장음표시 사용
251쪽
inus1 statim sanguini misceriir ,& nisi discutiatur per In sensibilem
transpirationem , sanguinem turbat, febremque conlii tuit ; si illa materia diutius sanguinem turbet per aliquot dies, erit febricula continua; si vero per unam tantum diem duret, erit Ephemera ; vel si materia peccans lateat in parte solida,& sermentatione introducta ex latibulo propellatur , dc humoribus circulantibus admisceatur, cur a quibus per vasa lymphatica deseratur ad sanguinem , ejusque mixtu- iram turbet, introducendo materiam aetheriam peregrinam , sic orietur febris intermittens. Pro ut nunc illa materia citius aut tardius ad maturitatem perduc tur, conitituit aut quotidianam, aut tertianam, aut quartanam. Sed ut redeamus in viam, non pomumus Uidere, Ma ratione jam is
fibris possit oriri ex inhibit, transpiratione; cum per se malum non cessieta quod illa in corpore retinentur, quae abicis avolassent, si modo obstructiones non faciant, sed circulum absolvant: sic non possent regredi , & i ursus sacere id, quod antea secerunt, & quidem longe ex ci talis, cum nun c prima vice ad hoc essiciendum non suerunt dispositae& accommodatae ; dc sic de novo possent illae particulae fungi ossicio
suo, quae a Iias avolaren . Sed tamen haec ita intel Iigenda non sunt, ae si transpiratio non si necessaria : illa enim impedita multorum morborum causa esset ,& tandcm homo medio creparet, si Omnes vapores intus retinerentur . Sed haec nostra ratiocinia tantum, afferimus, ut pateat, se brem
non posse inde oriri a quid enim commune habet transpiratio impedita cum sebre' an ista potest sanguinis turbare mi κturam, quod solum in modo in omni requiritur febre, adeo ut mixtur' turbatio debeat dicinatura & ellentia febris λ. Si sorte fortuna aliqua materia peregri na Iateat in solid1 qua dare corporis nostri parte , quae ad sanguinem postea delata eum turbet, si per insensibilem transpirationem exhaletiae eu corpore , tunc mula orietur febricular verum si non possit per insensibilem transpirationem exha Iati, Languinem turbat, febri ue producit . Nunc, quaeso, dicant nobis, cuinam hoc est ad serrbendum λ an illi materiae nimis crassae dc viseidae ad exhalandum ineptae λ an vero inhibitae transpirationi Z nemo sand audebit negare , hanc materiam esse eausiam se hris, & impeditam transpirationem hoc ageret per aecidens ,& no per se. Concludimus, inhibitam transpirationem non posse esse veram causam Ephemerae.
Cognatum est phaenomenon sudorum ,qui vuIgo comparantur eum sudores.
sontibus,quorum duς causae assignari solent. Alii enim putant hos fieri ex vaporibus subterraneis, calore elevatis ad cacumina montium, Fonisum εν illi e condensatis & aquae sormam induentibus , ae proinde per eos dem poros delabi nescii ed prorumpentibus, interea dum ab aliis va- poribus a terso labiequentibus urgentur & propelluntur introrsum,&sic per montiunt declivitates .aqua illae curruut, mastauuntque . Prius
252쪽
ptius amnes , & ex his concurrentibus postmodum fiunt flum Ina , in e clari is explicatur in Physica generali.
Sed nobis non videtur illa causa sontium praecipua,quamvis concedamus, quod vapores dii hic multum possint conferre sed agnoicit ille fluxus copiosus & diuturnus fontium caulam aliam . Deinde etiam impossibile videtur, ex solis vaporibus posse manare illum celerem dc continuum & copiosum quorundam sontium fluxum, interea dum
constat, vapores circum circa trecenties majus occupare spatium,quimaqua , & unam guttam aquae constare ex trecentis partibus vaporis rhoe si verum sic impossibile plane videtur , tantam copiam vapor ampo me a murgere in Lavernas montium, ut ex iis proveniat tanta copia aquae, quantam ex sontibus manare deprehendimus Concedamus . tam copiosos vapores msse calore ignis subterranei elevari, sed ubinam spatium invenient tam amplum in montibus Θ cum dixerimus, treeentas particulas vaporis constremere unam aquae guttam, quae tre centae particulae etiam trecenties majus spatium requirunt, quod vix
invenirent in cavaernis montium.
