장음표시 사용
151쪽
XU. Mirum sane, quomodo in brevi annorum curriculo universos Orbis angulos penetrarit humile hoc Institutum , ut insta quinquaginta annos ad triginta exere verit Provincias , additis remotissimarum regionum Uicariis. Sed qui seeit, ut in omnem terram exiret bonus paucorum Apostolorum , m in es orbis teme verba eorum, vo Iuit ut ad terminos terrae pertingerent, qui Apostolicatir praeserebant vitam , & Evangeli- vinIrus adecicam diffeminabant doctrinam . Atque fertile hoe principium semper δ'
sequutum est majus incrementum, ut post centum annos plures enumera
verint alii Provincias; deinde ante alios centum annos , veluti quadam irruptione , seu impetu facto, magno hominum applausu exorta regularis observant ia se diffuderit per universam facient terrae, pluribus institutis Provinciis , quam eo usque habuerit Sodalitium ; ita ut major fuerit gloria domus hujus, quam prioris . Dehinc prodierunt Congregationes variae strictioris observantiae , & Capucinorum , quibus plurimae subsunt Provinciae; ut alias taceam Sodalitates Patrum Tertii ordinis regulariter & laudabiliter praesertim in Gallia viventium; ita ut omnino verum
sit quod eccletiastica oratione concinitur; Deum Ecesesam suam beati Francisci meritis foetu novae molis ampli are. Quasi ad Franciscum illud
dieeretur validicum : Dilata Deum tentoria tui , ct pelles tabernaculorum Isai. m. n. tuarum extende. Ne pareas : Longo ae funiculos tuos, clavos tuos con-Jolida. Ad dexteram enim, O ad Metamstenetrabis, ct semen tuum gentes haereditabit, Ο istiGes desertas inhab tabit. Neenon de illud ejusdem Uatis. Ab Oriente adducam semen tuum , ou ais occidente congregabo te Dicam Aruiloni : Dσ, ct Ausero : noli prohisere. Ita saerum hoc Sodalis tium extendit lanieulos suos , ur eos in Orientem & occidentem , in Austrum & Aquilonem deduxerit, clavos ae suos in terminis terrie ita . consolidavit , quod deinceps avelli non potuerint. Quantum vi enim ae multis orbis partibus Romana exularit Religio, non ob id desecere Franciscant, cum in conspectu ipsior uni Mahumetanorum, in oculis ipsius , Turearum Imperatoris, in ipsa urbe Constantinopolitana, in Syria, Palestina, Urbe sancta Hieruialem, in AEgypto, inter efferas nationes , in medio haereticorum , in Hungaria , Germania , Anglia ,.Hibernia fixa habeant sua tentoria, dc consiolidatos et avos , qui erui non possunt. Germen hoc foecundum gratiae est , non naturae; neque enim adeo brevi replevit hominum generatio Orbis Provincias , sieut fertilis haec propagatio in universas penetravit regiones. Appolitana dedit rationem Chrysostomus in mundi regeneratione per Apostolos . Iu prisci o , inquito Ust. - η
eum lege naturae eresceret inuisitudo , res tardius procemi: tempore autem M.
Apostolorum non lege natura, sed gratiae erescebat; ct ideo uno statim die
tria millia , deinde quin gue inicia , deinde innumerabiles, deinde univer-jus orbis terrae per hanc pulchram retenerationem edDI , aucti , multiplicati sunt : π quam acceperant benedictionem inanis ipsis Menderunt. XUI. Est quod circa hane Provinciarum seriem admoneam, eamde rconservari, quoad Custodiarum partitionem apud Patres Conventu ales, dhue obstivxtur.
praecipue in regionibus Italiae, Poloniae, & Germaniae; transeuntibus ceteris Hispaniae, Franciae , atque aliarum nationum Monasteriis in Observantum potestatem , sub quibus aliter dispositae , & multiplicatae nimis sunt Provinciae , cessante earum in plures Custodias distributione .
Primas Provincias, custodias, & domos annexas videre licebit apud 'Bartholomaeum Pisanum, reliquas omnes tam Conventu alium , quam observant una, & Capucinorum apud Petrum Rodulphum. Admiratus sum
152쪽
pore etiam Seo-tIae nomen returibat .
