장음표시 사용
21쪽
gio sit uinulatoqii exculta, quis dubitabit Sa vipnius quidem optandum esse non putavit, ut odices conficerentur, bonos tamen confici posse non negavit. Tempore eo, quo ius Romanum floruerit maxime, ad legum institutionem tuto procedi potuisse iudicavit; Papinianu in arbitratus est, Paulum, I planum egregios, si voluissent, suturos fuisse legumlatores. Utrum igitur legibus eorum, si in usum abiissent, nihil inquam deesse apparuisset an experientia docuisset, ibi quoquo aliquid intordum reporiri via vitiosum vel ineptum vel impediens potius quam adiuvans aequitatem Certe, si quid apparuisse eiusmodi, id quod fieri necesso fuit, non continuo quodvis damnum interpretatione vel liberrima tolli potuisset verum id Romanis non tantum stitulisset mali, quinium nostr rum legum vilia asserunt nobis. Stant suae populis laudes cedat artibus Graeciae Latium, sed utilitatem rerum nulla gens mortalium intellexi magis. Non
devicerunt orbem te irarum tomani nesci qua umbratili ad delicata sapientia; sed quid quovis tempore agendum esset intellexerunt, et rempublieam inperbumque habuerunt, Iion unius hominis Vel aetatis opus,
sed saeculorum. Eadem utilitatis et actionis intelli, gentia rexisset Codicum usum. Intellexerunt illi, quid 088et iu8, quid esse seripta lax Ut habitorunt edicia Praetomim, semper ius tuentia et quotannis tamen ad uillitatem emin0data, ita, si codices habuissent,
eos suo tempore emendatione indigere intellexissent. Diuitia ' Corale
22쪽
quam emendationem quomodo effudissent, nunc nobis
non propositui est investigare. Verum nostrarum
legum emendationem requiri quum satis disputaveribinus, iam quomodo ea fieri debeat, quaerendum est. At quid die quaeronilum esse id quod apparetet Abinierpretibus rustra auxilium et medelam peti intellibgimus. Agite ergo. Leges dedi legislator afforunt eae leges incommoda, auferat ea incommoda idem legislator, emendet ipse quae scripsit vitia. id omnibus sempor visum est, qui legum Codices confiebendos Aso putarunt, Sic etiani nunc videtur exteris.
Post eonditos Codices Napoleonticos non sui certa et constans in Francia rerum progressio, sui tamen ad hunc usque diem constans legum emeridatio. Neque aliter vel fixiniendum putamini vel secerunt Germani. Habent illi legem ambialem, mulio Codieibus nostris recentiorem iam vero ea ad examen revocata et O- vellis, quae dicuntur, or-bergensibus aucta ot --plis eat osti Nostri vero homines logiseri bonis aliorum exempli non commousentur. Meliora etsi videant deteriora sequi pergunt. Utimur nos odicibus ante hos vigintiquinque amplius annos consectis, o ita quidem utimur, ut nihil ei o per id omne tempus in iis immutatum sit. Nec tamen quid ipsa odi eum ratio serat in incerto si omnos sero, qui aliquid in iis rebus sapere existimantur, emendationem ab ipso legislui eis inlant. Quae igitur,essatio est Eudem, Auditores, si cessandi causa, quae retardat apud nos Diuitiae by Cooste
23쪽
in robus omnibus emendationem, tuae essistit lui lituo ut Academiae notuebiae iemantur magi fluam regalitur
iugiituus et legibus iam hiud tempori non necoin alis. Quilipo nostri homines aut cuncta aut nihil mendat dum esse existimant corta quasdam rerum partes emendare cummaximo verentur. Leges n0stras nondum satis diu in usu suisso dicunt ut iam nunc universana earum emendati0, et nec iurisprudentium satis excultam esse, necdum de omnibus rebus eum esse Iureconsultorum consensum, ut novi iam Codices fuliciter condi possint. Quasi nos mehercule inins novos odices agitemus. Proseula ei rei ad aetas non est idonea, et, si novas lege persectas esse Oporitebit, nulla umquam aetas idonea rit. Multi anni, multa saerula praeteribunt, priusquam vel singula Codicum nostrorum vitia reperta et demonstrata erunt, vel omnes Iurec0nsulti do gravit sima quaque quae ilano inter se consenserini. O miseram nostram trium, Si propterea malastro debebunt nec tolli poterunt ea legum vitia, quae iam nunc et intelliguntur ut sentiuntur ab omnibus. Dixi inodo quam vilios destabantur iure n08tro lilregrinorum Statuta personalia.
