장음표시 사용
91쪽
CVm nulla sit litterarum Disciplisa.
qua non tam variae sint doctissimorum hominum, tamque discrepautes sentent i ut certum quid satisque exploratum atqu*cognitum plane nihil possit reperiri: mini. me mirum esse reor , etiam illos, qui in eme tiendo terrae spatio, diiudicando coeli o dine sunt occupati, tanta in varietate iadissensione esse constitutos, ut mόlestum eorum annumerare sententias. Verissim nimirum experimur esse verba divinioris S. Scriptura Spiritus, quibus nostram ang. stis coarctatam terminis arguit intellige. tiam, innuensi Ea nos vix nostro attingere ingenio, quae in terra sint Sc in nostris ve sentur manibus; quis, quaesol mortalium peris vestigare possit ea, quae sint inciae lode an stris longe remota sensibus t Quod vero maxime rem causamque Compinet, est et utrum qui diem efficit, , cim
92쪽
GEOGRAPHIA GENERALIS. 67ca; ane contrario Terrae globus semet ipsum movear,consistente semis
per in coelo solet Nam quae sutit alia huc pertinentia, de toto scilicet siderum complexu, de singulis sideribus separatim consideratis, aliisque aliorum opinionibus, non omnino , attamen ex parte dissentientibus. hoc loco disserere non lubet, quoniam in stituti ratio non poscit. Multum autem in
utramque partem disputatur a peritissimis Mathematicae Disaiplinae Doctoribus , quos
iii duas potissimum divisos esse partes novirimus , quorum alteri tapernieana siententia, quae Solis circa terram motum abnuit, suum adjiciunt calculum; alteri vero cum 'etine consentiunt, & Terrae motum denegant, stalam contra semet in gyrum moventem faciunt. Habes itaque praecipuos sententi rum Auctores. Taceo enim vulgatissimam aeque ac antiquissimam Aritotelis A Ptolomaei, aliorumque multorum, qui istos tan , quam auctores secuti sunt, opinionem qu . nimirum fixas stellas omnes uni eidemque
orbi solido sive crystallino, ut solent clari' rotis, assxas, aut potius ut m scae succinoi una cum ipso'rbe ab intelligi .
93쪽
faciant, ut cbhsulto semet injurios in Deum Deique verbum exhibere velint. Hoc autem potissimum Copernicana sententia niti. tur fulcro, quod tanquam Marpesiam cautem stare, nec ullo vinci argumento posse sibi persuadent. Terram, rnquiunt, magnitudine solis multum omnino superari, prorsus ut nulla ratione concipi queat, tam Immensae magnitudinis Corpus circa terram ferri, cum e contrario terra longe faciliori motu circa axim suum volvi possit. Dico autem heic tantum de Sole ejusque magni ine nulla siderum aliorum habita rati ne, quae tamen una volvi atque circumagi deberent mirabili & inaudita quadam velo citate. . Quoniam autem non in animo est, penitius in Astronomiae disciplinam penetr' re, nec ulla necessitas postulet, ut agatin Prolixius, taceo ea , quae de reliquis asse ri possunt sideribus, quae tamen simul coh- siderata Copernicanorum sententiae multum Ponderis addunt atque valoris. Monendum
J 5 hela est, . ne quid partium studio trimere videamur, Mathematicorum de Magnitudine solis, res ctu ad Terram habito, Ω-ntias toto distare coelo tamque a s mee ipsis ditauist, ut magno argumento
94쪽
esse debeat, tubis ad veritatem hanc explorandam praeparatis vehementer falli posih
Ast etiam hoc confitendum est chonet 1 de Brahe, qui I errat quietem , praejudica-' iis , nescio quibus, opinionibus defendero studuerat, Solis a Terra distantiam c6nsen se omnium Astronomorum recentiorum jui. sto minorem fecisse. ut facila suspicari qui, possit, illum iesum jam sensisse; quantum possit &valaat istud Copernicanorum arguis mentum de stupenda motorum siderum cἀleritate desumtum. . Nam quo minor Sbli, a Terra est distantia, eo tardiorem requi r it motum, quod per se patet. Addo heαs cui placent auctoritatis momenta, ea quἡ
CHRISTIANUS OLFIUS, insignis M.