sum in hac Provinciarum dispositione adeo multiplicata sub hoc tempore patriae Insulae domicilia , ut in Provinciam coaluerint; cum tamen perplures annos prius penetraverint Minores in Scotiam; neque vero illi Regno separata adscribatur Provincia; sed ejus Monasteria sub Custodia dumtaxat Novi - castri Provinciae Anglicanae comprehendantur, ut vid te est apud Pisanum citatum . Atque illud non sine observatione prael rii, in tam vetusto codice MS. sub illo tempore sancti Bonaventurae adhaesisse adhue Hiberniae hoc nomen etiam Mouae, quod mihi ultra eo firmavit illorum studium , qui paucis ab hinc annis, ex antiquis monumentis, & probatis auctoribus conati sunt probare , nativam Insulam &Hiberniae, &Seotiae nominibus audivit se, atque utrumque ei nomen commune fuisse .XUII. In his etiam Comitiis Bonaventuram exterioris habitus men suram mutasse , seu potius caput ii sormam alteram praescripsisse, plures sunt graviores , ultra domesticos, coassertores . Ita Petrus Galesin. in eius vita. Fratrum, qui ontes capite aperto, capillisque momotis ae oarsmis entibus, ritu epasiorum incedebant, vestitui oculum adjecit. Raphael Volaterranus. Habitum , quo nune uiuutur Fratres, instituit Bonaventura eum prius Aasorali modo incederent. Αlphonsius Ciaconus :Ηabitum quo nunc Fratret Minores utuntur, paululum commutavis, mamantea QMucinorum more induebantur. Hieronymus Cortelius: Erant Bl
Fratres eut ab exactifimis onII uitatum illius Insi uti indagatoribus aecepi ) grifra vemti, nudipedes incedebam tu hasuu soritio , habenter
in eapitio acumen alis Guto prominens, non vero adeo protensum ,'uti modo portant Patres cistucini , qualem per omnis habitum illorum Pater in Fundato gesabat. Post aliquot annor datus eis fuit habitus, quem modo portant, a beato Bona mura Bais regiensi. ., Similiter aperte assirmatia Didaeus a Coria , live Cauriensis in Chronieis Carmelitanis . ., Ab eodem datam hanc formam scribit etiam Joannes Marquer Augustinianus. Largius alias egi de primaeva nostrie vestis forma ,& unde pastorius dieebatur. Porro hanc mutationem jam tunc saetam, atque ejus tempore jam orbicularem partem circa collum demissam, non inepte tollarium dictam , gestasse sub Bonaventura, ipse eius scripta demonstrant. Qui pe in speculo disciplinae ad novitios, loquens de instructione circa habitum servanda: eollarium & caputium distinguit. Amplitudo, inquit, set singitudo vestimenti Iupersua . sve in manicii, spe in capitis, Me ineollario caputii , es admodumfugienda. Paucis interjectis. Coaptatio qua dum Religiosum decens, quaedam indecent. Indecens es A praeter morem Religionis fuerit euriose , ut verbi gratia, s eaputii eouarium quadam in Drorepheatione juxta mundanorum conquetudinem coaptetur, aut euriose Ipsum repticetur caputium circa genas. Haec itaque serius colligere libuit, ut ex probatis auctoribus appareat hujus orbiculati caputii inter nostros origo; neque adeo incredibile, aut inopinabile quibusdam appareat a B naventura sumpsit se principium . Ut vero ita faceret inde motum dicunt ex inculto 3e pastor itio more incedendi, ex quorumdam truditate intro ducto; atque ex alio abuse plurium delicatulorum , & minus Religiosorum mollitie, latius serpenti, dum communiter praeter caputium amplum nimis, nec ita commode caput fovens , superinduebant pileos, seu almutia, sive capella, ita ab antiquis vulgariter dicta; de quibus ita ipse Bonaventura . uuae ultra communem seu regulare ormam, spe in sesi bus ove in aliis indulgensis , quantum necessitas patitur, occultari oportet .
153쪽
rdi . Unde nee almulis lam extra captatium religioseponantur. Ut ergo
habitum a pastoritio religiosiori specie distingueret, & commodius d
rei eapitis somentum , rotundum adjecit cooperimentum , demisso ad scapulas antiquo acumine , dc ad pectus parte orbiculari. Verum est , non ubique statim introductam hanc vestis sormam , neque omnes eam admisisse ; sed plures originariae vestis tenaciores aeuminato semper caputio incessisse, uti patet in coelaturis imaginum Lateranentium . dc Basi- Iieae sanctae Mariae Majoris , a Fratribus Minoribus operariis , in absidis post Bonaventurae obitum effctarum, de quibus nos egimus alias; nec non in habitibus quorumdam Ploruin Virorum, eodem posteriorum, adhue prae veneratione servatis. Quidam volunt originem hujus mutationis Ioanni XXII. tribuendam, sed nullum invenio hujus opinationis firmum, aut grave sundamentum. Certe Petrus Rodulphus non inchoatam, sed eonfirmatam ab hoc Pontifice mutationem jam factam, ita recenset. Fertur quoque Bonaventuram insiluisse hab/tum , ter caputium , quovis utimur, a Ioanne XXII. Ponti e a robatum , veluti disin Zisum a quibusdam Frairibus , eui a communi aliorum vita se subduxerant. Quod etiam quantum ad institutionem per Bona venturam, alibi repetit agens de