장음표시 사용
2쪽
venetist, Excudebant Guerrai fatres, scij. . . D. LXXIIII.
Cui priuilegio S. Caesareae Maiestatis, Philippi Regis Catholici, atque illustrissimi Senatus Veneti.
ECCLESIASTICORUM, Ei senseris Ecclesiasicis, σDistensationibus super eis.
Gubernatore Generali, ac Protegato in Thuscia, I. V. C. acutissimo Autore.
Hue accessii Gia grauissimi huius scriptoris, una cum Indice; in quo nihil eorum omnium, de quibus in toto hoc opere subississime disperitur, aesideratur.
Quanta vero&utilitas, ac voluptas ex lectione huius libri capi possit, is demum iudicabit, qui singulas eius partes diligentissime peruolutauerit. Hoc saltem libere assirmat i potest, nunquam fore, ut quenquam eius temporis, operaeque, quam hic posuerit, poeniteat.
4쪽
Sigismundus Borgasilus Canonicus Tamisinus scelicitater I.
V o D maxime optandum fuit, Pater Beatisi. nedum mihi,& familiae me , cuius res agi uidetur, sed etiam omnibus iuris, praesertim canonici studiosis, ut quae olim a doctissimo Paulo Borgasio Episcopo Nimosi ense gentili meo, magnis laboribus,multisque uigiliis elucubrata suere, circa Irregularitates,& Impedimenta ordinum,& beneficiorum,&censuras ecclesiasticas, & dispensationes supercis, in publicum t) pis excuderentur, cum tandem, Deo Opt. Max. dante, factum sit, quod iam, quando de eo edendo cogitare coepi, animo decreueram meo, ut scilicet nomini tuo dicaretur, nunc eb maxime faciendum putaui, qubddum editio differtur, ex Cardinale Pontifex summus, & optimus a sancto spiritu constitutus fueris. Et iure quidem iam tum,clim Cardinalis eras, te unum in operis ipsius patronum, mihique in dominum inter omnes elegeram .si enim librum ipsium consideremus, nemini magis quam tibi consentaneum suit, ut offerretur. cum namque ex visceribus iuris canonici depromptus sit, te unum etiam tunc expetere videbatur, qui Iuris,&Canonum amplissimum decus es,& iis studiis cumulatissime imbutus, ex quibus tibi facile viam parasti, qua ad sanctae Apostolicae sedis apicem, omnibus admirantibus,& adorantibus conscendisti. Accedebat praeterea summa benignitas,& magnificentia tua, qua aeque omnes ad te venientes humanissime semper complecti sblitus es. Sed praesertim quod intelligebam te hqc studia omnibus voluptatibus antefer-rci sicut ab ineunte aetate semper fecisti; & illos qui ipsis delectarentur, Quere, ac protegere, atque ad eos honestandos gratiam, fauoremque omnem libentissime conferre. Nec aliae deerant rationes ad id animum
meum tunc inuitantes, quae vehementius. nunc aliis etiam additis com
mouent,& accendunt. Sed & liber ipse, qui te olim Cardinalem,& sium mum Iurisconsultum appellare videbatur, & tui nominis inscriptio-
5쪽
nem desiderare, id nunc multo magisnure quodammodo suo, expostulare videturi cum, quae de sanct Catholicae Ecclesii ,& A postolicς sedis auctoritate pertractant, alteri nemini offerri aequius debeant, quam ei, qui caput est, ac rector ipsius Ecclesiae, & in ipsa sancta sede diuinae lucis radiis conspicuus residet, S: Omnipotentis Dei vices gerens, solus cum irregularibus , impeditis dispensat, S: censuras omnes tollit, aut tollendi, dc dispens indi conseri potestatem, & auctoritatem. Sed& hoc ipsum auctoris perlbna, sit ad cana respiciamus, merito exoptare, ac requirere videtur. cum cnim dum viveret, sanctissimae ipsi sedi,