Alii autem ponunt eausam sontium veram in motu diurno telluris nostrae : illa enim cum abripiatur motu rapidissimo ab occidente in orientem, & Sol eat motu contrario, facita separatur tenus ab aliis,& ab iis , quae sibi non firmiter adhaerent, Quales sunt aquae , quae magna copi 1 adhaerent ipsius sit perficiei; quod in fodinis est clarum, ubi aqvae tantam creant fossoribus molestiam , ut saepe ipss immergantur, cum tanta copi 1 assurgant & pr rumpant .. Illae aquae si cavernas inveniant acclives , interea dum tellus suo motu rapidissimo circumrapitur, assurgunt per eam acclivitatem ad cacumina montium dc cum a tergo a liae & aliae insequuntur, priores urgentur tamdiu, donec qu, data porta erumpant , di sic sontem constituant. Huius habemus experimentum in urna aquae plena , quae si celeriter rotetur, dum urna alium habet motum aquae contrarium , videbimus,
aquam nonnihil assurgere, dc si urnae lateran millam habeant acclivitatem , altius aqua assiimet , Sic etiam ubi tellus modicas habet acetivitates 4 illic aqua altitu assurgit, Ac illi e loci fontes copios sis oriuntur. Cogitandum etiam acclivitates telluris habere inntrarium situm , hine aqua magis in eas impingit, & altilis assurgit. Priores, qui fontes deducebant a varoribus assurgentibus cum Carinaesia ex imis telluris partibus , ctiam sudores non male ex nitimis nostri corporis partibus deducebant: concipiebant, vapores ' halitus propelli ad montium summitates ope caloris subterranei qui superficie montium cingenisti & coagulati constituebant aquam : haec coagula aio sit duobus modis . Primo , Perfri Elis auris externi vapores condensantur , remotiores jam ab ignibus subterranen. Secundo diversitas pororum in montibus eos hic condensatos retinet, nee possunt descendere vi relabi per eosdem poros, Pre quos assurrexerant, ut hoc Cartesius optime demonstrat: nam vapores jam frigore . condensati di in aquam conversi habent majorem superficiem dc mo- Iem, qQm habebant antea, cum adhuc eorum particulae es ni divisae ct luparatae, ac proinde non possum relabi per eosdem poros, per quos stant, cum ad c vapores ej Minnit ., hine illic eosliguntur, nec relahuntur 4 interea dum ab aliis a teeto inlaquenti in argento de foras
253쪽
Idem volnerunt Intelligi de sudoribus, cum humores arteriosi proopelluntur ad extremitates partium nostri corporis, qui ea lore rursus. assurgunt,&aut per vasa lymphatica absorbentur, & ad sanguinem revehuntur ; aut si eorum nimia est copia , quae non possit absorberi ab istis vasis, foras per poros nostri corporis propelluntur. Multi etiam hie considerati volunt, unicuique poro nostri corporis adstare glandulam, aut acinuin quendam, habentem suam arteriam, venam, & nervum,& vas lymphaticum, quae omnia latent immedi id sub cute, & inter panniculum carne adi possim : arteriae cum nervis
bumores afferunt ad has plandulas, qui fi tam copiosi existant de illi e propellantur , ut non possint absorberi a venis & lymphaticis vasistam cito magna vi ab aliis a tergo insequentibus foras prorumpunt per poros cutis nostrae, di in auras avolant sub form1 liquoris, α judo,
Frigus dc hic multum tribuit: humores tempore sudationis valde moventur,& instar vapori scilic deponuntur, expellunturque, propter frigus externi aeris condensantur, & in superficiem nostri corporis deiscidunt, constituuntque sudorem . Illi vero, qui aliam causam ortas sontium defferunt, etiam debentaliam dare sudbrum, si generationes horum velint conjungere .& ho rum naturam deducere ex ea, quae est aliorum: & licet cauta ortus sontium, quae petitur ex motu diurno telluris, falla sit & proscrinia, ficta tamen & imaginata explicatiorem sudorum causam philosophantibus ministrat. Sudoris itaque causa peti debet juxta horum lententiam amotu vorticoso humorum ex arteriis propulsorum:
