장음표시 사용
71쪽
uersa dicunt. Quidam enim affirmant, quiunt S. Boaauentura m q. Libro sententia iundist 1 F. q. a. art. q. Paludanu, in eodem libro Diit I s. q. 3. art.T.ad secundum. Beatus Antoninum p. 2. tit. I. cap. 23. S. 3. Nicolaus Abbas Panorm Guido Archidiac. Bononie sis; Raynerius in Summa Theologiae tΟ. I .c. a. de eleemosyna ; Henricus Cardinalis Ostiensis iii Summa, lo.de Salas in Tractatu de Legibus, quast. 96.dist. i 3. sect. 8. & Clossa in libro s. Decretalium tit. I. c. 13. Clerici de Vita , honestate Clericorum ; S alij Scriptores aioanne Ahorio in medium allato in tertia
parte Institutionum Moralium lib. I. cap. 26 Ioannes Maria Verratus Carmelita, Theologus clarissimus, qui Catonis Carmina illustrauit Commentarvis, dum illud Catonis di.ctum lue praeceptum, Aleasser, declarat, A learum , ac Taxillorum ludum diabolicum a Diabolo inuentum fuisse ostendit, ac tandi mait: Merato igitur iniuersa lis Ecessia bancte, ex iuste decreuit, P moluit huiusmodi ludum ess -
nino prohibitum ratione multorum malorum , quae
ex eo struuntur, infamia scilicet, omissionis rimporis furti auiritia .uxuriae,seuperbiae, bla 4rmiae, saliorum id genus malorum 4 Doinde lucram in huius generis ludo, quatenus presbibito, factum, re ii
s. Bonau.lib. δ. senti institutionu Μ -ralium. Antoninus. Panormit. Gui l .
72쪽
6o Commentarius tuendum esse concludit. De nonnullis autem abys
personis ita loquitur : Fily Familias, Serui, Ancilia, Uxores, Religiosi, Beneficiati, etiam ludentes ludo non prohibito sine fraude, dolo acquisita per
ludum tenentur restituere, quia nullum ius habent stuper his bonis . Haec ad verbum Verratus . Ricardus vero in . .lib. Sent. Dist. I 3. Art. 3.q. 8. ait de ludo Alearum communiorem, Ssecuriorem esse hanc opinionem de lucro restituendo assirmativam : alia enim Popinio asserit restitui non debere ante condemnationem Iudicis, neque Pauperibus,neque ei, qui perdidit in ipso ludo. Alexander autem de Ales ut Ioannes Agorius ait sibi constare' non videtur, dum primum ait, acquisita per ludum non esse restitueda ex obligatione ; deinde acquisita per ludum , in quo est turpitudo contra ius naturale, & contra iura humana , restituenda esse assirmat. Hanc de lucro facto in Alearum ludo quaestionem satis diffuse scribit Didacus Couar-ua . pM Iuuias, & praesertim Ioannes Azorius, qui
Vtruisque opinionis Auciores recitat, & ad p 3 'Opinionem utramque declarandam, Notani ζ' da quaedam, atque octo Quaesita ad hanc remi pertinentia in medium affert, multaque alia
73쪽
scitu digna de vetito Alearum ludo quattuor capitibus chmprehensa erudit E declarat ii quarto Quaesito hisce verbis et Restitutionis obligatio ex iure naturali non est quia quisque luntate sua potes rerum dominium in alium transferre. Nee ilaean ex iure bulli , quia ius Ciuiles tum concedit, Ut postis repeti docto ludicii, quod est
per ludum lege prohibitum, aequisitum , non autem Ius Ciuile constituit, ut acquisita per ludum Alea in conscientia restituantur. Haec ibi Aetorius, cuius sententia inter Theologos communior
Ecclesiae autem Ministri perpendant illud , quod Sanctus Bernardus in Sermone super Cantica de Clericis, & Ministris Ecclesiae, ita inquit r Timeant Cleric timeane Ministri μευ-jsiae, qui in terris Sandiorum, quaspossident , iam iniqua gerunt, mi stipendys, quas risere debeant, minime eontenti,seuperflua, quibus egeni Uentandi frent, pie acrilegeques ibi retineant, in etyi superbiae,atque taxur a et ictum paue erum con-lsemere non mereantur I duplici profectὸ iniquitate precantes, quod-aliena diripiunt, suris , iniseis et nitatibus,,Iurpitudinibus,aiat ntur . Sanctus deniq; Bernardus in Epistola ad Fulconem puerum, postea Ligonensem A chidiacon unas,de ipso tamquam Ecclesiae Mi
