장음표시 사용
61쪽
extensio syllabae contra naturam uerbivit Italiam lato profugus cum italiam pria syllaba correpta dicere debeamus. Systole est correptio syllabae contra naturam uerbi lacta contraria Ectas ut aquosus Orion: p orion producte. Diaeresis est diuisio unius si blabae in duas. ut olli respondit rex albat longat pro albae longaet&aulai in medio libabat pocula bacchi proaulae.& diues pictai uestis & auri pro pictae.Synaeresis est cogi utinatio duarum sylla barum in unam contratia dyaeresi ut phaeton pro phaeton:& aeripede pro aeripedem .Synaloepha est per intereptionem cocurrerarium inter se uocalium lubrica quaedam lenisque collisiouit Atque ea diuersa penitus dum parte geruntur: Haec a quibusdam Synaeresis uel collisio nunciapatur. Ecthlipsis est cosonantium cum uocalibus aspere concurrentibus difficilis ac dura collisioi ut littora multum ille Se terris iactatus & alto. Antithesis est lititerae pro littera positio:ut olli subridens pro illi. Metathesis estriatarmatio litterarum in alio loco:nulla tamen littera ex ea dictione sublata:ut Euandre pro mander.&Tymbre pro tymber. Schemate lexeos & dianoeas.sunt quaedam figurae uerborum 8e
tentiarum.Sed schemata dianceas ad oratores pertinent Ad grammaticos uero lexeos .Quae cum multa sint ex omnibus sere Decessaria sunt sexdecim scilice Prolepsis.zeugma. HIPoeteusis. Sylepsis. Anadiplosis. Anaphora. Epanalepsis. Epitheton. Paronomasia,Schelisonomaton Paromoeon. Omoeoteleuton. Pol
lyptoton. Hirmos. Polysyntheton. Dialnon. Prolepsis est praesumptio rerum ordine secutarum.ut interea re s ingenti mole latinus procedulcastris. 'urnus deici aeneas. Zeugma eunius Derbi conclusio diuersis clausulis apte coniurata, ut Troiugena interpres diuu.qui numina phoebi,qui tripodas clari lauros.quis, derasentis. Hypoeteuxis est figura superiori cotratia ubi diuersa uerba singulis clausulis reddutur ut rege adii regi memorat nomenque genusque.Sylepsis est diuersarum claulularum pertinum uerbum coglutinata cooptio, ut hic illius arma. hic 'currus sitit.Hoc schema late patet.Et fieri solet non solum per parites orationis ed per accidentia partium orationiS.Item sylenisi est in dissimilibus clausulis quando dictio singularis uerbo pluirali adiungitur. ut stini nobis mitia poma castaneae molles&pressi copia lactis. Anadiplosis est geminario dictiois.quae ex ut o loco pretecedentia uersus,& principio sequenm iretatur ut
62쪽
sequitur pulcherrim' astur. Astur equo fides. Anaphora est rela
tio eiusdem uerbip principiu plurimorum uerseu.ut nate meae uires, mea magna potentia solus . Nate patiis summi qui tela typhoea temnis Epanalapsis est uerbi in principio positi uersus . in eiusdem fine repetitio ut multa super Priamo rogitas, super hectore multa. Ante etia sceptrudictaei regis & ante. Epizeuxis est eiusdem uerbi in eodem uersu sine aliqua dilatioe geminatio ut meme adsum qui seci in me conuertite ferrum. Paronomasia est ueluti quaedam denominatio uel quoties aliud nonae effici de alio, ut na inceptio est amentium haud amantiu . Scheslonomaton est multitudo nominum coniuncto Id eodem habitulao putandi,ut marsa manus. ligna cohors.sestina uirum uis. Paromoeon est quando ab eiusdem Iitteris diuersa nomina sum unc. ut O Tite tute tati tibi tata tyrane tulisti. Omoeoteleuton est casimili modo dictiones plurimae finiutur ut eos reduci qua relinqui devehi quam deserti malui. O nuxoptoton est mi in consi
