장음표시 사용
201쪽
bum itaquem hac arte, mihi a multi retro anni comperta ac CHOLERA
3. ullus tenerior in tribus circiter aquae sontanae iu6 paeto congii elixatur, adeo ut carnis saporem vix perceptibilem UxβςλxVr liquo referat; hujus decocti vel ' defectu ejus, liquoris pos-Setici, capaciores aliquot cyathoSP aeger tepide exhaurire jubetur eodemque tempore bona ejusdem quantitas pluribus
enumatis successive injiciendi in SerVit, donec qua per Superiora, qua per inferiora, tandem omne juSculum absumptum ac denuo rejectum fuerit. Hisce haustibus, pariter ne Clysteribus, Syruporum laetUCae Violarum, portulRCRO, nymphaeae eorumve alicujus uncia Subinde admisceri poterit ;quanquam et citra HuSmodi additamenta jusculum ipsum per se rem Satis Commode Xequatur'. Ita ventriculo insigni liquoris quantitate saepius onerato atque ut sic dicam, si/bverso, a reiterata enematum injectione humores acres vel foras eliminantur, Vel retusa aerimonia ad debitam temperium
revocantur. 4. Exantiat hoc tu Vionis penso, quod tres vel quatuor horas sibi vendicat, medicamentum liquod paregoricum curationi coronidem imponit. Mihi hoc crebro in
cujus loco narcoticum quodvis ossicinale succenturiari poterit. 5. Atque haec quam proposui diluendi humores via multo tutius ne expeditius quam quae Vel per Vacuantia, Vel per astringentia vulgo instituitur, periculosissimo assectu occurrit quippe cum ab illis tumultus concitatior et ferocioreVadat, ne omnia usque deque vertantur; hae e contraφhostem in mediis visceribus detineant', ne ex advena reddant plane inquilinum ut taceam, protracto in longitudinem morbo, praeter periculum X ejusmodi mora, qua in massam
Morbum itaque estque ed. 68. aud. Helmoniti t. viii id. 68, coegi coacta ed. 68. Laud Liq. gi. iv d. 76. vel osset. Dona. d. 68. y Misce sic ed. 68,om edd. 76, 85. cyathos calices d. 68. contra Dautem ed. 68. ejusdem J m. d. 68. ' detin. J nent ed. 68. admis . pot. J scetur edd. 68, 76. Differt inquilinus ab advena, quia exequ. J quitur ed. 68. advena non perpetuo habitat, sed brevit saepius-dicam om. d. 68. migradi inquilinus manendi animo in
202쪽
Cholera MorbUS, qui quovis alio anni tempore invadit, ab hoc legitimo toto coelo dis
Sanguinis tandem humores vitiosi irrepunt, atque mali moris febrim facile accendunt, etiam aegris gravissimi mali taedium
6. At vero diligenter est animadvertendum, quod, Si non accesserit Medicus nisi postquam aeger vomitu ac dejectionibus ad horas aliquammultas continuatis puta decem vel duodecim, fuerit exhaustus, et jam frigescant Xtrema membrorum hoc inquam, casu, omissis aliis quibuscunque auxiliis, recto cursu ad sacram hujus morbi anchoram, Laudanum intelligo, confugiendum est; quod non tantum Xhibendum est urgentibus symptomatis, sed etiam cessantibus vomitu ac diarrhoea mane et sero quotidie repetendum, donec pristinas ire aeger ac Sanitatem tandem receperit. 7. Hic morbus, quantumlibet epidemicus, rarissime tamen quod supra c. I. I. dictum St, Augusti, quo primum coepit menSe termino excessit ex quo mihi Subest contemplari elegantissimum illud subtilissimumque artificium, quo utitur Natura in epidemicorum natalibu atque ortu. Licet enim eaedem prorsus maneant cauSae, unde plures sub finem Septembris aeque ac mense praecedente hoc morbo possunt corripi, nimia scilicet fructuum horariorum ingestio,)eundem tamen non sequi videmus effectum. Quisquis autem Cholera Morbi legitimi quocum solo nobis impraesentiarum res St, phaenomena Studiose collegerit, fatebitur morbum istum, qui quovis alio anni tempore invadit, quamvis ex eadem occasione prognatum, atque eorundem Symplomatum nonnullis stipatum, ab hoc nostro toto coelo distare haud aliter ac Si in aere peculiaris mensis hujus lateat reconditum ac peculiare quiddam, quod specificam hujusmodi alterationem, soli huic morbo adaptatam, vel cruori vel ventriculi fermento valeat imprimere.