ingenium, laboresque omnes, vitamque ipsam dicasset, ac totis viribus gloriam, S: amplitudinem eius quaesiuisset; cur non & post mortem eius, fructus, & bona animi ac intellectus ipsius ad eandem sanctam sedem spectare, de deserri dicemus Z QEibus accedat, si etiam de me ip loqui debeo , quod dc mei causa dictat ratio, ut ad te, sanctissime Pater, opus ipsum dirigatur,'dc consecretur, qui tot iam annis Ecclesi tuae
addictus sum, dc ex tuae ipsius sedis gratia, licet indignus, minimusq; Canonicus conscriptus. Illud postremb hoc potissimum suadet ; quod quasi haeres voluntatis dc desiderii ipsius Pauli agnati mei, id exequi procuro, quod dc i psem et faceret, si ad nostra haec tempora spiritum
ducere potuisset. QDd tanto maiori humilitate, dc reuerentia facio, tantoque libentius, oc ardentius, quanto te, quem olim Cardinalem optaram, nunc summum Pontificem, maximo cum mei gaudio, intueri, suspicere, dc adorare datum est . sed iis quidem, qui sitiat deuoticordis . dc animi oculis , dc genibus, utinam dc iis , qui sunt corporis ipsius. nam, prout par erat, ad sanctissimos pedes tuos osculandos, de opus ipsum offerendum dicto citius ipsemet properassem .sed me pluribus ab hinc annis podagrae, dc omnium sere artuum dolores grauis simi. dc quasi continui ita male habent, ut paulo minus, quam semperiacentem detineant, dc virentem aetatem meam annorum quadraginta quatuor, si non seniorem sene quolibet effecerint, at impotente quolibet i m potentiorem, dc infirmiorem reddiderint 3 aliaque vitae, sortunarumque mearum auxerit, dc quotidie magis augeat incommoda. V niam igitur dabis Pater Beatiss. dc quae ex intima cordis deuotione Sanctitati ruc per me offeruntur, pie, dc, ut les, benigne accipere non do
digneris. Vale. Taruisti Calendis Iunii. MDLXXIIII.
6쪽
Ioannes Turrius Tarui sinus I. V. D. S. P. D.
mihi tecum, multum Reueren. Borgasi, tot iam annos intercodit ar tissima necessitudo, σaua me tua singulares virtutes, praesi timque beneficentia ad te colendum, obseruandum quotidie magis ob Ibinxere, eum in me animum excitarunt, ut quotiescunque de ise robus agi contingat, quae tibi, tuis Me decus, aut gloriam parere possint, non parum me osscio meo deessesemper existimauerim, si non is ipse in id malum, Croperam praebeam meam. Cum igitur Pauli Borgasi, Episcopi Nm ensis agnati tui Traclum de Irregularitatibus, impedimentis ordinum m. propediem in lucem proditurussit, Eroscis, Crobseruantiae erga te meae conuenire putaui ,si, cum fidei,
O diligentiae meae, ut imprimeretur, commiseras, etiam ipsiuF e sichrs vita, cum e dem volumine ederetur, ex qua non tantum ipsi Iurisprudentiae lumini, π Deeret
jum interpreti doctissimo, su γ' tibi, fmiliaque non modica essetgloria accessura. pr pterea eam, ut melius potui,inter forenses Argituris pro temporu breuitate, composivi. Quae sinon, mi eminentissimi ipsius viri singulares animi dotes meruerunt, O ego debui, plene, σα ate contexta est, satu excusetum me iri putabo, si rei tantum meritatem secutus non de eius laudibus orationem ,sed eius vita feriem quandam breuem, nullis artium praeceptis perpolitam contexuisse me, ut facio, profitetor. Vale, O me G H
7쪽
