장음표시 사용
81쪽
quae elocutione pretponenda sunt ratione colligitur. Nam per igo proficiscor & huius motum significant. Sto:ladeo:dormio:de huius peImansionem . Loquelares praepositiones ideo dicuntur
quia semper cohaerent,ut conduco. recipio, cohaerere autem eurra illa significat.quod non patiuntur in significatione interposutionem. Nemo enim dicit con tibi duco.aut re illum cipio. Praepositiones cum post positae fuerint si casu suum reseruent adhuc praepositiones sunt:ut transtra per&remos .si autem casum m tet fiunt adverbia.ut tempore post. Sed plaerumque meirorum ratione etiam praepositae idem faciun ut longo post tempore uenit. Et illud sciendum est praepositiones utriusque casus quoties pro aliis praepositionibus ponuntur illis eas casibus iungi quil-bus iungutur illae pro quibus ponutuqui in alterum. Nam quolniam in modo cotra significat. tantum accusativo iungenda est ContIa enim accusativi casus est. Item multa super Priamo NIgitans,quoniam super designificat tantum ablativo iungenda est, de enim ablativi casus est. Nteriectiones proprie sunt assectus uoce incognita comi dira expressi.sed N plenus frequeter sermo interiectioe habetunsi affectum significetvit proprie dolor & similia. Uni nomina similia participiis praesentis temporis.
ut demens,legens:quae hac ratione discernuntur. Sis enim nomen fuerit comparationem .recipit ut dei mentio dementissimus:si autem participium suerit non recipit comparatione.Nemo enim dicit legentior.legentissimus. Quid si sit nomen non sina Ie participio, sed quid sit.& participium aliam recipit discretionem ut est amans, quod & nomen est.&participium. Nam si sit nomen genitivo
iungitur,ut amans tui,si autem participium sit accusativo iungit Iur,ut amans te:quemadmodum colens te. Si autem inueniantur nomina similia participiis praeteriti temporis, uel potius ea dem de participia discernutur in declinatione. Nam participia si fuerint secundae sunt declinationis ut hic uisus huius uisi, hic auditus huius auditi.Si autem nomitia fuerint erunt quanae de sit nationis ut hic uisus huius uisus.hic auditus huius auditus.Qua qua haec q diximus et illa ratione discernimus.qae panici u rucest quom lepus hesita uta ille auditus est: quom aut no habet te Pus nonae est:ut auditus meus.obtusus est.& uisus meus breuia..
82쪽
εERCII GRAMMATICI IN SECUNDAM DONATI EDITIONEM COMMENTARIus
i Vae sunt principales partes orationis non ει & uerbuni eo quod ipse solae faciunt elocuti tionem,ut Cicero scripsit. Virgilius seciti dei q sine ipsis nulla pars implet elocutionem. Naquando dicimus ipse legens dixit. Aristotelici dicunt duas esse partes orationis nome. &uestu.Stoici quin .Gramatici octo. Plaeri. que nouem, saerit decem, plaetit undeci. Interiectionem graeci penitus non habent:sed inter panes Ο
tionis.idest in octo non computant. Nos articulo non penitus caremus dest eum articulum, sed in pronomine computamus. Des panes orationis sunt quae casibus declinantur: nomer prolnomen,participium.& una quae temporibus idest uerbum. etem omnes quattuor non destinantur. Quaesitum est quado pars orationis officio iungitur utrum ius suum retinea an eius cuius accipit significationem nam frequeterivenimus & nomina pro adverbiis posita,ut tomum clamat.& adverbia pro nominibustut mane nouum. Quare sciendum est quoniam si nomen si pro adverbio institutum incipit non posse declinari .Etenim cu demnat esse quod est.&transeat in adverbium incipit iam non posse declinari. quemadmodum nec illud adverbium naturaliter de clinatur.Item adverbium si transeat in significationem nominis nonnunquam deciinatur quoniam significat eam partem orat tionis,quae recipit declinationem.Unde est illud apud Plautum
a primo mane usque ad uesperuia .modo mane nomen est. hoc mane huius manis,huic mani hoc man ab hoc mane. Nam si adverbium csset nec genus reciperet,necpraepositioni adiunge retur,nec posset terminari.