Dysenteria partis anni 1669, atque inteyrorum
VENΤRI Tormina sine d ectionibus initio Augusti 1669, ut supra c. l. I. innuimus, invadere coeperunt et CX ur-
Reliqua hujus cap. m. d. 68. Deest hoc cap. in edd. 66, 68. CL
203쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM IV 2, 3 167
rente eo autumno Dysenterias, quae cum iisdem ingredie DYsENT.bantur, aequabant numero, ne dicam Xuperabant. Febris u nune iis necessit, nunc uberni Dysenteriarum per id tem no qua Pu grassantium torminibus dicta ventris Tormina omnino R VIR 'ς
respondebant atrocissim nempe nec erant, et per inter- methodo valla cruciabant, nullae Ver Sequebantur dejectione Vel Ster Dygotiiori corosae Vel mucosae Pari passu cum Dysenteriis per au-i disside-
tumnum hunc Omnem procedebant, Sed ut jam c. I. Q. docui1 8, non cum iiSdem per annos Sequentes hujus Constitutionis opide mice amplius invadebant. Cum vero Ormina haec sine dejectionibus neque natura sua, neque illa qua prompti SSime Opiebantur methodo, a Dysenteriis multum dissideant, ad has me Onsero. 2. Animadverti morbum hunc, ut nunc ita sere Semper, Dysenteria autumni initio invadere solere, et appropinquanti hyem pro V Vl Dytempore cedere. Cum ero annorum Series eidem epiden1ie invadere,
prodUCendo Dimium favent, unum alterumve etiam quovis alio Vi '' tempore potest ferire quin et circa veris ingressum, sorte hyem Qeotiam maturius, si nempe aura calidior intemperantiori gelu tomimbre. derepente Soluto OX Supervenerit, plure aliquot inceSSere: unde perpauci licet suerint qui hoc corripiantur morbo, cum
famen id tempore ita alieno contingas, Satis scio illam constitutionem haud mediocriter huic morbo suffragari. Atque ita Se res habuit per eos annos quibus Dysenteriae ita late depopulabantur; quandoque enim circa finem hyemis aut veris initium uti c. l. dictum, hic morbus hunc illumve eXabat. 3. Nunc cum rigore horroreque aggreditur hic morbUS, Dysente- quo Sequitur totius corporis calor, ut in febribus solentio ' est, atque hunc brevi post ventris tormina ista vero dejectiones Saepe ver nulla antecedit febris praesensio, agmen nutem ducunt tormina, dejectiones Subsequuntur. Semper tamen adest ingens cruciatus et intestinorum depressio cum dolore quoties exoneratur alvus, cum crebris itidem dejectionibus, et molestissimo viScerum Omnium quaSi deSeonSu. Dejectione mucosne Sunt omnes, non Stercorosae, nisi quod nonnunquam stercorosa interponitur, idque sine dolore insigni Mucosis hisce dejectionibus intertexuntur sanguinis quaedam liueamenta quandoque tamen ne minimum quidem Sanguinis per Omnem morbi decursum iisdem admiscetur;
204쪽
DΥ8SNT quo non Obstante. modo frequentes sint dejectiones, cum 69 T2 Ventri torminibus et colluvie mucosa, morbus haud minus recte 'Senteria Vocabitur, quam Si una manaret SanguiS.Cardiaco Interea temporis aeger, si vel aetate floreat, vel cardiacorumst iii ii ' Ope incalescat, febricitat lingua subalbida quadam mucita-
calidioxis gine densae obsita, et, si vehementius fuerit excalefactus,m6 b in nigra etiam atque ieea. lrosternuntur admodum vires, dis-ς0mm04R sipantur spiritus, nullum non adest febris male moratae indicium. Non dolores tantum summos atque aegritudinem adfert hoc malum, sed, nisi perite tractetur, ingens etiam in vitae discrimen aegrum perducit cum enim jam imminutae caloris vitalis ac spirituum copiae a crebris hisce dejectionibus
ante Xhauriantur quam peccans materia OSSit e sanguine eXturbari, manuum ac pedum frigore SuperVeniente, a morte
periclitabitur, etiam intra morborum acutorum periodo Os- petenda quod si intentatas arcarum manus hac vice eluserit, plura tamen diversi generis Symptomata miserum X-pectant. Verbi gratia, nonnunquam progreSSO morbo loco filamentorum sanguineorum quae eodem lucipiente dejectionibus permista conspici solebant, Sangui SinceruS, O UCO