AvLus Bollo As Ius natione Felirensi, antiqua,&nobili generen tus patrem Ioannem Victorem habuit Iur. cons celeberrimum, virumq; clarissimum, cuius virtutibus non parum familiae dignitas aucta est ; is enim & Iuris pnidentia & alijs animi dotibus ita excelluit, ut Ciuitates, Prouinciae ii eius imperio committerentur : in quibus cam semper fidem, grauitatem, S integritatem ostendit, praesem timque in Praetura optime administrata pro Ioanne Hinderbacchio Tridenti Episcopo, & Principe, ut, praeter caetera tanti viri munera, a quo non diligebatur modo, sed & obseruabatur, Principis eiusdem, nec non & publicis Tridentinae ipsius civi tatis insignibus donatus fuerit, quae ad perpetuam ipsius gloriam, & uniuemia Borgasiae familiae decus,& ornamentum futura essent. Mater autem ei suit Corona de Brandelicin , nobilis admodum matroiia, & quae prudentia, castitate, diligentia, alijs ii honestissimis moribus tali, tantoq; marito tantaeq; familiae, quam optime respondebat. His parentibus Ortus Paulus, ne ab eis & reliquis antecessoribus degenerare videretur, humaniorum literarum studijs totis viribus incubuit. mox ad leges,& iura totis viribus sese conuenit. Studuit Pataui j primum: postea etiam Bononiae; ubi Felinum Sandaeum,inter reliquos, praeceptorem habuit; & ita assiduis vigilijs, & lucubrationibus profecit,ut multo alite conceptam de se spem non sellam adaequauerit, sed etiam longe multumq; superauerit. ibili; publice de iure,& legibus per triduum disputando, eo in certamine ingenij si ii praestantiam ostendit. postmodum in utroq; iure lauream, votis omnibus, assecutus Venetias se contulit,ubi in foro ecclesiastico, patrocinando & consulendo, per aliquot annos honorifice versatus cst.ex quo a Matthaeo Cardinale Sedunense, qui tuc Apostolicus Legatus erat per totu Venetae Reip.imperi hominis excellentiam admirante & adiuuante Fcitrensis Canonicus, postea etiam Archiciaconus estelectus, & alijs quibusda in Dioecesi Cen tensi beneficijs ac titulis cohonestatus. Demum & amicorum hortatu,& Marci Cardinalis
melij fauore sub Alexandro VI. Pontifice Romam peti jt. quo paulo post defuncto, &Leone X.in eius locum suffecto Reseredarius creatus cst,& domesticiis eius praelatus .mOX, ut qui ad maiora etiam natus erat, Episcopus Nimosensis ecclesiae in Cypro assumptus, &constitutus. & iam optime cognita eius doctrina, fide, & singulari innocentia, non multo post uniuersae prouinciae patrimonij B.Petri in Thuscia,ex ipsius Pontificis decreto,prole atus,& Gubemator generalis deligitur eodem Cardinale Cornelio Legata agente.Plura ic memoria digna ab eo gesta sunt,quae breuitati studens non recensebo.illud tamen non esse omittendum duxi, quod cum Viterbi Ciuitas, ubi residentiae locus est, propter factiones in duas panes diuisa capitalibus odijs flagraret, Paulus inter reliqua omnia id praecipue cordi hasuit, ut odia,si non posset cxtinguere, saltem sedaret. Propterea ita sese gessit in utranque partem, & aequa lance ciues ipsos omnes complexus est, ac interdum conuiui j & familiaribus colloqui js ad pacem hortando, ut ciuitatem, prouinciamq; Omnem pacatam semper tranquillamq; habuerit, ut nihil paries ipsae ambae magis expetere vid
8쪽
rentur, quIm Gubernatori suo taleς videri, quales cuperet, nec amplius de sese osse dendo , sed de ipsius voluntate,&desiderio exequendo, ipseq; modis omnibus honorando contenderent. Studebat Paulus fere continuo, clim per tot occupationes grauissim rum negotiorum licebat ; quod ea cum voluptate faciebat, et vix quicquam cum retardare posset grauis podagrae morbus, quo non modicum naturae iniuria vexari solitus erat.
