장음표시 사용
201쪽
Stare doces opulenta , . sit Et parerer avidam n mo e ine terram, Et co multa iun re certa.
Viae etiam extremi latis cum votins sita
Te memorant,patremquesalutant.
cui merito Duius f vas ducat mire. I 'minis aeterni monum tum
' Ascanius S sortia Cardinalis
S c A Niv s Ssortia, senatoriae dignitatis supremum quanto nunquam antea vel postea sit visum, ornatissimo A. ntiliae delectu cultu iue, ossiciosissimi nominis auictoritate,&rerum omnium apparatu opulentissimo, ita expressit& in1--κ pleuit, Vt multorum iudicio sacrati viri existimationem atque amplitudinia, super estus esse censeretur. Nam post eius mortem obsi Iescente sensim Pontinciae aulae maiestate, conspirationeque inusitata qu, rundam gentium enervatis Romanis viribus, usque adeo: iactata desperi tique est religio,qua sacrae opes nitebantur,urneminem postea veli imum Cardinalem es aequari posse fateamur. Nam si unis diuitius, Vnisque t iam tum sortunae muneribus potius, quam animi virtute 8c dignitate morum illustrium secratos viros omnino aestimandos Sc siispiciendos existimemuri nemo sere Atauito veniet comparandus. Leetiis suerat in senatum sto Pontifice commendatione Ludovici fratris, qui Catharinam Galeain germani fratris filiam Hieronymo Riario Pontificis propinquo nuptui de derat. Inde Ascanius opimis sacerdotiorum redditibus, ipseque patrimo nil censii ditissimus euadens, eum in Urbe tenorem vitae instititit,ut domommime hospitali, menisque perben a, AI erga omnes insigni praedi virtute apprimὸ liberali, summa benδcentiae fama potiretur, es ue alia quanto principi propior,quam sacrato fxcerdoti, quod ante omnia venato riae voluptatis Sc nobilioris aucupii exercitationes regio sumptu sitam se Perpetuo tueretur. Hoc tanto nomine prouectus,diu facile principem imter senatores se gessit. Sed authoritat s atque opibus, & noua denique gi, ita auctior euasit, quum ab excessu Innocentia instaui Pontifici comitia re xisset.Circumductis namque suffragηs, ad Borgiam totum se c0nuertit, en plusque proculdubiis profusissima largitione, ut ille omnium deterrimus pro optimo Pontifex renunciaretur, adhortator 8c author praeclarus α' tit: quum nonnulli eius ordinis candidati, Borgia potiores repullam tulis sent,qui Hispani occullis malignitatis summaeque simulationis hominem exitio cunctis suturum,stultissimὰ Pontificem creatum nequaquam fessi v res denunciabant. Caeteriim Ascanius,qui domum Borgianam peramplaq; munera ex ea sustragatione ruerat consecutus , aliquot Post annos exitialis amentiae
202쪽
amentiae sitae poenas dedit. . Nam Alexander, ut filium Caesarem sorgiam ad silmmas opes proueheret, cum Galliae rege Ludovico in perniciem Ssortianae Sc Aragoniae domus conspirauit, tanta immoderati animi acerbitata te, ut cunctos Italici Gguinis regulos expellendos mitis imperiis, Sc sce Iesta manu pernecandos usciperet. Itaque Ascanius cuni fratre Ludovico Gallicis impar armis eo euentu in Germaniam profugit, ut cum mox fletioetiis sietus armis Mediolanum repetisset, Ludovico seatre ad Nouariam ab hisdem Helvetiis scede prodito, ipse coniectus in fugam prodente eum pari perfidia Conrado Lando Phicentino, ad inpallam Castellum supra Trebiam, Venetis equitibus traderetur. Exinde perducto iam in Calliam fratre, quum aliquandiu Venetivis praealto in carcere custoditus esset, re petente eum Ludovico repe in Galliam pertrahitur: sed triennio p6st,qubdmortuus esset Alexander Pontifex, Romam i Georgio Ambosto Cardin Ie perductus est: quoniam maxime idoneus putaretur in toto comitiorum negotio conciliandis suffragiis.Nam Georgius non obscuro ambitu ad Pontificatum aspii at: sed fata Pici tertio Pontificaretiri detulerunt, simul
203쪽
