장음표시 사용
11쪽
motus hys. III. 1. 201. a , II et o di νάμει orro Drελέχεια, ἱ o ooror, κύνσίς ἐσrti'. Aristoteles d0eet, materiam petere se mam, sicut femineum petat masculum, hys L . 192. a Metapli. IX. 8. 1050. a quo fiat m0tus itaque Arma est auSa 0Ven8,6 ν ἡ ἀρχη της DVεως. Quatenus materia nondum ad sermam, potentia n0ndum ad assium pervenit. 0tus sit erg0 0tu e8 actu Simperfectus Metaph. Ι. 9. 1066. R. Hae definitione motus ut sacile intellegitiir omnes mutati0neS, μεra Τολαί continentur n0n 0lum motus l0dalis, foece, et mutati0 quantitatiVa, Di σις in cry σις, atque qualitativa, ἀλλοιωσις, Sed etiam generatio, γένεσις, et 0rruptio, φίλορά, praeSertim cum rist0teles abs0lutam generati0nem et 0rrmpti0nem X dii dat Metaph. XII. 3 1. 1070. a. cdedit qu0 Aristoteles c0m-c0mpluribus logis MVID et litorei'oλsi pare Statuit, hyS. III. l.
201. a. VIII. T. 261. a. et imprimis clarissime IV. 10. 19. b. iii situ. s. de hae re eller Gesch. d. r. hil0S. II pag. 427. 1. Auli. 1844 Midhelet Examen erit de a Mel. 'Aristote pag. 179. 189. Itaque nihil impedit, quomitius m0tum accipiamus
sensu lati0re, quo mnes mutati0neS. ergo et generati atque o ruptio quippe quae in certo mutati0ne quaedam, e0ntinentur, ut in desiniti0n0 0tus quam maxima at ullitas. Cum moti artissime conexus est 1inis, O ελος, TO 'νεκπι.
Nam quidquid m0vetur, di 10 terminus habet, terminum a quo sit m0tus et terminum ad quem i. e. Scopus spm tendit m0tus atque hi finis est. Ita ita iam ex notione m0tus sinis depr0mitur. 0tus sit ut 0bile finem assequatur; erg sinis est id, cuius gratia vel quare aliquid sit et pr0pterea finis Si cauS Seu principium, αρχ , cui rei dem0nstrandae Aristoteles enixe peram dedit, Metaph. V. 2.1013. a. hys. II. 3. 195. a. s. Carriere Tele0l0giae arist0telicue lineamenta diss inaug. Ne dicat quis, sinem 110n inesse naturae, qu0niam natura non videatur deliberare, ne ille enim ars deliberat, sed tamen peratio artis ad sinem Spectat Phys ΙΙ 8. 199. b. Tenendum igitur est 1inem esse causam. Verum n0n 0d ultimum quo dirigitur m0tus sitiis est, quamquam h0 pr0prie sinis dicitur, sed etiam omnia intermedia, quae Sunt inter primam cauSam m0- ventem et ultimam causam finalem sinis dic tur rati0ine praecedentium Metaph. V. 2. 1013. b. Th0ma Aq. 0m. in . . leci. 2.
