장음표시 사용
121쪽
eulatione sanguinis , non solum re vera instrv. mentali respectu consilia primaria atque funda. mentalis Vitae atque sanitatis ratio ; sed etiam reeentissimis aliquando praepostere, re alio, quam quem Vere habet respectu , pro ita ipsa par hol giee sumesda , allegetur. Qitando vero hoc ipsum pulsus seu circulationi sanguinis negotium, praesertim sibi relictum ' nullis occasionibus peris turbationibus temeratum , in se eundum eia sentiam sui spectamus atque perpendimux, nemini
certe in mentem veniet , nedum demonstratiori
alie a loeum relinquet, quod bruta aliqua, nedum pleraque , non dicam omnia , aliquid in hoc genere praerogat ivae habeant , excepta in humano genere reperiunda , facili huius negotii perturba. tione , ab animi motibus sive, ut vulgo loquuntur, pathematibus. Cum vero haec res prorsus alterius classis,in altioris, ut loquuntur, indaginis sit , ut ni in mirum non solum ipsa faeti veritas , sed rationes etiam eiusdem commonstrentur reservabimus id tantisper convenientiori loco : hi autem illud omnino iterum prudenti considerationi commen dabimus , quod iam monstramus , quod videlicet motiis vitalis in brutis animalibus nulla vera in terna praerogativa , prae limitibus in homine
gaudeat , sed utrobique par si ratio ' nihil
dispar proportio , e qua tam notabilis non solum sanitatis, ea vitae prorsus perielitantis diversitas, accersi atque dedoei merentur . erito profecto
veremur , ne in abyssum quendam temere cimmittere ratem videamur . si aussam aliquam diversitati noli rorum defectuum magis quam frictuum , quaeramus in diversitate ipsius principii,
122쪽
quo bruta animalia ab homine distingui . in eost fesso est. Interim eum fere profundissimi marision ge magis pacificae in navigationes , quam diveristis brevibus syrtium atque seopulorum obsessi ; noa reformidamus huic etiam pelago committere a vem , favente facie rationis cynosura m regente peritae discretionis clavo. Sterilis prosect sempe est diseeptatio illi , qua de essentia animae a manae , sive in se spectata , sive cum brutis eo parata mugae potius aguntur, quam disquiritur. Nihil foee dioris proventus est disquisitio illa. de modo agendi quo anima, si non moveat , eum illud etiam plerisque displiceato tamen , m ne in negare solet , motuum trestione tabernet nedum ut aliquid conceptui ido eum , vocibus aliquid signifieationibus , proferatur , demo is e iocinandi , cogitandi , reminiscendi , volendi.
Quam parum autem hae res a considetationem humanam de endere possunt , tam parum profe-eto, nostras inprimis,medicis usibus idonea , ne. dum necessaria esse, constanter nobis videntur ;eum utique sufficere nobis possit, sola , sed solida notitia atque animadverso τοῦ ira Quod utique haeeita fiant , Quod animain dirigere moriis post caeque soleat is quod quidem de motibus anima tibus in eonfesso est propter finem hoe faciat, id est eum intellectu , iudicio,' proportionata directione secundum fim proportionem is turria
volumate , desidera proposito constant , imo pertinae , finem illum no magi prosequendi, quam assequendi. Reperiemus ressine dubio inti quamobrem frequentior sit morborum proventus
123쪽
hominibus quam brutis. Si animum advertamus, quod praecipua differentia , quae inter communes motus vitales tutorum atque hominum intercedit, contillat indiserimine constantiae ordinis, aequa lutatis, continuitatis. Deinde in observatione atque per vestigatione, non modi causandi, sed ordinis cauia sandi, ex ipsarum causarum a quibu haec vitalium motuum protraptior alteratio prae brutis in homine manifestius suscitetur. Sane vero cum tanta sit ordini sin proportionis motuum vitalium , emea. et . ad rasin vitalem , vitam inquam atque sanitatem conservandam , ut non solum desectus atque victa illorum motuum , crafin hanc Hiare possint , sed etiam recte procedentes illi motus ipsam labefactatam cras repurgare atque restautare , citra alia adminieula , officit Ono propatulo hinc est, quod, quicquid motus vitales temerare atque labefactare potest , quo minus huie