celeriter eripuerunt: paucissi inis namque diebus excessit ἡ vita, institur . que comiti js Iulius secundus Ponti sex et suffectus est. Hie Asciuitum Ania bono seu stra contendente in Galliam abduci vetuit, quod indignum estet sacerdotem nihil tale meritum, paternique imperii fortuna expoliatum in carcere custodiri. Per hunc modum Iulii beneficio liber saetiis,& primime restitutus dignitati,quum ad repetendum Mediolanense imperium,ingere. ti selertique ingenio consilia contulis let, conmoque Consaluo magno . &Liviano adiutore Gallis bellum moliretur, veneno sublatus triduo interii ced minus inselia, quod diri Pontificis teterrimam necem epoto temere voneno, quod conuiuis erat destinatum, vidissita Eum adueritis tot fortunae contumelias ins iusti m mi laudem meritum, Iulius marmoreo sybulchro honestauit, quod ad Flumentanam portam in templo Dei parete virginis conspicitur. PAvLI AMANII Cremensis. His est piam mira lictam conglicu arte
umia Ascam' e ei, ma illius inquam
Sseri titi, cui non vultu fortuna minaci quam animi inregit vires: in Gallia resis, Hadriac que maris rimiia, qua ment verbum it quam forti tubi imperium, captiuus hostem is uuam se prudenti saeua a disione redemit. Consilio, ac tandem Italam vacuasque revisit Summi ponti issetis, Thridis oram se ubi erutfacri decus pars magnas itus. uuod si non atri peperassent motu succis, Dirum illi exitium extremos tetigis et honores: O illum buc rurius, i Eucha fata trahebant
PVDo v I cvΜ Ssortiam Mediolanensum principem, Moro cognomen sitit, nequaquam i suscedine oris, quod esset aequo pallidior ita vocatum serunt, veri ab argu . mento,quod pro insigni gestabat M i arboris: quae idcirco sapientissima arborum censeatur, quom am tarde & non prius germinet & florescat, quam hyemis iniuriam effige mi, statimque tuto partu Mysiime Dulicet, quasi hoc ingenio suo esse sim tum indicare vellet, in omni aetione nunquam proper sed graviter consilia inire,atque ea sicuti oporteret, mature & celeriter explicare. Verii upostea gestamen comprobante 'ruentu Ionge vanissimum extitis te videonius quandoquidem ab tanta opinione prudentiae,nihil demum sibi sapore sit visus, quum exutus principatu, nuserrimus omnium mortalium es .
204쪽
Wato in carcere perierit. Erat eo ingenii instinctu Ludovicus, ut omnem ingenitae prudentiae vim, subtili astu, dc multo simulationis artificio mu
niendam arbitraretur: propriaque item vota contegere, dissimulanter meti
tiri,fillere ex commodo, atque traducere simpliciores homines. Vitapli na officioque non insulsi principis es Ie putaret: quoniam adaperti & Iibe re sentientis persena , inexpediatis tape iniuriis nimis exposita crederetur.' Caeteriam in eo vigebat facundia illustris,nonnullis liberalis dodrinae prie ceptis temperata, S gratus, quam oris SI corporis habitus apprime pen rosus & excellens magnopere commendarent: quibus dotibus eoni lineia e rat congressus & alloquii nunquam secata sicilitas, Ut perhumaniter re sponsa daret plena grauitatis aequitatis: in neminem iratus aut asper: ut pote qui sebamara 5 ingrata his qui peterent quodam sobriae iocunditatis IcPore mitigare consiles let. His moribus per multos annos aut fratris filii tutor, aut eo demum sublato princeps appellatus , imperium cum insigni utoria dignitateque Ssortiani nominis rexit, consilio potius seni per usus, quam expeditis armis,qu6d ex incommoda valetudine vir natura nec belli
205쪽