miles casus exeunt diuersa uerbarui moerentes,neres,lactis mantes,comitates. Pol moto est multitudo casuu uatietate disti . ut littora littoribus cotratia fluctib'undas. Imprecor arma armis pugnet ipsit nepotes. Hicinos est seri es olonis cotinuae tenorgiuu usi ad ultimu seruas,ut principio coelu.ac terras: capost Ii quetes. Polysyntheton est dictio multis nexa colunctionibus. ut Athamas .moasi pelide . neoptolemus primu machaon. Due alimn siue Asyntheton e figura cotrana suptoti carens coniuctioniblut Ite ferte citi flamas,date tela.iinpellite remoS. Ropus e dictio trassata a ypria significatione ad ipropriat similitudine ornat' necessitatis ue ca Sut at duodeci. Metataphora .catachresis. metalepsi .metonymia. atonoma asia .epitheto. synecdoche.omatopoeia periphrasis.li Staton. hi Pbole allegoria. metaphora e re se. bo Q trastatio.haec fit qttuor mois.ab sali ad alale ab iatali ad latat ab atali ad inatale. ab atali ad alale. ut Tiphi auriga celeres secet cariae .na auriga &guhemator nauis alam hiit.ab atali ad tales ut Pelagus tenuere rates. Nam rates alam no habet, ne pelagus .abinatali ad anima. I ut athlantis cictum assidue cui nubibus auis piluseru caput &ueto pullac de ibri .na mos a iam no her,cui nacbra hola attribuutur,ab atali ad inanimale:ut si tantu pectore robur concipis. Narobur alam non habet O. Turnus cui haec dirutur animam
63쪽
het scire debemus alias metaphoras ee reciprocas. Alias aut esse
partis unius .Reciprocasmi altum mare.& profundum coetu. Possumus enim conuertere altum coctum: prosudum mare. Herbae forent. Iuvenes pubem. Possumus enim conuertere .Herbae pulbent. Iuvenes florent. Alias partis unius:ut segetes fluctum uittes germinant. Catachresis est usurpatio nominis alieni,ut Paltricidam dicimus.qui occidit fratrem. Et piscina quae pisces non
habet. Haec enim nisi extrinsecus sumerent suum uocabulum no
haberent. Metalepsis est dictio pergens gradatim ad id quod ostendit ut speluncis abdidit atris hoc metuens. Et post aliquot
mea regna uides mirabor aristas. Metonymia est dictio qdam veluti transnominatio. Huius aut multae sunt spes. Aut p idqlcotinet id ql cotinetur ostenditi ut Nuc pateras libate Ioui. Aut contra .Crateres magnos statuut & uina coronat. Aut pro inuentore quod inuentu est:ut sine cerere & baccho friget uenus. Aut contra:ut Uinumque precamur Nam hic deus adest praesens. Haec exempli causa posita addiscentibus sunt. Reliqua demon strabit lectio. Antonomasia est significatio uice nominis posita:quae fit tribus modis. Ab animo a corpore. Extrinsecus. Ab animo:ut magnanimust anelaisiades. Acorpore: ut ipse ardu'.i. polyphemus. Extrinsecusvit infelix puer ati impar cogressus amissi. Epitheton est suppositio dictionis in proprio nomine Nam. Antonomasia uicem nominis substinet. Epitheton nuntis quam est sine proprio nomine: ut dira celaeno.& diua Camilla. Fit etiam tribus modis:ab animo a corpore extrinsecus. His duo hus tropis uel uituperamus uel ostendimus,uel laudamus.Sinecdoche est significatio pleni intellectus capax, cum plus minusue pronunciat. Aut enim a parte totum ostendit, ut puppest tuae pubesque tuom. Aut cotra partem a toto, ut ipsius ante oculos ingens a uertice potus In pupim sent. Et alibi. sontemque igneque serebant.Meminisse autem debemus quando fit a parte totus ciedum esse ab insigniori parte. Onomatopoeia est nomen de sono factum,ut Clamorque uirum.clangorque tubarum, tinnitus aeris. Atque leuem stipulam crepitantibus urere flammis. Periphrasis est circumlocutio quaedam quae fit aut omandae rei causa. quae pulclara est. Aut uituperandae quae turpis est. ut iam prima nouo spargebat lumine terras. Tithoni croceum lint ens aurora cubile. Et hoc faciun nimio ne luxu.obtusior ii