thematicus, in suis Astronomiae Elementi; historice annotavit; qui, agnovere motum Terra, inquit, inter veteres olo M complures. Motum diurnum Testuras, Cicerom teste , primus istexit Nyιetas Dracusa us I amnuum e rea Dum , Phrisiaus. Centum ann
ps Phil. um se amplius Oristarchus Sam .s ciarius 'stema Terra mesta prvo huis, Nine 2Archimede Obstitit autem Gentitani siser stitio , --nus autems er
95쪽
omnibus Philosophis , saltim fanioribus propugnaretur. Sacrilegii enim accusatus est Aristam chus a Cleanthe , quod universi Ares Aesiamque
ioco movisset. Recentiori avo Nicolaus Donus motum Testuris asseruit: non tamen Systema terra mota invalait . amequam C ernicus,
summa ingenii vi praelarum elus in Astronomia usum Vertissime ostenderet, cui mox omnes Phue D sophi ct L pronomi altius vulgo litteratorum sapientes, mentem a severstitionis tibe repurga tam habentes, o extra censura Ecelesiastica pericula eonstituti accessere, ita ut Meplerus suo jam tempore scribere potuerit: terno tempore praestisntismi quique Phil horum θ stronomorum pernicoad 0, ar: Sectas haec glacies, vincimus sumam melioribus, ceteris pene sola obstat superstitio aue metus a Cleanthibus L o vir summus, Christianus Hugenius confiteatur et Omnes nunc Astronomos, nisi vel tardiore fuerint inrenis, vel hominum imperio obnoxiam habeant credulitatem, motum restu ri , locumque inter planetas absque dubitatione decernere. Habes itaque Copernicanorum sententiam, quos magnitudo solis. qua terram longe superat, impedit, quo minus seli motum attribuanti cum e contrario Tychonis de
96쪽
GEOGRAPHIA GENERALIS. 2Brahe asseesis sacra Scriptura impedimento sit, quo minus terram faciant semet ipsam moventem, idque mordicus teneant atque defendant , contra Dei divinique,verbi auctoritatem esse, ea praescribere , notumque facere id, quod revera tamen non ita se habeat, id quod nihil aliud esse dicunt, quam
destinato consilio, alios in errorem inducere erroremque in aeternam propagare posterit tem. Id quod dubium alios, quibus Coperniis cana sententia magis arrisit, verbi divini a tem veritati nihil demtum voluerunt, excitavit ad quaer 'dam aliquam veritatis speciem. ita ut sider .idem stare immota, terramque volvi, neo .imen positis hisce omnibus sacram obstari Scripturam contenderint sequentibus utentes argumentis: Aerborum, inquiunt, omnium in omnibus omnino tinguis,
si primam eorum spectes originem, sinsum esse desumtum ab anima pereeptionibus, prout iris objecta menti stiterint: inde sieri, ut ab omniabus gentibus, ista qua in Sole animadvertatur obseuratio, Luna 1nterventu neetur Solis obseuratio, vostra vernacula, rim fanstentus cum tamen nemo dubitaris unis quam , quis terra obscuretur , cum Luna
ciat, quo minus solis radii ad terram pertingere
97쪽
GEOGRAPHIA GENERALIS. raramque luce sua complere possint. Ita pari modo etiam accidere , ut caelum circa terram ferri, rerram autem per sistere seuo loco dicant, cum nihil aliud sensibus externis percipere queant homines ; istam tamen motus seolis se immobilita sis terra denominationem rei veritati nihil addere, demere nihil; nec ramen vituperari posse se iis , ac se nostram uesterent mentem, verum inierni siensius ese cu'am, cum in re ulterius permestiganda nusta adhibeatur ratio ; non igitur e sacro codice petendum esse argumentum adprobandam moti solis immotaque terra veritarem, eum non utatur verbis , nisi incolarum
terrae sensibus aptis: quare illis, qui Copem
