Vita, et antiqua monimenta Sancti Pardi episcopi, et confessoris in cathedrali templo Larinensi quiescentis, commentario et animadversionibus criticis illustrata a' Ioanne Baptista Pollidoro in iis agitur etiam de SS. Primiano, Firmiano, et Casto ...

31쪽

mur habere protectorem , defensorem, non solum Corporum , sed etiam animarum , ut sicut reliquae G Ditates tripudiant, ta extolluntur in suis Sanctis Protectorisus ,siis, ta nos gaudeamus Te habentes ginfernatorem: Ad has preces, & lacrymas B. PARDUς Consetar, dc Pontifex divino munere motus :& gressus redidit hominum , ct prosperum itereundi ad Civitatem, ut, ct ipsi gauderent se exauditos, ct ipse ibi quiescere in loco sibi a Domino praeparato. Τunc omnes Vediores , & obsecutores ipsius sancti Pignoris elevantes illud cum hymnis, S canticis , dc Omni honore , introduxerunt in Larisensem Civitatem Corpus B. PARDI

Episcopi, & Confestaris, S posuerunt eum in Ecclesiam S. Dei Genetricis, ct Virginis Mariae, usquequo sibi dignam fabricarent Ecclesiam , in

qua poneretur. In qua non post multos dies positus est , & Omnipotens Dominus suis Fidelibus multa beneficia praestat per eum usque in hodiernum diem. XI. Τempore autem quodam , quo Dominus permisit flagellari Italos pro suis iniquitat,bus flagellis Paganorum , ingressi Ungari Esperiani, omnes Christicolas quotquot obvios habuerunt , ut hostes, secundum suum posse necaverunt , ct maenia subvertentes urbium munitissimarum, ac depopulanteε Provincias pervenerunt Lar,

32쪽

DE S. PARDO EPIsC. , ET COMES. I ZLarisum . Quam graviter oppugnantes depraedati sunt usque ad internicionem . Sed quum vellent reverti cum spoliis, ct captivis in sua castra , orantibus civibus ad tumulum Beatissimi riant Episcopi, ut & eos liberaret, & captivos QIve- .ret: tantam confusionem contulit eis , ut tremebundi fugerint in suis tentoriis, de homines, ac bestias , S universa spolia relinquentes , quasi magna militum manu cogerentur, sic oeius fugi bant . Captivi vero ad civitatem reversi jam so- Iuti, glorificabant Dominum , ct S. PARDUM Consessorem, S Episcopum, cujus precibus ab hostium manibus liberari merebantur is XII. Alio autem tempore impetum facientes Ungari, caeperunt ipsam civitatem, S exspoliantes eam venerunt ad Ecclesiam, ubi tumulatus erat B. PARDus Episcopus, erga cujus tumulum Iatebat quidam Guido Presbyeter cum quadam Vetu Ia, ac parvo puerulo, & ex liantes dictam EccIesiam omnibus bonis , sic caecati sunt meritis

B. PARDI Episcopi, ut nec videtrent, nec conti gerent latitantes . Post non muItos annos quindam caeca venit ad sepulchrum ejus, miserico diam petens, ut lumen reciperet, ct statim eo operante consecuta est ilIuminationem . o quanti caeci, quanti daemoniaci, quanti paralitici sese perunt sanitatem ad sepulchrum ejus, ct usque

C hodie

33쪽

hodie suscipiunt humiliter. S devotὸ petentes s Fuit enim hic Pastor pius, ct misericors, humilis S benignus; nullum spernens , nullum despiciens , omnibus tribuebat, ct omnibus indulgebat, animabat trepidos, mitigabat violentos. Coin

34쪽

A D VI TA ET ACTA

LARINATUM PATRONI PRINCIPALIS : IN RUITUS AGITUR ETIAM

FRATRIBUS, LARINI MART TR IO FUNCTIS.