Sed primum distinctio erit facienda inter humores,qui expelluntur & vasa lymphatica , quae eos revehunt ad sanguinem : si omnes illi humores possint absorberi a vasis lymphaticis, & revehi ad sanguinem, nullus unquam prodibit sudor; veram si hoe non fiat, di humores copiosiores extrudantur ex arteriarum poris in partev solidas quam ut possint tam et to absorberi a vasis lymphaticis,sequitur αν, quoniam illi humores regurgitando,ab aliis a temo insequentibus humoribus ita urgentur, ur cogantur foras prorumpere, qui data porta , hoe est , per poros nostri corporis intus foras spectantes, de se humo . res , qui quamdiu in corpore erant, Ac valde agitabantur a sudorificis medicamentis,ut statum volati litatis videantur assiimpsisse quamprimum foras propelluntur, ab aere e ndensantur, & liquoris sormam induunt, guttulasque componunt superficiet corporix inhaerentes': de
hae ratione sudores praecipue a corpore exeunt , eum pinres humores.& vap res ex arteriis extruduntur vi sementationum per medica
menta sudori stra aucta, quam quae possint a vasis lymphati eis absor, heri, dcad' sanguinem revehi, hine regurgitant de Qras propelluntura sequentibus humoribus. Haee, quae dicta sunt, maxime confirmantur ex ribservatione , quam a εχεν unusquisque expertus est tape in si ipso, quod, quamdiu versemur in vehementioribus exercitiis, non sentiamus sudorem, sed tunc demum, P. cum nos ad quietem componimus : cuius rei ratio haec esse. videtur , quod in exercitiis cutis nostra est valde poma , & pori valde sunt e ampliati, ita ut humores valde agitati , instar sumi & subtilissimi vaporis exeant, & tunc insensibilis transpiratio est tanta, ut ii n , opus sit, ut superfluitates absorbeantur a lymphaticis, sed Qras in
254쪽
sensibiliter propellantur , nec ullus sudor appareat. Accedit etiam vehemens & rapidissimis humorum motus, quo hu mores magno vigore in vasa lymphatica propelluntur , di nil sanguinem sic revehuntur . Uertim cum quies supervenit , pori rursus
constringuntur cutis nostrae, humores non amplitis celerrimo rnpiuntur motu, sed incipiunt nonnihil repere, ac proinde insensibilis transipiratio non est tanta ,& hum es , qui per poros cutis non amplios posis sunt soras propelli regi irpitant & sese convertunt ad lymphatica vasa, quae hos iam copiosores illic delatos,quam antea, nam nunc illi etiam huc propelluntur qui inter exercitia per insensibilem 'transpirationem ex corpore nostro exibant in absorbere nequeunte regurgita ir t igitur illic secund1 vice, prima regurgitatio erat, cum illi humores non poterant amplius exire per poros cutis, nunc nonnihil angustatos frigore in interea dum alii & alii humores sequuntur , continuo illi maxime uringentur, donec tandem qua data via foras prorirmpant sub forma sud
ris, hoc est, liquoris: & sie sudores tunc tomporis largius & copiosius
expelluntur. Non negamus tamen , quod inter exercitia non multi humores de vapores expellantur, sed insensibiliter , nec superficiem corporis madidam reddant. In quiete vero eopiosior prodit sudor, quia vasa lymphatica non possunt tantam copiam humorum jam minus motorum absorbere , ac quidem faciunt in exercitiis, in quibus humores illi magno impetu in vasa haee propelluntur,& ad tanguinem revehuntur, atque ita adhuera aνboribus in corpore retinentur; sed in quiete parum ad sanguinem redit, mae plantis En- xima copia foras propellitur . tu ν canaliculi Caeterum, cum eκ acto microscopio intuemur arbores , plantasque, transtides, iis Videbimus non solum fibras rectas, sed etiam transversas qiuae ea na- humores re liculos componunt tam rectos, quam transversos , qui serunt humores duos a nutri- residuos extrorsum I idem cogitandum in corpore nostro feri, dari tatione extνον- les canaliculos transversos, qui serunt humores extrorsum a nutritionesum ferti ηρ. residuos. Consule hac de re Ma*udium de anaro, plantarunt. Hic nunc quaeri porro posset ratio , cur quidam facilios di comin σμη ρμ dici, quidam dissicilius sudent; ita ut ex rupe facilius aquam erum I cu με , qui pere saeias, quam ex tali homine sudorem. σμ 'ς φα Ratio, ciit quidam facilios sudent, haec est : vel quIa eorum su- scioμεJμας - perficies eorporis est magis porosia & transpirabilis : vel quia eorum sanguis est mobilior, ita ut facile possit commoveri a medicamento sudores promovente : vel quia tubuli eorum transversi sunt admodum patuli , minus obstriicti, ita ut humoribus facile transitum
Ratio vero, cur alii difficilius sudent, est priori plane contraria:
contrariorum enim plane contraria est ratio.
