장음표시 사용
131쪽
ΡRAEGREss hyeme frigidissima, et sicco gelu in veri usque Febris
retur, sine scilicet Martii, ineunteque ex Anglorum com n Vi gene- puto, anno 1665, et neumonia, pleuritideS, anginae, euin o aliique issi genus horbi in animatorii is nam derenetito ' in ' V in
Stragem aedebant quo ipso nempore inpudi etiam xXtulit is gras-Febris quaedam Continua epide mica a Febrium Continuarum si 'genio, quae praecedenti constitutione vigebant, longe diversa; quarum Vix illae ex anni tempestate solebano invadere. Dolor capitis quam in priore illa intensior, et vomit itione Dus signa adhuc magis immanes ad hanc Febrem accedebant in pleris is ''que diarrhoea, quam prius diximus i. 4 9 Sq. RSSumpto me Diarrhoea,tico praecaveri potuisse, jam ab eodem prOVOCabatur, ne tam men CeSSabat vomituritio. Externa hic pariter hac in ebri bre dixi-
poterat, quo proVocat leviora OX Symplomatas atque loe potuisse, nullo non morbi tempore fieri potuit, Cum in Febre praegreSS d. 'i, o nec tuto ante diem decimum tertium vel decimum quartum Oeabatur. id tentaveris, nec facile voti fueris compos Sanguis Saepe pleuriticorum et rheumatismo laborantium sanguinem Olore referebat, non vero usque adeo elatina illa albescente, qua illorum sanguis praetexitur 2. Haec primo erant phae Pestis sae- nomen hujus morbi διαγνωστικά; anno Ver Surgente, PS dbbaeelia Pestis irrupit, magno Symplomatum pathognomicorum nu tur
Deest hoc cap. in edd. 66, 68.
132쪽
CONsTIT. mer Stipata, carbunculi videlicet, bubonibus, etc. Haec A, 6kbis die magi ne magi inValeSeeΠS, circiter aequinoctium nu-'6β, 66 tumnale asta, attigit quo jam instante, unius Septimanae VRD HV decursu cito lus sinus hominum millia delevit, tametsi
duo ad minimum civium trientes ob metum contagii se in rus subduXerant a quo tempore receptui canere coepit, et urgente brumali frigore tantum non evanuit, nisi quod sparsim unum atque alterum hinc inde feriret per omnem hyemem, et inSequenti Veris XOrdium quo appetente et ipsa omnino est deleta mansit tamen Febris, quamvis non ita epidemica, Xcurrente integro anno Sequente, imo ad Ver usque ortum anni 1667. De his nonnulla hic subnectum. Febrium
nonnullarum, quae pro malignis vulgo habentur, sympto
morbi indole, Sed a therapeia perpernm adminiStrata, profi
nullas in malignarum classe Vulgo reponi, cum indomita Symplomatum aeritia, quae huic opinioni patrocinari videtur, non VenenoS morbi indole, sed a therapeia perperam administrata proficiscatur. Nam cum ad morbi solutionem a Natura destinatam haud satis attenditur, sed alia medendi ratio temere instituitur, hinc perturbata totius corporis oeconomia, ne Omnibu SHSque deque conversis, non modo tristissima rerum facies ultra consuetum morbi morem inducitur, Verum morbus, jam a SeipSO alius, etiam anomalis accidentibus velut alienigenarum satellitio stipatur. Atqui Febris vere maligna non est omnium dierum morbus utpote quae ab aliis Febrium speciebus ob Symplomatum anomaliam ea nomenclatura utcunque insignitis, tota sua idea ac ingenio dissideat. Revera enim cum ipsissima est specie convenit, nec ab ea nisi ob gradum remissiorem discriminatur. Quocirca utriusque assectus ortum ac curationem in eodem capite complectur. 2. Aeris massae occultam ejusmodi sive rasin, sive exturam obtingere, quae diversarum diversis temporibus aegri-
Erasmi A g. iii 5. 8. Deest hoc cap. in ed. 66 inc inod 68 Sectio Muinta. De Peste sive Febre Pestilentiali. annorum c. J m. d. 76.
133쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM II u. 97
tudinum ansa atque pararia existat, nemini obscurum est, qui Ennis modo animadverterit unum eundemque morbum certa aliqHa ii, tempestate infinitam mortalium vim corripere, ne epidemicum ANNORUM fieri alias tamen unum alterumve hominem assiiXisse Onten
tum ulterius non grassari. Me Variolis ae imprimi de Peste, pidemidos hujusce capitis argumento, re CSt a Superque manifesta --,m,, 3. At vero quae qualisque sit illa aeris dispositio a qua a crast
morbineus Die apparatu promRnat, O Pariter ne complur oti,ii, , alia, Circa quae vecors in arrogans philosophantium turba sit plane nugatur, plane ignoramus Quicquid sit, hoc saltem nomine DEI Optimi Maximi clementium ac bonitatem meritissimo jure Veneramur, quod aeri constitutiones of χωδεις, id est, Pestis vix Pestem, malorum omnium immanissimum ne humano generi '' maxime internecinum, inferentes, rarius ivenire voluerit, frequentiusquam quae caeteris affectibus minus exitialibu SUSCitandi horii in Serviant unde fit quod tunc orbem nostrum Britannicum rQinter
Ρestis ViX frequentius quam po Si annorum Circiter triginta Cl 40 revolu- quadraginta intervalla summo scilicet' pernicie vigore ac ' '' tota suriarum cie, adoriatur. Quae per anno reliquot CS Febres tem insigniorem Subsequentes sparsim Occurrunt Pestiferorum lV' RQ funera, paulatim imminui ae evanescere solita, Pestilenti aeris ter postdinthesi etiamnum ex parte perseveranti, nec dum in aliam 1 'salubriorem penitus immutatae, attribuenda sunt quippe grus, latur,
quae antegressae messis duntaXat Spicilegia reputari debeant gutit ot quibus etiam nuperae luis reliquiis fit ut Febres, quae anno similem post graviorem estem uno aut altero RSSim graSSantur, rationem Pestilentes esse soleant et licet aliquibus verae estis notis io destitutae, tamen ejusdem nati a ne indolem quampluri Prasitermum referant, necnon consimilem medendi rationem sibi ven QVU ζ μ'
dicent, quemadmodum inferius k 12 36 sq. ostendemus. quiritur 4. Verum praeter istam aeris constitutionem, ceu cau Sam Communiorem, accedat Oportet idi alia procataretica, pestifero
Vel immediatae ac propiore consortio, vel mediatae ac perλmφηβὲ fomitem aliunde transmissi, Susceptio. Hoc enim si instante mediato qualem diximus aeris diathesi fieri contingat, ab Xigua pri iam. .a'mum scintilla mox horribile erumpit incendium, ac densatis estem ex- undique funeribus, Universo aeri per istum terrae tractum a '
134쪽
FEnnis este, tum laborantium alitibus, tum mortuorum cadaveri- gii DIIS, labe et contagium inducitur adeo ut ad tristissimae A NORVM aegritudinis propagationem iam non amplius vel somite vel per-
aere jam n cur RieSte Correptis semotum, ipse nor cum spiritu introiink ρbu, Subiens ex Se Re H Marte inficere valeat, modo illo corpus gatur habent humoribus ad affatum eXcipiendum paratis resertum. Qu6tiog 5. Muanquam autem hic morbus, cum untaxat Spora-' dicus exiStit, nullo tempestatis discrimine paucos aliquot pore inter tradito quasi per manus contagio, affligat tamen ubi adest,sigi,fom etiam sidemica eri ConStitutio, exoritur circa eam anni ambigente partem quae inter ver ac aestatem ambigit, utpote quae d
φλογωσε , Sive inflammatione, ut postea Ll6. ostendemus,)imprimis consistit, maxime idonea atque accommodata Sit. Porro et sua habet incrementi ac declinationis tempora, non SOCHS C Caeterne rerum naturalium Species. Nascitur eo quo diximus tempore, crescente anno adolescit, eodemque Vergente collabascit, donec tandem aerem in diathesin huic morbo adversantem glacialis bruma transmutet.