Duplex VIIa S. P A R D r. brevior, se sne Prologo antiquior es, ac prim genia , scripta decimo exeunte

Iesu Christi Meulo. Radonus paulu pos suam ipsam

fusiori calamo enarravit; nonnullis additis. Utri gur

ellae disertinen aperitur, di judicium

Uplex antiquis excepta Cinibus m ss. circumfertur Uita S. Pardi: alia brevior sine prologo, Auctore Anonymo, cujus inAlium : Beatus Pardus Episcopus merito viris tutam Deo aceeptus; desinit autem: Ce- ei etiam, Daemoniaci, Paralitici sirime S. Episcopi,

pretibus urique hodie sanitatem fuscipiunt humiliter, es devotὸ petentes, ad laudem , ἐπ gloriam ciri , qui eum Patre, ct Spiritu Sancto visit , ct regnat in se is fine

Iorum. Amen. Hujus vitae exemplaria exarata decimo C a exemtes

35쪽

ab DE S. PARDO Epis C. , ET CONFES. exeunte , atque undecimo Christianae salutis serulo , quum variis in locis, praesertim vero in nostratum, acnnitimis regionibus occurrant, Auctor decimo Christi seculo vixiise videtur . Neque stylus, ct res narratae quidquam obiiciunt, quod aliter viros criticos sentire

cogat.

II. Haec unice vita est , quae utpote antiquior, &graviorem Scriptorem nacta, licet Anonymum, communi usui comprobata, inter divina quoque officia ab Larinate, aliisque Ecclesiis, olim e ritu sacro lecta est , recurrente festo die S. Pardi, ut veteres Libri Sanctorales, ct lectionarii de ritis Sanctorum ostendunt. III. Quae heic exhibuur, sumta est ex antiquo Libro Larinatis Ecclesiae, unde sub annum reparatae salutis ΜCDxC. descriptum fuit in optimae notae codice Bibliothecae Marchionum Histoniensium. Eadem omnino Iegitur in Lectionario niarum Sanctorum quod xi. Ieis Christi seculo inter divina officia usui erat Monachis ordinis S. Benedicti in celeberrimo Monasterio S. Ioannis in Venere in Frentanis. Ipsam item habet Vaticanae Bibliothecae codex M S. signatus numero 383 q. deest tamen in eo principium, usque ad verba: relicta Ecclesia sua Disponnesii, quod sorte temporum , Vel hominum injuriis desiderabatur in veteri Codice Canusinae Ecclesiae, unde Vaticanum exemplum sumtum est . In hoc Codice nonnulla, & alicubi verba desunt, alibi perperam

exprimuntur. Ita tamen, ut nullo sere negotio prudens Lector desectum, vel errorem agnoscat.

IV. Vita proxilior cum Prologo, petente Mirata Matrona , paullo post a Radono, si ve Rodonio , ut in Bovini Codice legitur, Larinensi Ecclesiae Levita scripta est: nonnullis additis, quae ex majorum traditione μcceperata quum alia pene quaecumque in breviori Vita tradita

36쪽

DE S. PARDO Epi se . , EI CONPES. II tradita invenerat, in suum Commentarium sere ad verbum transtulerit, longe alio usiis, ipse, loquendi genere . Non ita tamen se liciter opus absolvit, quin aliquando curae minus exactae, vel ineptae amplificationis, & interpolationis notam sugiat. Primae labis exempla in designando S. Pardi Episcopatu, & distessu Constantis Imperatoris ex Italia suo loco indicabimus. Aliud vitium facile quisque deprehendet, si alteram cum altera nar

ratione eonserat. U. De utraque Vita S. Pardi loquens Hensi henius in Commentario praevio num. a. alteram ex altera con tractam censuit: non animadvertens, duas longe diversas opellas esse, & illam primigeniam, & antiquiorem , quam ex Radono sumiam credidit , ejus haec verba sunt: Eadem acta s descripta ex codice M S. Bovinensi JSed obrigue Prologo, es nonnidit contram describi nobis euravimus ex ML codice Bibliotheca raticanae , quod ad primi M S. eorrectio uem aliquando necessariam profuit. Sunt autem illa non sal antiqua , sed seruis primum decimo, aut etiam ferius , ex traditione forstanPopulari composita . Prologus Iusto perbosior es. Auctor in eo se Radonum Levi iam appellat, scilicet Ecclesae Larinensis; Prose sto se prolixiori calamo, & ornatiori sermone S. Paria Vitam scribere susicepisse , suis, ipse, verbis Radoynus significat in Prologo num. a. Mius Samctissimi Patris Pardi Confessorii, atque Ant eis Vitam ,

meritum enuclegrius exarare aggrediar: ut haurientes

corporalibus auribus, ejus Sanctissima facta internorum sisera referia duuedine , mellito gutture indesinenter erumni: Quasi quae antea extabat vita , ceu rudi scriptastylo fui Radonui quidem sentiebat plus aequo sibi blandiens, & tribuens J eloquentiae, qua ipse praestabat , lepore, lectores suos movere, ac delectare non posset. - Hinc