quidem intermixto, largiori quantitatae singulis conatibus
egeritur; quod, cum corrosioni majorum aliquot vasorum quae intestina perreptant argumentum sit, aegro interitum Intestina minatur. Nonnunquam etiam intestina a magno illo incendio, ὰhhb i. quod ScitnVit Rieriae calidae atque acris ad partes laesas assiciuntur assiuxus copiosior, gangraena insanabili assiciuntur. Aphthae Aphtha insuper, Xeunte morbo, oris interna fauceSque Saepenumerosi sithii DSident imprimi ibi corpus diu fuerit excalefactum, et tem ut materiae peccantis evacuatio medicamentis instringentibus donuhes' impedita, non Xacto prius per cathartica morbi fomiteg: RRx atque hae quidem mortem imminentem ut plurimum denunciant. 4. Quod si praedicta 3 mplomata SuperaVerit aeger, o morbus in longum trahatur, tandem intestina ordine quaeque suo deorsum versus assici videntur, donec in rectum intestinum malum omne detrudatur, et in tenesmum desinat; quo facto, longe secus atque in Dysenteriis, dejectione Stercorosae vehementissimum intestinis dolorem inferunt, alvi scilicet faecibus teneriora adhuc intestina inter descendendum radentibus cum dejectiones mucosae eo tantum tempore
205쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM IV. 3. I69
inferiori intestino recto nempe, moleStia Creent, quo Ite DYsENT.ria in eo solo conficitur atque inde excernitur Hic nutem hu' 'morbus licet adultis, maxime grandaeViS, haud raro Sitialis, ut m6 infantibus nihilominus perbenignus reperitur, qui ad menses bus licet aliquot ab eodem quandoque afficiuntur Sine UOVi inCOm maximo modo, modo res Naturae sermittatur. garino 5. Quantam cum hac, quam descripsimus, assinitatem xitialis, habeat endemia ista Hibernorum DySenteria, non Sati Seio, pb bbnig cum nondum ea mihi innotuerit: qui et in his quas inco nu3 3tlimus regionibus quomodo se habeat Dysenteria, quam jam depinximus, si ad illas referatur quae aliis annis infestabant, mihi pariter incompertum est cum fieri quidem possit ut Variae nascantur Dysenteriarum Species, ut Sunt Variolarum et epidemicorum aliorum, diversis constitutionibus propriae, et quae proinde medendi methodum in aliquibus diversam sibi suo jure vendicent. Neque est cur hos Naturae lusus hac in re tantopere demiremur cum in consesso apud Omnes Sit, quod, quo profundiu in quaecunque NntUra Opera penetremus, e luculentius nobis affulgeath ingens illa varietas et divinum pene artificium Operationum HUS, quae captum 11OStrum longissime superant adeo ut quisquis ille fuerit qui in Se receperit haec Omnia mente assequi, et multifarias Naturae operationes κατοι ποδα indagare, partim magni Ru- Sis excidet', neque voti per omnia compos reddetur convitia interim, si quid judicando valet, pro repertorum Vel utiliS Epidomi Simorum quam fecit semente, certo certius sibi metenda pro yiVhΤ Π
ponet, idque eam tantum ob causam, quod primus inVenit untur, prin-
6. iorro Observandum est quod epidemici omnes, ubi j hi,
primum e Naturae sinu emergunt exiliuntque, quantum XIV eorum phaenomenis licet conjicere, principio magi SpirituOSO haereseoro, ac subtili Videntur inhaerescere, quam ubi iam magis adole 'x 4 ςς
Verint, quoque magis ad Occasum vergunt, O mngi indie gentes ma- crassi atque humorales fiunt; etenim quale quale demum heso hi fuerint inimicae istae particulae, quas aer intime permixtas que bum constitutionem epidemicam formare pinabimur, omnino Par duntur. est ut easdem majori agendi potentia per ea tempora pollere d/'n' existimemus quibus primum eruperint, quam OStquam earum refraetas Vires fuerint refractae Ita primis mensibus quibus grassa PRyxkςR '
ulgeat assulgeant ed. 76. Umagnis tamen excidit ausis. Ovid. Metam ii. 328.