Intelleximus igitur, quattu0 esse causas, ad quas Arist0teles omnia rev0eavit accuratius autem inquirendum est, qu0m0d hae quattu0 causa inter se c0nexae sint. Sequitur iam e ratione, qua cauSa8 Xplicavi, mnes causas ad duas primas, ad materiam et formam tamquam ad causas principales re-V0cari, ita ut causa Di malis, m0vens sinalis sint unum pringipium
UaUS m0Vens, nam materia petit sermam illi estistitur m0tus, simulque Arma est sinis, irim id qu0 petitur se0pus seu sinis sit. dii 0mnibus rebus, sive natura, sive arte sunt, causa formali S m0Vens finalis biective unium atque idem sunt prin0ipium assti Vum εντελεχεια ον, oppositium materiae, quae est principium passivum, dira ait ει ν distinguuntur autem Virtualiter, pr tu n0smet res contemplamur. Nam principii un actiVum, quatenus impliciter pl)0niti 1 prinstipi passiv0, 0rma est, quatenus materiam in p0tentia g0nstitutam ad aetum perdiicit, causa m0VenSe8t, quatenu8 St 800pus, ii tendit m0tus, sinis est Cum igitur Drma, causa m0vens, in is unum sint, quattu0 causae redueuntur ad duas primas. Ergo materia et Drana sunt causae pr0priae, cum aliae causae a liis seducantur si in qu0 liue causae principales, nam neque materia e sernia gignitur, neque larma ex materia. Maestprinstipia n0n inveniuntur separata, sed ubi liue c0neXa 0tU, U0 materia ad salem i. . ad sormam perdueitur. F0rma est causam0VenS, Vertum n0n ut caUS efficiens, ex qua exeat motus ut esseetus,
sed Aristoteli id qu0d semper tenendum est 40 Tm a Fit gram 8 amovens ut finis, qui a materia petitur, sicut masculum petitur a femine0, pulchrum a turpi. thys. I. 9. 192. Summa causa igitur est finis scΩod atqui summam gausam Sequuntur
ceterae: ergo ne X HS causarum revocandus est ad finem Summam ausam ne XII autem fit motu, qui est medium
12쪽
causalitatis, quo omnes causae realiter cone Xae Unt.
Itaque recte dicit Trendelenburg, 0giseheintersuchungen I pag. 285,Es istisesentiteli die BeWegung, elelie ais Trageri de abstracten Causalitat erscheint. Accuratius autem equidem explicare
conab0r, ne Xum causarum Secundum Aristotelem fieri
per motum circularem. Qu0d summi m0menti esse in philosophia naturali Arist0telis iam Leibnigius c0gn0vit, ut patet ex fragment operum eius nuper repert0, qu0d 0d edidit Gerhardi in libris, qui inscripti sunt: Sitgimgsberighte d. gl. reus8. Ahad. d. Wiss et Berlin 1885. I. VII. p. 133. Sed nemo hucu8que, quantum valeat motus circularis rati0ne habita nexus gausarum in phil0sophia aristoteliea aecurat inquisivit, quare perae pretium St,
Ρ0Stquam generatim atque universe de causis egimus et hoc modo fundamentum disputati0nis nostrae p0Suimus, nune quaeSti0nem ipsam de nexu causarum naturalium adire n08 oportet. Ac primum quidem de prima et summa causa Deo, disserendum est;
nam nisi hanc c0gn0verimus, nexum cauSarum deducere n0nJ0terimUS. Primam causam ab80lutam statuendam eSse, apertum St. 0StU-
latur enim prima causa, qu0niam alias nihil esset p0stulatur talis, quia res, quae n0bi apparent, tales Sunt. Cum igitur a rebus ensibilibus regressus sat ad primum ens, primam cauSam abS0lUtam, per se liquet, primam causam ita Statui, ut ex ea omnia deduci p088int, quae a n0bi percipiuntur. Unde equitur, sententiam nostram de prima cauSa pendere a rati0ne, qua re S nobis occurrentes i. e. naturam, c0nsideramus. Atqui Aristoteles naturam praecipue posuit Sub aspectu motus Metaph. V. 4. 1015. a. enim, p0stquam varias significati0nes
XI. 7. 1064. . . . 1014. b. VI. 1. 1025. b. hys. I. 2. 185. a. II. 1. 192. b. 7. 198. Sane certum est, et alias causas in natura operari ita Phy8. Ι 8. 199. b. natura duplex digitur, scit materia et Drma seu sinis Nerum h00 0n repugnat iis, quae m0d dicta