74쪽
sa Commentarius iniitio in hanc loquitur verborum formam :Conceditur ergo tibi, misi bene simis , de Astario et tuas , non autem de Abario 'perbias, et/t inde compares tibist aena aurea, suras depictas , calcaria argentata , varia, piseaque pellicea, a con, manibus ornatu purpureo diuersificata. Denique quidquid praeter nec Isaraum miritum, ae simplicem
Uenitum de Altario retines, tuum non ut , rapinas, Sacrilegium eri . . in
Haec ad verbum S. Bernardus,qui quamuis dum de malo bonorum Ecclesiasticorum usu loquitur,nullam faciat mentionem de ijs, qui in Alearum ludo a Lege Canonica, & Ciuibuerito , & non solum a sanctis Doctoribus, Sab aliis Christi fidelibus, sed etiam ab Ethnicis tantopere damnato,dicta bona cosumunt, hoc tamen subintelligendum omnino censetur et quia si omne superfluum, quod a Clelicis , & Ministris Ecclesiae de bonis Ecclesiasticis, praeter necessarium victum,& simplicem vellitum retinetur, & non in pauperum victum,sed in usum vanum consumitur, rapina, & sacrilegium a sancto Bernardo nuncupatur , multo magis istuc ipsum affirmandum est de eo, quod in huius generis ludo tam detestando consumi selet. Ludentes igitur tali ludo Ecclesiastici Viii, verb4 sancti Bernardi
75쪽
perpendant. amnes item, quicumque illi lint , at Alearum ludos proni, aut procliues, ad memoriam excitent, Sc frequenter quidem dictum illud Catonianum perpulchrum, &diuulgatissimum et
ochus est vox Grsca,&,ut inquit Acron turbo est, qui a ludentibus pueris scutica agitatur ,& rotatur: Esst enim in strumentum ligneum figurae pyramidalis funiculo a pueris agitari consuetum. De hoc Trochi ludo loquitur etiam Martialis libro i q. & Horatius de Arte, ct in libro Carminum, ut iam diximus; Trocus autem ab Italis vocitatur Tri Mo, ST tua; Piria, e Piris, e Mostata ; ab Hispanis Trompo, a Gallis Saba, , a Germanis Eistos: quoniam vero Trochus est puerorum ludus; Latrunculos, quos Vulgb Scacchos vocant, Uiris animi recreandi, vel otium praesertim, fugiendi gratia, propono, loco tamen licito, ac tempore decenti seruato, ut intra, & fusius quidem dicemus.
76쪽
De licito Latrunculorum Ludo antiquius inuento Alearum loco,is de inuentore inius Ludi.
Learum loco ludus Latrunculorum , qui vulgo Macchi vocitantur, antiquitus pro militibus in longa obsidione detentis, Otiam consumandi gratia inuentus, exerceri potest interdum,ut infra ostendemus . De Latrunculorum ludo sub Calculorum, nomine Alexander ab Alexandro Iurisperi tus,& Vir,ut aiunt,exquisite doctus, loquitur in tertio Genialium dierum libro, in quo dictum ludum praecipuum apud antiquos fuisse ait,& cur CalculoS,aut Latrunculos, Latrones dictos olim fuisse declarat in haec verbi: Ludus Calculorum, meteribus praecipuus fuisse traditur, qui es Latrones dicti: hi enim in duas diui Turmini erant More Auersi, quorum ad ij Atilites , ad' .Hories et Horum lupus erat, tu Turmis inseru--s, metue qui congredi acie parant, hinc inde μὴ Hostium imagine procederent ἀ procripto fine , iquoad quisque progredi debeat , ita cauere oportebat, it dum Hostem quisque inuadere nititur , alterius non pateat incursibus, fui etiam ex gemma fuere et iris, Mulieribusfrequens,ὰ melioribus,
77쪽
omtra Ludum learum . 6 3 ummis honoribus, mel maxime cultus, celibra- tus, quem Palamedes, Naupli, Euboeae I sis Filiui ; mir ingeniose aliarum rerum inuentor
ut in libro nostro, qui Bibliotheca Vaticana inseribitur, diffuse probauimus inuenisse pro
ditiir ad i comprimendas otiosi exercitus seditiones.