6. Quod si tempestatum anni vicissitudines in hunc
assectum nihil imperii ixercerent, verum seminium eStilentiale, nulla aeris mutatione domabile, de alio in alium perpetua propagationi serie transmitteretur fieri non posset quin, ubi in frequentiorem aliquam urbem semel pedem intulisset, continuata Strage funera usque et usque denSaret, donec tandem nemo superesset in quem Pestilentis mi asmatis labes impingat Atqui contrarium saepe eveniSSe animRd-VerSum St, numero Xtinctorum, quos unica mensis Sextilis septimana ad aliquot millia extulerat, submovembris exitum ali aliquo Valde imminuto ac propemodum nullo. Nec tamen dissiteores,uid. eri posse quod et nonnulli authores factum prodiderunt,)xoro ut estis aliis etiam anni tempestatibus caput primum eX- erat hoc autem rarius accidit, nec ejusmodi lue in populum Adri dig. admodum Hebacchatur 7. Interea aeris Hispositionem,pu,h ui quantumVi λοιμιωδη, eSti HSCitandae per se imparem esse Vis λοιμω Vehementer SuSpicor quin estilentiam morbum, inlicubi 6Yditanda Semper Upei Stitem, Ut per fomitem aut per estiseri ali- per e m cuius appulsum e locis insectis in alios deferri ibidemque
tun non ISI Reeessent Simul done aeris diathes popularem
135쪽
OBSERVATIONUM MEDICA RUM II. 2. 99
seri alias enim non assequor qui fiat ut in eodem coeli sistis tractu dum unum aliquod oppidum est gravissime imigi iatur, aliud non longe dissiturn, Omnem commercii necessitudi ANNORUΜnem cum loco contagioso caute inhibendo, prorsus immune ,- Se praestiterit; quemadmodum non ut multo anno SC epidemica J656. Post per universam fere Italiam immaniter graSSanti hoodbii hMagni ducis Ferdinandi II. cura atque prudentia ditum i 0nea in Hetruriae fines penitus intercluSi . illest. 8. Primus insultus rigorem ac horrorem, quemndmodum Modus in-
et ebrium intermittentium accessiones, fere perpetuum habet 2 α
comitem. MOX Vomitus enormes, dolor circa cordis regionem ac si torculari premerentur, Febris ardens Sitata Symplomatum συνδρομῆ Stipata, indesinenter aegros divexant, donec aut mors ipsa, aut benigna bubonis vel parotidis eruptio, quae materiam morbificam foras ablegat, eos ab luctuosissimo discrimino liberet Rarius quidem accidit ut citra ullam Febris praesensionem ingruat, ne homine. de improViS e Ropontina medio tollat, maculis purpureiS, raeSentanei interitu nim isti h htiis, etiam dum in foro versantur, erumpentibus. Qua re Pessis stimpentina exanimatio quod animadversione dignum, nisi in uno tuo Pestis admodum funestae exordi vix Contingit remittente P 0rdin ,
Quibus autem hoc obtingit, iis integrum est per publicas , plateas pro libitu obambulare, ac communia Vitae munia, nulla egent
9. Caetorum quod ad morbi essentiam 'pectat, Cam Morborum enucleate definire in me non suscipio. Nec ortasse homini , 'bus cordatioribus rem minus importunam ille facere videbi animalium tur, qui a me postulari quid hanc aut illam egritudini Spe ho, hibiti Ciem ConStituat, quam ego etiam facerem, si ab illo idem do equo verbi causa, inter animalia, vel de botonica inter stirpes vicissim sciscitarer imirum certissimis ubique legibus, ac artifici sibi soli intellecto, uerum omnium IenerationOSNatura parens Xequitur; quaeque Spiam e RuSRrum gre-
Vide Gallii geti, itor de Granduo. libituJ Sic Syd. melius edd recelit. di oscana c. vii. 6. t. v. p. 122. lubito.