Sunt, cum neque materia, neque forma, neque sinis in se esse possint, sed reales tantum sint m0tu Quapr0pter res n0bi apparent, quatenus moventur motus est id, qu0 primum in rebus c0gn0Scimus,n0 materia neque Arma, quippe quae mente et c0gitati0ne a m0tu abdueantur '00 Ravaiss0n, qui ingeni0sum eleganSque pUS 0nscripsit Essa fur a metaphysique M'Aristote aene elocutus est. pag. 394. , La distinction de ces eu termes, de a uissane et de aete ne eut 0rtirmite de la 0iasid0rati0 du 0uvement. uiis emblent se c0nlandre. pag. 539. , L m0uvement est te milieu de experienee, te centre χχhi 0us 110us orient0ns datis e m0nde de phen0menes et e m0yen terme essessaire de a dem0nstrati0ndes causes. Ῥ0tus est Synthesis materiae et Armae, Verum c0ν niti est analysis, qua recluduntur causae primitivae, 0tum constituentes. mae ranalysis pr0seiscitur a natura natura auten ab Arist0tele 08ita est, quatenus nobis apparet, Sub aspectu m0tUS; itaque perspicuum est, cur Arist0teles Deum, primam
causam statuerit primum mot0rem Mu0m0d autem de-m0nstraverit, primum m0t0rem esse statuendum eumque imm0tum,on erit inquirendum. Quidquid m0vetur, movetur ab aliqua causa m0vente. hyS. II. I. initi0 ,,A ca το κινουμενον υ ιό τινος ἀνάγκη κινεῖσctat. μ
vetur, est m0bile. Motor aut sua ipsius vi m0vet, aut vim m0t0Tiam ab alio m0t0re aegepit. Si vim 1110t0riam a se habet est causam0t0ria prima, ab80luta, quae manifest ab ali m0t0re n0 m0vetur; sin autem mot0r vim m0t0riam ab ali adcepit, ab h00 0vetur ergo est intermedium, motor simul et m0bile. Intermedium m0tor est, quatenus movet 0bile intermedium m0bile est, quatenus m0vetur a m0t0re ali0, ide0que transfert tantum motum a priore mot0re acceptum. Atqui insinita series causarum admitti nequit Metaph. ΙΙ. 2. 994. a. erg0 numerus intermedi0rum, quae m0vent simul et
13쪽
10 moventur ab alio m0t0re, quantuscunque est tamen finitus est. Itaque regredientes tandem perveniemus ad primum m0larem, qui ab alio non movetur Si igitur hie primus m0t0 moveretur, n0 m0
At idem est m0tus qui e0dem m0ment indivisibili essicitur et t. unus enim est actus moventis et m0bilis; quapropter ruitu In0t0r si totum se ipsum moveret eodem tempore uno eodemque actua eret et pateretur atqui agere et pati contraria sunt 0i raria autem ident subiecto e0dem tempore eademque rati0ne itum c0Π- venire nequeunt ergo primus mora t0tum e ipsum m0Vere n0Πmtest Quam ob rem primus motor aut lati imm0tus est, Ut. si motus in eo est comp0situs est ex parte m0Vente et e partem0ta tum ver primus motor n0 Se ipsum m0Veret, IpSe BIm est t0tus, sed altera pars esset 0vens imm0ta, m0bili altera itatiust pars movens immota osset primus m0t0 imm0tus Cf. hys VIII 4. Thomas q. 0m in Metaph. XII. ecl. 6. Javal880 l. c. sa 440 541. Ῥro certo igitur stat statuendam e 88eplimam causam moventem eamque absolute immotam ies quod Aristolole. brevi elocutus est Metaph. IV. 8. 10 I b.
XII. 8. 1073. a. hys. VIII. 5. 257
Haec prima causa movens ipsa imm0ta Si actu S, ε νεργει G, nam actus pri0 est, quam p0tentia cum id qu0d in potentia St, non ad aetum duci. i. e. 0veri possit, nisi activo principi0 Metaph. IX. 8. 1049 εὶ ruem εο δινήμει Pro Imriret a T M'ερ- γεί op reo tareo εἰ t νεος. - pra 'terea l. c. 8. 12 26 39. mu niam igitur causa movens eatenus tantum m0Vet, quatenu ac tum iam continet et quidem ab alia causa movente acceptum,
Sequitur, priniam causam 88 asstum purum nam S primum m0vens praeter agrum complecteretur etiam potentiam. 0VeretUr. motus enim est actus eius, qu0d in potentia St, quatenus in p0tentia est. 'rimum m0vens aut0m 1iecessario immotum est ut 0d0 demonstravi ergo est assius purus sive primum movens est prin0lpium euiu essentia est aetus. ἐνεργεια Metaph. XII. 6 10 Tl. d.
m0vens est igitur actus purus, p0tentiam excludens: 0tentia em
materia Si erg0 primum m0vens est immateriale, νευ ἴλης Metaph. XII. 6. 1071. . Neque magnitud est primae causae moventi Phys. VIII. 10. 267 b actus eius est infinitus, quia per infinitum tempus m0vet. ibid. Primum m0vens autem, quoniam est immateriale et Sine ulla magilitudine, est substantia simplex, ossa προ τ ὰria Metaph. ΙΙ. 7. 1072. a. quae ab Arist0tele νοῖς v0eatur ibid.)sive Deus, θεός ibid. 1072. b. et hic est iuniis Metaph. XII. 8.