his Comitiis Narbonensibus. XVIII. In eisdem Comitiis rogaverunt Patres sanctum Primicerium, ut ablata varietate multarum Legendarum , ex diversis historiarum Dagmentis , quae de sincto Francisto circumferebantur, gravem &sinceram ipse concinnaret historiam. Quibus licet responderit, plures sibi superesse curas ossicii, quam ut ad seria studia posset attendere, tamdem aequiescens, in se assumpsit onus gesta mi Institutoris enarrandi. Hujus. modi instantiae Patrum in Comitiis congregatorum ipse meminit in prol go ejusdem legendae. Ad hujus , inquit, tam venerabilis Viri vitam, omni imitatione divisimam , describendam , indignum ct in Umientem me sentiens, id nullatenur auentassem , nis me Fratrum fervens iuritasset affe-Hur; generalis quo ue capituli concres Induxisset insantis: c, ea quam ad Ianuum Patrem habere teneor, devotio compulisset: utpote qui per i urinforationem , O merus in puerili aetate bicut recenti memoria teneo )s mortis faucibus erutur; Draeconia laudis ejus tacuero, sceleris timeo a gui ut ingratur. Es ct haec gener me causa praeeipua hunc absumendi tib rem ; ut ego qui vitam corporis di animae a Deo mihi conservatam recognosco per ipsum , ct virtutem ejus in me ipso expertus agnovi, Pitc illius virtutes, astas ct verba, quas fragmenta quaedam partim neglecta, stanimque di spersa, quamquam plene non possem, utcumque colligerem, ne morientibus iis, qui eum famulo Dei convixerant, deperirent. Ut igitur sitae igsus v ritas ad seros transmittenda, certius mihi constaret elarius; adiens Deum originis, conversationis, O transsus Viri sanni, eumfamiliaribus Hur adhaesuperviventibus, erilationem de iis habui frequentem ae diligentem , ct maxime eum quibusdam, quisanctitatis ejus ct conscii fuerunt, oefectatores ρμeipui, quibus propter agnitam veritatem, probatamque virtutem , sdes es indubitabilis adhibenda . Legendam autem hanc compilavit anno sequenti Parisiis , nihil sacrae admistens historiae, nisi probatum S certum , candidis testibus assertum . Mirabili stylo hane stripsisse legendam, testatur Antoninus, sed & eam mirifice plerique commendant , praecipue Aloysius Lippomanus Episcopus Veronenus , qui Auro di potis o descriptam, ait , tanta rerum copia, em sententiarum a vitate refertam, ut tuus mandus dui Iectione instrui possit, ct ad amorem Tom. IU. S Dei
Rogatur Bena ventuta ut legenadam ser bat sania
154쪽
P;etatem operus. Bon. omnes laudant. 8m de Γι. I aen. consid. .s. p. a.
Dei per beati Francisci exemplum in urari Et de se ipso fatetur, quod quoties hanc suam legerit, toties non solum accensuist, sed in ejus meditatione totus exarserit. Leonardus Aretinus vetustus auctor, eruditionis& eloquentiae laude clarus, eum legendam hane studiose legisset, sententiam rogatus, dixit; In illo scribendigenere a nemine Quis superari posse. Neque id mirum plane scriptam; quam inter divinas meditationes ,& raptus coelestes potius dictitatam, quam humana industria elaboratam indicat sequens eventus. D. Thomas Aquinas, qui eadem tempestate pari virtute claruit & doctrina , cum Bonaventuram summa sibi caritate conjunctum, tunc immo assectu studentem in contemplando, dc concinnando , quam diximus , vitam inviseret, per rimulas ostii prospiciens , vidit illum in eontemplatione raptum, & a terra mirifice sublevatum tum retrocedens ad suos e Sinamus , inquit , Sanctum , qui laborat pro Sun A. Magni viri magnum profecto testimonium , quo viventem amicum SanVum appellavit, & recte scribentem commendavit. Locus ubiboe contigit, adhuc Parisiis in aede Minorum extat instar Sacelli, tamquam rei mirabiliter gestae monumentum . Legendam hanc in plures sectiones distributam in compendium redegit Uir sanctus ad preces cujusdam Episcopi Galli, quae Legenda minor nuncupatur, & per dies Oct vae sancti Francisci leguntur in Officio divino . Utramque historiam longiorem & breviorem obtulit triennio post in Comitiis Pisanis Patrihus ordinis , quas reverenter cum gratiarum actione, suppressis aliis quibu Gque legenesis , admiserunt. XIX. Ante hanc elucubrationeni aliam edidit Uir pius hoc anno , seu ut placet Antonino ,. anno MCCO X. in solitudine montis Alvernae, ubi sibi studens, & mentem a curis externis ad interiora recolligens , seripsit egregium illud opusculum , cui titulus : Dinerarium mentis in Deum, necnon aliud inscriptum: Itinerarium mentis In sei um . De hoc itinerario, & alio tractatulo ita graviter sensit Joannes Gerson . Cons-tebor, inquit, inintentiam meam, quod a triginta annis amplius eura, solui babere famulares mihi praediuos tractuculos, saepe eos legendo , seperaminando etiam usque ad verba , nedum sententias ; ct ecce hae aetate, hoc otio velut ad totum vix perveni ad initium gustus eorumdem, qui ct repetiti semper mihi noti unt, ct arent. Mirum est quae in publica rerum