136쪽
probatae cognitione, affectuum plurimo
tio absolvitur. Pestis est Febris sui generiS, a particula-
mio in actum a quasi in lucem educit, eorum SSentiRS, quidditates, ac differentias constitutivas altissimis tenebris obvelat. Hinc unaquaeque morborum, O minu quam animalium aut vegetabilium, species affectiones sibi proprias, perpetuaS, ac pariter univoeaS, ab SSenti Sua promananteS, sortita est. Neque interim magnopere urgebit ista quaeStio, qui demum morborum medela administrabitur dum causae ipsorum nos latent quandoquidem non causarum, Sed methodi convenientis atque experientia comprobatae cognitione, affectuum plurimorum curatio absolvitur. 10. Sed ut ad rem redeamus : quoniam similarium Omnium morborum Ortu a qualitatum vel primarum vel secundarum vitio quod solum in hac rerum caligine nobis licet, deducere Solemus, prope est ut credam estem peculiarem ac Sui generis Febrim esse, quae a particularum sanguinis Spirituosiorum inflammatione originem ducit, utpote cujus naturae Subtilissimae, prae tenuitate sua, maxime proportionatae cadaequatae videntur. Quod si subtilitate qua potest maxima pollet, ut in principio et statu constitutionis epidemicae videre est, subito ac quasi ex improviso calorem natiVum dissipat, et aegrum e medio tollit cadaveribus interim hujus morbi ferocia tam subito extinctorum maculis purpurei undiquaque conspersis atque foedatis nempe fibris cruoris prae intestini conflictus violentia dissilientibus, et compage ipsius prorsus dissoluta. II. Atque haec tragoedia, praeliti jus quasi flammae subtilitate eximia, etiam sine aliqua sanguinis ebrii ebullitione, vel alterius aegritudinis prae-SenSione cietur Secus quam ut plurimum accidit, ubi causa morbifica minus subtilis existit, et quasi obtusiori telo vitam impetit. Discriminis modus pinguior exemplo sic adumbretur: Si acus, Vel quid aliud, cuspide graciliori praeditum pulvinari Supponatur, ac vi adigatur, illud, neque ac ab obtusiore instrumento similiter adacto in sublime non attollitur, sed perforatur. I 2. Verum ejusmodi subitanea extinctio rarius occurrit, nec nisi ut supra h8. innuimus, circa initium estis, vel incrementum Etenim ut in aliis Febribus,)plerumque rigor atque horror primum invadit, quem calor mox excipit, et tantiSper excurrit, donec particulae cruoris inflammatae provido Naturae ductu ad emunctoria amandentur, ae ibidem ad instar phlegmonum communium, in pu Vertan-
137쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM II. 10 I
tur. Jam si inflammatio adhuc remissior existat Febres quas JEnnis Pestilentes vulgo appellant, producere Solet ut in fine CSti mphkil. lentis constitutionis saepenumero accidit, ne forsitan etiam et 'hὸ uno alterove post anno, donec Sta ebrium Specie prorSUS is,
13. Corto me judice, in inflammatione Sta quam stii; s,
Latini Ionem Sacrum appellant, quandam estis imaginem ex Pestis non obscuram intueri licet: est enim morbus hic'' apud quasidam. Saniores Medicos, febris continua, a sanguinis parte tenuiori corrupta ne inflammata originem ducens qua ut Natura Seliberet, eam in corporis aliquam partem externam expellit, in qua tumor, aut potius cum tumor adeo notabilis saepe non appareat, macula rubra, lata, disperSa, quam rosam appellant, oritur.' Solvitur autem ista Febris, postquam uno atque altero die egrum afflixit, critice per hunc tumorem, et proinde
aliquando in glandulis sub alis vel in inguinibus dolor, ut etiam in Post fieri consuevit. 14. Et sero invadit hoc malum, ut Pestilentia, cum horrore et insequenti calore febrili, ita ut qui ipsum ante non sunt passi, existiment luo Pestifera se corripi, donec tandem in crure aut alio loco sese assectus prodat.'' Vide Setinerium, De Febr. J lib. i. cap. 16. De Febr Sympl. Contin.' in Opp. t. i. p. 407 8.4 Quibus accedit quod et maligni aliquid huic morbo inesse nonnulli
authore SuSpicantur, ac proinde curationem in sudoriferorum atque aleXipharmacorum usu constituunt. Haec quidem flamma, ubi ebullitionem commoverit cujus ope particulae Sanguinis leviuscule ustulatae ac quasi syderatae brevi spatio foras ablegantur, Sponte Sua, nec ulteriorem OXam molita, extinguitur.