14쪽
gia natura, eo quod materia finem i. e. quam optimam lamam petit, explicatur ab infima usque ad summam persectiSSimamque. quae sieri potest, actualitatem, qua re systema Aristoteli plane contrarium videtur pin0gae, quippe qui omnem sinem reiiciens causas efficientes tantum admiserit. Principio explicati0nis, qu0 materia sinem i. e. αριστον petit, Arist0teles egelii similis esse videtur, praesertim cum Hegelius qu0que rdiatur a du0bus pp0sitis, ei Nighis, quae c0nexa sunt termino terti0, erden, Similiter atque in phil0sophia aristotelica duo principia opp0sita, lamae materia c0niuneta sunt motu; Videtur inquam, nam ubeStdifferentia fundamentalis. Cum enim apud Aristotelem expligationaturae eo fiat qu0 materia petit formam, quae est perfecta ταιον, o Gro' apud Hegelium absolutum ipsum, Deus, explicati0ne naturae fit perfectum, τέλειον itaque in Hegelium adit vituperati ista, quam Arist0teles in Pythag0re0s et Speusippum pr0- nuntiavit. Metaph. XII. 7, 19 1072. b. Phil080phia e spectat, ut omnia. quae n0bi apparent, ad primam causam referantur Nam cum nemo dubitet, quin omnes res a prima causa exierint. Singulae quaeque res ad primam causam reduci debent. atque h00 fieri possemp0rtet. Quidquid enim est. adaequatam labet causam existentiae et denique pendet a prima causa Ergo undecunque ex0rdiris, tandem ascendens in
Serie causarum pervenies ad unam eandemque causam omnium, id
Nam Aristoteles Deum statuit primum m0torem, e qu0 Sit prima Drma. quae ut sinis petatur, lamae autem ubique pp0sita est materia. ut supra eruimus forma et materia sunt principia constitutiva et primitiva, quorum neutrum ex altero deduci p0test. Itaque etiam primae causae moventi, larmae sive sint opp0situm est aliquid, qu0 movetur, scit materia prima et quidem ab aeterno, nam Aristoteles primam formam primamque materiam negans gigni, esse ab aeterii assirmat. Metaph. XII. 3. 1062 P - ου γίγνεται
8. 1033. Phys. . . 192. De gen et 0rr. I. 3. 318. a. Sicut igitur supra, cum de causis generatim atque uniVerSe indagati esset, du principia repperimus, activum et passivum, ita etiam in ordine rerum quaerentes initium omnium 110 ad unum principium pervenimus, sed ad du principia opposita scit. ad primam formam, Deum, et ad primam materiam. F0rma est principitum activum, o ενεργεί A, materia pa88iVum το δυνάμει ν materia prima per c0nsiderata est indeterminata, indesinita; actu in ea est nihil, omnia p0tentia; verum haec p0tentia n0 est abs0luta metaphysica sed realis materia esset 0tentia ab80luta, metaphySic tantum m0tUS, quippe qu0p0tentia ad actum ducatur, esset creati0, ide0que Deus primus m0t0resset creat0 materiae riunt, qui h00 si philos0ph n0 directe adscribere, tamen ex d0ctrina eius dedussere c0nati sint; es rei tan0: Die Psych0l0gi de Arist0teles sed iniuria, nam vix quidquam inveniri p0test qu0D Arist0telis d0ctrinae magis repugnet,
Itaqii Arist0teles dii statuit prinei pia abs0luta, quae per Se Sunt ab aetern0, scit primam Armam et primam materiam. Erg philosophiae aristotelicae proprius est dualismus abs0lutius, fundamentalis, qui trahitur per tum systema Η00 Saeptu n0bi 00duret, s. r. imperfecta mundi ratio ab Arist0tele refertur ad materiam, quae Armae resistit. Quibus explicatis c0lligitur, cum du prineipia abs0luta ab Aristotele statuta sint, Deum aliquo m0do SSe partem universi mundi. Nam materia rideterminata, indesinita, iii 0tentia c0nstituta, sine Arma actualiter i. e. realiter SS 110 p0teSt, De ge11. et 0rr. I. 5. 20. b. II. 1. 329. . Pr0pterea Deus, quatenus ut Arma prima una cum materia prima est principium m0tum naturaec0nstituens et quidem necessarium principium c0nstituens εξ ἀνάγ- κζ αρ εστii O Metaph. ΙΙ. 7. 1072. b.), rist0teli pars naturae
15쪽
fuisse videtur. Qu0niam autem Deus est neceSSarium principium , ut motus fiat. 0tus ver ab aeterii est 1eque unquam ceSSabit, Sequitur Deum movere perpetu0, nam m0tu perpetuus neceSSari0Supp0nit mot0rem perpetuo m0Ventem. Sed haec egessaria causa perpetui motus sufficit quoque, cum secundum Arist0telem primum mobile moveat cetera. De cael ΙΙ. 1. 284. a. De gen et 0rr.