cura, i ii vasti Sodalitii nioIesto regimine docte scripsit & docuit Nullo tempore ita se immersit humanis negotiis , ut divinas intermitteret contemplationes , nequct ossicii turbis ita cessit, quin pie suraretur temporis minutias, in quibus sibi provideret, & aliis prospiceret summae pietatis opuscula concinnaturus Ultra tercentum scripsisse testantur nostri ordinis Monumenta , quibus alii testes subscribunt. Certe praeter duos integros tomos, qui circumseruntur opusculorum ut ampliores taceam plurium voluminum elucubrationes ) quotidie se offerunt alia praeter jam edita , quae illius esse,& luce digna, Deo juvante , aliquando naonstrabimus . Quin& suo tempore in nostrorum scriptorum synopsi , spuria discernemus a legitimis, & ponderosius expendemus, quae sunt illi adscribenda , vel neganda. Modo cuncta recensere, non adeo opportunum , neque historiae consonum : commodius de scriptoribus eorumqu2 operibus seorsum agemus. Porro Bonaventurae pietatem, devotionem, interiorem affectum in scribendo, summopere pii quique commendant, atquCultra omnes praedictus Cancellarius Gerson; quem uulariter inter om
nes Doctores Gibolicos pace omnia sua, inquit, idoneum videri , oes
155쪽
curum ad illuminandum intellinum , ct insammandum afferum . Et alibi. In dicendosolidus es , O eeurus, pius, oejustus, di devotas. μα- terea recedis a curiossate quantum potes , non immiscens postiones extra neat , vel doctrinar seculares, Dialecticas aut Phrsicas, terminis Theologicis obumbratat, more multorum. Sed dum sudet illuminationi intellectas, totum refert ad pietatem, O religiosustem affectus. Unde factum es, ut ab indevotis Scholastias , quorum, proue dolor i major es numerus; pse minus extiterit frequentatur: cum tamen nulla sublimisr , nulla divinior,
nullasalubrior atque suaviormo Neologis sit doctrina; de ptio vere dicitur iuud risi de Nanne; Erat lucerna ardens di lucens. Non d issimiliter dixit de eodem Trithemius : Ser sit, inquit, multa profunda, ct d
votisma opustula , quibus ardentia verba stro reus , non minur Ufectum Legentis in Christ amore accendit, quam intelierum GHrinis sanctis Huminat. Omnes enim sui temporis Domres, utilitate operum facilepraecellis; s spiritum divini amoris, risianae devotionis in eo loquenlrm attendas. Profundus est, non verbosus; subtilis , non curiosus; iserius, non vanus; ammantia , non Instantia verba proferens: unde frieeurius legitur , utilius frequentatur, dulcius e ructuosus retinetur. Multi dominam proferunt, deusionem medieant multi; pauci , scribendo libros docuerum utrumque. Bonaventura autem ct multos superasit di paucos: dum ejus Aurina δε- votionem , devotio in uit dominam . Si ergo ct doctus vis esse ct devotus, tutus opusculis so intentus. XX. Non itaque absque causa tantam admiratus est in operibus ejus doctrinam & eruditionem sanctus Thomas Aquinas, ut petierit a Bona ventura sibi ostendi libros, ex quibus tam multiplicem, atque adeo m gnam eruditionis ubertatem hauriret. Is vero Christi Domini Cruei affixi imaginem demonstravit, e quo sonte uberrimo se accipere prosesi
sus est , quidquid vel legeret vel scriberet. Hate illa sanctis hominibus indita humilitatis virtus praecipua, ut nihil suae industriat, nihil proprio adseribant ingenio; sed quidquid scribunt , aut saetunt totum in divinam
reserant virtutem. Porro is erat Bonaventura, qui cum ad coelestem
illam haereditatem immortalis gloriar spectaret, ad quam divinitus vocabatur : hujus seculi laudes inanes & caducas, hae atque illae vulgi ru- musiculis sepenumero temere diffluentes, contempsit , pro nihiloque Putavit. Immo etiam quanto nomen ejus efferebatur majori hominum praedicatione, tanto diligentius in id toto animo incubuit, ut de se, sui ue rebus humiliter submisseque sentiens, Deo in primis bonorum auctori, gratias de progressionibus ejus semper ageret; se vero in per petua humilitate contineret, quam tamquam christianarum parentem, custodemque virtutum semper conse status, jamdiu firmissima ejus vestigia toto vitae cursu impresserat. XXI. Attamen quantumvis Vir sanctus gloriolam inanem humani sugerit praeconii, neque se, neque sua voluerit laudari, injuste me se
cisse putem, si quod alii post ejus obitum, &in sanctos relationem de
commendatissimis ejus operibus gravius scripserunt, praetermiserim . Praeceteris dignius, & exactius ea distinxit in varias elasses , & ponderosius laudavit Petrus Galesinius hoe ordine. Bonaventurae, inquit, doctri cernitur in tribus; in expositione sacrae scripturae, in tranatibus, quae in 'scuta inferudimur, ct interpretatione Magi i Sententiarum, quam Lecturam Iannes Gerson nominasti. In omnibus Bis, s euncta rem perpen dum- , mirifica apparet eraditio, se illa quidem multiplex. Lutaui enim Tona. IV. S a rebus
156쪽
Ioeutus Io Bona ventura sauia cauatilitas.