64쪽
Sit genitali amo & sulcos obIimet inertes. Iri maton est trascesio quaedam uerbomni ordine perturbans. Cuius species sui quinque. Hysterologia siue hysteroproteron. anastrophe. Par thesis Synthesis.Temesis. Hysterologia siue hysteroprotero. est
sententiae cum uerbis ordo mutatus ut. Et cererem torrere parat
famis:& stagere saxo. Anastrophe e uerbo R im ordo f stein ut It a contra pro cotra Italia. Parenthesis est interposita socimatio diuersae siniae ut aeneas: nel .n .patrius cosistere mentem
Passus amor,rapidii ad naves pinittit achate. Temesis est unius compositi uel simplicis sectio:una dictione uel pluribus intericictis ut septem subiecta trioiu. Et saxo cere comminuit brum. Et massili portant iuuenes ad littora tanas pro cerebrum & massilitanas.' Synthesis est hyperbaton obscurum:& ex omni parte co- fusum.ut tris notus abreptas in saxa latetia torquet.Saxa uocant Itali:mediis quae t fluctibus aras. Est autem hic ordo:Τris naues abreptas notus torquet in saxa: quae saxa in mediis fluctibus latetia:Itali uocant aras. hyperbole est dictio fidem excedens augendi minuendiue causa. augendi ut niue candidior. Minuendi:ut tardior testudine. Allegoria est tropus quo aliud significatur aliud dicitur ut Etiam tepus equum sumantia soluere colla:hoc est carmen finire. huiusmodi species muItae sunt ex quibus septueminet hironia antiphrasis. aenigma. Catientismos .Paronomia Sarcasmosiastismos. Hironia in tropus qui per contrariu conatur ostendere quod dicit. ut egregia uero laude.& spolia ampla resertis tuque puerque tuus. haec ubi grauitas pronunciatis amiueti lacofiteri uidebici quod negare intendit. Antiphrasis est unius uerbi hironia:ut belluntiquod minime bellum est Et locum
quod minime lucet. Aenigma e Obscura sententia perobscuram similitudinem rerum,ut mater me genuit.eadem mox gignitur ex me.significat enim aquam in umem conuerti.& ex eadem rursus esiluere. Catient. smos est quo dura dictu gratius proseruntur.ut interrogantibuS nobis.Nuquis nos quaesierit, remonium detur bona fortuna. inde intelligitur neminem nos quaesisse. Paronomia est accommodatum rebus,tempoributa prouerbium,ut aduersus stimulum calces.& Iupus est in sabula. Sarras nios est plena odio,ati hostilis derisio.uten agros.& quam bella troiane petisti hel periam metire iacens. Asteismos est tropus
multiplex numerosel uirtutis.Nam A sinus est quicquid ru
65쪽
stica simplicitate caret.& faceta satis urbanitate exponitur,ut qui
bavium non odit amet tua carmina naevi:ato idem iungat uul 1 pes:& mulgeat hircos Homo is est minus notae rei per similitudine eius quae magis nota est demonstratio. Huius autem tres sunt species. Hicon. Parabola .Paradigma. Hicon est peti sonarum inter se uel eorum quae personis accidunt comparatio ut os humerosi deo similis. Parabola uero est rerum genere dissimilium comparatior ut malis mugitus fugit cum raucius
aram.Τaurus:& incerta excussit ceruice securim. Paradigma est exempli hortantis uel deterretis enarratio Hortatis:ut Antenor potuit mediis elapsus achivis. Illyricos penetrare sinus:atque. De
terrentis:ut At non sic ph gius penetrat lacedemona pastor. Ledaeamque helenam troianas uexit ad urbes. FINIS. Barbariem quicum cupis uitare loquendo. Donati hoc lecto codice doctus eris.
SERVII HONORATI IN SECUN DAM DONATI EDITIONEM INTERPRETATIO.