Arguit enim hoc pororum exiguitatem, sanguinem crassiorem, mi-nda mobilem , tubulorum obstructionem maximam e hine etiam est,
quod illi sint procliviores ad aegrotandum, quam alii; & minus cito,
quam alii, curentur: quoniam in iis transpiratio est impedita, ne humores peccantes possunt ita per insensibilem transpirationem expelli, sed omnes debent per urinam, aut alvum, aut per ventriculum
evacuari, quod tam impossibile est, ct magnam parit Medico dissicultatem . Et in praxi docetur, quam facile curentur hydropici, in
255쪽
iabus ludores promoveri possunt ἰ eontra Uem incurabiles existunt. quorum transpiratio est impedita, quae saepe unica canis hydropis ei a
- Hie nune praeiudieium se prodit tam anicularum , quam Medic rem vulgarium , de sudoribus spon- is per sudores artificiales curania dis r illi Ele Medicos erepant, dc illos artem intelligere medicam ne- ant , si velint sudores montaneos per artificiales curare, eum non posilint videre , quid prodesse possint sudores, nam aegri sponte satis sudant, ct se, inquiunt, malum potios augeretur, quam tolleretur. Sed ut praeiudicium hocce ex eorum me nie eruamus , oportet ut hye paullo accuratias dc distinctius agamus . videamus itaque primo..indenam illi spontanei sudores ortum trahant suaminon hic dice. mus de illis, qui sudoriseris promoventur Iicet minus potentibus, aut qui excitantur, cum nimis stragulis fuerimus tecti, cum videlicti saniam is , his mediantibus , nimium movetur , ut inde sudores sequi de-heant necessario ; sed de illis loquemur , quos morbosios pronuncia ne Medici omnes , quos spontaneos vocant, i c quos etiam curant illi Mediet artificialibus: verum causam dc rationem nusquam dederunt veram; curare sciunt, at rationem curationis nestiunt, quia ipsos latet vera mali causa. Sudorum spontaneorum causa consistit in obstructionibus aut tu larum partium, aut vasorum lymphaticorum. Si prius, quis nobiseum non facile intelligit, humores, qui propelluntur ex arteriarum poris
In partes solidas , non posse ingredi tubulos partium jam obstructos stquid igitur fit λ regurgitant, & a latere torrens deflectit, & qua data
Porta cogitur erumpere per poros cutis sub form1 sudnrum . Hi sudores valde affligere dicuntur dc debent, quoniam multos spiritus de magnam partem nutritii humoris secum ducunt & ex eorpore abripiunt, ac proinde partes destituuntur dc spoliantur suo debito nuis
Sin posterius aec dat, quid contingit ' nonne humorum in partes propulsorum ad earum nutritionem reliquiae squae naturaliter a vas s lymphaticis ad sanguinem revehuntur propter vasa lymphatica obis structa regurgitant & ad latus deflectunt ' de dum alii accedentes a tergo eos urgent & premunt, soras protruduntur Per poros cutis, atque IlIie constituunt sudorem . t Si hoe in easu pori cutis non sint satis patuli , ut his humoribus
transitum concedant, sed cogantur sub cute haerere , loco sudorum . spontaneorum, Oritur leucophlegmatia, aut anasarea, aut cacheae a,
seu malus corporis habitus , aut quandoque etiam ipse Misops . Sed posset hie aliquis dicere , num nimia corporis porositas esset hujus mali causa λRespondemus, quod nonr ouia si vasa lymphati ea essent aperta , mee tubuli partium solidarum obstructi, humores illi facilios Zκ com modius haec vaseula ingrederentur , dc ad venarum sanguinem re
Deinde hane veram causam esse non posse , ex eo constare potest, quod illi, qui hoc laborant malo, etiam , licui non tam copios8, aere rigidiore existente etiam sudent ; quod fieri non posset, si mrorum apertio esset in causa , illi enim frigore facile clauduntur, & tune de- heret cessare ludor spontaneus: sed adhuc perseverat, quoniam humores
256쪽
uli debent necessario soras pinumere , cum nullisi locum invenlant, nam vasa lymphatica re tubuli partium sunt obstructi.