Roprium nome in quattuor diuiditur partes.Praenome. P Nomen. gnomen.& Agnomen. Praenome est quod in loquendo praeponimus.ut publius. Nonae est comune illae,ut Cornelius.Cognome est ypriu uocabul ut Scipio. Agnome est ql extrinsecus sumitur uel a uirtutibus.ut Affrica nus ues a uitiis,ut iugulator.Sed sciendu e s saerus cotio ut
83쪽
tantumodo inuenitur, ut ecce Romulus unum tantum habet. picemnque duo,ut Numa pompilius. plaemnye tria.ut Publius Virgilius Maro.plaemiaque quattuor.ut Publius in rnelius Sci Dio Affricanus.Sane sciendum est quod quotiens unum inuenitur cognomen est,nemo mi potest esse sine duo piaerunque pronomen & cognomen sibi libertus est. Nam non Dotest libertus habere nonen quod sarruliam significat. mipse sine lamilia sit.Appellativorum species sunt uigintis eptem.
Sunt nomina corporalia quae videmus & tangimus ut terra Iaipis.Sunt incorporalia:quae nec videmus nec tangimus ut pietas iusticia. Sunt primae positiois quae a natura ficinata sunt ut mons schola.Sut derivativa quae a primae positionis nomine mulaena dicuntur ut montanus scholasticus. Haec autem 'ri uua non regulis sed auctoritate firmantur nam plaerunci Inuenimus ria ab uno sermone.ut luderest ludertinus ludere.Sunt etiam
minutivareruae sententiam minuunt & non semper sed firmurater syllabi crescunt ut agnus agnellus. sunt etiam minutiva:ut tabula. fabula in his significanomunciatio diminutiva.tunc enim reuera essent diminutiva si herent alia principaliami oculus o lux sunt neca ut Dido manto graece haec& latine possunt declinari oraece ut dido didous latine dido didonisi manto manto manto mantonis.sunt quae tota latina appellantur: quae aliter.a.latinis proserui et quam a graecis.Nam quom graeci Ga
cant.Pollydeus latini appellant pollux. Haec autem qiu tan evlatina sui latine declinamus.Sunt quae appelditur notha q non primis *llabis sed ultimis a graeco sermone dissentiunt ut acinuleus achilles agamemnon agameno &sere omnia graeca qiminon exeunt.detracta enim on syllaba per breuem o proserim tunut apollo apollo plato plato sunt synonyma quaebent elocutiones sed unam fignificatione ut terra solum humtellus.sunt omonyma superioribus contraria ut ariesinam ct mchinamentum est quo muri expugnantun S sidus umes in terris aries uocatur. sunt patronymica q trahunt iis tam tum a patribus sed etiam a parentibus.Nam muFiuntur S a martibus dicta hetideus retoides:& ab auor ut aeacides: & a maiori ibus ut dardanides aeneades.& a uitricor ut amphytrioniura es ergo dicimus patror mica non a patre tantum sed a parenti a
84쪽
tracta ut dicimus patricidam non qui patrem tanta sed qui quen
que parentum necauerit. Haec autem patronymica si g casum piit in des exeiit ut atrides aut in ius ut atreius .aut in on ut artiod quae in des exeunt tantum patronymica sunt ut attides agat In non. Quae initis exeunt & patronymica & possessiua ut atreius agamemnon & atreius gladius Euandrius ensis Quae autem in on exeunt in latinum sermonem non transeunt. Foemit nina autem aut in is exeunt ut atresfraut 'inias ut atretas. aut inen:ut attim. sunt etiam nomina adiectiva quae plaemnque sciam habent: sed colunctione iactantimui magnus sortis.dicimus enimagnusui sertis exercitus. Sunt etiam qualitatis quae trahuntur ab animo a corpore extrisecusvit doctus niger laetis. Sunt qualitatis,qtiae trahuntur a mensam ut longus latus. Sut gentiis quae gentem significant:ut graecus hispanus.Sunt quae patria significant: ut Romanus. Sunt quae numerunt ut unus duo tres quattuor quinque. Sunt quae ordinem ut quintus sextus. Sunt