suo ossiet , iugi vigore atque tenore , praesintae insistant ' quidem quicquid in homine magis evidentius imo eminentius, directe in solemniter hanc tabem produeere potest , illud ipsum merito inculpari queat , quod causa praecipua existat te. quentioris inter homines quam apud bruta , peri. elitationis , sanitatis , imo ipsius , per faciliores consequentia , Vitae Si iam a crassioribus materialibus partim remotioribus, partim propioribus , causis , initium faciamus , notissimum utique est , quod homines non quidem omnes di qua tales , absolute sed tamen certo respectu qua taleso homines inquam plerique , aut sane multi , materialem causam ae grotandi vatiamin multiplicem eorpori suo inge
124쪽
rant atque obtrudant, non alio , quam rationalis quidem, id ei libere eligentis, pertinaciter volentis in obstinate exequentis, appetitus voluntarii vitio. Si eue enim merito hoc nomine allegatur, illud ioculare , quo impotenter bibuli , bovis casini exemplo , non plus , quam ad sedan fiam si isti miseeesse M , bibere iussi , se vero non ut o
vem Q ae asinurn . sed ut homines effrenes nempe , sed profecto freno ignomo bibere, a
gutamur : ita eodem plane iure ridetur . aue rius ne a sultum consilium , qui vermes pu
rorum , abunde ingurgitatis uvis passis interfiei posse , sibi aliisque persuadere suscepit , ut e mes , tam dulci pabulo impotenter abutentes non solum ad satietatem , sed ad corporis usque crepaturam , sese inde ingurgitent: eum acii malia reliqua praeter hominem , vix quidquam , neduci tantum , intemperantiae indulgeant , ne rapta abiecta in et usque quod e contra hominibus uti solitum , ita fere proprium est. Deinde intutia
tu secretionis atque excretionis, exonerationis par
tim superfluorum , partim alie orum , notum est illis, qui veram Uitae physiologiarn noverunt quiffibi possit atque valeat, voluntarii moti sin quietis,& sub his aeris ambientis arietas. Quid vero hic etiam pollit atque valeat boluntatis in homine varia pertinacia , notum est quod contraria brutis, sive naturae quodam inllinet a priori , sive sensus alicuius impulsu a posteriori, aliter sese habere , nemo non agnoscit. Qui , quod apud ipsos homine velut in proverbio u illa aetiologi , ut de durioribus ei bis , aut meliorum etiam immod aratiore quaacitate ingurgitanda , di eant quod
125쪽
strenue laborantibus usui sint inibus formulis
agnoscunt , quo utique dissi ei lioribus eoncocta assumptis, sortiores corporis motus veIuti remedio sint , maior assumendi quantitas , laboriosioribus corporis motibu , quadret , imo debeatur ' ignavis autem non item Concurrit autem hi es, inter homines frequentissimum , aberrantis opinionis , iam alienae iam propriae persuasioni stolidae innixae, lenocinium, ut partim ratione quantitatis , partim qualitatis, Ingerantur , qua non solum corpori, sed nequidem ipsi gustuli absque opiniocium frivolarum praeiudiciis consuli, non quadreat aut conserant . Quale quid apud ruta tantum abest ut inveniatur , ut potius illa e ut uno ore , non solum inquam sapore , sed mox G. dore , pleraque iIlorum aversenturo ab illis absti neant , quaeiplsis vel noeere , vel ad immum nihil prodesse , possint. A qua quidem re in oegenere tam alienus est humanus , voluntarius inquam , appetitus , ut etiam liaci res , quas , sive saporis , sive cuiuseumque opinionis tandem praeiudiei sibi praefix , ieet noxias intelligat fit ex. pertus sit invitare , nedum abhorrere , saepissime certe vel non substineat, uel incente graviorum incommodDrum aut periculorum me u , O N.
ni modo indignet r. Oeeasione persuasionum ait xius appetitum sive provocantium, sive obruentium, consideranda certe venit illa minus convenientium assumendorum , iam quacilitas , Omini praeiru. iis animantibus perieulos , quae ab aIieno arbitrio, opinione inquam , alterina atque voluntate , ipsi obtruditur . Qua e quid 'primis valet in infanti. husa imo alias, non quae debent, sed quae ab alio
126쪽
rum arbitrio habent , in corpus almumere coactis.