cosus, nec acer, ab armorum exercitatione midioque facile discessisset, dire reque seleret scriptor a calami, quam serri aciem plerunque efficaciorem limbere vim ingerendis administrandis que bellis, quae ad proeliorum aleam vel multa cum ratione deducta, inopinatas tape calamitates dimicantibus importarent. Quibus institutis atque consiliis, quum arridente fortuna sin gularem non inanis gloriae sitae fructum perciperet, & soris prudentiae ii mine magnus & clarus haberetur, mire sibi placere poterat, quod ab initio tutela fratris filii depulsus,& Pisas relegatus; ea authoritate rediisset, ut iiii micos Ct utrique praesertini Simonetam authorem exilii capite damnaret. ei edioque dolis Eustachio vetere fidelique custode, Mediolani arce potire tuti ae Helvetios 5c Sedunos arroganter adDomos suu irrumpentes, cruenta illata clade reprimeret, Sc egregia demum cum laude ex G ilico bello
post taua pericula honestissimam pacem sibi atque Italiae peperisset: si praid quod maxime decorum videbatur, principatus ornamenta & titulos i Maximiliano Caesare fuisset consecutus. Venim ubi Carolum regem in matura repentina morte surreptum, quo cum tuta pax Vigebat, illi in tem Ludovicum Aurelianum Veterem hostem suum successiste didicit, ingenti metu praesagientis animi ira correptus est, ut pauor qui ei satalis erat,ae pre dissimularetur,sed nihil tamen in eo mentis rationem esideret. Omni siquidem ingenio atque ope ceseriter contendit, ut ea inuriinens ab Alpibus clades auerteretur. Uerum Dias inuitis praesidia paranti omnia si ustra see runt. Nam Gallus desumptis statim re js insignibus, auido atque anteporato animo ad Italiae totius imperium aspirans, cum Alexandro Pontium Vanetoque Senatu exitiale toti Italiae & Galliae maxime sunestum foedus percussit. Nec Veneti caeca proserendi imperia libidine induim, a sit lice exorari potuerunt, quin accerserent ab Alpibus Gallos, ipsis demum ce tam perniciem allaturos, quod apud Senatum recentis ostensionis dolor, qua ereptum sibi Pisanum imperium qucrebantur,plus valuis let,quamBal neolanae pacis memoria, qua Ssortiae industria, grauissimi belli metu atque periculo liberati suissent. Quamobrem Ludovicus impio certe, sed neusario consilio Baiazetem Turcarum imperatorem contra Venetos concit
re coactius est, quum a Maximiliano Caes, e auxilia desperaret,qui tum Gallorum opera Helvetio bello premebatur , & Federici Aragonii auxilia ae quo remotiora,& languidiora fore perspiceret. Conatus demum est cum rege hoste gratiis tributi pactione pacem redimere, ut sibi tantum liberisci; suis paterni dominatus postessio, iuraque relinquerentur. Sed has conditio nes, quae dubii belli pericula tollerent, & antiqua Aurelianae domus iura confirmarent,ab initio auribus libenter admissas, rex postea in lenter rei cit, quod undique vim ac insidiatores in Ssortiam comparas let, quos ille procul dubio non diu siesinere possie iudicaret: in eius rei negocium enixἐiatagente Triuultio qui peculiari incensus odio, Ssortiani nominis capitalis erat hostis. Is manebat in praesecitura apud Astam Aureliani ribem,& cuncta quae opus erant ad bellum impigre callideque parabat. Nec multo post ob ninus atque Ligninius clarissimi duces cum iusto exercitii ni gnoque tormentorum apparatu in Italiam missi, Ssortianos urbe Alexandria depulerunt, scaede profugiente Galeacio Saliscumno, qui adulterinis Calatini
206쪽
Calatini seatris literis, Mediolanum in medio ardore belli perfidiose sue
rat reuocatus : sic vi inopinata prose stione omnes fere copias desereret,
Gallisque foede relinciueret,& ser6 de seatris perfidia conquereretur. Eo nuncio dc desellione Calatini ad Gallos, importune terrefactus S rtia, ideoque consilii iactus inops, properὸ in sugam se coniecit, quod undique perfidiam timeret: 8c tum sorte Simon Horrigonus Insuber aequὰ perfidiosus 8c scelestus ad interficiendum principem seustra summissus, Lan