quae ad aliquid dicunturi quae penitus non possunt sine alterius coniunctione intelligi ut pater. Non enim potest dici nisi filium habeat Sunt ad aliqualiter se habetiar quae e cotratio fignificarionem sumunt ut dexter sinister niger sandidus. Sunt generalia in quibus species continentur:ut animal. Nam animal dicitur de homo & canis & equus. Sut specialia ut sunt ea quae diximus canis homo & equus. Nam illa sunt specialia:quae genere discernutur. Sunt facta de uerbo ut dictor lector. Haec autem semperi tor eunt&oriuntur a gerundii modo ultimo tempore & ultima sylIaba in tor uersa per omnes coniugationes ut amatu amator. doctu doctor.auditu auditor.lectu lector.Sunt etiam participiis similia:ut demens nam sic est demens quasi legens: sed demens nomen est quia recipit comparationem .i.dementior leges uero participium quia non recipit similiter comparationem . Sunt etiam uerbo similiariit cotemplatonsed haec cum casum accepe. runt nomina sunt & contemplator huius contemplatoris facit. Cum autem tempus habuerint uerba. Vt Maro dixit contemplator aquas dulces. Sed comparativus gradus generis est semper communis excepto uno quod est senio hoc enim ut Probus dicit tantum generis masculini est:nam Omnia quae recipiunt commorione qualitatis sui &quantitatis sic. ut puta non omnes qui rudet caulas agunt,quisquis aute causas agit studuit sine dubio
85쪽
Recta comparatio est quae mmam hiabam intega per om
nes seniat.ut doctus doctior doctissimus. Siautem integra non seruar inaequalia efficit nomina quae sunt tatuna tria bonus: a IuIrma uncum constet comparativum gradum minus significare uideaturivi clatior clarissimoidoctior doctissimo. Praeterea ipse comparativus nonnunquam positiuum significat, quado dicimus senior significas,tamen senex.At cum Salustius dicit. Mare ponticum dulcius est si caetera.modo inuenitur Comparati non solum comparativus non estiis nec positivus. Nam inmnon modo dulcius no est:sed nec dulce quidem. Donatus dicit quino tantum adverbia genitivo esse iungenda. tanqua magis minus:maxime minimesa scilicet ratione r quoniam inmin sthabent comparandilato ideo non debent comparativis casibus iungi ue uideatur coparatio geminata. Qui .n.dicit ra doφO
pene dicit hoc doctior doctioriqd latinitas no patis. Prob at diu
cit omnia adverbia quae uim augentis:aut minuentis in se habet non debere coniungi nec supenatiuo.nec comparativo. ut sunt ista ualde.multum.plurimum per & similia.Na ista nomina tam tum positivis gradibus debemus adiungere. Quod superlatiusidicit genitivo plurali non adeo uerum est,nam Invenimus eum etiam singulari genitivo posse coniungi.tunc quando nota sunt unciatione singularia intellectu uero pluralia. ut esto danausortissime gentis .Quod dicit enunciatione masculinum intellectu esse neutrum pelagus uerum est uulgus salsum est. Na uulo&neutro.&sceminino genere legimus apud Virgilium foemi ninoan uulgum ambiguam.neutro ignobile uulgus. Balneum generis neutri est in numero singulan. eminini quidem secun dum usum:ut occisus ad balneas pellicias tamen & neutraliter legimus:ut balnea uitantur in horatio. Coelum in numero sim gulari generis neutii est.In numero aute plurali generis mastu uni:habenam enim in Lucretio. Qins totidem uertit coctos. Caepae in numero singulati neutri generis estiui tunicatum cum salle mordens caepae.& hoc nomen tres hoc solos habet casus. hoc Caepe:hoc caepe'Oc Gepe. In numero aute plurali genere foemi nitio simpliciter declinatur. loca & ioca suntlia nomina sunt. nain numero plurali.& masculino. & neutro genere 'declinantur. dicimus enim & loca.& loca.& loci.& ioci in numero aute sub