Rs dicta est uel cirro'τis aptisis idestauit tute quam graeci uniuscuiust scientiam uocant,uel certe ideo ars dicit:quod arctis praeta ceptis cuncta concludat.idest angustis & breuibus. Plaetique artem scriberes a litterani intractatu in nauersit. Plaetique a voce. Plaerique a definiri oe artis gramaticae. sed omnes uidentur errasse. Non enim propria rem omeli sui tractaueriint:sed communem 5 cum oratoribus dc cum philosophis. Nam de litteris tractare etiam orator potest. De uoce nemo magisqphilosophi tractat. Definitio etiam Atistoteli, corum est unde propite Donatus de docte qui ab octo partibus Leohauit quae specialiter ad gramaticos pertinent. Omen dictum est eo quod res nobis efficit notas. n Pronomen,quia sungitur officio nominis.ut si quis dicat. Virgilius secit Bucolica .ipse scripsit Georgi -' c Verbum dictum ex eo quod uerberato aere m
66쪽
φ linguae, haec pauorationis inuenta est,&licet Omnes ora
tiones cum hac oratione misceantur, tamen speciale sibi haec pars hoc nomen efficit . eo quod hac frequenter utimur in elocutione,in tantum ut dicamus uerbum fecit. Tullius apud populum in senatu. Adverbium dictum est . quia nunquam
recedit a uerbo.siue enim dicas cras facio,inuenies adverbia uerbis cohaerentia. Participium uocatur quoniam pariem tenet nominis,partemque uerbi.quasi paritop. um. Nam a nomine
habet genera.& casus a uerbo tempora.& significationes. Ab utroque numerum. & figuram. Praepositio dicitur, quoniam in loquendo praeponitur. Dicimus enim ante templum est non templum ante est. Coniunctio dicta est, quia coniungat elocutiones. ut ego, & tu eamus. Interiectio dicta cst, quod interponitur ad exprimendos animi affectus r utriata heu nior tuus est. In his autem octo partibus naturalis eu ordo. Rite enim nomen primum ponitur, quod ex ipso omnium rerum noticia procreatur. Post hoc debet assequi pronomen, quia nominis officio fungitur, nec debet ab eius significatione diuelli. Inde sequitur uerbum quo diximus nos frequenter uti. Inde adverbium quod a uerbo nunquam recedit. Participium auis rem rite post nomen, & uerbum ponitur, quod ex partibus utriusque natum est.Praepositio cum .uel uerbo.uel nomini prae nitur,& ipsa iuste hoc loco posita est illis iam ante praedictis qui bus praeponitur. Similiter coniunctio, quia coniungitoni nia non debet primum locum tenere. Primo enim debemus scire quae res coniunguntur. Interiectio ideo ultima posita est. quia nihil exprimit nisi affectus animi qui raro interponuntur. Omen est pars orationis cum casu, corpus aut rem proprie communiterue significans in omnibus parsia tibus orationis definitiones esse debetar, ut segre
gentur ab aliis partibus: de suae partis quam definitunt aliquam proprietatem dicant. Igitur quod dii xit nomen esse partem orationis segregauit syllabas a plausibus ει quicquid confusae uoci datur. God autem dixit cum casuis segrellauit a Verbis, Adverbiis. Praepositionibus, ac Conium ctioiamus. Quod autem dixit corpus: aut rem significar hoc ipsius proprium est. Corporale autem nomen uel incorporale..
67쪽
grammatici Ita difinierunt.Vt corporale sit quicqiud uidetur &tangitur ut lapis.Incorporale quod no uidetur nec tangitur, ut pietas. Item dicit aliam proprietatem quod aut pprium aliquid significa aut appellativum.Nam proprium est,quod unus est,ut hector. Appellativum quod multorum est ut homo.Scire debet mus inueniri frequenter nomina appelJatiua, quae sunt propriar ut foelix quae comuni sensu facile Agnoscuntur,illud etiam sci re debemus quia si proprium est quod unus est numerum tanta. modo recipit singularem. Ne p.ra. potest res unius in plurale caldere.Nam quod propria nomina pluraliter declinatur, sciendii est non ab unius nomine procreatum numerum pluralem, sed multitudinem nominum hoc sacere, Recte eni Varo .dixit Matrios & Camillos quoniam plurales fuerunt. Appellativum autε nomen est quod cum sit res multorum recipit tamen & numerii
singularem .in multis etiam unus tenetur.
