem maxima cum
discultate , O gravi impensa haberi queant. Itaque uti ο*cio meo, quoad ejus facere possem , hae in causa erga H di os satisfacerem , O temeritatis reprehensionem si gercm , id mihi primo consilii injectam fati , ut, resis tot aliis , ad unam Lexici Hebraici , & Chaldaici
Iohannis Buxtorsi nozam editionem idipis Romanis curandarr oculos , animumque coneterterem . Buxtorsi siquidem in Hebraicis rebus admiranda fuit diligentia , magnus omnino labor, Caria, O pen8 incredibilis lectio , ac grave in lectionis varietate judicium . At eum nemo fuerit omniam , qui non , ut homo, interdum hallucinaretur, omniano res ipsa postulabat, agitur enim de recta verbi Dei intelligentia ) , ut singula , quae illo in opere statuuntur , non de μmma facie, quod riunt, spectarem , sed curiosius intropiscerem , ct sedulo ad Majorum nostroram regulas , atque pracepta perpenderem . Comperi autem, in primis non pauca esse resecanda, quae, ut jam est Iobanni Simoni animadversum, ad mera Rabbinorum cogitata, si e eruditionem spintanti Multa deinde ab Auctore bremitaris ergo praetermissa Cel conglobatim tantum collecta , nee singillatim, clareque exposita , quae tamen , experientia ipsa magistra , ni ad Cerbum , diribute , Oordine exprimantur , adolescentum ingenia torquent, ita tit in illis saepe haereant, addenda esse, atque illustranda et
Nonnulla tandem , qua cum teritate pugnarent, east ganda . Unum , Cel alterum aberrationis hujus exemplum in medium proferatur: Ea Ieremae cap. II. .. I9. hebraea Cerba r UbM UI d Buxtorsio redduntur , sicut agnus, O bos et At hoc in loco σο', non Pulgato
tantum Interpreti , Ied O aliis etiam 8 Protestantium schola doctis Ciris est agni epitheton , id est agnus mansuetus . Suem quidem sensum postulat vel ipsa Sacri Au-ιIovis orationis series , atque Icopus , ut multis eCincit Bochartus de Animalibus S. Scripturae lib. II. cap. XLPI.
sed O in Epistola dedicatoria eidem Lexico praefixa haec inter alia habeι: Post Hieronymi tempora studium Lin-
15쪽
uarum Saerarum dili eeflasse videtur r Unde non tantum translatio ipsius graviores depravationes passa est ,
quam nunquam antea Biblia Graeca. . . . Sed & in universa doctrina Ecclesim horrendae tenebrae obortae sunt, quae ad mille fere annos durarunt Tandem Deus, elementer Ecclesiae suae misertus , excitavit circa annum
M. D. linguarum studiosissimos . Hinc addit , inter eos , qui post Hieronymi tempora studium Hebraicum illustrarunt , at Cue propagarunt, Christianorum primus fuit Joh. Capnion, qui scit. hebraea lingua etiarios edidit libros anno I 94. I SO6. I ι 6. Atqui in hae una orationis parte tot fer8 peccata , quot verba . Suis namque tam est ignarus historiae, quem
fugiat, vel ὀ solis Dominicanis , quos utique, ne filius in parentes , ne discipulus tu magistros O ingratus sim ,
videar . Deciatim absque tamen aliorum injuria , laudo, plurimos decimo tertio Cel ineunte Ecclesia faeculo Linguarum Sacrarum studium coluisse, atque in id totis viaribus studuisse, ut in alios quoque illud transfunderetur pExtat adhuc in collegio generali Paris. s. Iacobi, in Paulina L s. librorum sacrorum eodex ab exscriptorum vitiis anno Ia 36.jussu F. Iordani Magistri Ord. Praed. o F. Hugonis tune Trioris Provincialis in Galliis , dein S. R. E. cardinalis, expurgatus , variisque MSS. Hebraeorum , Graecorum , OVeterum Latinorum Codicum lectionibus tu margine apopositis illustratus , quem O Lucas Brugensis sin notis ad Job. cap. 3.) laudavit , Ricardus Simonius Nou velles observations fur te Texte , & les Versions du Nouueau