II. 10. 337. a. itaque Arist0teli obiici 0n licet, eum haud ita necessari apteque Deum induxisse, id qu0 Arist0teles Anaxag0rae obiecit Metaph. I. 4. 985. a. s. etiam lato, Phaed 97. Sq. Aristoteli igitur Deus ut prima forma est principium necessarium et Sufficiens, ut materia a p0tentia ad c tum ducatur i. e. pri Iicipium con Stituen motum naturae. Atque Si hinc rem c0ntemplamur, Deus e St
Forma autem est causa movens, eo qu0d est sinis, qui petitur: sinis ver extra petentem esse p0rtet, quamdiu motus sit Simulatque enim ad finem perventum est, m0tu ceSSat. Itaque D 'u', quoniam perpetuo m0vet, est finis, qui perpetuo petitur neque unquam plane attingitur ide0que Separatum a natura et Superans naturam . . finis transcendens. Cuius rei causa in eo ita est, quod actus primae causae moventis inlinitiis est quem materia sinita realiter assequi nequit, de qua re infra
agguratius disseremus. raeterea autem Deus, dum mnia no- Ventur, Sive continu motu, SiVe cum intermiSSi0ne, 0lus non m0Vetur ulla rati0ne est enim o aesi' oi or Metaph. XII. 7. 1072. b. Ρhys. VIII. 10. 267. b. Et cum latura sit id, qu0 in se habet
pringipium m0tus, Deus immotus naturani abs0lute Superat Deus est igitur ens separatum a natura, qu0niam en immotum St, χωριστον ἴν - ἀπιν o Metaph. Ι. 7. 1064. a. et 00 est divinum, θεiον, ibid. 1064. . seu duo Metaph. XII. T. 1072. b. sicut omnino id, quod naturam superat, divinum appellari s0let abh0minibus dii, θεοί enim superi, Cetraro qu0que Odantur. pe tum est igiti ir hac rati0ne Deum Arist0teli fuisse principium tran Scenden S, naturam Super an S.