ribus artium disciplinc compinantur, ex tres iv xl fuerunt, Ingenium, Studum, atque Exercitatio : ea ue ita conjunxit, ut non satis liqueat, in qua potissimum admirabilior extiterim, id quod aliquanis meianzenus de Binoo disserit. sngenii acies amaret is omnibus ejus lumbrationibur ;suiu intulare tu maxima an norum rerum cognitione;WExercit tu incredibilis in meditatione , contemplatione, ac Icriptione. In Rhetoritis praeclare versatus, Rhesorum maecepta Interdum exponu: in Logitardemo Dariovibus dr eoucertationibus usue adeo ex IIuit, ut iis, qui δε-
Iputatione, eum eo suscepisseu, di io esset argumentorum tutar aciem effugere , si quando res ita Rosularet. Philosophiae partes, eum interdum opus fuit, nullas omisic, inque adeo ut eorum, quae in sublimi auidunt ,
i ummam etiam non rara, eis brevi, comprehendat ac ratissme .. Nume-νorum quoque proportiones, ct cetera multa, quae a Mathematicis praeeipiuntur aliquando demoUravit . tamquam eorum praeceptorum litterata peritus .
XXII. Sed ad sacras litteras , atque ad Theologiam ita divinitus separavit, ut scientiae luce quam siplendidissime collustratus, quae Dei sunt. perquili verit, atque irruestigaverit diligenter. Quo iactum est, ut ad
virtutes Christianas hominum animos erudiret, eosque hujus seeuli rerum euris distractos, ad earum , quae coelestes , quaeque divinae sunt . cognitionem traduxerit. Hujus generis libros, tamquam mutos magistros, ac praeclare tamen loquentes, quamplurimos edidit: eujusmodi sunt opuscula , quae aut ad vitae institutionem, aut ad spiritualia studia . progressionesique virtutum pertinent: quae omnia ordine distincta , Io . suo ob oculos ponentur. Sed nunc summatim, ut res est , vereque dicam iis ipsis verbis, quibus sanctus Antoninus de illo loquitur. Inteu Has Bonaventurae perspicaeuacem, inquit, omnia opuscula ejus redo ne i r, ut divinam scientiam requirentes , hane libentus. quam vanitatem Ar
XXIII. Uerum sane, quod magni interest , cum in eo Spiritus Dei locutus videatur, ut ex Sixti IV. Pontificis litteris perspieuum esse potest; doctrinae adjunxit devotionem: id q-d perpaucorum est, libros seribentium. Est enim in eo vita dc doctrina, ut de sancto Ambrosio Cassiodorus dixit, plane aequalis . Spiritum quidem sanctum omnia scrutari, etiam profunda Dei, Scriptura testatur . At Bonaventura Seraphicus , ea quae Spiritus sunt, iuvestigavit ; ut qui illius libros studios legunt , faelle animadvertunt. Inter antiquos , qui satis illum eo nomi ne laudant, Joannes Gerson unus est , equo quaedam jam produximum testimonia XXIV. Sed ratio id poscit, ut res omnis distincte enarrata, ae dilu-eide quasi ob oculos versetur. Triplex jam ordo dictus est in ejus Elu-eubrationibus inveniri. Sunt primo in novum & vetus Testamentum Commentarii, quos expositiones , sancti Gregorii Magni more , dixit . Veteres libros multos exposuit, ex quibus quidam adhuc latent, &Deo adjuvante , nostra industria brevius prodibunt, praecipue in Cantica Canticorum, & in quaedam Capita Ezechielis Prophetae. Novum autem sere totum, cuius etiam dabimus Commentaria in Apocalyps m. Vix scribi potest quanta doctrinarum ubertate sacros codices explicarit Sensium litteralem in illis interpretandis aliquando amplexus, non solum unum , sed duos , tres, quatuor, pluresve interdum, exemplo sancti Au
gustini sibi proposito, ad eorum tractationem attulit. Quo fit, ut id , Diqitigod by Cooste
157쪽
quod in Ecclesiae Doctore egregio praeolarum est, sensuum. ubertate se eundus 8c sit, & habeatur. Sensui enim mystico adhaesisse videtur eruditissime; cum nullam serme, ne historiain quidem, nedum allegoriam , anagogiam, tropologiamque omiserit, si quando locum apte nactus est , ubi ad se rustiores illos sensus e coelesti doctrina, divinaque contemplatione depromptos, digredi potuerit. Id perspicuum cum ex aliis exp D. i; bio imii.
sitionibus est, tum vero ex ea, quam. in Genesis partem edidit, & H inraon. ameron nuncupavit. In ceteris , quemadmodum eruditisiimi Viri profitentur , Doctorem se ostendit, & Seraphicum , & sapientem , dc devotum , & eximium Ecclesiae Doctorem , maximeque idoneum , qualem Ioannes Gerson agnoscit, tum ad illuminandas praestantis doctrinae suae
luce hominum mentes, tum pietatis ardore inflammandos salutares animi affectus.