Testament. p. a. ch. I. numeris omnibus absolutum habuit a). 2uid λ Eadem aetate S. Radimundas de Pennasori in Hispania publicas Hebraicae , O Arabica Linguae suo in Ordine Praed. 1ebolas regiis impensis instituit . diuo erudi-ditionis genere claruerunt maximὸ Franc. de ceu ira, Ar
naidiis de Segarra , Petrus de Ianua, Paulus cbristiani, Romundus Martini . Atque christiani quidem , Hebraice , cir Rabbinice peritissimus , publico , sole inaique cer tamine die ro. Iulii an. I 263. cum R. Mose in undensi, vulgo Rambam, Barcinone habito , ita: eumdem doctὸ a Vide Gar. P. GabrieIem Fabrio de titres primitiis de la
16쪽
xvi perstrinxit , atque ad incitas redegit, ut, nihil habens, quod diceret , clam se subduxerit, fugaeque dederit : cujus rei adita, Iacobi I. Aragoniae regis , qui una cum Omnium ordinum sapientissimis viris contertationi adfuit , jusse, sis literis consignata servantur in Archivo Reg. Barcino n. Registro T. fol. Ios. Eximia autem Raγmundi Martini linguarum Hebraeae , Arabicae , chaldaica , nec non Rabbinicae scientia elucet quidem in Cariis , quos conscripsit, libris adversus Mahumeris doctrinam , ct Iudaeorum commenta ; sed praecipuὰ in opere , cui titulus, nomenque Pugio Fidei , Latine , ct Hebraice perscripto , Uulgatoque anno ra78. crius typographica editio Parisiis primum au. I 62 S. dein Lipsiae an. 1687. denuo eurata est . Multos alios , qui in idem Linguarum Orientalium studium
hac ipsa , qua floruit Martini aetate , O fecutis temporibus incubuerunt, terre possem ; sed , nd sim longior , quam par sit , quamque oporteat , praete mitto . Perzulgatum sane est clementis V. Romani Pontificis decretum , saeculo XIV. ineunte lutum, quo scilicet ille statuit , in Universitatibus Bononiensi , Parisiensi , Salmaticensi parandos esse trium Linguarum , Hebraica ,
Graeca, o Arabicae Doctores, qui earum peritiam in alios transfunderent . Suod utique decretum condirmarunt postea, qui illum in Romana Sede excepere Pontifices Ma ximi , O praefertim Gregorius XIII. Paulus V. PeccaQit ergo Buxtorsius in testatissima temporum monimenta , agerens, Christianorum primum Jola. Capnion anno
I 9 q. circiιer studium Hebraicum inter Christianos illustrat se, & propagasse. PeccaSit etiam, O quidem vehementer , in Religionem . 29i enim fit , ut in Universa Doctrina Ecclesiae horrendae tenebrae obortae sint, quae ad mille fere annos durarint, quemadmodum ille scribit: In doctrina , inquam , illius Ecclesiae , quam Chri lius supra petram aedificavit, & adversus quam portae interinon praevalabunt Matib. 16. ); Ecclesiae, quae teste Apostolo I.oad . Timoth. 3. est columna , & firmamentum veritatis Sed etquodiram tantarum tenebrarum argumcntum p
ProfeLIO unum praecipue assertur , Latinorum scilicet
17쪽
codicum ad Hebralia, Graecave exemplaria diis neglecta cotilatio . Verum quid tum inde Num, ut fidei dogmata, morumque praecepta sarta tecta praestarentur , Hebraici codices Ecclesiue opus erant Z Iui ita censent, in christi Sponsam injuriosi sunt quammaxime t eidem namque abjudicant, quod non Ueteri modo L fed O praesenti etiam Synagogae, decem o Io abhinc .saeculis divinis omnibus spoliatae doιibus,
tot exiliis, atque malis agitatae , maxima coecitate per cussa, eontinenter concessum arbitrantur, atque tuentur , diminam nimirum Moysis, aliorumque Sacrorum Muclorum