15. eruntamen ignis noster isto Sacro longe divinioreSt, ut qui Summa qua pollet substantino tenuitate, intimiores corpori recessus ad instar fulgetri, permeare aptu natu Sit, spiritibus cruoris derepetito profligntis, ipSiusque compage nonnunquam citius dissoluta, quam Natura, praecipiti malo opproSsa, ebullitionem febrilem solennem nempe machinam, qua quicquid Sanguini insestum est, suis e finibus amovere satagit, concitare Valent. Postem ab I 6. Quod si quis mihi hic litem paret de eo, quod hunc inflamma
modo Febris praesentiam, sed et complura alia huic Sententiae Phohshi suffragari: nempe sanguinis detracti colorem, qui pleuriti tur.
138쪽
. , ' 'μ' latur adustam antiarneum aciem, pyrotici actualis impres- ANNORUM ioni non absimilem necnon bubones ipsos, qui inflamma- tionem neque Olenniter XCipiunt ne eandem alii cujuscunque generis tumore consequi solent, uti et inflammationes pleraeque omnes in abscessum terminantur Quin et anni tempestas qua epidemica estis ut plurimum exoritur, ad hanc rem Symbolum suum conserre Videtur; eodem enim tempore nimirum quod inter vernum aestivumque medium
est,h pleuritides, anginae aliaeques inflammati sanguinis
assectiones populariter ingruere consueVerunt quemndmodum etiam nunquam frequentiores mihi visae sunt quam per aliquot septimanas quae nuperne estis Londinensis exortum antecesserunt Nec vero nullius est momenti illum ipsum annum, tot millium strage funestum, alioquin mitissimum ac saluberrimum extitisse; omnesque qui a est immunes perstiterunt nunquam meliori valetudine usos fuisse: quinet eos qui ab eadem convaluissent, cachexiae aliisque assectibus a residua priorum morborum labe provenire solitis, non magis obnoxios deinceps vixisse. Quibus accedit quod et quantaecunque latitudinis apostemata et carbunculi, postquam inflammatae particulae una cum sanie decessissent, chirurgicis auxiliis, iisque non admodum conquisitis, facile sanata fuerint.
17. Verum perquirat hic fortasse aliquis, si testis in
inflammatione quadam consistat, qui sat ut medicamenta calidioris census, qualia Sunt iteXipharmaca prope Omnia, A tum ad hujusce affectus therapeiam, quam prophylaXin tantoque calidi cum fructu usurpentur Cui respondeo, illa duntaxat per
per QPi citant, beneficio quo particulae sanguinis inflammatae intum p 6 flantur atque Xterminantur Quod si forte exhibita sudores 'μ' ..ti OmmoVeremo Valeant, ut perSaepe accidit, mox sanguinis diaph6ro incendium, ab addititio calore magis efferatum, eorum OXam v iiiiiiii l m proclamat ProphylaXim Verbo attingam, non beralius Sum eSeiu etiam ad illam antidotalium calidorum usum. Ahildbi, RSSim depraedicari ni quo emolumento, adhuc probandum sortior restat Imo vinum liberius ingurgitatum, aliaque fortiora
thes,ta. lia SHVi intactique Verisimiliter permansissent, in hunccipitarunt. Detum Conjecerunt.
139쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM II. I03 18. Quod ad harum ebrium therapeiam attinet, erunt
fortasse qui me temeritatis atque arrogantiae eo nomine in QP setissimulabunt, quod ab Urbe, dum nupera estis grassaretur,' maximam partem complurium milliarium intervallo emotus, ndeoque Observationum copia minus instructus, de hac re tamen disserere sustineam. Verum cum Medicis illis longe peritioribus. quibus per totum calamitosae luis decursum inter media pericula et mille mortis imagines comm Ornudi animus ne fiducia non defuisset, tamen ea quae crebriori 11Sudes hujusce horbi cingenio innotassent. in ducem aedendi voluntas linctenus defuit mitiorem uti spero, de con Silio me sententiam laturi sunt omnes boni, quod meam de truculentissimo affectu sententiam paucis quidem, sed propiris observationibus Superstructam, in medium CXpromam. 19. Ac primus quidem locus iudicationibus curativis In curanda
qua Naturn in intestin, hoc hostes ichollando uti solet,
minime fidentes, diversam ne tutior in ex nostro penu nique aut me b0- artificio vice illius substituamuS Ni Si fori hic reliquis re-s ii sit, ejus gerat, rem etiam Satis selieitor per pesti fuga texiturin geri iustinui poSSe, quorum ingentem pud Inctico Copinm CPCrire St. substituen-Verum enimVero an non nuxilium quod praestant hujusmodi ' medicamenta potius manifestae ipsorum facultati qua sudores affatim proliciendo simul materiae morbis ne exitum aperiant, quam occultae cuidam indoli qua in niura n Postilentis malignitatis yy labem delendam donata fuerint, referri debent, magnam atque ancipitem inbet disceptationem. 20. Nec Meritoria de hisce tantummodo, sed et de aliorum morborum leXito Ati ita riis dubitare fas est, utrum evneunt totieni aliquam sollicitando. 0xhi3
omnibus, potius quam Virtute qua in Speemcn, ne Potnntibu non SUC evacuati0-
currant. Qui enim verbi gratia, in tuo venere vel mercurium 'φ vel salsaparillam veneni in isto morbo reperti alexipharmac tando, objiciat, adducenda sunt ei curationiam exempla, in quibu iiii alii u, ille Sine puto aut Secessu, haec vero sine sudoris suscitatione, peuis
sanitatem aliquando reStituerit; quod Og quidem Credo e videntur.
admodum Mitsciles futurum Mihi lautem verisimile iSt,
140쪽
FEBRI peculiare estis remedium, propriumque ipsius perniciei alex-
Pst,ii iterium, adhuc in Naturae sinu abditum delitescere, nec ii 'ha eandem Si ratione quadam mechanica tolli posse. 21. Quocirca ut intentionem illam priorem paulo pleniuS XpendamuS, quae eo Spectat ut aturne in materiae Boglis p6 morbiscae exterminatione Suo Ore et Odo auxilium sup-Rhβψζββψ peditotur advertendum venit quod in vera est Natura
toriis, e dum neque Sponte sua aberrat, neque vi aliqua tranSversimioli, ,h agitur, per bSCOSSum aliquem in emunctoriis erumpentem, diapb0re unde materiae exitus patescit, negotium Suum exequitur; im6 6 Na atqui in ebre, quam PeStilentem nuncupamus, mediante VIR 'g' diaphores per universum corporis superficiem idem essicitur.
tur. Unde colligere est, pro diversa quam Natura in utroque ii,4 hi morbo PraemonStra Via ac ordine, etiam diversam medendi morbis me rationem institui debere. imirum siquis materiam Verae adhibenda PeSti ope Sudoris amoliri satagat, is diversa a Natura via 'δ insistit, utpote quae id per apostemata molitur contra Vero, qui alias quam ieri sudores Febris Testilentis materiam eliminare tentat, is cursum instituit cum Naturae ductu ac ροπὴ equaquam convenientem 22. aeterum in este
Vera, quonam idone ac certo remediorum genere naturalis morbificae materiae ejectio, id est apostematum eruptio, promoveri possit, nondum constat nisi quis sorte victum corroborantem atque cardiaca ad illud conferre posse existimet; quae tamen multum dubitarem me aegrum, jamjam plus aequo caleSeentem, in majorem aestum conjiciant. Certe Sudores in Sudores in hoc casu frustra esse compertissimum habeo; .i tibii ' quanquam haud rinficior post magnos sudores ad trium nunquam quatuorve horarum Spatium productos ac deinde abruptos, tumorem Se in Onspectum dare, quem ego a sudore proficiscimini me arbitror; utpote quo Vigente mullum appareat eruptionis indicium, finito quidem Veluti per accidens Onsequatur nimirum cum jam aliquam arcinae partem, quae Naturam plus Satis gravabat, Udore abStulerint, ne corpuS Rcardiacis ad diaphoresin suscitandam propinatis vehementius incalescat Verum quam fallax et infida sit haec peccantis materiae per poStemata a Sudoribus foras evocata' exterminatio, testor funestos eorum exitus qui hoc modo tractati
fuerunt, e quibus vix tertius quisque ut modestissime dicam,)