Nec tantum d o vivo, verum etiam de certa ius tollendi ratione una est omnium adumque sontentia. Quae igitur causa esse pote8t, ut ea inepta illius legis emendatio ad istam omnium legum emendationem,
id os ad alendas Graecas, disseratur Quodsi nihil praeterea fieri potest, at illae tamen dissicultates demi
24쪽
et expelli possunt, qua ex obscura perplexaque legum des pilone oriuntur. Deliique quidquid nunc bene fieri potes id lain fiat Paucis e0ntenti sumus. Iutelligatur modo aliquid et emendari posso ot mundari
oportere adnioveatur manu operi deme facto iubilo non subsistetur eontinuo, sed ducibus experientiae sesentia pedetenti gradatimque p0terit ad meliora
Quum vero disputatio nostra inuis in legum emendatione c0mmendanda versetur, et in causa h0c maxime ais is positum sit, leges ii iras iam tum, quum scriberentur, vitia contraxisse, obiiciet sorte mihi quispiam, eam emendandi necessitatem Ase so iuuam, et esse eam apud nos, apud alios seriasse non esse. Quod si ita esset, nillil de mea Sententia detraheretur die enim de legibus i suis emendandis, nondo aliarum gentium legibus. Sed per se ipsa semper et ubivis emendati necessaria erit. Perlaeto enim legum Codiem a mortalibus condi non posse et ego ostendi et nemo infidias ibit. Nimirum ea osthumani generis imbecillitas, ut ne a summis quidem Muscibus conficiatur opus, Omnibus suis numeris et partibus expletum. Aiquo id si in aliis artibus verum
est, certe maxime valet in legum serendarum arte ardua magnaquo et haud scio an una omnium maxima. Tot tantasique enim in legislator requiruntur ingenii dotes, tam ingens doctrinae copia diversissimarumque Disilias by Corale
25쪽
rerum cognitio, ut ne praestantissimos quidem Iur consultos immensae huic rei pares inveniri non est quod miremur. Adesidi alia et gravissima ausa in ipsa iuris natura posita. Neque enim e consilio scribi solent odices, ut iura et leges, quibus exindo usura sit civitas, certa semel sunt et Mereia, et vitae civilis negotia ad eorundem praeceptorum normam in perpetuum dilabgantur. Fuerunt sane et adhuc sunt qui hunc ipsum sibi finem proponentes, idcirco maxime conficiundos esse Codices clamitent, ut leges constituantur seinpiternaeo immortales, quibus in omne tempus valituris nec obrogari fas si nec dorogari liceat. Verum per iusmodi somnia quum confundant iuris aeterni divinit,tem et humanarum legum utilitatem, uiramus sit, vertunt. Es qui dom iustius in animis hominum i mortalis iustitiae sensus est sempiterna ratio a natura prosecta, ad redis faciendum impellens et a desidio avomng iura vero et leges pro temporum et gentium et rerum varietate alia suu et nectantur portet et varientur. Hoc ipsa agitat infinia, cuius praecipuum
munus est ut in rebus omnibus ius aequum servetur. Aequum ero ius esse non potest, nisi eum moribus
populi Gngruat qui quum ipsi non sint stabiles, sed
alii aliis temporibus et varii no ius quidem semper idem servabitur, ut variabitur pro moribus. U0olens perspe tum habuit Sextus Caecilius iureconsultus, qui Favorino philosopho obsoleta quaedam legis Decemvi- Dis ire orale
26쪽