drianum aerarii praefectum trucidasset, in quo expediendae pecuniae ratio omnis sita erat. Fugientem cum liberis Ascanioque seatre Comenses re ceperunt, apud quos concionantem admirabili constantia , & de consi
liis sitis multorumque perfidia disserentem , ego tum puer maximὰ sem. admiratus. Atque inde miser, & a multis desertus Lario emense,& Ω- Perato Abdua monte, quem montem Graium hodie vocant, unde Abdua Profluit, in Germaniam est proseritus, paucisque inde diebus quum esset ad Boletanum in Rhetia, Mediolanensem arcem nefaria proditionc Ber nardini Curti j clientis sei Gallo traditam cognouit, simulque occupatam
a Venetis Cremonam, pari perfidia tradente arcem auaristiano custode, cui Bataleoni nomen fuit. Dum in Rhetia Corsu em conuenisset,& de re ditu consilitaret,inter multas belli deliberationes, grauem sibi pecuniae ix Hiram imminere prospexit, quod ea a Caesare auidius expeti, neque auxi lia mature expediri viderentur. Itaque comprobante Ascanio,priusquam
auri inopiam sentiret,conandum sibi aliquid existimans, Helvetiis & Gri . sonibus inter se foederatis, & mercenarijs gentibus se commisit. Hi nam
que expeditas legiones, quibus eum reducerent, pollicebantur, quod iam inuissim Insebribus Gallicum nomen esse coepisset. Nec mor adiune O e
etiam sibi Sequanico equitatu, ab Alpibus Rheticis destendens, a Comen sibus,Mediolanensibusque laetissime receptus est, Ligninio nihil obsisten te,& cum Gallicis praesid is vltra Ticinum profecto. Sed quum Ludovi cus in expugnanda Nouaria aliquot dies absumpsisset, noua Gallorum in Nilia Tramulio duce superuenerunt, & cum his multor plures Sc fideliores teluetiorum cohortes, quam essent apud Ssortiam . Ab his usque adeo prandi Gallica largitione deprauati sunt cuncti sere duces, qui S sortis mi
Iitabant, ut nullo pudore contra sacramenti militaris fidem eum ante re ceptae Nouaris moenia Tramulio traderent.Commonstrarunt eum Helue
tio habitu inter phalangis ordines gregarii militis specie traductum, Ro-dulphus Longus Gri ,S Gaspar Silenus Helvetius.Pari quoque perfidia Ssortiam deseruere Sequani Sc Bur undi equites , quos mercede coniunctos adduxerat, Aloisio scilicet Val eio Binardoque Rossio ducibus, Ita Eni nil opera atque pecunia corruptis. Perductum in Galliam rex Gallus
Rccurgiis Precibus expetentem, ut victorem regem venerari sibi liceret, ad se perduci vetuit, quanquam eum postea ex itinere praetoriani equitis inosignia, atque arma mentitus intentis oculis spectarit extra clementiae Pu dorem,quum regiae humanitatis in captiuum penitus obliuisbendum Pu taret. Natura enim praedurus, & recenti sito ineratus carcere in Lo censem turrem, erepto scribendi solatio miserum inexorabili tauitia con iecit, ita quinto tandem anno vexatus, ictericiae morbo diuturnam mise
207쪽
riam morte effuderit. Audiui ego postea a Petroseancisco Pontremilo, qui in eadem custodia fidus comes, perpetuo seruitio Ssortiae fuerat conacessu cum totius infortuitii sui miserias virili pioque animo pertulisse. seque dixiste ranc sibi pro veteribus desidiis extrediar calamitatis pinum a magno Deo suilla impositam; postquam consilia sua humanae plena isti dentiae, nihil aliud quam occulta Vis fati praevertisset: ita ut in ea unam dirae neces tatis caucam reserret, qu6d amici 5c socii pene omnes vel sum nti; obstricti beneficiis, fidem impud tissime sesellis lent, praeter unum mmmno barbarum I aiazetem, qui ex condicito Venetis terra mari sue a ma inserens, tibi promissa, quanquam sera auxilia, in ipsun indue Venta
PAVLI Io v II Iunioris. quantam ruinam praecipiti dubiis Lapsu, tonantis tasta Asus nura Turris,quae ab excelsa minetura Ale,Deis,me itaque coelo, Sic concitatus, p. os rapuit f/rar Rexit paraussi atque ambitio mati
Euexit adsummum cacumen, Saepe munia auiore casu.