doctrinam fuisse integram Iematam, etsi nulla ad Amo-hraphia m facta collatio . Et quaenam p cum vel a soluta Ialtem BabFlonica captivitate nullius Autographi libri canonici Cestigium occurrat. At Hieronymi translatio, quae longe, lateque ab Ecclesia acceptata fuit , graviores , post ejusdem Doctoris tempora , depravationes passa est, quam nunquam antea Biblia Graeca . Esto: Sed etiam Hebraeorum , aut Graecorum codices multis in locis , Amanuensium , atque Typographorum sive oscitantia, sise ignorantia Uitiatos fuisse , imo interdum aliter modo habere , quam ratio ipsa, aut veritas possu-lai res facti est testatissima, non christianis modo Doctoribus, sed O Rabbinis, Massoretis praecipue , probata Tamen O nostra , O Adetebariorum sententia stat firma eisdem fontibus O fides, ct auctoritas, quia nimirum nil illi unquam additum , nil detractum, quod ipsa
doctrime capita corrumpat, aut violet. cur non idem de
nostris Exemplaribus p Suidquid enim sit de privatis De codicibus, De translationibus Latinis, s jam siquidem vel
Augustini aetate, qui ex Hebraea Lingua Scripturas in .graecam verterunt linguam, numerari poterant; Latini autem nullo modo, lib. a. de Doctrina christiana cap. sive , ut scripsit Hieron. praes in Iosue, apud Latinos tot sunt Exemplaria , quot Codices eertὸ in Vulgata svie teteri, sive nova Latina editione , quam unam Romano- catholica Ecclesia probatam habuit, eamque est semper feenta, nihil fas contineri, quod ad Idem, morese quo
18쪽
Tviisque pertineat, quinimo ipsi fonti O Hebraeo, O Graeeo
quoad substantiam saltem plane respondere, diligenti tinius ad alterum collatione nou semel instituta , demonstrarunt prorsus d nostris multi eruditissimi Ciri. Sed ipsorum etiam Protestantium docti mi , Theodorus Beza Praefat. in version. suam Nov. Teii. IDacus casau bonus Nota
in Matth. I . U. 39. c. a I. V. T. Joan. c. I a. v. qU. C. I 8. v. I. Act. cap. 3. v. a. c. I 2. v. 8. Oc. Lιι dovicus de Dieu
t Praefat. in notis ad Evang. in Hugo Grotius Praef. annot. in Vet. Testam. J Paulus Fagius Not. in cap. q. vers. suae Lai. Paraph. Chald. ad cap. q. Gen. v. 8. illam plurimi ese se faciendam,ingenue sunt contestati. Nee Interpres noster ineusandus, quin laεdandus, quod plerumque sensuum potius teritatem, quam Perborum ordinem conservaverit: Nam
Hierondimus ipse ad Suniam, O Fretellam boni interpretis regulam ponit, ut non verba verbis quasi paria , & demensa respondeant, sed sensus sensui. Suid, quod Cicero in lib. 3. de finibus ait, verbum e verbo exprimere , indisertos interpretes solere ρ Multa alia proferrem, si instituti ratio postularet; σ nisi ad alia properaret oratio . 'cec ego hic tamen adversus Buxtorsium accusationem instituo virum doctissimum , deque Hebraicis literis omnibus bene
meritum . Sed cum plerique ab illo nune non aliter atque ab oraculo pendere videantur, secureque omnia illius opera legere, minuenda est haec opinio, ne, ab hujus Lexieographi
placitis dissentire, piaculi loco illis esse videatur . Nune autem quid isto in Lexuo exerim, O quam methodum fuerim sequutas , comprehendam brevi . Om nes equidem , O sivulas voces Hebraicas, atque chaldaicas , tam primarias , quam ab ebdem dimanantes , Onon simplices modo, sive absolutas , sed O' constructas , atque eum variis sive agia is , Ave praefixis eo unctas , quarum quidem multa hue transtuli exempla ), quae in Peteris Testamenti Troto- canonicis libris sparsim continentur , ordine alphabetico ita divosui, ut cuique serio legenti , quaenam radicem inter , ω ejusdem furculum astiniat s habeatur , facilὸ patere queat. Sed O Voces irregulares , quarum frequent in Sacro Textu Qui , quaeque stu, dio.