37쪽

Hinc in fine sequentis numeri s. citati Prologi , non qualitercumque mandare literis: sed S. Paria Vitam

mere profitetur.

VI. At quamvis ipse pro rudis seculi more eleganter , sciteque opus suum consecisse putaverit, suorum

labes temporum non exuit. Enim vero capita , secundum , di tertium Prologi , descripta videntur ex aliquo sermone ab Episcopo Larinatum ad Populum ha bito die se sto S. Pardi . Styli diversitas, argumentum morale sacris concionibus aptum, & aliena ab Historico proposito audientibus fratribus adhortatio, id evincunt . Proinde s duo illa Capita longius arcessita , usque ad Verba : Sed nune qua occasioue , vel qu, bus precibus oee. Prologo auferantur , aptius capiti membra cohaerebunt ; nec adeo importuna operi, & lectori evadet praefatio . Hominis ingenium ad consarcinandum , & Verbositatem , ut Firmici utar verbo , pronum , alibi quoque se prodit. Capite X. Vitae quum narrasset , portitores Sacri Corporis, antequam Larinum pervenirent, repente destitutos viribus , incedere ut tra nequisse : addit, attonuos miraculo , quotquot praefenter aderant, flere caepisse, o soleienus conquiniscentes, es ubertim genas madefacientes, prostraios ante Corpus, voces cum prece ,inmuniis mi nibus emisi ae .Ejusdem autem precis loco. integram orationem promiscue multitudinis ori tribuit, quae per illa tempora ,& sequentibus etiam seculis , die festo Translationis S. Pardi inter divina ossicia in Larinati Ecclesia recitari quotannis consuevit , recurrenti memoriae, atque exoptato apud Deum S. Episcopi patrocinio ; cujus gratia sacrum ipsius Corpus e Luceriensi Suburbano in Urbem suam Larinates transtulerant, sapienter jam pridem accomodata, & unice congruens. Hoc in loco il

38쪽

DE S. PARDo Epis C. , ET CONFES. 23lud etiam animavertimus: ipsius orationis sendo alias item Ecclesias usas esse in pari festo , ac celebritate Translationum Corporum Sanctorum hominum , qui illorum Patroni apud Deum suerunt adsciti. VII. opusculum Radoni sunt qui censeant, non esse absolutum, vel si ab lutum , non apud multos vulgatum antiquitus. Conjectura suo pondere nititur. Nam vix unum, quantum hactenus noscere licuit, ) in Archivo Capituli , de Canonicorum Bovinensium invenitur exemplum , quod Radoni opus posteritati serviet. Ab illo praeterito seculo accepit Ughellus, tum ipse eum Bollandianis mciis communicavit , teste Hen schenio citato loco numero a. Quod autem nunc prodit , cum Bovianensi diligenter collatum Codice , plenius Ughelliano exemplo est , & emendatus . Caeterum utrumque Scriptorum Vitae s. Pardi veritatis studiosum fuisse, ex praecipuis historiarum capitibus in hoc Commentario expendendis exploratum fiet.

De aetate S. PARDI variae referantur Scriptorum Sente tia . Concidantur graviores Critiei, ἐπ probatuν Conjectura , qua asseritin , eam vixi . sexto Christi δε-

euis exeunte , se sequenti. Diuturnuas ejusdem aetatis ex Rus arguitis. Radoni narra/ioni additum esse nomen CORNELIr Papa miatis ofenditur . I. E aetate, qua floruit S. Pardus multae , ac variae circumseruntur Scriptorum sententiae , quae illam satis dubiam, & obscuram reddunt: Radoynus Levi ta Ecclesiae Larinensis, in Vita S. Pardi, quam X. vel xl.