Facito nunt unusquisque poterit intelligere, quomodo sudorisera artificialia, ex salibus praecipue dc minersibus, possunt pr de me, aperiendo videlicet tuburis obitructos , & vasa lymphatica elausia res rando , ut hac ratione torrens humorum possit rursus circulare, & in is nauinem re ehi, atque ita sudorra spontane, erunt curati oDiximus , praecipue esse sumendos sales sudorificos & mineralia , quae suis si mris acuminatis dc rigidis iaci id sciunt reserare cibstructio..es; interdum aliae particulae , quae sunt molles, In flectuntur, nec obis fructiones tollunt. lEt hae ratione discimus diste re ab horum vulgarium opinione j existimantium , sudorisera solummodo esse exhibenda, ut aquam acolpore nostro eliciant: hic si esset scopus sadoriserorum, quidni m jori cum fructu exhiberemus diuretica, quippe plus aquae ex corpore educerent λ sed verus & unicus ferme sudori serorum scopus est obitra ctione tol le re hinc inde in corpore natas & hinc est, quod magni is ciamus salina & mineratia , tanquam potentius & certius poros obstruinctos & obstructiones tubulorum reserantiae , deobstruentia. ιDicamus nunc paucis verbis desudoribus viscosis de frigidis, mortis imminentis , aut saltem magnae anxietatis indicibus o Certum est ,
illos erumpere non ex sua natura debet cerid esse magna quaedam causa , propter quam tam inepti j crassr, viscosi humores per tantas pororum angustias erumpant et illa nulla potest esse alia k quam tubulorum obstructio tanta V ut nullis etiam humoribus tra nutus concedatur . Propelluntur itaque omnes extrorsum , & qui viscosi sunt &crassi , tarde erumpunt, & constituunt sudores frigidos & viscosos perumpunr, quia propelluntur ab insequentibus aIiis humoribus eos
Non mirum itaque , si tales sint obstructiones in corpore nostro , oeconomiam nostram turbatam esse, & vergere ad sui interitum, hoc est, mortem in propinquo esse. 1. Historiae sacrae nobis reserunt , sudorem sanguineum Observatumiuisse, erupisse ex corpore Christi, tempore passionum suarum. Hoc ipsum nobis non ita mirum videri deber, qui novimus passi nes animi multum posse in corpore nostro r ita exempla plurima proinstant, ex terrorE magno, laetitia nimi 1, ct ex aliis simi libus passionibus varios effectus secutos fuisse, confirmantia .' Sie tenore & laetitia multἰ periere: in terrore, vehementi anxietate, observamus eordis arteriarumque vehementes pulsius, qui sine dubio oriuntur a sanguine nimis commoto & exagitato, ex quo provenire copiosos admodum indores, omnibus Obvium est Iaiqi e adeo, ubi it Iaagitat lo sanguinis est insolita & nimia , quid mirum tali In casu sanguinem loco sudoris per por arteriarum , vel earundem oscula erumpere, atque ita conseiruere sudorem sanguineum p praecipue cum in illa agitatione j& aestu sanguinis, arteriarum pori plias solito ex viant aperti , ita ut faeligninis fluidior & subtilior pars facile possit eo silem subire. Et in iuper cogitandum , eκiguam porrionem sanguinis rubicunda vidis tingere & inficere magnam copiam sudoris , seu aquae atque
hac ratione in istimamus , sudorem nunc sanguineum fluxisse ex corpore Christi, cum versaretur in maxima anni tate. HOC
257쪽
Iroe Iplum vere quandoque advertere , in multis sortiter aestim
tempore sudantibus, quorum indusia sub axinis admo m rubentia , quali sanguine tincta conspiciuntur; quod sine dubio feri debet, qna. tenus in illo aestu pori arteriarum plus solito aperti, a sanguine nimis moto nimis urgentur, ut sanguinis partibus integris, hoc est, rubicundis transitum e cedere valeant uni cum serosio di aquosis, atque ita istic conspicuur quoque sudor sanguinem .
ipsum etiam demonstrat evidenter, quasdam particulas egredi ex san- guine eum aere inspirato per pulmones, re quasdam ingredi eundem. Contulam saepe fit, quando facies unius sani accedit ad faciem amici alterius aegrotantis , se oscidanmr quandoque & ejulant , atque ita aerem recentissim/ exspiratum ab aegro inspirat alter sanus . sieque sanguini communicatur illud , quod in aegro malum producebat, vel ejus sanguinis mixturam turbabat. Hoc ipsum non tantum Contingit in morbis aeutis , hoe est, qui cito ad vigorem & ad finem tendunt tam honum, quhm malum, qualis es pestis , sebres malignae,
morbilli , aliique morbi Epidem ii dc Endemii et sed accidit etiam, M. bs ebroia
quandoque in morbis chronicis & prolixis, quod communicentur aliis; se exempli gratia Phthisis saepe eommunicatur inter conjuges, ut ha-hent variae hi storiae; quod ipsum accidit, Cum spiritus purulentus eκ- cantur. halatus iterum inspiretur ab ad i ante conjuge, qui non statim phthisim quidem producere potest, nam ille, qui paucus est in principio. non valet sanguinem tam cito turbare , sed a sanguinis sorti sermento faei Id expelli rur: sic , ut gutta cavat Iastidem non vi , sed saepe eadenda , etiam usque Ec usque rursus novos spiri rus haurit in continua illa eonis ersatione , Osculatione , δέ ejulatione , atque ita sensim & sensim illae particulae inspiratae , & in pulmonum cellulis haerentes. tandem congregantur ad notabilem aliquam copiam , dc sic primo inducunt Erysipelata , quae incrementum sensim capientia tandem degenerant in aliquod ulcus , donec ultimo deveniatur ad morbum exacte comis Pletum , hoe est, ad phthisim. Certum est tamen , quod morbi acat facilios communicentur ,
quam cMon ei r quoniam eorum natura consistit in magnis ebullitio.