Demum absbluta administratione ipsa, Romam reuersiis est, qui ctiamsi ob ipsum morbum quieti potius, quam labori vitam dicare opus habebat, eo tamen sui nominis existimatio & laus perlata erat,ut nullus esset quietis locus. statim enim fere post reditum a D minico Cardinale Grimano,Titulo Sancti Marci,&Aquileiensi Patriarcha,viro undecunq; doctissimo . nulli inter suae aetatis Theologos, Philolbphos sue postponendo, Vicarius eligitur; & ex qua tanti viri probatione mirum est, quantus ei honoris & gloriae cumulus accesserit; ex quo postquam Venetias Paulus applicuit, non tantum rerum Aquileiensium causa, sed etiam Venetarum, ac aliarum prouinciarum eo accessisse videbatur. nam pleraeq; diuers brum locorum causae ad Summum Pontilicem delatae ad eum delegabatur,&si quae coram Serenissimo Venctiarum Principe de re Ecclesiastica agebantur, ad Paulum similiter ipsum de iure cosulendae,ac decidendae per eundem Illust. Principem deferebantur; ex quo no tantum urbis, sed & orbis oraculum videbatur. Hinc etiam factu est , quod ubicunq; magis Catholica Ecclesia opus haberet, ibi & ipse statim in subsidium vocaretur. Etenim per ea tempora in partibus Aemiliae, Brixiae, praesertim &Bergonii, labes quaedam pessima orta est quorunda haeresiarcharum,necnon & Ambaptistarum,qui haeretica prauitatem serentes coplures seducebat, & suscepto baptismatis sacramento renunciabant, corporaq; &animas sathanae Deu Creatorem abnegantes offerebat: & usque eo perniciosissima haec pestis deuenerat,ut infantes etia passim necare studerent,& alia incredibilia scelera peipetr re.quin etiam in tam manifesto facinore ita pertinaces fiebant, ut sentcntias capitales cotra se ab Oidinarijs serri, patiq; mallent, vitamq; perfide amittere, quam errorem suum c
gnoscere,&resipiscere . propterea, cum nemo ad tantum negotium aptior visus esset,
Paulus ipse ad vota Illustrissimi ipsius Venetorum Principis Commissarius Apostolicus, & Inquisitor deputatus est. Etenim ipse Venetiarum Princeps omnia bene agi debere sperabat, si Paulo ipsi Borgaso, quem quo esset ingenio praeditus, quibusq; uirtutibus optime norat, tantum negotium committeretur: eumque humanitate sua cum rerum experientia, & scientia coniumsta effecturum, ut tales de errore suo edocti, veniae
spe in Ecclesiae Catholicae gremium reuerterentur, quos quandoque in despcrationem, quam Sathan insinuat, poenae seueritas inducit'. quam rem sicut, & reliqua sua omnia, ita praeciare egit, & de ipsa Veneta Repub. bene mereri visus est, ut ab ipso Principe &Senatu immunis factus sit a solutione decimarum pro Episcopatu suo Camerae Cypri quotannis facienda, quae aureos centum triginta annuos excedebant. inicercbat iam Ibulus post tot labores quieti sese dare, & totus lucubrationibus suis, & stud ijs i cumbere . nec tamen id obtinere potuit. nam vix ex Aemilia regressus est,cum & coactus sitit in Patauino Episcopatu pro Francisco Cardinale Pisani administrationem suscipere, quam ea cum laude, & omnium admiratione perfecit, ut inter reliquos, qui cius virtutes commendare visi sunt, a M. Mantua Iurisci celeberrimo &undecunque laudato publice tunc,prout & nunc,Patauij legente vir doctissimus, & de Iurisprudentia optime meritus appellatus sit, ut in fine suae Epitona. de Illustrib. Iurecons. legitur. Ea igitur expedita, cum optati otij tempus aduenisse sibi persuaderet, nuncius amertur, qui in locum Cl mentis Pontificis VII .edemortui, Alexandrum Famesium sub Pauli III. nomine assumptum nunciaret . quo intellecto multa laetitiae signa domi sitae fieri mandauit, quibus publicam iucunditatem&saudium superare visus est. Sed ijs non contentus, cam etiam coram sanctitati suae manifestam fecit. nam mora nulla adhibita Romam contendit; ubi a Pontifice ipso ad pedum oscillum non vulgariter susceptu statim Referendarius est factus, ac domesticus praelatus, necnon pluribus gratijs & praerogatiuis donatus ac cohonestatus.