Iesu Christi seculo scripui si nonnullis ipsius exemplaria

39쪽

s . DE S. PARDO EPISc. , ET CONFES bus fidem habemus) S. Cornelio Romano Pontifice illum Romam accessime prodit: qui unicus ejus nominis, serie Summorum Pontificum , secundum recentium Criticorum stipputationem anno Domini CCLita Christianae praesidebat Ecclesiae. Pompeius Sarnelius, Vbgiliensis Episcopus in Chronologia Episcoporum, &Archiepiscoporum Siponti in S. Leone , quem quartum Sipontinorum Episcopum appellate traditque mortem obiisse Septimo, ac vigesimo Episcopatus anno, Chrissi vero ccinui. Cajo Romano Pontifice , pag. 27. iis temporibus S. Pardum floruisse memorat. Godefridus Hen schenius Tom. 6. Sanctorum Maii in notis ad citatum Radom. pag. 37I. liti. F. Infertum inquit) bis erat nomen Cornetb , qui unicus Juit Pontifex Max.

anno CCLii. sed multo ferius videtur Pardus fixisse ocula v. aut vi. Philippus Ferrarius in Motis ad suum MartTrologium die xxvi Maii . Sancti Barbati Episcopi Beneventani tempestate S. Pardum , pixisse scribit . Eum autem anno Domini DCLxau. electum Antistitem, anno demum ejusdem seculi Lxxxii. vivere desiisse, undecimo Kal. Martii d nativitat ua Octogesimo: Antiquus vitae Scriptor Cap. Iri. num. I . apud Bollandum, & Beneventanae Ecclesiae antiqua monimenta commemorant . II. Ferrarii sententiam veram arbitror. Enim vero , si S. Pardus exeunte seculo vi. Natus dicatur ,

Romamque Episcopus accessisIe , Honorio I. Romano Pontifice, qui ab anno Christi fia 6. ad 64o. Ecclesiam rexit, in primam partem aetatis S. Barbati revera in-eidet . Non enim tunc florenti S. Episcopus erat aetate , sed Senio, & valetudine fatigatus, ut prodit in ejus vita Radoynus num. 6. Quum autem postea in Ecclesiisu se Luceriae construetis Deo servisse tempora plura , &in cellula inibi constructa per plures annos degisse: offlictum

40쪽

Fictam denique multis pigiliis, ct inediis, smulque ora.

tionibus animam Deo reddidisse, in eadem vita degamus, narratis probe respondebit assertum, sit Rurdum in extrema senectute constitutum , sub annum Domini 63o. ad Christum migrasse asseratur . Haec illius aetaseaepta ab sexto exeunte seculo , cohaeret etiam conje-eturae Hen schenii. Neque luna memorata in Vita S. Parridi ante mortem aeta, verum etiam, quae post felicem ejus obitum accidisse narrantur, exactae historiae, aedesignatis temporibus recte congruunt . Quod tamen minime accidet, si Pardum medio exeunte tertio Ec eleliae seculo floruisse prodatur . Quando saeviens in Chri- .stianos Romanorum Imperatorum insectatio, nec passa effet, duas in Luceriae Suburbano aedificari mirae magnituinis Ecclesias haerentes muro Cisuatur nec tam

diu S. Episcopum cum sociis tuto, pacateque Religiosam, ac solitariam vitam agere. Res enim sunt hujus: modi, quae gaudentem publica pace Christianum Populum aperte indicant et nec florentem modb in Apulia Christianam Religionem , sed, & externum, publicumque Christianarum Urbium splendorem in dies auinctum pateae iunt. Anno autem Christi 66I. Quo omsans Im 'erator, multiplici, malorum genere , Apuliam, & Luceriam amixit, S. Pardum jam pridem viata cessisse, ipsius vitae narratio perspicue ostendit. Quam paulo post , ut res ipsa sat clarior, potissime expendemus , aliisque veterum Scriptorum testimoniis confirmabimus.

III. Assertam a nobis Conjecturam de S. Parvi aetate magis , magisque comprobat testimonium Petri Raetani Episcopi Luceriensis, a Sixto iv. Pontifice Maximo ad eam dignitatem everit, pietate, doctrina, de eruditione clarissimi. Is enim in sermone de S. Par.