206쪽
bus pendet Constitutio epidemi a. Probatur OXemplo peStiS, Et Dysenteri
batur peStis, nullo fere non die ejus contagio assiati, dum in
triviis versarentur, inopinantes extincti sunt, nihil prorsus mali praeSentientes cum, ubi morbus magis adoleVerat, neminem, nisi febre atque aliis symptomatis praecedentibus, unquam proStravit: e quo abunde conficitur, morbum hunc in ipsis incunabulis 'gis efferatum atque acutum fuisse
quam post principia, licet pauciores prima acie jugulaverit, aucto jam scilicet quem habebat in humana corpora influXu. 7. In Dysenteriis pariter, de quibus jam agimus, omnin
univerSim Symplomata atrociora sub primo morbi ingressu comparebant et licet, Si ad aegrorum numerum reSPOXeriS, latius indies malum serperet, donec tandem ad Statum per-VeniSSet, in quo ex consequenti plures interibant quam ineunte morbo symptomata tamen sub initio saeviebant magi quam in Statu, ac multo adhuc magis quam in declinatione, et caeteris paribus plures pro aegrorum umero
Adde quod quo diutius perseverabat morbus, eo magi humOralis etiam videbatur verbi gratia, primo quo invasit autumno, quam plurimi nullis omnino dejectionibus molestabantur, torminum vero quod spectat atrocitatem, febris intensionem, subitam virium prostrationem, aliaque Symplomata, inSequentium annorum Dysenterius longo intervallo post se reliquit. Quinimo Dysenteriae cum dejectionibus, quae primae inceS- Sebant, principio magis spirituos ac subtili videbantur inhaerere, quam quae illas sequebantur etenim in primis Dysenteriis et conatus et ad desidendum irritatio majores erant, tum etiam frequentiores ipsae ver dejectioneS, StercorOSae praeSertim, et minores, et magis insolentes. Quibus autem gradibus morbus in genere se promovit, iisdem etiam imminuebantur tormina dejectiones vero magi StercorOSRe erant, donec tandem, fatiscente epidemica hac Constitutione, Ormina vi perciperentur, dejectionesque stercorOSae magiS
8. Ut ad curativas indicationes tandem procedamus: cum Varia quae huic morbo accidunt symptomata diligenter Re mature mecum pensitassem, febrem eum esse sui scilicet generis, in intestina introversam deprehendi, cujus ope humores calidi atque acres in massa Sanguinea contenti,
207쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM IV. pl
atque eandem exagitanteS, per arterias mesaraicas in dietas ivs NT.
partes deponuntur; inde a Vehementiori sanguinis atque humorum eo contendentium impetu patefactis vasorum Ori ficiis, sanguis per Sedem effunditur. Interea temporis importuno intestinorum nisu, quae omnem adhibent Operam ut humores acres continuo infestantes expellant, mucus Ste, quo naturaliter obducuntur, singulis Sedibus, nune pureiUS, Humores nunc copiosius, una egeritur. iroinde ultro Se indieatione fodia o offerre videbantur, neque mihi aliud quippiam incumbere vellendi, et
immediate revellerem, quo facto insuper reliquam massam mssi
contemperarema tum etiam dicto humore ter entharile eontempo-
9. Hac itaque methodo sum usus quo primum CCCr- sebar die, venum cubiti tundendam Suasi eadem nocte et paregoricum propinaVi, et Sequenti aurora potionem hane catharticam lenitivam, mihi familiarem Furni M.J amarind0rum semunciam, Foli ,rum Senna drachmas duas, Illio sesquidrachmam
Coque suffciente quantitate aquae uesaturae unctis tribus dissolve Mannae, Sympi I saces Solutivi, an uncium unam Misce fiat potio sumenda summo mane.