19쪽
diosis molestiam, taediumque non leve interdum exhibent, O descripsi, qua ratione ad regularem formam , sive ad radicem sint illa revocandae , persaepe ostendi . Et eum nomina propria ab appellativis , ipsa literarum forma spectata, plerumque a Dronibus secerni vix possint, hie ipsa eodem a habetico ordine apponenda judicavi . Porro in his omnibus , aliisque sive vocibus , sive sententiis Hebraiis eis defcribendA sum usus Bibliis Hebraicis secundum uutimam editionem Jos. Athiae , a Joh. Leusden recognitam , & secundum alios codices optimos recensitam , variisque notis ab Everardo vander Hooght illustratam , atque ypis A eladami, O Dur eEIi CIOI CCv. evulgatam . Hine O Lectiones Textus Sacri Variantes, quas
Massor ethae in diversis MSS. observarunt , quasque iidem criιici expresserunt per voces a,nΘ, hoc in opere indicare curavi. Sequitur jam , ut de reliqua uno parte , de LMina scilicet cujusque Hebraeae vocis inter pretatione , dicendum sit . Inprimis itaque, quum ex Hebraicis vocibus sint non paucae , quae non multiplicem modo, sed oppositum , aut contrarium sensum inter dum habent , quin o saepe vel ipsa derivata τοees dia Cersum a sua radice, sive themate significent; hine ad uniuscuj que radicis initium omnes varios sensus per se ipsos distincte , O Deciatim una eum textus Hebraei Ioisi eis , in quibus occurrunt, explicatos exhibui. In dubiis
vero non unius, aut alterius auctoris sententia contentus
fui ; sed quotquot optimae, vel alicujus saltem momenti
ad controversam rem explanandam videbantur, ex multis Lexicographis, criticisque Sacris animadversiones collegi, eollectasque, atque descriptas veterum Interpretum LXX. Aquilae , Theodotionis , S)mmachi sententiis , necnox aliarum Linguarum Hebraicae cognatarum usu, quoties
res postulabat, illustrare , eonfirmareque non praetermisi . Imo Uero obscura quadam , implicataque , integras item phrases Hebraismo peculiares accurat8, quoad ejus facere potui, adnotavi, O qua ratione essent intelligenda , ostendi. De plerisque tandem divinis praedicIis, quibus christiana nititur Religio, . quibus propterea Bebrsorum doctores ,
20쪽
nostri videlicet inimici, tenebras offundere, multo studio
contenderunt , brevem disputatio siem, qua illorum commentis occurrercm, O christianorum eausam defenderem , interjeci, semper tamen literarum a babetico ordine ser- Cato . Et ut rem in pauca conferam , Lexicon hoc it
diges, ni , nisi meus me fallit amor, commentarii Apologetici loco Itizenibus studio is sit magna ex parte futurum. Σ3ιa sane ex re factum est, ut opus mole plus cre- ωerit , quam ut posceret ratio instituti mei , O ipse initio dicere constituerim . Sed ignosci id mihi abs Lectoribus pervelim . Legendo namque , scribendoque cognovi , di scitem quamdam temperantiam postulari in eo genere , quod, cum dissicile sit, O latissime pateat, paucis verbis neque tractari dilucidὰ, neque pro dignitate expediri potest. Ve quis autem me furti jure arguat, fateor, quidquid boni, quidquid commodi, utilitatisque L icon hoc , quod in 7 3ronum gratiam sum aggressus , praefeferre Videatur, id fere totum Auctoribus, quorum O sententiis . O Qerbis sum usus , widelicet Sanstes Pagnino Lucensi, Buxtorsio, Iob. Simo ni, Roberisonio, Guarin, Noldio de particulis Hebraicis Bocbarto , aliisque critieis Sacris tribuendum : Salva
tamen Vulgata Latina editionis auctoritate . Hanc pros elo unam maxλὰ ante oculos habui ; bane unam ceteris omnibus editionibus praeferendam , atque authenticam, hoc
est in iis saltem , quae ad Adem , O mores pertinentis. cujusque erroris expertem habendam , declaravi ; quin etiam, oppurtunitate data, ab in*idia liberali, in quam ab adetersariis per fummam injuriam fuisse vocatam, animadverterem r Atque ita sum Hebraear voces , sive scintentias interpretatus , ut Uel tacitus ostenderem , quam
merito doctissimus, ἡ Protestantium secta Sir , Paulus M. gitis eos, qui sicubi Vulgatam Latinam illam editionem. non ad literam per omnia textui Hebraico correspondere vident, exsibilant, damnant , reiiciunt, atque penitus explodunt, sciolos , stultos, & imprudentes dixerit, 'Vot. in cap. q. vers. Iuae Lai. Paraph. cald. ad cap. q.