te quid olim consilium iuuit' uuid cum des pei loris artibus
Alus iuvere,atque in periclis fugeny experientis 'sus' Felix cruento S F O R T IA praeli. Si concidisses,nec miserabilis Foedum exitum v idisses; sivum patris obbque auito Expulsius,alte in carcere Galgico Foenas id Ili,quod nimis improbus Non tutor,at crudelis holas Praeripis imperium nepoti.
Ergo insolentem pone superbiam, Si sita alti viribus ingeni, Fortuna sic gaudis iocari
Vertere quum cupit ima summis.
208쪽
e S A R E M BOrgiam,qui rangurnario ingeruo, immaniaque fouitia veteres tyrannos aequasse censeri potest,uiroδε sanguine, execrabilique semine progenitum ferunt; quordiaciem atro rubore stimusam tuboculis, qui satalem leuiter expuerent redundantem, oculosque introrsus recedentes,& atroci vipereoque obtutu scintillantes ac igneos osten dereliquos nee amici quidem S familiares contuendo serre post ensiquanta quam eos inter Mminas iocabundus, mira commutatione ad lenitatemtariuertere consuesset. Caeterum artus reliqui ad decorem egregic resipon debant, quum ei esset habile corpus, valida nemorum compage Minissi naum, quod tam apte quam impotenter ad cunctas pedestris δc equeitris armaturae , ludorumque omnium exercitationes afferebat; utpote qui
longissime & peritissime iaculari, in palaestra vel robustissimum queno
209쪽
que prosternere, correntem in arena taurum uno macherae ictu de illare didicisset. Susceperat eum in minori fortuna 'odericus pater,ex Vanno ria Romana, quam a formae venustate, 6c morum illecebris, miraque de muni foecunditate legitimor prope uxoris loco habuistia constat. Vigebat adolescente in Coare peracutum 5c erectum ingenium, propterea sue nucsius fuerat Pisas, ut in Gymnasio iuri est illi operam daret. Sed ubi pater Pontifex est renunciatus in Urbem propere rediit, galerii epurpurei di gnitate collata in Senarum cooptatus est: quem honorem postea fastidiuit atque reiecit, quum ad firmiores opes magnaque imperia eis eni libidine raperetur. Primum omnium permutati ingenii 5c fluxae fidei documen ium praebuit, quum a Carolo Gallorum reae Neapolim contendente, cui a patre Pqntifice legati Oecie, comes 8c o es datus fuerat, ἡ Velitris Rimam profugisset.Exinde armorum studio teneri,contemnere galeri& Candiano fratri, qui ductarit exercitum, inuidere coepit,eo quidem ii sanae aemulationis exitu, ut ipso Datre Candiano , quo cum hilariter apud matrem coenarat, iugulato, proiectoque in Tyberim, se totum i senatorio ordine abdicata purpura,& desumpto militari sar ad arma transferret,&Pontificiis copiis praeficeretur; connivente prorsus ad immane parricidiiseelus patre Pontifice; qui & ipse vim sibi afferri ab esserato filio proculdi
bid metulat. Itaque sublato principatus aemulo, quod ita ad explandas cupiditates expediret, Gallis se coniunxit, secitque sponsalia cum Cariora Alibretae familiae r sanguinis puella,apud Aquitanos pernobili. Tum enim Pontifex totus in eam incu erat curam, ut ingentes filio opes, amplique imperii facultates, vel summa cum iniuria pararetieiectis primVrbe Latioque Columniae similiae proceribus,Vrsinisque demum infinidolo pernecatis,& excisa prope Gaietanorum cunilia,quum eius procer occupato eorum dominatu,Veneno aut serro sestulisset. Verterat quoque eandem saeuitiae atque perfidiae rabiem in reliquos Pontificiae dicionis re
gulos,quatuorque mul Camertium proceres varaniae antiquisiimae stir ii, stringularat: Guidonem Festrium Vrbino pepulerat: Ioannem Ssor