Ratione etiam eo accietionis , digestioni , exeretionis, secundum necessitatem ab aliorum hominum arbitrio ipsis imposita misi vere adstricti, De qua quidem , infantes impτimis graviter aflige cite iniuria , nupera Differtatione de infantum ais ctibus latius sinum est Quemadmodum autem P . Iuniariae , morales inquam , opinioni di atque in tentioni superi tructae , tam circa astumptionem quam assumptorum regimen , aberrationis varii sunt gradu , variae oecasiones , varii fines , ita
illos quidem prolixe pereensere laboriosum esset; sed sane ad ostrum propositum irritum. Nobis enim sumet roam animo impressisse , quod voluntas , intentio, desiderium Opinioni superstructum, vera harum rerum origo lit in verum fundamen tum Ab iisdem prosecto , moralibus inquam, Civili hus , voluntatis electione , sive coactae , sive protervae , susceptis , intentionibus invitationibus , impulsibus , obtingunt humano corpori variae iniuriae a rebus externis, inter quas corpus tia manum versari, talibus , inquam, respera bus ver ri, vel contingit, vel neeesse est. Ex hoc enim son. te, refrigetationis , conealesaetionis, concussionis, contu bonis , compressionis, Collisioni , frictionis, ulnerationis , rupturae , distortionis , imo alia. rum variarum violentiarum , quam numerosae limmano corpori laesionum causae ingruant imo a. cumbant Deile est intelligere , imo colligere. Si cui autem ad huiusmodi damna , homines revera quasi manuducunt, morales, voluntariae , propri aut alieni arbitrii , occasiones: ita aliae qui lema imantes , quae vel extra humanam arbitrium
127쪽
atque imperium vivunt , vel ab externis violenistiis tutae sunt, ab huiusmodi etiam e fleetibus atque eventibus talium causarum re oceasionum se. curas esse , rationi sanae consentaneum est. Peculiaris autem penitus effica et Animi a. thematum in homine, absolvit manifeste longem ximam partem diversitatis huius , inter prove . tum morborum frequenti rem apud homines, quam inter ipsi bruta Profecto vero , nec aliorum i dustriam atque solertiam elevamus , neque nostris considerationibus, nisi in quantum veritati inniistuntur , hie aliquid tribuimus, interim illud quihuscumque tandem . modo questionem recte intelligentibus, arbitris permittimus, quid in tota sive Phyllea , sive inedica doctrina , hactenus dictum re actum sit , diatium negotio tantae essicaciae adeoque iustissimae considerationis, quata exhibentita ei et Animi pathemata. Non autem noli ruminstitutum fere , huic quaestioni diu immorari placet potius rem ipsam , uti vere sese habet , in. tueri. Falsi sunt, qui animi ita dicta pathemata, corpus tumultuarie solum concurrere atque laede. re persuadere nobis contendunt aberrant , qui ab his quicquam in corpore , aut de C rpore , directe laedi, si hi aut altis persuadent : sive de humoribus illud intellectum velint sive de solidis partibus , sive de ipsis, ut loquuntur , spiritibus. Qui etiam, quacumque tandem ratione, motus in corpore , ab anim pathematibus magis immediate laedi tandem largiuntur, errant manifesti ias me quando non nisi turbulentam hanc esse atque tumultuariam motuum in corpore ab animi commotioni huc perturbationem , sic verant . Te
128쪽
statur enim contrarium, totus ilIe , qui animi pa.