nibus , eorum fermentum est volatile magis, ae proinde iacilius alte. vius Tros ingreditur ; in ebronicis Vero , quorum natura consistit in 'v'u mur , debili sermentatione sanguinis, quorum sermentum est crassum , ν i. P- ςβ οπι scoliam, melancholicum, ae proinde mines mobile de minus transpi- ' rabile ex uno in aliud corpus, quod proprium esse Contagiis debet. Cum autem contagium fiat propter mobile , dc non Propter quIe- ,
scens, quaeritur , quomodo morbus venereus , ebroxieus , & prolixus P ssit communicari λ imo reserunt nonnulli, quod possit communicari, P
cum aegrotantibus bibamus ex eodem poculo aperto. Sed nos hoc vix admittere possumus, quia fermentum venereum nimis viscosum ' a. Le 3 est Morbi aetiti
258쪽
est Ac crassum . ac proinde minus mobile & transpirabile , hIne Mnpotest nisi dissiculter aeri exspirato communieari . ut posset alium instere, hunc aerem rursus inspirantem, Sed ulterius quaeritur, num morbus hiete sit contagiosus, si ex poeulis elausis cum aegrotis biba
mus λ dicemus tunc, si quotidie hoe fiat, & si gradus mali si summa, esse possibile quod noceat, sed tamen admodum dissiculter. . Palmarius scripsit de contagio: ille putat, hunc morbum esse con tagiosum, si deeumbamus eum aegris, sed tunc, quando eorum sudores attrahimus. Nunc libenter in eorum partes abire volumus: hoe enim pacto sermentum quamvis viscosum communieari posset; sudor ille secum vehit sermentum nonnihil, viscosum non quidem, sed incisum& attenuatum ope medicamentorum anti venenorum.
Cοη aelum Contagium igitur non est concipiendum tanquam qualitas aliqua oeis mi est quati- culta, sed sunt corpuscula migrantia eae uno corpore in aliud; est subis ras aliqua ορ- stantia corporea , non ens aliquod rationis, quod praeter verbum nihil Da. est, sed chimaericum solummodo. Sie aer infectus spiculis quibusdam venenatis producit morbos Epidem ios vel Endemios, qui aut omnes regiones simul, aut hanc & illam infestat. . Per inspirationem enim spicula illa sangitini communicantur , quatenus aeri miκta per inspirationem attrahuntur, sed non omnes tamen assiciuntur; quandoque multi liberi manent, quorum sermentationestam potentes existunt , ut illa aut expelluntur per insensibilem transpirationem , aut saltem hic ac live in parte aliqua solida propellun- Anthrax. tur, dc constituunt Antueracem, vel Eubonem, vel simile qui4, qualia Bob. an Peste saepe conspiciuntur. Deinde quandoque non uni versus aer est insectus hisce spieulis, sed . ., hic, qui huic regioni, vel illi inhaeret; vel etiam non omnis in illa regione , sed solummodo circa hanc, vel illam urbem illa spicula & in inquinamenta volitant per aerem, hinc est, quod multi in illa regione, imo in illa urbe manent sani, nec inficiuntur ab illis spiculis; non aliter ac videmus in bello, ubi globi eκ selopetis emissi hine inde in campo illo obvolitant, dc non tangunt omnes, sed aliquos solummodo. Cur morbι Sed si contingat, qu5d uni versus aer sit insectus ; tunc plurimi In Endemii dis eidunt in morbum, & illi morbi dissimi ter admodum curantur , quia
Diater curan- quod medicamenta expellunt ex sanguine, hoc iterum eum aere inspi- ramus: hoc ipsum ante aliquot annos experti fuerunt Leydenses , eum videlicet aqua fetens, & sulphureos vapores emittens, aerem inquinasset, ex quo multi in morbum incidebant, tune vix aliquid medicamentis proscere poterant Μedici , quia aer insectus rursus inspiratus malum augebat. Vide hoc de contagio Divium in praxi. Cur In an . Sic vigilantes aut dormientes in cubiculo conciuso, ubi aeeensi sunt mi deIιquia carbones mortui, aut sulphur, incidunt in gravem lypothimiania, Bomines