rulis inpii reprehendenii, verius viam mavus haedrespondisse sertur Non pr0secto ign0ras, legum opportunitates et medelas pro temporum moribus, et pro rediim publicarum generibus, ac pro utilitatum prassentium rationibus, Jroque vitiorum quibus medelidum est servoribus, mutari atque ecti neque uno statue sistere; quin ut acies coeli et inaris ita rerumat que fortunae tempe8tatibus varietitur. ὶ Quodsi igitur ipsa iuris ratio seri, ut in seinpuruna atque eadem voce loquatur, si alia aliis temporibus conveniant instituta, a quo quaeso nisi a legisla-iore auxilium petas, ii obsolet antiquentur, novaver o utilia quae prodeant sanciuntur firma auctoritate Consuetudinis enim ius, cuius magna est tesso debet auetoritas, hac tamen qua nos vivimus a lato non tantum valet ut lugem ineat. Quod apud RoIIIanos rectissime receptum misso tradit Lud Lamum, ut leges non solum suffragio legislatoris sed etiam iacit omnium consensu per desuetudinem abrogarentur, id hodie, ut alias gentes taceam, a n08trarum legum proposito alienum est. Nec mea quidem semientia immortio. Fromant omnes licet, dicam quod sentio parum suum iuris exu constit udi proposibium adsequerentur legislatores, si Codieum praecepi a quotidie sero in dubium vocari e per contrarios civium
ii Gellius XX, 1. Disilia πιν Corale
27쪽
usus tolli denuo sisinerent. Quocirca non vituperandos equidem ei laudaudos nostros homines censeo, quod in ipso Codieum prooemio Iuris consuetudinarii au
et diserto praeceperunt, lege i ii sua ipsarum vetustate consenescere, sud nisi novis perlatis legibus non rogari.
Hoc tamen prosceptum quum probem Vn0pore, ita demum prohandum si, si ave legislaior ne leges
i ari debebunt, ne p0pulus pro legis reverentia vit tionem Iegis sibi requirendam Ese existimet. Iterum eniti natura magistratuum decretis 'minutari non potest. Vetare possunt legislatores quominus consum iudini obsidiatur, obmuteseere eam russea iubebunt. Vox 'ius, oppressa licet, audietur tamen Monebit, hortabitur, urgebit, instabit. Flectere si nequi sup ros Acheronta movebit, quas abrogare non valebi Id ge perruptura tandem et perihaetura. Qualis unc si rerum status futurus, omnium in oculis est. Luculentissimum xemplum praebet iuris mereatorii in patria nostra praesens conditio Permulta huius iuris capita obsoleta atque ita ab hodierna vitas necessitatibus aliena esse, ut in communi mercatorum odio versentur nemo est qui nesciat. Merito igitur exspectaveris, legislulares, o cognita, nihil habuisso antiquius, quam repetita illorum capitum praelectione mercaturae quam citissime possent auxilium ferro,
28쪽
Quod ut saetium sit tantum abest, ut per triginta
sero annos ad adiuvandas res mercatoria nihil omnino lacertiit. Hae legislatomim meordia dicam an perhibnaria quae tandem saeta sit iuris e ditio haud aenosluisquam crediderit. Omnia incerta sunt, omnia in dubium vocantur. Legibus enim inopus e nostro tempori non consentaneis aut omnino non parent me eatores, ut ita parent, ut salvis verbis, sententiam earum elaeumveniani. Unum et alterum exemplum afferro lubet. Pignus iure nostro non contrahitur nudo pacto, sed in magnis certe rebus scripturam requirit, et insinuationem in acta publiea, quam erro nullo
modo potest celeriter corificiendarum et c0niungeIIdarum
inter se actionum necessitas. Negligunt igitur et praetermittunt eam mercatores, ei, aliud agentes, aliud simulantes, pangunt pro pignoribus emtione venditiones, adiectis paetis de retrovendendo. secur Uonos nemo vel stipulatur vel promittit, quin Missa expressis verbis doceat, permulta legis praecepta non esse valitura. Quid multa In toto sero iure mereatorio scriptae legi privatorum pacta derogare vides. Quodsi ex o nihil aliud oriretur nisi ius imoerium, dolendum tamen esset, id esse incerium quo