gulari tatum masculiniriit locus & locus.Quod dicit genera co
86쪽
munia esse inter masculinum:ut puta pampinus non ita intelligimus quasi sacerdos.nam sacerdos si masculus est hic sacerdos di citur,li foemina haec sacerdos non possum hoc pro Irostra uoιluntate confundere: sed pro naturae qualitate discernimus.Pam. pinus uero & dies.& suntlia pro nostro arbitrio uel masculino: uel sceminino genere proseruntur.Nomen nec in totum fixunu
nec in totum mobilexit fixum leaena secundum Virgilium Tor; ua leaena lupum sequitur.secundum Ouidium mobile est qui dixi ut lea scaeua sitim multa compescuit unda. Eiusde generis debent esse diminutiva:cuius generis sunt principalia.ut puta ideo haec donaucula generis scemini e.qa & haec dom' genetis is nil
na scutra icutnni facit. beta beluculus. Pulvis dr ua nueri singullaris est ilia,sed legimus apud Horatiu.Ouides dissipare pulveres. Item pax:lux dicit numeri singulatis sed legimus apud Salustiu. paces de luces.Item quirites dicit numero tantum plurali sed Ietgimus apud Horatium hunc quiritem uetus nominativus hic quiris. Item idem Horatius quis te quiritem cuius nominatiuus erit hic quiritesmi dicit Petronius. Quadrigas dicit numero tantum plurali sed . Varro dicit nuero si lagulari. Virus ῆeneris ne tri est.& deelinatur quemadmodu doctus hoc uirus nutus uiri. Legimus n. apud Lucretiu Tetry primordia uiri. Dicit nota iamCOPosita no aebere coponi,& ide paulo ante dixit de copluribus Potuisse coponi,ne cotranu sit , ita intelligi debet.ut liceat nobis nonae coponer bis, sed ita ut pria copositio sessi nobis i cotrariuno uertaiaut territus iperterritus. Illud. n. nobis no licet facere:ut
P copositione primit couersu i cottana signifieatione nome p secuta copositione ualeam'reuocare ad prima significatione, ut edomidoctus,qn antio nulla rone di psectu uigilu sic dicat que
admodu tribun'militu. i. si pro uno note accipis utero sermo in priore parte tantu modo declinas. Si aut uoluerimus elocutione facere vicimus p lectus uigilibus quo ipe licet nobis et i hac duo nota alique adferre sermone,ut praesectus est uigilibus, Assis plaetique quattuor esse dicunt auferentes no minativum.& uocativum. Nominatium qui simie lis est uocativo. . Ideo autem auferunt nomit natiuum quoniam quom casus sit ab eo quod sa. cia nomen habere.Nominatiuus e contrario rectu
87쪽
nomen ostendit. Alli quinet docen ut graeci qui ablatam n5
habent.Alii sex ut latini qui ablatiuum addunt.Alii septimu etiam addunt casum qui ablativo similis inuenitur.Nam quado dico reuera doctior illo.& doctior ab illo eadem inuenitur elocultio.quando autem dico illo p sente suscepi. & ab illo pulsente scepi.non est similis ab utrol casu elocutio. Nam illo praestatite suscepi inter duas tantummodo res geri uidetur. Nonulli adpiungunt octauum casum qui fit cum quid per accusativum cum praepositione positamus docer dici naus per dativum sine praepositione ut elatior it in coelum.& it clarior coelo,ut subeut ad mirum,& subeunt muro.Inflexionum autem uarietates in sex sui. Aliquando enim omnes casus uarios exitussumunt. ut est unus quae dicitur forma ex aptota. Item p raptota dicitur,ubi quin sunt uarietates.Item tetraptota ubi quattuor,ut est spiata. Truptota ubi tres sunt.ut est templum.Diptota ubi duae,ut curnu. nu.Nam nominativus.accusativus.& uocativus corripiunt.Alii tres producuntur,idest genitivus.dativus ablativus. Est etia monoptota,quam non bene monoptotam,sia aptotam dicimus.ut nequam.nam monoptota illa sunt quibus unus tantum casus e.
ut nte. Aptota uero illa sunt,ubi omnes quidem sunt casus.