ea- vel quandoque etiam moriuntur , praeel pud si dormientibus hoc a Mnt, si doris ei date vigilantes saepe rubiculum adhue egredi possunt, at dormienen ant des vi- tes non experge fiunt, nisi cum versantur in maxima anxietate, & se gilant In cubi- vigilantes non mente constant, & saepe illic diutius commorando m cuticin quo ae. riuntur & suffocantur , quatentis videlicet spiritus ille narcoticus sanincensis uni ear- guinem figit, ejus sermentationes impedit, ac proinde pauci admodum hones mortui, gignuntur spiritus, & sic primo in animi cadunt deliquium , sed cum ΝιIDθδuνὶ diutius illic moram trahunt , sanguis incipit eoagulari, & fermentati nes cessare incipiunt, atque ita ad mortem tandem appropinquant
259쪽
Mulit eadunt in animi deliquium eellam vinariam solummodo iiis c ,-m , propter sulphuris narcosim in aere i Ilic versantem , qui attra- t.' μνεctus idem emetir sed multi nihil mali inde sentiunt, & totos dies in
cellis transigunt sine noxa . Ratio est, quod non omnia sermente, Τ' tur ab omnibus r se ferre nequeo odorem olei illius istentis , quo . ' utuntur hic malones , quin & statim incido in typothimiam , eon- Ο 'g tra , malones nihil mali inde pat Iuntur. Sic mulieres non serunt odorem moschi, vel ambrae & similium ἱ viri contra nihil inde . seiunt, quod postea videbimus, ubi de odoratus sensu agemus . Hi ne etiam fit, quod illi homines, qui in setore & stercoribus vitam deis
grant , vix incidant in epidem im , quia semper inspirant aerem sellis adum, malignum, ac proinde assuescunt, & materia aetheria peregri ina tandem amicitiam init cum illa , quae solita est per sanguinem suere, propter mutationem pororum, di figurarum Particularum ἰhue multum facit consuetudo . Sed de his sorte alibi uberior erit age di locus.
Restat alia quaestio, cur videlicet homines statis & certis anni temis Cuν ἔ-
poribus relabantur in eosdem morbos y quantumcumque etiam sibi nes certis au- prospiciant, & accurat i lIi mam licet observent diaetam , tamen rela- ni temporibushuntur in eundem morbum, quo anno, aut mense praeterito aflacti sue- έneida ut 'nrunt . Hujus problematis ratione secundum quorundam philosopho- eundem mo
rum sententiam assignata , constabit etiam cur iuxta illos plantae hae bam y crescant hoc, & aliae alio anni tempore. Ex Astronomia. & quidem ex hypothesi Costernieana rationem. In mundo Petunt, in qua docetur, terram appropinquare singulis annis ad certa nussi sunt Fquaedam sidera fixa, ae proinde male habetur pro mundi centro, quod nes. revera imaginarium est , quia mundi fines sunt imaginarii ; cujus enim finis et imaginarius, illius centrum quoque erit talea ratio est, quia non possumus mundi fines determinare, ac proinde ma Id de .. t. ejusdem centro mundi i uimur i nec Toinde volumus, mundum esse infinitum, sed ut in Physica generali docetur , dicimus, eum esse indefinitum, hoe est , cujus fines si dentur , nos tamen non possumus eos comprehendere& cum Deus nobis illos limites non iecerit cognitos , iniqud di arroganter de iis loquimur, & volumus hoc est, Deo impugnare , quod sane dolendum . Si igitur non pollum concipere fines, non Poterimus etiam crincipere ejus centrum : si a tem aliquis esset in fine telluris vel mundi constitntus, nonne res aret adhuc spatium , quod non potest esse fine extensione ; nulla est extensio sine corpore, ae proinde rursus finem amisimus , & ulterias progredimur. Dicunt itaque nostram tellurem, quam incoIimus, versari in vortice ii Io , cuius centrum est Sol, stellae fixae instar vortici
illi inhaerens, circa quam terra circumvolvitur motu annuo, & diurono circa suum proprium circumagitur axem.