eanam tueantur sententiam, non istam impossam esse necessitatem, ut strobent, serum codicem hominum captui magis , quam veritati semet adcommodare, secundum erroneam vulgi opinio' nem esse institutum. Audiendus est etiam alius quispiam, qui
tribus hisce Mediis terminis rem omnem posse dijudicari, & omnia sacrae Scripturae or cula ad illos examinari contendit; nimirum: . si S. Seriptura in tractandis rebus Astronomicis aut Mathematicis utatur Uusmodi terminis , quos nec prudentissimus evitare nec maxime eruditus immutare possit, non loqui istam ad φs cap '
98쪽
captum vulgi; Deinde: siScriptura in tractandis rebus Astronomicis o Mathemasuis, Masm
imminis se ad vuls ct ad eruditam Quin
tionem aque propendentibus, non opsi Mevium vulgi, sed oberraum relinquere si me addendi interpretarionem 1 Turno μ Scro min iractandis rebus 4 roxemicis est μαι- ricis utatur uνminis technicis, .non loqui irim ad captum vulgi , δειροιιν si ere comeρον
Ne tamen diutius, quivi necesse eis in hac re enarranda commorari videar, finem
nunc faciam sequentibus C H RI ST IA NimOLFIl verbis , qui in Elementis Astron , avia ira mentem suam explicat: uiliod si
tamen quis fuerit aut hebetiore ingenio, quam ut hactenus dicta capere possit, aut', infirmior. quam ut sibi persuadeat, a Deoe,, permitti, ut Scripturam in nonnullis non is intelligant, qui ad eam interpretandam Ec-', clesiae praeficiuntur, ei cum Vir summoΚω ,. pleroiuadeo, ut missa Schola Astronomica, ,, damnatis etiam si placet, Philosophorum placitis, suas res agat, & ab hac peregri senatione mundana desistens domum ad aget ibim suum excolendum se recipiat, mulisqis que quibus solis videt, in hoc adspectabile
99쪽
GE RARU GENERALIS. ' et scortum sublatis toto pectore in Gratiarum ν, actionem & laudes Dei conditoris effunda
, tur, Certus se non minorem Deo cultum ν, praestare, quam Astronomum, cui Deusa, hoc dedit, ut mentis oculo perspicacius viqi, deat, quaeque invenit, super iis Deum su-tim & ipse celebrare possit & velit, nec umquam ab Astronomis, utpote non secun- ,, dum affectuum impetum, sed secundum ,, rationem pronunciantibus, vicissimilam. , natum iri.
Habes itaque, BENEVOLE LECTO Ri
quaedam in utramque partem argumenta eandemque sentiendi libertatem tibi relinquo, quam mihi in omnibus rebus vindicare nunquam desino. Cavendum autem semper , ne quid praejudicati afferamus ad res dijudicandas, nequid auctoritatis alienae.
nec ut novitatis cupidi vetera spernamus. nec quidem rerum antiquarum adeo simus renaces, ut absque judicio atque ratione va- Ieat antiquitatis pretium. Nos autem nunc
parum solliciti, sive Terra moveatur, sive coelum circa illam feratur, perinde nobis erit, nec ullum impedimentum nostro asse rei instituto, quod in describendo Terrarum
100쪽
Si autem rem omnem contemplamur animo , reperimus triplicem esse rationem, Cur distinguatur Terrarum orbis. quarum una
MATHEMATICA, altera PHYSICA seu NATURALIS, tertia POLITICA. Praemissas autem hisce rationibus facile intellia gere possumus, dari Triplicem quoque Geographiae Definitionem , cum una maticam , altera P sicam, tertia Politieam nobis suppeditare queat notionem ; facilis autem & perspicua erit earum unaquaeque, quando triplicem illam explicaverimus rationem. Interim Communi Idearum Gomis plexu, Geographiam vocabimus notitiam Orbis Terrestris aqua permisti, prout illum vel ipsi agnovimus, vel aliorum relatione accepimus. Illarum autem trium Divisionam, a Geographis receptarum, quid sibi unaquaeque velit, breviter inquiremus.