sed nulla ratione uariantur,ut est frugi.Inueniuntur autem notannum casum habentia,ut tabo.aut duo tantum, ut hic Iuppitero iuppiter aut tres tantum.ut hoc nefas,aut quattuor tantum, ut
huius dictionis.huic dictioni. hac dictionem.ab hac dicti .iad
horum nominum reliquos casus in usu quidem non esse mani sestum est. In auctoritate autem saepius resetiuntur.Inimicus M.tiuum regi quanqua usus uendicet nominatiuum. Inimicus.n. Est mihi.dico non meus. Item secundus ab illo est.dicimus non secundus illi.quanqua ista nomina suis casibus seruiunt etia aliis alia auctoritate iunguntur. Nam &pactus illam rem dicimus illa re.Quod dicit ab his mulabus iliabus.deabus nos dicere debere.Sciendiim est propter testametorum necessitatem. Na haec pauca dicit. Probus conua artem esse suscepta,nec nos debemus ad istorum similitudinem alia deest iraresa enim quae arte caret solaauctoritate firmantur. Uas in numero singulari tertiae docii nationis emin numero plurali secundae. Dices se dum regialam tantum sceminini generis est.Nullum enim nome 'est protducto ablativo terminatum quod alterius possit generis inuenti
88쪽
ri quod daemus genere mastulino Idd ratio persuasi adverbiI.
Nam hodie dicentes quasi hoc die significamus,nec tamen dicio miis hodie quasi hac die. Nam quotiens nominatiuus singilaris .n.&.r. terminatur ablativis in. e. etia genitivus pluralis inlim .Exit. a.supradictis regulis. Accusativus singularis tuc in .immatiquum ablativus sitagularis indubitabiliter.i. terminatur. ut
ab hac ui.& ab hoc Thyberi facit enim hanc uim huc thyberim.
Si autem .e.terminatur ablativus:tunc uariatur Accusativus ut
ab hac ppe hanc puppem. Domus & iugerum ab antiquis alitter declinabantur quam hodie declinamus. Nam domus erat qua declinationis. Iugerum tertia nos autem in hoc nomiI .i.domus tres in unum casum usurpamus .a .secunda declinattione ablativum.a.dom genitivum pluralem harum dona frum,acculatiuum pluralem has domos.In nomine autem iuget D unum tantummodo usurpamus ablatiuum ab hoc iugero.
V.littera tunc retinetur in dativo plurali.ut ipse dixit. quum albqua discernenda sint. ut artubus,& arcubus. I regulae tame inis mus duo nomina contraria.idest nulla discretione interum mente.u. retinentia. ut specubus.& tribubus,quae ab istis regulis discrepant.Nomina latum pluralia vulcanalia.minerualia.ideoque illae regulae ablativi suiar singularis,haec autem nomina sunt numeri tantum pluralis.quae licet regulas non habct, tamen ad limilitudinem nominum declinanda sun quae nomina re ullamntinentur.i. ut sic declinemus. hae kalenciae quemadmodum hi agiles.hae idus quemadmodum hae manus,quanquam dixe runt,ut quemadmodum regulis carent, ita uarie declinarentur. Nam inuenimus apud auctores de ancilium, &anciliorum 8euulcanalium.& vulcanaliorum. Item nomina graeca.a. supra dictis regulis segregantu ut emblema poema.& hoc iuste. Nasi graeca sunt ablativo carent illae autem ab ablativo originem sumunt quas non possunt suscipere nomina abIatiuo carentia. ω haec maiores nostri aut tertia declinatione declinabant si sui issent generis neutri ut poema poematis,aut prima decIinatioe declinaba i suissent generis sceminini. ut haec poena,huiuS pC nae quanquam inuenimus aliquos casus nec ab illis inec ab istis
regulis d natos idest genitivum pluralem.& dativum, re abla
89쪽