Illa omnia cum contrarientur hypothesi Ptolomaieae , impossibile esse, ajunt, id eri ea posse explicari, quod ex hypothesi Copeνnicana
explicant, videt ieet, cur homines certis anni temporibus labantur in eundem morbu cur plantae hae crescant hoc anni tempore & non illor& cur illae crescant illa tempore dc non hoc, dc similia plura imo cur cere visiae,quae coquuntur mense Martio, Decembri, Λ prili, diutius durent, quam quae aliis temporibus coquuntur. Nulla alia est hujus
260쪽
sa tune temporis magis , quam illo tIonem peti de re, alme .eae
hyptheli illa de telluris motu, quod videlicet tellus nostra tune tem Poris appropinquet ad certum aliquod sidus , quod certam in aere is nostrum transmittit materiam aetheriam , quae corpora telluri inhae rentia diversimode disponit: & quoniam non solum singulis annis. sed etiam singulis mensibus & septimanis ad alia appropinquamus sidera, hine est, quod singulis illis temporibus accipiamus novum aeth xem , qui novas producit in corporibus mutationes , sermentationes Farias, ex quibus multa nova fiunt; sic videmus, UM hae plantae ere stant hoc mense, aliae vero illo, certum autem est , non omnia ferme tari ab omnibus , sed hoe ipsum fermentatur a cerim fermento . Stecum appropinquamus ad hoc vel illud sidus, tune accipimus hune vel illum aetherem , & pro varietate aethoris, sermenta iones etiam se debent diversae, aliorum & aliorum ex .gr. seminum,atque ita prod cuntur hae vel illae plantae sie certis temporibus producuntur ex his plantis solia, flores, fructus; certis rursus temporibus solia, fores, seu . ictus decidunt ἰ sic etiam semininum genus patitur a prasentia Lunae, propter solum aetherem di versum ad nos transmissum , de quo postea agetur, ubi de fluxu mensium acturi sumus. Num morbi Sed de mis, s spina uis di Epidemtis , qui totam regionem in. voradici et se stant posset esse quaestio, an ex vaporibus ac venenatis exhalationi. Dirimit or- bus originem trahant. an vero ex aethere peregrino ad nos dem i iso arum dueant a sidere aliquo δ si morbi illi non redeant singulis annis vel mensibus, vaporibu/,an s d post longum tempus demum, tunc posset esse suspicio, quod ori vero ab αG ginem trahant ex vaporibus di exhalationibus , tunc temporis acrem re Ga nostras inficientibus , quamvis tamen facillime pos Iet esse, quod etiam ab miso ab Hi- aethere peregrino , a sidere aliquo ad nos transmisso oriatur , quam quo certo si vis saepe poli aliqvot annos demum redcat e videmuSenim , quod ma.dere ρ teria morbillorum & variolarum haereat saepe per uiginti dc ultra an in nos in corpore nostro, priusquam ex latibulo suo expellatur & sangui ni admisceatur, donec tellus nostra aporopinquaverit tandem ad hoc vel illud sidus, quod hane vel illam aetheriam materiam ad nos trans mittat. quae valeat in hoc homine fermentare hanc massam, in lat bulo aliquo tamdiu haesitantem, quae sanguini admixta producat hoc vel illud malum dc incommodum . Verum si quotannis dc singulis mensibus idem morbus redeat, concludere debemus, hoc accidese , in quandiam appropinquat tellus nostra ad hoc vel illud sidus, quod hane vel illam materiam primi elementi ad nos transiuittit, quae valeathoe vel illud aperire latibulum in notiro corpore , ac proinde prod
cere hoe tempore hunc certum morbum.
Ex his δε- Haec omnia fieri non posse iidem contendunt, si secundum hypo-
monstratin thesim Ptoloma cam terra quiesceret, quia tunc astra haberent ea motus telluris dem a nobis di ilantiam ac per consequens etiam eandem agendi vim; circa Solem. Ita ut ex his evidentissime sequatur, tellurem nostram debere circuislum suum circa Solem absolvere, dc appropinquare certis anni temporibus ad certa sidera, quae propter aetherem certum certos producunt effectu S .
Uidemus enim , uti iidem reserunt, quM singulis annis, uti eIre iter circa mensem Octobris & Novembris , sella areidant ab arboribus, quod colores mutentur: homines vulgares hoc nobiscum quoque aspiciunt, non semel cultant singularem requiti causam, quae tin