Itaque Deus, Si quaeri rati0nem eius ad naturam, ut causa Drinalis una cum causa materiali 0tun naturae e0nstituens est principium naturae immanens. Simulque autem, cum serma Sit
sinis, qui perpetu petitur, Deus est principium transcendens. 00 iam per8picuum est ex illis, quae pr0tuli multo magis Ver hanc. fuisse sententiam Arist0telis elucebit ex illis, quae Metaph. XII 10. a phil0s0ph dieta sunt. Triplex ibi, quae inter Deum et uni
VerSam naturam mnin Statui p0ssit, ratio pr0p0nitur. Aut enim Deus est iis transcendens, Separatum a natura, κεχωρισμένον τι- aDLO Za γ' Drό, aut naturae immanens, Velut 0rd0, τάξις, aut utrumque simul, tui corde υς, Sicut imperat0 in exercitu, qui cum pars exercitus S 0rdinisque causa, tum Vero Xercitum U-perat, quia Si Summus, cui omnes obediunt. Atque talem rati0nem iliter Deum et naturam esse Arist0teles arbitratur, sed ita, ut Deus magis Sit principium traiisceliden si ἀλλ0ν ἴτως), quam principium naturae immanenS. Inquirendum ver est, qu0m0d Deus, qui quidem est Substantia simplex ot σί ἄγαλ , sitim sit caiisa transcendens sinalis et immanens formalis. Quaevis res est causa ratione alius rei in qua peratur; perari autem Sequitur esse itaque peratio Dei qua in natura est causa inalis transcendens simulque causa se malis immanens, rev0calida est ad essentiani Dei. Essentia Dei vero S actus purus, εἴργεια Metaph. XII. 6. 1071. . ccuratius ver dicendum est, actium Dei esse intellectum. Intellectus, ενεργεια γεωργικη mnin Arist0teli est assius perlaetissimus. Eth. Nie X. 7. 1177. a. Qu0niam autem, ut ante XΡ0Sui, Sententia nostra de Deo pendet a rati0ne, qua .re n0bi Occurrentes conSideramUS, i. e. naturam et n08met ips0s, Aristoteles asstum Dei
asseuratius definiens intellectum theoretieum esse dicit th. Nie X. 8. 11 78. b. ,,του θ εου νεργεια θεωργικ Deus St of Metaph. ΙΙ. 7. 1072. a. qui intellegendi delectatur, sicut 0bis qu0que vigilare, perdipere, intellegere iucundissinium est Cum ver Deus sit actus purus, intellectus divinus nihil nisi se ipsum intellegere p0test, id qu0d Aristoteles uberius explanavit Metaph. XII. . Si enim Deus quid intellegeret, qu0d 0n 8Set ipSe intellectus diviniis penderet ab intelligibili ideoque i0n esset intellectus absolute asstivus, sed p0tentialiS. 0 autem repugnat'SSeritiae Dei, quae est actus purus. Erg Deus intellegit se ipsum.
16쪽
attributum, qu0 ab Arist0tele de De dicitur, νους est, imm0 00 est unicum attributum essentiale, quia essentia Dei est νέργει et quidem νεργεια θεωργικη. QuaeVis πραξις a Deo excluditur, qu0niam mnis reati sinem extra se habet, Deus autem ipse est summus nis. th. Nic. X. 8. 11 78. . Quam b rem v0luntas Deo non adscribitur ab Arist0tele intellectus the0reticus s0lus est
essentia Dei et dignitas. CL Metaph. ΙΙ. 9. 1074. b.
Deus igitur, quatenus consideratur es Sentia eiu S, νους est, quatenu consideratur operati eius in natura,
causa est Atqui isperari Sequitur esse. erg0 νους Simul causa sit portet et quidem causa transcendens ut sinis, causa immanens ut Arma, utrumque autem transcendens Simul it immanens ut primus m0t0r. Itaque causalitas Dei, qua est causa finalis, formalis, o Vens, ad 8Sentiam eius, qua est 'Oυς, revocanda est atque h00 dicitur ab Arist0tele Metaph. . 7. 1072. a ,υο δε η νόησις. Nulla Ver c0gitatio, νόησις, esse potest, quin aliquid c0gitetur ide0que quaerit Arist0teles Metaph. XII. 9. 1074 b ,,Eἴτε γαρ μ λ δε νοεῖ o opo, i αν εἴς o σεμνόν quae Verba Brandis dbeli. d. Gesch. d. gr.-rdm Philos 2, 2, 1