Sed cum Matino Cardinali Grimano gratissimus esset, eiq; sumntopere ab ipso Pomtifice
9쪽
iliae commendatus, paucos dies Romae esse potuit, nam iterum prolcgatus & Gube nator Vmb iae Prouinciae ab ipso Cardinale Legato deligitur ; quo Oiscio omni cum laude functus est. Sed iam senex,& tot labores itineraq; perosus,di studiorum suorum cupidus,lκ sthabitis honoribus de dignitatibus omnibus, cum iam multo ante honores,& dignitates omnes in studijs suis posui det,ad optatam quietem se reducere costituit, quod vix it se Pontifice concedente obtinuit; Vnde Romam posteaq; Fcitrum pati iam sitam sese rccepit: ubi, quantum praesertim per morbum licebat,& aniculorum dolores, tempus omne in studijs consumebat. Et certe mirum quod tantum in illis prosecerit, cum tot grauissimorum negotiorum mole, continuis fere tempo: ibus, premeretur, & tot alijs laboribus && itincribus occupatus vix quicquam oti j daretur. sed potissimum cum sue tam graui
podagrae morbo , cx cuius impedimento tum pedum, tum ctiam manuum officio prOpe destitutus famulorum semper auxilio indigebat, qui nunc hunc, nunc illum librum aD serient, ut in legalibus studijs opus est ; sed ijs ita oblectabatur, ut inter dolores ipsbsi merdum ab eis refici, Se restaurati quodammodo videretur. Quae sita studia saepe cum vi iis doctis, quorum amicitia nihil praestabilius esse putauit, conferre initum in modum delectabatur; &praecipue cum Nicolao fratre suo, qui ct ipse cxcellentissimus erat Iureconc&non secus ac Paulus pro Apostolica sede, &ipse pro Veneta Rep. Ciuitatibus tui a sepedabat, & assessoris ollicio fungebatur. Sed non seli erant ipsi fratres tunc temporis in Eorgasia familia Iuriscons post Io.Victorem patrem, de quo supra diximus . nam tunc etiam
florebat Faustinus ipsius Nicolai filius similiter Iuriscons. qui & Canonicus Felirensis postea factus honestissime semper, & religiosissime vixit. ita ut dici possit hanc Borgasiam familiam a Deo datam, ut viros semper clarissimos, IIuiis,Ecclesiaeq; lumina produceret; inter quos, ut reliquos plures omittam, qui referri possent, pi clarum admodum decus,& columen ipsius, pr. aesenti tempore, uiget Reueren. D. Sigisnundus Canonicus Tarui sinus prudentia, fide, religione, humanitate, omniq; virtutum laude cumulatissimus: ita ut in eo magis corporis & sortunae bona desiderari posse videantur quam animi: cum pluribus ab hinc annis maxima naturae iniquitate, uti & ipse Pauli agnatus mancus,& omnibus sere neruis, & articulis Ciptus sit, ac continuis propemodum, acerbissimisq; podagriae doloribus crucietur. Tractatum composuit ipse Paulus, quem ipsemet de Irregulatitatibus,& impedimentis ordinum, & beneficiorum Ecclesiasticorum, & censuris Ecclesiasticis, & Dispensationibus super cis,inscripsit. de qua materia ita diligenter & copiose disseruit, & tam multa, etiam circa pnacticam, edocet, quae ipsemet vere maximus praeticus