Hanc ego potionem electuario luilibet, cum ahei pauca quantitate parato, Sole praeponere licet enim habarbarum cholerae atque acrioribus quibusque humoribus evacuandis sit dicatum, attamen nisi mannae liquid, aut Syrupi OSaeei, Vel aliud ejusmodi, ea quantitate admisceatur ut ad pleniorem catharsi assurgat, in Dysenteriis curandis non admodum conducit. Guandoquidem vero satis est obvium medicamenta catharticu etiam lenissima, et tantum vicοπρωτικα, VentriStormina intendere, spirituum etiam dejectionem atque αταξιαν UniverSalem aegro inferre, adventitio nempe illo tumultu quo sanguinem in humores OmmoVent inter perRndum; AER Parogori- propter Solenne mihi est paregoricum temporius aliquanto μ' subjicere, quam OS cathartica consuevimus. hora scilicet hic exhi- pomeridiana quacunque, modo Catharticum V defunctum qu post munere Videatur. quo Scilicet quem concitavi motum denuo pum 60'
208쪽
Suffaminare valeam. Deinceps ad duas adhuc vices dictum catharticum praescribo, alternis scilicet diebus hauriendum; paregoricum etiam OS Singula purgationeS, quo Supra monuimus tempore. Hoc inSuper diebus a purgatione vacuis tam mane quam Sero Xhibendum curo, quo Cilicet Symptomatum ferociam debellem, atque inducias impetrem dum cum humore peccante Xterminando mihi res est. Anodyno autem utebar maxume laudano liquido guttis nempe sedecim vel octodecim in aqua qualibet cardiaca pro dos una. 10. Ρost venae-Sectionem et catharsi Semel celebratam, per totum morbi decursum ' cardineum quodvis e tempera
tioribus', ut aqua epidemica, aqua cordii composita, et his similibus, subinde degustandum concessi. Exempli gratia:-
Aquae Fragorum, una Uncia treS,
Aquae Epidemiene, Aquae Scordii Compositae,
Aquae Cinnamomi Hordeatae, an UDCinm unum, Margaritarum praeparatarum SeSquidruelimam, Sacchari crystallini quantitatem Suffcientem adde Aquae Rosarum Damascenarum semidrachmam
ad gustum scilicet gratiorem )Miscet fiat ulapium, de quo capiat cochlearia quatuor vel quinque in languoribus, vel ad libitum.
Haec autem imprimis in senioribus ac phlegmaticis usurpaVi', quo nempe Spiritu magna dejectionum vi quod in hoc morbo
usu Venit, proStratos erigerem quadantenus et reSarcirem.ΡOtus erat lac coctum cum aquae triplo, aut Decoctum Album quod appellant. ex cornu cervi calcinati, et micae panis albissimi, an unciis duabus coctis in aquae sontanae
libris tribus ad libras duas, et postea suffciente quantitate sacchari albissimi dulcoratum, aliquando etiam lac erevi- statum V vel , ubi dejectio virium id postulaverit, aquae sontanae librae duae cum vitii Canarini libra dimidia simuli sed vel octod. J 16 vel 15 d. 76.
per-decursum Om. d. 76. cardiacum quodvis aquam cardiacam d. 76. e temper. J subinde degustandam concessi add. d. 76, et ins Om. ut aqua-simil. aquam Sc videmi
cam, aquam cord compositam, aut simi
cerevis. vel cerevisi cum panis cortice et maci incoctis add. d. 76. ve assum. J m. d. 76.
209쪽
OBSERVATIONUM MEDICARUM IV. l73
coctae, pro potu ordinario frigide assumebantur. lanatella DYs NT.