Omparationis gradus sunt tres. Positiuus ut doctus. Cois c parativus ut doctior. Superlativus ut doctissimus. PIaetim uolunt comparativum esse doctiorem dicentes non esse comparationem quando doctior dicimus quia non comparata sed praeserat,sed errant.Nam omnis comparatio id agi ut altem praeserat. Illa enim quae aequat similitudo potius est. q compara
tio .POsitiuus autem omnia recipit genera. Masculinu ut hic do ctus. Foemininum ut haec docta Neutrum,ut hoc doctum.Commune,ut docilis. Omne ut docens.Comparativus uero gradus duo tantum suscepit ge nera. Coe.ut doctior. Neutru ut doctius. Superlativus tria tantum .Masculinum,ut doctissimus. Foemini. num ut doctissima.Neutru ut doctissimum. Praeterea nomiare
Opiunt comparationem sed ea quae sunt qualitatis. & quantita
tis. Qualitas autem,&quantitas aut ab animo dicitur,ut doctus. aut a corpore,ut candidus,nige aut a fortuna ut miser aut a me,
sura ut longus. are qti situm est.utrum Iatinior diceretnrq trunc dicitur cum pro diserto ponitu ut sit latinior quomodo disertior cum autem gentem significa non potest comparari, ita enim non possumus dicere latinio quomodo nec graecior. Coparativus autem gradus iungitur casibus tribus ablativo. Septiod nominatiuo interposita particulast: ablativo ut doctior abiblo.Septimo ut doctior illo. Nominativo ut doctior si ille. Sed frequenter utimur septimo,ablativo pene nunquam. Superlati.
68쪽
inu uero gradus genitivo tantu plurali iungitur ut doctissimus
illorum quanquam & singulari cohaeret quotiens nomen est enunciatione singulari intellectu pluralemt o danau sortissime gentis Tytide .illud sane seruandum est quod de postea tractum
est. Comparativum gradum nos& nostro δύ extraneo generi co- iungere. Superlativum autem tantu nostro Dicimus enim uel
cior homo nominibus & uelocior homo canibus ,quoniam Coparativus est gradus. superlatiuum uero gradum tantum nostro Pr serimus generi ut uelocissimus homo hominum:nemo enidicit homo equorum.
Enera dicta sunt ab eo quod generant: atm ideo tantum g duo sui genera principalia Masculinum & Fcemininum.
hi enim sexus tatu generant, Genera autem aut naturalia sulariaut exauctoritate descendunt ut hic paries haec senestra. In his enim naturalem nullum intelligimus sexum,sed eum sequiis niur quem firmauit auctoritas. Caetera uero genera a supioribus
ueni ut:ut est neutrum quod neque masculinum est neo scemininum ,oammune quod est. Masculinum & Foemininum.Omne quod omnia iupradicta cotinet genera, Epic virum uero quod
cola sum cotinet sexum.Na inter Comune de epicoenum hoc in terest quod comune est ubi uisu secernimus sexum ut canis.Epic coenueste cotrario ubi uisu non secernimus sexum ut piscis. Ite inter epicoenum & comune hoc interest, quod in comuni arti culari secernimus sexum. ut hic canis:uel haec canis.In Epicoeno uero unus articularis sumitur:& utriique sexum intelligimus: ut haec aqla .Eum aut sumemus articularem que auctoritas dederit Na cum naturaliter no possumus in epicoenis sexum destiadere debemus auctoritate sim ari. Umerus aute stingularis est aut pluralis. Dualis uero grarin cus non usurpatur nisi i noibus duobus q sunt duo & ambo .atque ideo etia inaequaliter declinatur. Igura aut simplex e.aut coposita. Simplex quae una res continet ait naturalis est,ut doctus . Composita uero quae ex arte fi duas res habet,ut indoctus. Composita
uero fit figura quattuor modis, qui in arte sunt Positi, quod autem dixit ex corruptistita intelligere debemus, ut tunc intelligamus corrupta esse in compositioe quotiens resoluta in tegrati possunt,ut si quis dicat concipio iure dicitur corniptum.