Venetijs,Romae, & alibi fieri vidisse & obseruasse resea, ut opus ipsum persectum, ac vere omnibus suis numeris, & partibus expletum dici possit. Scripsit etiam Commentaria quaedam similiter in iure Canonico, quae tamen non habentur. Vixit vir praeclarae,eximiaeq; virtutis plures menses, in ea animi tranquillitate. & iam ubique praesertim Romae, talis lataq; de eo erat praedicatio,& laus, & penes Pontificum ipsum cxistimatio,quod certa spes afferebatur eum in pioxima Cardinalium promotione facienda,illi sacro Colle io ascribendum esse; sicut eius merita requirebant. sed cum per eos dies Venetias applicuis.set, ibiq; tum negoti js suis peragendis, tum salutationibus, & suauissimis amicorum, & literatorum hominum sermonibus, qui domum suam frequentes conueniebant, tempus traduceret,in aduersam valetudinem incidit : quae cum in dies grauior essecta est, & iam grandi aetati suae importabilis,cum non inulto post ad vitae exitum perduxit; ex quo S. aluatoris suo anima restituta, ad D. Agnetis templum, de more Venetae Ciuitatis, delatus ibi solemni pompa, & uere Pontificalibus exequi js decoratus est; & oratione Ioan. Baptista Egnati j viri doctissimi publice ibi ex Veneti Senatus auctoritate humaniores literas prota tentis collaudatus. demumq; relictis cum non modico sui desiderio, & moerore, non tantum familiaribus, & amicis, sed ijs omnibus, qui eius integritatem, docti inam, prudentiam,& caeteras innumerabiles animi dotes cognouerant, in Iesuatorum templo sepultus
cst. Anno Domini. M. D. X L I. Aetatis vero suae septuagesimoquinto. L. D. O. M.
10쪽
, Oe v v vs est Domi ianus ad Mosen ore superno dicens, Loquere ad Aaron, homo de semi. ne cito per similias, qui habuerit maculam, non offeret panes Deo suor
rium eius; nec accedet ad altare, qui maculam habet;& contaminare non debet sanctuarium meum. ego Dominus. Leui. xxj. & transumpti-uE.in c.hinc etenim. xlix. dist. Elegit propterea Iudas sacerdotes sine macula voluntatem habetes in lege Dei. lMach. i. ciiiij.Et quide congruuest, ut pars conueniat suo toti: turpis enim est omnis pars uniuerso suo non conueniens. viij. disti quae contra mores. de in c. fi. de spon. duorum. & in c. nolite. xj. diff& in cum non licet. de praescript. Immaculatus enim est , cui ministratur, qui dixit, Mundi estote.& iterum sancti estote,quia sanctus sum dominus Deus vester. Leuit.xix.in prin. de transumptiuel xij. dist. plurimos. Et immaculatum est, quod mi nistratur, ut Deut vj. in fin. Erit enim inquit agnus sine macula. Et idem dicitur Exod.xij.
uenit itaque, ut eius ministri sint ab omnisb de remoti : quod ecclesia nos aperte docet, dicens inpersonam ministrorum , Lavabo inter innocentes manus meas, de circundabo altare tuum dominα Psal. xxv. dc asperges me domine hyssbpo, de mundabor: lavabis me, de super nivem dealbabor. P l. L. Et Esaias iij. c. ait: Mundamini, qui sertis 'asa domini.&transumptiuEinci necesse est.j.q.j.de Petrus in epistolai. scientes, quod non corruptibilibus, auro vel argento redempti estis de varia vestra conuersatione palmae traditionis, sed precioso sanguin quasi agni immaculati, Christi incontaminati, praecogniti ante mundi constitutionem. Immaculata quoque eli ecclesia, in qua ministratur, ut in Canti. ni. v. Columba mea, immaculata mea,& trasumptiuε in comnibus.
xxiiij.q.j. dcc. loquitur.& in c. j. de immia. ecci lib.vj. Nec in ea est, necesse potest peccatu, neq; ruga. xxj.dist. quauis. & in c. ecclesii a Chri sti. depi . dist. i.& in ta sundamenta. de electi in vj.
A d gentiles quoque, ut Aulus Gellius lib.j. . ratertia vestalibus virginibus,quet si lingua d A bili,
IMpEDIMENTIS ORDINUM, OFFICIORUM,
T CEN svRIs ECCLESIAsTICIS.& Dispensationibus super eis .
Dorgasio Felirens, Episcopo Nem ostensi,