XXV. Explanatio in Psalterium amplius habet, In qua quis aliquid De exposiῖ- studii ponat. Neque enim illa solum plena est salutaribus mysticis doctrinis; sed Ioeos habet etiam, quibus haereticorum opiniones exploduntur ; & veris documentorum opibus affluit, quibus pii homines, religiosique viri excoluntur, atque instituuntur ad legis divi me praeclaras meditationesia Ac praeterea, quod maxime ad rectam psallendi rationem attinet, usique adeo palmis explicandis singula animadvertit, ut perpetua serme utatur interpretatione, unddi legentium , aut psallentium mens incendi queat, non modo ad eogitationem, sed etiam ad cupidit tem quamdam illius consectandae virtutis, quam ipsa palmorum expositione demonstrat. Neque etiam in eo enarrationis genere aperire prae termittit mysteria rituum, & eeremoniarum , quae saepenumero expli centur necesse est ad Ecclesiasticae disciplinae usum ae rationem. Qua Persecte mi.
ex re perspici etiam licet, illum litterate tenuisse ritualem cognitionem; quae ad virum pertinet religiosum, hominemque ad preces divinas at tentissimum, ac diligentissimum , qualem eum fuisse ostendunt etiam Iibri de Sacro anctae Crucis, aede Passione Domini Offeto rite conscripti, & Rubriear item Breviario illius industria additae, ut alias dicam istudiosiusquo explicata iax XVI. In omni utriusique Testamenti commentaris mystlaos C s. Asa. Iasi. sensus, sanctioresque interpretationes ita accurate sequutus est , ut quas. In mustiei,
singulas huic, aut illi egregio Ecclesiis Doctori sapientissimi Viri tri- rpretationibus buunt, is unus est omnes, ii minus copiose, ae eerte aliqua ex parte bre- 'viter tammatimque complexus Id planum ipse secit reliquis suis lucubrationibus, praesertim vero opusculis duobus; quorum unum: Princi-stium Seripturae, alterum: Luminaria Eeelese sit gnineanter inscripsit. Illo autem , quod jure: Principium vocavit, cum ipsius sacrae Scripturae, quae est candor vitae aeternae, praestantiam declaret, profecto se , aliosque instruere videtur ad illius tractationem, non verborum copiis, sed mysticorum sensuum ubertate circumfluentem. Atqui silentio praetereundum non est, quod ejus proprium quodam modo esse videtur, crebris, cumu Iatisque litterarum sacrarum sententiis illum divinos sensius contegere, Ioeosque libri explicare, quem commentario interpretatur. Re S in 3. - . II. d. promptu est, in omnique illius expositione constat; neque attinet, cur
pluribus demonstretur, eum praesertim hoc de se ipse scribat. Ego, in- 'quit, non aliud a mare intendo, quod non per sanctam Scripturam, per dicta SanHorum , ster opimones approbatas a metur. Id interpretandi genus, cum olim sancto Bernardo, Bonaventura sanctus laudi dederit,
158쪽
nimirum etiam idem eoii sectari ipse voluit. Illum enim sacrae Scripturae usu peritum putat, propterea quod Bibliorum locis se ad omnem exposi-Psalis. I. a. tionem instituerit. Hoc autem ipsum etiam Seraphicus Doctor egregie praestitit, cum in lege Domini fuerit voluntas ejus , & meditatio die aetnoete . Etenim is toto animo, totisque in Christo viseeribus Seripturam sacram amplexus, ita fixus in ea inhaesit, ut vetus, & novum Testamentum memoria te erit ; quemadmodum ex ejus tractatibus , aut expositionibus animadverti iacile potest; sed ex eo etiana, quod de utriusque eonsenta 8c concordia praeclare sepenumero differit. Nam quaecumques de Christi Domini Conceptione ex Uirgine, ejus ortu, praesentatione in Templo, fuga in AEgyptum, reditu item, de ejus doctrina, miraculis , creeitate Judaeorum , conversione gentium , de eius Passione , acerbissima morte, Resurrectione, Astensione in coelos, niissione Spiritus sancti ,& adventu ad iudicium , ceterisque omnibus Fidei Christianae mysteriis, vel in lege, vel in prophetis, vel in libris saeris, aut historialibus , aut spiritualibus praesignificata , praefigurataque sunt , ea plane iacta esset
ostendit, novi testamenti litteris, & auctoritatibus cum veteri consentientibus .