Haec Alexander, parenthesi excepta ex cuius verbis confirmamui illud ipsum , quod, nuper diximus , Iudam stilicet Latruculorum antiquitus pm Militibus, in longa obsidione
detentis otium, consumandi gratia fuisse in uestum. Cur autem dicti Calculi, quos vulgo Scacchos appellamus )i Latrones, S diminuti vh Latrunculi vocitemur, explicare necesse est. Latro namque Festo i Pompeio Auctore vocitari solebat ille, qui conductus militabat quasi κατεῖ-κ , idest, seruiens: est enim , seruitus. Proptere, Plautinus mi
tes . Et in Poenulo usus est verbo; Latrocinari, pro stipendio praesente militari . In Trinum. mo iteri doeit: Latrotinatum iri, idest, ad militanduin . IIn Curculione pro mercede militari dixi r Latrocinatus, annos derem . mercedem accipis . Haec Plautus dictis in locis . verum, quia ut Ioannes Fungerus ait) hos milites mercede conductos Imperator, & Principes
Palamedes Inventor Litrunculom,
In Poenulo in Trinum , & in Curcum lione . D.Fungetus s
78쪽
Varro deverborum sign. lib. 6. Festus Pompeius de veriDoru signifIo. Fung. in 'Etymol. tri
circa se habere,& primos ad omne discrimen mittere solebant, Milites dicti fuerunt,ut Ua roni placet,Latron , quasi Laterones, quippe, qui tamquam satellites vocatr Imperatoris, vel Principis alicuius latera tuebantur. Nunc autem permutata vocabuli significatione , ait Festus Pompeius, viarum obse res appellantur Latrones, quod a latere inquit Fun-gerus cum Festo Pompeio adoriantur, vel latenter insidientur, aut denique lateant, ut alios opprimere improuiso queant - Vtcumque Vero sit , Latrones ,. M Latrunculi, quasi Laterones,& Laterunculi dicuntur illi Calculi, qui dicto in ludo instar Militum: concertantium adhibentur. Huius. generiis ludus circiter annum orbis conditi ter millesimum 683. a quodam virol' sapiente , nomine Xerxe inuentus fuit, sicut
Polydotus Virgillux in secundo de rerum Inuentoribus. libro scriptum reliquit cui illius
Tyranni , qui tunc temporis. regnabat, saeuitiam coerceret per ludum illum Scacchorum, ita quo per calculos Iigneos repraesentatur certamen instar praelii. In hoc enim ludo per calculos illos ligneos Regesis Reginae, Equites, & Pedites, necnon Castra, siue Arces, hoc est, loca munita ciuitatum repraesentantur Disiti reo by Cooste
79쪽
tur, atque instar concertantium praeliantes in Fritillis, aut Alveolis, hoc est,in Tabulis luso rijs de Casula in Casulam mouentur. Hunc
autem Latrunculorum, siue Scacchorum Iu-
dum, Xerxes excogitauit, quippe sui ob qui-
tiae metum non audebat aperte monere os;
cij sui Tyrannum, sed Scacchorum ludo , siue
certamine, illum tacite monuit, Maiestatem, Regiam sine hominum viribus, & adminiculis,nec valere, nec tutam fore, Regemque ipsum facile oppressum iri, nisi nuigilaret, & a suis defenderetur. Quae sane omnia in illo Scacchorum ludo, siue certamine, instar prae-
iij excogitato , facile demonstrantur .. Nunc reliquum est, ut explicemus,unde dicatur hoc nomen , Scaccho, idest, quaenam sit vox. Macchorum vox c'aenam sit .
Scacchi non a scandendo, ut Polydorus Uirgilius opinatur, dicuntur ; sed, ut ait P
trus Gregorius Tholosanus, in Syntaamate
Iuris Universi, est vox Hebraica, Hebraeorum-
que inuentum ipsius ludi esse videtur, sicut hae
voces, Scacchi, de Mathi, quibus ipse Scaccho
rum ludus perficitur,ostendunt. Nam in ludo
illo quando Rex ita vallatur, ves obsidetur, I a Vt a
80쪽
Mach vox ut a sede sua egredi cogatur , 5'cans,dici Qt et , H hy ς-' uia, Seuth, Hebraeis est, et assavit, Velsepi*--Μ0 b , νς' i Sed quia Math, vel Moth, apud Hebraeos dici- Hebraica . tur mortuus ; quando Rex in eodem ludo est omnino obsessus, & immobilis redditur ; ut mortuus , dicitur, Maia , Italice autem , & corrupte quidem Scaccho istatio, dias finitur . Haec ex Gregorio Tholosano . Quamuis autem Latrunculorum, siue ScaC-corum ludus ab Hebraeis inuentus dicatur, usus tamen illius perantiquus Romς censetur. De hoc enim ludo sub nomine Latronum facit mentionem Martialis in haec verba :
Insidiosorum si ludis bella Latronum, Gemmeus ine miles, se honiis erit. Mecaenas, & Galba, insignes,& eruditi Viri, Latronum, idest, Latrunculorum , siue Scacchorum collusores esse non nunquam so-Gilber.lib. . lebant, ut Gilbertus cognatus in Sylva Nam rationum refert. Nam in ipso ludo, & quidem ingenuo, non sors, aut sertuna dominatur , sed ingenium . De hoc eodem ludo sub nomine, Calculorum loquitur Plinius Iunior in Epistola: . libri septimi umque pro animo recreando exerceri solere ait. De hoc