ablatiuum pluralem:legina enim apud Ciceroem horum me, maiorum his poematis ablativo ab his poematis:sinailiter & emblematorum & emblematis . peripatesmatorum peripatesinatim Analogia dicitur ratio declinatiois nominum inter st omni pa re similium latine proportio uocatur. Nomina autem similia sui omni parte si octo rebus suat similia idest ex illis quae accidui nomini qualitate comparatioe:genere: numero:figura:casu: deinde exitus syllabarum deinde consonantium:rationes penultimata atque si una res ex istis octo desierit similibus:dicimus .n. nomenulla ratione declinari similiter cuius rei exemplum & lupus sit Iupus nam septe partibus colantiunt:tamen quasi genere distat liui. Lupus eni in aliud genus:ut lupus:lupa:lepus lepa no facit. Robus autem pronomen in quattuor partes diuidi putapa uit .idest pronomen itinitum:finitum minusqua finitum& possessivum quod no uidetur habere ratione unde Donatra melius qui in duas Pres in primo diuisit. Nam si ea sunt finita pronomina quae recipiunt personas Gylia omnia quae non recipiunt personas infinisi lacenda sun LVnde apparet quod in finita & minusquisitita sunt & possessiva. In illis enim non aecidit certa persis SuiasA nostras.uel cuiates & nostrates. nam utrunque Acimus secundum Plauti auctoritatem gentem significat, ut est cuius gentis optime nostrae gentis. piarnque accentum i ultima syllaba ponul,quado cuiam,sed praue. Nam nulla pars orationis est latina abi. praedictis,quae potest in ultima a
centum tenere .i .pone & alias.Suntaliqua pronomina quae cassibus crescunt non inativo, ut quis uel qui, genitivo stragulari. mmci ues mis. tui uel tis. Ablativo surgulari ut . a. quo ues. qui.plurali dati uo uel ablativo.ut a quis uel a quibus ciua ratioe fiant superius diximus. Sunt econtrario quae casibus decresciminam uocativus non inuenitur in pronomine ego. Aliquantdo nominatiuus S uocativus, ut in pronote sui sibi se a se. Alis quando tantum accuculum. eccum eccam ellum ellam. Aliquando tantum genitivus ut cuia.& cuium. Quod autem divimus sui aliqd esse pronomen uep est, no enim de possisim nascitur cuius nominatiuus est suus. Na si inde nasceretur dativum omittere ut scio non in . i. Praeterea est aliqua disseretia in hoc
90쪽
norne sui. I sibi utriusque numeri est. IIIud uero possessivusuum de singularem habet numerum & pluralem. Quaesitum est Iud maecos an . O. uocativus esset articulus de prouocatus non ei. Omnes enim articuli cum de numero singulari ad pluratum transeunt uarie proseruntur. ut hic&hi huius & horum &reliqui .Quando autem dicimus o docte & docti. S utrol nulmero eundem articulum ponimus.quae res non articulus uide quia non mutatur in numero plurali.sed potius adverbium uolcantis,ut quemadmodu dicimus heus uos docti , sic dicamus o tu docte.& o uos docti. Inter articulos.& pronome hoc interem quod pronomina tunc eum sine nominibus sunt. & absentium nominum uidentur explere personas.ut hie & haec & hoc quali do autem dico hic aeneas huius aetaeae iam no possunt pronomi na dici,cum non sungantur eorum nominu quae praesentia sunt officio psa enim nomina per significationem implent. Neuter alius:& reliqua constant esse nominat quoniam probus uiginti de unum dicit esse pronomina in quibus ista non computantur. Ea pronomina quae utra parte nominatiuum habent secundusormam nominum declinanc. Na sic decliamus quisquis utralparte. sic autem priore parte non declinamus aliquis queadmo dum nec iuris ritus .Sic posteriore parte no declinamus quis piam quemadmodum nec tribunusmilitum. Di: noui: coepirmemini. Quaeritur cuius sint temporis quom constat esse persecti. Nam & persectumo in .i. semper exit. ut legi, scripsi, & praesens rem a nunquam in.i. sed semper in . O .exit. Illa enim uer ba stignificationem habent praesentis teporis regu las autem praeteriti. Sum desectivum uerbu e in coniugatioe. Nam quando dicimus es non potest esse secunda coiugario. qa&.e.correptam habe dein prima persona.e .ante.o .non habet.
Pudet.&tedet,quasi desectiva posuit. In superiore autem parte imperiisnalia non contrarie sunt posita. Nam hoc ipsum uer hum impersonale desectivum est. Sublatis enim de primo uerbo duabus personis, prima& secunda. Tertia utique supelrest. Quae si non sibi adiutigat pronomen desectivum dDcitiis esse uerbum . Si autem adiungat impersonale.