XXVII. Quam studiose autem mente , memoriaque comprehenderit sacros libros, ex illa praeclara utriusque testamenti partitione perspi- euum fit, non in opustulo solum, quod: Principium,erae Scripturae appellavit , sed & in Centi loquio & Breviloquio. Saera autem Biblia recte
novit utriusque editionis, nempe Vulgatae, qua utimur, ac praeterea Veteris ex interpretatione LXX. Ambas enim ad locorum expositionem affert, ut in Cantico Abacuc , ubi nos legimus : In medio annorum ; illoe p. 3. . ex Ueteri: In medio duorum animalium: in Proverbiis : Viam siri ius P ι δ'' ad Ueentula, ex Veteri item . Et vero saepius in libro Sapientiae ; at in Psalmis quidem certe sepissime. Sigillatim autem omnia recensendi persequi nimis longum esset: verum perspecta iam sunt, atque iis explorata, qui in ejus generis studio diuturno curriculum consecerunt suae N. viis vi doctrinae, atque industriae. Quare quod de sancto Athanasio olim Na-S. At a. etianetenus scite seriptum reliquit, hoc itidem de sancto Bonaventura as- firmari, Deo benedicente , licet, ut & veteris & novi Testamenti libros
meditatus sit diligenter: eaque meditatione perstrutatus omnia, quae Dei sunt, catenam vere auream utriusque consecerit; & veram, solidam , mysticisque sensibus instructam interpretationem adhibuerit. Ad quam vita duce , & Theologiae scientia magistra eum accessierit; eam nimirum obsignavit luculentae &praestantis doctrinae ornamentis . XXVIII. At vero ad eam omnem, qua ex divinis litteris usus est
praeclaram expositionem, adjunxit etiam aliam, quae est secundum doctrinam, nempe antiquorum Patrum. Docuit enim legem Dei, salutariaque praecepta, atque adeo divinan scripturam est interpretatus, non vi. queri, iis et tam ex st usu PO , quam ex veteribus ipsorum Patrum , in Ecelesia Deitandis Ss. Patii- sanctimonia & eruditione praecellentium , monumentis ac traditionibus .
Id autem ipsium ab Ecclesiae Doctore fieri debere demonstrat sanctus Cle- ΕΝ - Α, mens Pontifex & martyr in epistola, quam ad distipulos Hierosolymitanos dederat, hocque itidem documentum ab Apostolorum Principe beato Petro se accepisse testatur. Sanctum autem Bonaventu rana id studiose praestitisse, nemini dubium esse potest, aut certe debet. Est expostio in caput primum Genesis, cumulata sententiis Patrum Latinorum ,
Augustini in primis, Gregorii Magni, & aliorum etiam inferioris aetatis a
159쪽
tis, utpote Rabant, Radulphi Flaviacensis , atque id generis bonorum interpretum: & vero Graecorum, Baslii, Dionysii Areopagitae, ac Damastent. Atque hoc quidem usque adeo verum est, ut non tantum sententias, sed verba illorum consectetur . A sancto Hieronymo saepenumero prologos sumit; ut in Commentariis ejus multis perspieuum esse potest. Et porro in Psalterii expositione sepenumero sibi adjumento atque usui esse voluit, cum veteres, tum prope aequales, praesertim Richardum , quem a sancto Uictore vocant. Tritam igitur illam quidem atque ussitatam viam sequutus est , in qua insistere majores voluerunt. Sed planius hoe facit liber: Pharetra. Quo in libro cum uberrime tractet virtutum ossicia, & locos Theologiae communes: explicare studuit omnia de sensu ac sententia Patrum , Gregorii Papae , Ambrosii, Augu
stini, Hieronymi, Cypriani, Chrysis stomi, Isidori, Anselmi, Bernardi,
Cassiodori, & aliorum praeterea multorum.
XXIX. Tertia vero alia, qua se usum esse seribit, in eo apparet, quod Doctorum opiniones aliquando varie inter se dissentientes , sequi illas quidem maluerit, quae Sc auctoritate & rationibus . & use prohati sesimae viderentur , atque essent. Fuit enim eas recensendo verus ac sincerus , neque ullo contradicendi studio elatus, dijudicando acutus 3c perspicax , redarguendo moderatus atque modestus , opinando non arrogans , neque opiniosissimus homo : sed in perspicientia veri, solertiaque praestans, quaecumque frequentius comprobata vidit, moreque recepta , ae praestantium viro eum firmata consenis, ea amplexus, propugnavit solertissime . Fuit illud praeterea sere unius tantum sancti Bonaventurae proprium , aut certe haudquaquam commune cum multis , quod praeclaxum est, ac laudabile, Philosophiam , humanasique disciplinas adhibere ad arcem & defensionem dogmatum fidei Catholicae. XXX. Saeris igitur libris, Patrum auctoritatibus, & sententiis r ceptis, ad pietatis laudem, verique cognitionem illustribus usius, cum expositiones conseripsit, tum Commentarios consecit, quibus libros magistri Sententiarum copiose explicavit. Haec est altera pars doctrinae, In qua etiam vestigia praeclara impressit excellentis industriae aer eam ob rem illius Sententiarum commentariis Clemens IV. magnopere delectatus est. Sed concursus, qui ad eum sententias Magistri interpretantem, magnus Actus est, indicare videtur scientiae praestantiam . Id interpretationis scholasticae seriptum , & notabile, & devotum esse , sanctus Antoninus dixit. Est enim ad omnem stientiae pariter, ac pietatis Iaudem maxime insigne : ideo doctrinam Theologicam eximii, & Seraphici Doctoris Bonaventurae propriam distendam censuit Ioannes Gerson; qui libro quodam ita asseveranter stripsit: Si quaeratur a me , quis inter Doctores ceteros plus videatur idoneus i revondeo ne praejudicio, quod Dominus Bonaventurae quoniam in dicendo siolidus es, Osecurus, mur, est jusus, o devotus. Alio praeterea loco similia stripsit eneomia , quae partim supra dedimus, partim hic damus de lectura Bonaventurae, quo nomine , scholasticam expositionem Sententiarum appellat . Denique I Hura ejus grandior, inquit, docet ignem eum lumine , nempe pietatis a Grem , O doctrinae splendorem magnum. Quamobrem eis alii alios Mi in Theologiaesadio eligendos aliquando eensuerunt: ego, inquit Gerson , mihi eligo Iantaim Bonaventuram. At haec quidem sententia multis probata est . XXXI. Uerum quae sequitur, pars tertia, in opusculis cernitur, quae
160쪽
munt quidam eae Graecis . . I. s. Potens In exhor tatione .