tiam Pisauro adempto, paratam caedem Mugere coegerat; expulsis etiam
Arimino Malalesti L Et quum Galliae topatae imperium affectaret, Cain rinam Ssertiam Hieronymi Riam quoniam uxorem, Gallicis Detus auxia Ius, Foroliuio 8c Forocornelio deiecerat, captamque constantissimi animisceminam, magno probro, & parum virili superhia in triumphum R., mam perdimit. His tantis belli sumptibus, quum sacrosaneti auarii pectionia minime sussiceret, opulentissimum quenque ex aula sacerdotem, & in his aliquot Cardinales veneno tollendos curabat, ut eorum diuitiis in Ficcum redactiis potitus, profusissime largiretur. Vna enim liberalitate qua milites sibi obnoxios & fidos redderet, famam quaerebat, ita ut quum asciuisset sibi in stipendium multos undique manu promptos,& ex λcunda classe Romanorum ciuium, censu atque audacia praepotentes, Octare Romanae ciuitatis imperium, Vinem Hispanis inquilinis replem&per eos nobilissimi sanguinis proceres, quos eiecisset, diu arcere a patrii
speraret. ΗΠ cum impio patre cogitans,attonita in Urbe noetia vagabatur, quum nusquam interdiu viseretur, quoniam lucem libenter emugeret, ne iactormis
210쪽
deformis 8c truculinii facies spectaretiir. Nouisi me tot caedium cruo re. nolidum satiatus , Amrcm NIanseedum , qucm Fauentia expulerat. 6d esset decorus adolestem, sceleste & immaniter prius constupratum, 5c mox stadia ceruice necatui Tyberi mersit. Hanc infamis eculi pestent quum neque Dii, neque homines ferre possent, fatalis Pincernae error in praeclaram magni numinis prouidentiam utrunque sustulte, quum in V ticana villa coenantes, ex medicata Falerni vini lagama parataque ad exitium nonnullis Cardinalibus conuiuis,venenum bibillent. Pater senex non diu veneni vim ferre potuit; at ipse qui dilutius bibistet, atrocissimo, sed non lethali morbo correptus est ; sic ut magnis conseptus copiis acer, sibi usui esse nequiverit, dilabentesque copias ,& duos veteres holles pau cisiimis diebus pontifices oeatos viderit. Sed Iulius hominem vel mille neces meritum, quem in mole Hadriani custodiri iusterat, ea pactione misit, ut togatae Galliae arces reciperet. Elapsus itaque Caesar ab Ostia nauigio Neapolim peruenisi i a Magno Consaluo iussu regis comprehensus eis , a tque in Hispaniam deuecitus; ne vir bellicosas, quum ad eum maonus militum concursiis fieret, recentis in Italia partae pacis tranqiulitatem turbaret. Ad extremuia Caeser post tertium annum deceptis custodibus e Medinae arce funibus se deiecit, beneficioque Beneuentani reguli naehus
equum,ad Ioann Cantabriae regem coniugi LApud hunc,mnis cum Alarino regulo contendentem,militans, quodam tumultuario prictio ad Mendauiam victor, glande traiectiis concidit;sic ut non agnitus,& exutus armis
qui triumphum meruerat : ad regem nudus sarcinae modo vili iumento positus, pendentibus brachiis & Guribus reseri eruri tuo exitu strox animus corpore excedens laetari potuit, quum ea vicitima non hosti ignoto, sed manibus tot insi*nium procerum, quos crudelissime pernecasset, acerbissimis tormentis dilaniata omnino mactari debuerit. Sepultus ' Pompelonae, arguto Hispani poetae carmine honestatus, quod Latine postea Antonius Vacca ad eandem sententiam sic vertit: ANTON ii VA G C E. Taut illo hoc ibatio ariescit, orbem
Curris, res auiaus notare A ias,
Sisis hic aduehuenspadum, neque *kr
Iam quoquam properes; mere maius fore nil potes orbe, detiis que , quam quo tantus semo iacet sipuli brum.