themata primo Qimmediato sequi solent , a Se-Ctuum, coetus tum alias, tum in primis Nauseae exemplo, abunde eommonstrans, quod genus, ait echio atque administratio, i Ilorum insolito. Tum motuum, qui ab animi pathematibus in corpore suscitantur, evidentissime eoinei dat eum illis intentionibus, quas sub dicto illo pathemate, animus praefixa habet, ut alibi n. D. Praeses suffieienter demonstrasse videtur Sicut autem ani. mi pathemata ita recte considerata, satis manifesto motus vitales ordinarios , secundum suam praeeipitem intentionem, concitant,' in genere dirigunt ita tamen , ut in reliqua ratiocinatione atque cogitatione nulla huius effectus ire. Et sive voluntas, sive memoria coneurrat, adecim ne quidem in vomitus a nausea , voluntaria aliqua explicita intentio con arrat , sed potius quasi averso quaedam. Ita poscit omni modo p culiarem considerationem varia ilia sed semper manifesto contra certas molestas aut noxias res,
institui solua in humano systemate , vita Iiunia motuum intentio, qua illi iusta, inuidem , illorum incommodorum a corpore , depulsioni, pro portionata, re ita emeaei ratione atque methodo augentur, instruuntur, imo recte reguntur, ut eventum etiam aebitum atque speratum , omnimodo vitalem, Ortiantur.
Huiusmodi homictibus prae rutis familia
rium, imo quasi propriorum motuum tactuum specimen sunt imprimis Febres. Qui etiam alii subinde diuturni, aliquando etiam repentini, subinde vero etiam Stati, conatus exoneratorii; saepissi
129쪽
pissime etiam cum peculiari phantasiae eoneursu contingentes uti quando lethoricis , aut ad hae. morrhagias iam proxime dispositis, somnia de a. psa in lacu , de laborioso transitu per profunda vadam c. in somno obversantur . pollutione etiam nocturna flectis, vix unquam sine insomniis MI effectui respondentibu , ille ipse contingit die.
Est autem praeterea illud etiam maximo perem tandum, quod quidem huc usque, quantum nosse iamus, usquam laetum est , nedum peractum, quod illa promptitudo ad horum geherum varioseonatus suscipiendos, Febres imprimis quam maxime respondeat morali indoli individuorum ita, ut qui alias ad agendum prompti, imo praecipites sunt, in agendo vero, per impatientia in tu bulenti, praeposteri festini, ante tempus fastidio. si aut ontra, tranquilli, providi ordinati, assidui, patientes, mper legitima inedia iustum iisdem adipisci pertinaces c. tales etiam tam a suseipiendos huiusmodi motus re actus seu motuum 1 rectiones atque gubernationes, quam ad eosdem recte aut perperam prosequendos, eadem illa indolis suae generali morali proportione, veluti modulo fatis manifesto utantur, eamque hi se suis tam ineboationibus quam prosecutioni bus, servent atque exprimant . Est quidem egitidentior, sed nondum certe inveni , quo usquam
Ioeo condigne notata, nedum considerata, effica. cia animi pathematum in huiusmodi vitalium motuum, ad exonerationes corporis salutares pertinentium & quadrantium , no . turbulenta efficacia ad iustas illorum proportiones pervertendas, ordinem illorum ultum turbandum quan
130쪽
do talia pathemata aliena , istiusmodi institutis
peculiaribus motibus super inducuntur, & denuo accidunt. Ubi iterum, animum prudenter advertentibus , manifesto dilucescere potest , verus ille hoc etiam loco istorum pathematum essectus quod videlicet hic non aliter , quam alias semper, etiam ille rythmum motuum pergeriendi e f. sectus ' ordinis perversi novus ordo, certe re.
spondeat novi illius a hematis propriae indoIi
atque intentioni, secundum ordinem tali ita di- et pathemati familiarem atque proprium . te. rum hic contendo, ut animus advertatur , quomodo huiusmodi animi pathemata, ordinario vitaIes motus, ita multis atque variis modis, non solum cito imo mon ento, quo ipsa contingunt alterent atque invertant; sed etiam ordinem l .lorum atque legitimum progressum atque decur sum, iuxta novas ideas immutent, ut inde varia extraordinaria, insolita, subinde etiam periculosa, undique vero,' certe multa re numerosa eveniant pathemata atque morborum genera quae a brutis utpote ab huiusmodi commotio, num frequentia aliena, alienas pariter esse, ratio ni utique consentaneum est Sicut autem pathematibus animi, inuidem iure meritoque accensetur Consuetudo quae prae. eipue non solum circa motus , sed maxime circa eorum ordinem , versatur Ita sane quanta huius vis sit circa vitales motus insolitos, tam provocandos quam revocant f vel leviter animum advertentiabus, non potest non luculentussime dilucescere. Por.