69쪽
quia si soluatur sacit captoi quod est integrum & t Unficio facit
Dlativus singulans regit gium dativu& ablatiuu plura lena secundum regulas in arte positas. Sed illud quod dicit ablativo e producta uel correpta ternii nato:ita intelligendum est .ut tunc producta sit: quotiens genitivus singularis ei terminatus sistim uero is fuerit terminatus ide genitivus sint gularis:ut huius patris ab hoc patre. Ideo autem latini uoluerulab ablativo singulari regulas sumere quoniam hic casus latinus est: nec eum habet graeci:& ille uti casus debuit regulas latinis nominibus dare qui proprius latinorum est. Omnia nomina quae in rerum natura sunt quinque regulis continetur quae re lae apud Donatum non sunt propter copendium tamen tenedae
sunt. Colligutur autem istae regulae de genititio singulari. Nam hic casus quinque finibus terminatur aut ae diphthongo. ut musa musae:aut i ut doctus docti taut is ut pater patris: aut iis ut fluictus huius filictustatit ei ut hic uel haec dies huius dei . Ergo O LMenerimus aliquod nonae de cuius declinatice dubitatutiquae rendus nobis erit praecipue geniti uris,qui inuentus sae suetit terminatus ad similitudine nulla declinabitur ita & in reliqs fiet. Sed constat graeca nomina etiam graece posse declinati. Plane duos praecipue casus in his regulis sollicite proferre debemus. Vocativum secundae declinationis & ablati tiu tertiae in quibus contra regulas plurimum sibi assumpsit auctoritas. Vocatis enim singulans secundae declinationis tum in i exibit cum lamniinatiuus singulans I ius fuerit terminatus i genere masculino in proprio nomine ut hic Mercurius. Omercuri. Hoc enim nomen ius terminat nomi ualitatim & masculinum est& pr prium. Si autem nominati titis; ri terminatur: ut hic doctus. Vocativum facit.o doctei& si appellatiuum sit licet ius terminatur:tit hic impius.oipie Hic eg us o egregie. At huic repu-Iae contrarium est hic filius o fili. tiare maiores nostri timeres ipsum uoc.itiuu simileni secerunt nominatiuo Ut Virgilius di Ut Corniger hesperidum fluuius regnator aquarum: α Lucius Octauius iudex. Ablatiuus uero tertiae declinationisAui Muctae. Ierminatur ivltum colasin est innic hoc seruare clabem i
70쪽
ut cum nomen fuerit generis eois r quod in is mittit nomina itiuum,&genitivum:ablatiuum .i. termitaemus:ut hic. &haec docilis:ab hoc.& ab hac docili. Item neutra omnia quae e ternatinantur in nominatiuo:ut hoc marerab hoc mari .Ea uero quae-x littera terminantur in e exeunut hic calix ab hoc calice.Haec pes lexiab hac pellice. Haec Iex:ab hac lege.& similia. Item omnia participia e terminantur:ut ab hoc calenter ab hoc furente, quae si nomina suerint.r. magis terminabuntur. Item quae or terminatur in nominatiuo:ut doctioticiariotiminomniator facit.n.a doctiore,clariore.minore.maiore. Reliqua uero sic ambigua sunt. ut uix etiam auctoritate firmetur.Na & ab hac naui.& ab hac naue legimus.& ab hac puppi.& ab hac puppe. S ab hoc igni .& ab hoc igne. In quibus omnibus meliorum auctoritas sequeta est. Ronomen dictu est.qa poni e pro note . ut si quis dicat
P Virg. scripsit bucolica,ipse scripsit. Georgica.Nec in viis dentia pronomina.quoniam nominum iunguntur officio.esse nota. Na & si notum ui exprimul. D in plene exprimul. Nomina enim posita plenas faciunt elocutiones. Profnomina semiplenas. Item nomina posita uelut incoliant elo cutiones. Pronomina autem uelut complent. Qualitas PIO- nominum principaliter bipartita est. Omnia enim pronominat aut finita sunt.aut infinita. Finita sunt quae recipiunt Persona . idest quae definiunt personas. & sunt tantum tria. ego, tu, ille. sed ille plaerunque uariatur. Nam si ad praesentis personam re sertur. tunc recte finitum est.si de absente dicatur minus, si finiI- tum eit. Infinita autem pronomina uarias habet species. Nam licet Omnia quaecunque non recipiunt personas infinita sunt tamen. Alia dicuntur generaliter infinita. Alia minus quam finita. Alia articularia. uel demonstrativa. Alia possessiva. Generaliter infinita sunt. quae unicuique personae aptari possunt, ut est quis, & sunt haec septem tantum quis, talis, qualis.
9uantus, tantus, quotus, totus. Minusquam finita dicuntur.
q comemoratione lint nota in psonap .ut in ipse, haec sui sex imIpse,iste.is,hic ide.sui. Sed ex his alia sui q abietes psonD significat. lia quae praesentes absentes reliqua omnia prae sentis issic t