bus ovinis macilentioribus. Grandaeviore lectulo magi ad Hi etiam dixi aquam item cardiacam illis familiarem liberalius indulsi 'ς ' i' quam infantibus aut junioribus par erat. Laudata methodus dicendi. omnibus, quae mihi hactenus innotuere, in hoc morbo vincendo facile palmam praeripuit, qui perraro ultra tertiam purgationem duravit. II. Quod si morbus praefractior his non cederet, dieiUm In morbo paregoricum aegro exhibui singulis diebus, manu et hora 'V VmR
SOmni, donec omnino convaleSceret imo quo certius adhuc goricum
hic affectus debellari potuerat, laudanum praedictum OetaVa d bii 'quaque hora id est, ter spatio die naturalis, propinare non 'n' t
ad guttas quinque et viginti, si prior dosis uxu cohibendo '
haud par fuerat. Insuper enem ex lactis vaccinae libra et debet dimidia, et theriaca Andromacli sesquiuncin singulis diebus injiciendum curavi, quod quidem in quibuscunque alvi dejectionibus mire confert Nec vel minimum quidem incommodi a tam frequenti medicamonti narcotici repetitione mihi adhuc videre contigit, quantamlibet noxam inde sequuturam comminiscantur inexperti, licet plures noverim qui in morbo contumacior idem ad septimanas aliquot continuas quotidie usurpaverint Hie autem id monendum quod cum inivi Curatio fluxus ad diarrhoeam tantum assurgat, satis erit ut phleboto ' i' 'VFV'mia ac catharsi fortiori missa, rhabarbarum solum Singulis rh ammatutinis exhibeatur, nempe ejuSdem ut Verat Semidrachma curuonti plus minus pro aegri virium ratione, in bolum sufficiente quantitate diascordi concinnata, addendo olei hymici cinnamomi guttas duas noctibus autem insequentibus paregoricume aquae cinnamomi hordeatae uncia una, et laudant liquidi guttis quatuordecim diaetam interim observando qualem in curatione Dysenteriae Supra deScripsi, atque etiam singulis diebus, si opus fuerit, clysterem injiciendo ibidem laudatum. Sed hoc obiter. 12. Ut unica instantia neque enim pluribus OnvaleScentium Xemplis, nulla cogente necessitate, Lectori taedium creabo, methodum jam a me propositam commendatam
210쪽
DYs i. Ineiam : Vir pietate atque eruditione insignis, Thomas Bellie, ι,',j' ΤΡ. et Comiti Sancti Albani a Sacris omesticis, durantehac Constitutione, mysenteria acutissima laboranS, me in subsidium accito, ipsissima liae methodo restitutus est. Insanto Ι3. Infante hoc morbo correpti eodem plane modo erant qVR 'ς tractandi, sanguinis tamen extrahendi quantitate, tum etiam morbo medicamentorum, tam Cathartie quam an Odyni viribus pro annorum ratione imminutis ita ut verbi gratia, narcotici guttae duae infanti unius anni suffecerint. Lauduni 14. Laudanum liquidum, quod in quotidiano ut dictum,)simi ieies HS mmi erat hane ad normam impliciorem praeparavi:
tio. Forni. 26. y Vini Hispanici libram unam, Opii uncia duRS,
Croci unciam Unnm, Pulveris Cinnamomi, Pulveris Caryopliyllorum, una drachmam unum Insundantur simul in balneo Mariae per duos vel tres dies, donec liquor debitam consistentiam acquirat colatura Servetur pro USI.
Hanc nostram praeparationem laudano ossicinarum solido anteferendam virtutibus quidem non censeo, sed ob formam Saltem commodiorem, et majorem nosis certitudinem eidem antepono cum scilieet Vino, aquae distillatae, aut liquor alii cuicunque instillari possit. Et prosecto non hic mihi tempero quin gratulabundus animadvertam, DEUM Omnipotentem, παντων ωφὶρ εαων Hom. Od. . 325.J, non aliud remedium quod vel pluribus malis debellandis par sit, vel eadem offencius extirpet, humano generi in miseriarum Olamen OnCOSSiSSO, quam sunt piata, medicamenta scilicet ab Narestico aliqUn pnpnVerum Specie desumpta. Et quamlibet sint nonnulli qui credulis persuadere velint omnem fere nareoticorum,
ah in opii praesertim ipsius, virtutem ab artificiosa ac debita, quam
paratione. Soli RilhIbent, praeparatIone pendere; qui tamen experientia 'μ' p udice certaverit, et tam simplicem succum a Natura oblatum,
excellentia quam ejus praeparata, cum diligenti observatione in usum fre-dotii seu quenter TeVOCRVerit, Ullum fere discrimen intercedere com-dere periet, et mirandos illos effectus quos edit, nativae ipsius plantae bonitati atque excellentiae, non vero artificis polydaedali solertiae deberi certo sciet. Quinimo ita necessari-