nihil eortius esse debeat. t mores suntne hi negligendia An legislator probitatem habebit pro nihilo, et nihil interesse putabit inter illam et improbitatem rLeges nostrae de debit in obaeratorem patrimonii liquitationes nihil habent quod hominibus nostris
29쪽
conveniat. Singula earum capita liquidationem ioviantum retardant et impediunt, verum etiam, si iis temperatur, sumius tam ingentes sunt, ut reditores nihil sero accipiant, et si mi ex patrimonio restat, id publico aerari obtingat. Quid ver ex haecausa officitur Ut mereatores logo scriptam non scriptam esse existiment, et lege destituti semet ipsos adiuvent. Debitores, perinta ac si ne iudicos essent nec iidicia , paciscuntur cum creditoribus, idquo pactum, quamquam utrisqu0 damnosum, semper amon minus damnosum est quam legitimus reditorum comcurgus. Nolite existimare, Auditores, i Omlutinerit
reipublica salutem spectes, hoc eodem redire. I tenim debitor obaeratus, si des malo usus est idemus puniri debet, uti demum reus esse potest, si iudici sententia pronuntiatum est eum soro cessisse. Ita leges nostrae summam saepe impunitalem proponunt Melesiissimis mortalium. At Ciceroni videbatur lex esse recti praecepti pravique depulsio Alterum exemplum apseram. Vota lex nostra proxeneiam mereaturam lacero
earum rerum quarum est proxeneta Munus susci
piens, iureiurando se ei legi obstringit. Mox tamen intelligit fieri non posso ut fidem si iusiurandum servet Mercatura enim his temporibus est eius- inodi, ut nemo proxeneta esse possit, nisi interdum suo arte emat aliquid et vendat. Ita ipsa lego mgitui cominuda sua negligero aut peierare. Eram nuper in aliqua urbium nostrarum, et intereram prom
30쪽
netarum concilio omnes orant viri integra saviae ut existimationis, Omnes aperte coii siti, bantur, si verba legis observanda essent, se esse periuros, ct eum virili et nerosa indignatione vehementer p03tulabant, ut tande ii aliquando tolleretur ille scrupulus, illa conscientia docepila, quam logislator iusiurandum et Dei immortalis invocationem appellei. Quid quaerius lHuiusmodi exempla iam certo dubitare vetant, quin leges nostrae emendatione indigeant. An eruditis, Auditores, interpretem his laniis malis mederi posse Nolite hoc arbitrari. Certe non omnia a legislatore psram portat. Quodsi enim bis
temporibus requens intor se hominum ommercium quotidie sero nova negotia novasque conventi0nes parit, quorum ne nomina quidem iura diviti prodita Sunt, vel quoruin e Ite, si iam prius fuerunt, ratio mutata prorsus est et mulatur, non a legislator si tim ad quod Goud sinitio nostro assentior sed a iuris interpreto auxilium petenduin est. Huius enim indium os amplecti ea quae utilitate et aequitatu sommmendent, et radices agere coeperint eorum quasi imperii sui potiri, investigare eorum cum constituto iuro et tradii convenientiam, ex hac c0nveniunt iacerias deducere regulas iisque quasi iuris signum imprimendo in systemate locunt l,si Inaro. Sed ubi
legos repugnan sententia populi, non polos interpretatione ea repugnantia tolli. Quod nigrum es id interpretando non essederis olbum. Et videmus in Pa-