quae trecenta scripsisse superius commemoravimus. Mirabile est quam in iis excellat. Alii Itinerarium mentis in Deum, alii Breviloquium, nonnulli Centi loquium, quidam Dietam salutis, alii aliud opustulum dilaudant: sed omnia ejus opuscula uno ore laudant Viri praeclarissimi . De quibus ita summatim Trithemius: Scribis Bonaventura multa O profundu ct devotissinna Opusula. In iis namque aerensa ejus adtae in terra viventis caritas, ct vehemens pietatis ardor, ct doctrinae lumen splendescit, ct iIa Iplendescit, vel potius ineenit, ut legentem etiam nihil minus μυ- tantem , quas tacitis quibusdam ignisutis inflammet. Divinitus igituraecepta potius, quam laboribus parta ejus scientia putatur. XXXII. Ne vero ad egregii Doctoris eum utandam laudem quisquam deesset, cum is altissimos saerorum codicum locos, atque obscurissimos declarasset, mysteria aperuisset, piamque doctrinam litteris consignasset, quam praecipui Ecclesiae Doctores divine etiam tradiderunt : importunam etiam haereticorum audassiam propuliavit, non modo scholastica Theologia, quae tantum Sc ad eonfringendas haereses, & aclfidei Catholicae dogmata confirmanda valet, sed etiam libris potissimum 1 criptis do i illimis. His quidem, tamquam atramenti sagittis, i Ilos percussit, qui longo intervallo abfuerunt: qui vero praesentes manum cum eo conserere ausi sunt, ut de Basilio item NaZianetenus narrat, contum eiam repressit linguae telis: id quod praesertim , prout alias scribam, in Synodo Lugdunensi Scumenica II. praestitit summa cum laude . XXXIII. At vero, quae in egregio ae primario Ecclesiae Doctore inesse debent, ea cum Openumero beatus Paulus Apostolus in epistolis& ad Timotheum, & ad Titum seriptis , tum vero in constitatione singulari Bonisecius Papa VIII. coinmeminit: illa porro omnia , vel potius sngula in ancto Bonaventura elucent maxime . Amplexus est is, ex Pauli Apostoli sententia, sermonem Melem, nempe non inanem, non vacuum, non curiosium. Et ne dest testimonium, de eo Trithemius scribit in haec verba : Bovaventura Balneo-rediensis vir in divinis litteris eruditissimus , profandus es, non verbosui , jub tuis non euriosius, disertus non vanus. Sermonem igitur amplexus est fidelem, verum scilicet, omnique aeceptione dignum; nimirum de sacrae Scripturae praestantia , ejus veritate , luce, & intelligentia, de eiusdem theoriis, figuris, & item mysteriis illius tractantem. Et vero sermonem amplexus est fidelem, quippe qui, ut Graecis Doctoribus placet , de Fide , Spe, & Caritate disserit , docetque quid credendum, quid sperandum, quid agendum, atque ope randum. Hac omni doctrina cumulati sunt ejus libri, utpote Dieta salutis, Centiloquium, & reliqua opustula innumera. Eum autem sermonem, ex ipsius beati Pauli verbis consectatus est secundum doctrinam , nempe illum quidem, cum Patrum sensibus, ac traditionibus consentientem
XXXIV. Fuit & item is potens exhortari in sana doctrina. Quam cohortationis vim , ae potestatem adhibuit, tum sermonibus , quos sane quam multos ad populum de Tempore & Sanctis habuit, tum libris etiam plurimis : cujusmodi sunt, Speculum animae, Stimulus amoris, Speculum disciplinae, & reliqui ejus generis. Sunt quoque in eo aliae res, tam quam in eximio Ecclesiae Doctore praestabiles: & in primis illa salutarium documentorum copia illustris, & virtutum innumerabilium , quibus Ecclesiam decoravit, decor prae latus. Has res duas Bonifacius VIII. in praecipuis illis Ecclesiae Doctoribus summopere commendavit. XXXV. Ter-