dure sein Denken, o bliebe a seine urde 3 ut dem0nstraret, omnes rerum essentias ad activa viva c0gitata Dei rev0candas esse. Sed haec interpretati mihi petiti principii esse videtur nam si Verba Vertuntur, pr0ut Simi, 0 dictum est Etenim si o νους)nihil c0gitaret, quidnam esset in e0 augusti 3 Quamquam vero interpretati0nem Brandisii reiiciendam esse censeo, tamen id quod clarissimus ille interpres Arist0telis dem0nstrare voluit, pr0b atque defendo argumentandi autem viam aliam inire conab0r Deus est νοῖς; 0 Ver esset νους, niSi quid χ0gitaret . ea, quae c0gitat, sunt c0gitata eius et haec nihil aliud sunt, quam o νοητόν. Adiectivum verbale o όν Verbi oειν enim n0Ii 0d designat intelligibile, qua signiscati0ne o o τόν est obiectum alterii intellectus sed etiam c0gitata c0gitantis Qu0d ita accipi 0sse, colligitur vel ex interpretatione grammatica, Sed h0 etiam ita hic accipi portere, necessario equitur e verbis Arist0telis Metaph. XII. 7. 1072. :
id qu0d brevi 0st explicite dictum est: ,ενεργεῖ ὁ νους εχων τ νοητόν). Atqui intelligibile est id, qu0d intellegi 0test, est
igitur in p0tentia, quae De inesse nequit, ergo το νοητόν h00 l000n0 signifieat intelligibile, sed c0gitata Dei, i. e. ea, quae DeUS actualiter c0gitat. Hac rati0ne intellegenda qu0que Sunt verba Metaph. XII. 9. 1074. Eστιν η νόησις νοησεως νόησις. Hie genetivus obiectivus oγεως signat id, qu0d 0gitatur i. e. 0gitata
Dei, 0 ver cogitabilia seu intelligibilia, nam haec Sunt ea, quae intellegi 0ssunt, erg0 iii 0tentia si 111t, in De autem nulla estp0tentia. Itaque verba illa Arist0telis vertimus in hane Dymam: 'εστι To νοεῖν To o τον νοεῖν, in qua interpretati0ne O 0 όν em exprimit 0gitatum seu c0gitata, quatenus ad Deum Spectatur, siqui in se est; sed rati0ne habita mundi o o τόν simul est e0gitabile seu intelligibile. Atque si 100 0nsideraverimus, ptime elucebit, qu0m0d Deus, cuius 88entia est ovς, per essentiam suam inni sit cauSa, ρχη; nam c0niuncti sit per et νοητόν, quod simul est gitatum . e. 0gitata Dei et e0gitabile seu intelligibile. Supra enim dem0nstratum est, Deum esse 1110t0rem, e qu0d Sit νοητόν τονογόν er0, ut dictum est, significat primum itidem e0gitata Dei, deiiide autem, quatenus resertur ad naturam, intelligibilia, quae
sunt appetibilia ὀρεκτόν ide0que sinis, id qu0d satis an exp0sui.
Cogitata Dei igitur uti finis transcenden S, Uem materia petit, simulque autem forma immanens, nam sinis est serma, et causa m0ven transcendens et immanen S. Forma autem est essentia rerum, o τί ν ἐναι ergo c0gitata Dei sunt essentiae, οὐσίαι δευτέραι, rerum. Similiter lato ideas statuerat essentias rerum, sed separatas a Singulis χωριστόo dicens, res Sensibiles eatenus tantum esse, quatenus participes Ssentidearum. Reprehensus autem est ab Aristotele pr0pterea maXime, qu0d deae n0 essent causa Metaph. I. 9. XΙΙΙ. 5; itaque Arist0teles pr0sectus quidem a Plat0ne, sed d0ctrinam praecept0ri Superans, essentias i. e. Drmas rebus inesse didit Metaph. . . 991. .:
De an. III 8 432. a. Qu00irga c0gitata Dei sunt essentiae generales et specisca rerum, οὐσίαι δευτέραι, ide0que hae 8Sentiae, quae permanent, dum res individuae fiunt, mutantur, pereunt, ab Arist0tele ἀίδια - θεῖα τω οντων appellantur. De gen. n. II.
17쪽
tur ad essentiam eius, νους est, qui cogitat τὰ νοητά; τα νοητά ver simul sunt formae rerum, quae ut finis appetuntur a materia, qu fit m0 tu naturae perpetuUS; itaque τὰ νοητά Dei sunt causa transcendens simul et
immanen naturae, sed magi transcendens, Uam immanens Metaph. XII. 10. 1075. a. Nam c0gitata Dei, cum sinissint, qui perpetu petitur, n0n perfecte materiae insunt ut formae, Sed perpetuo m0tu sunt larinae rerum. Si Deus n0 Simul esset sinis transcendens, sed tantum serma abs0lute naturae immanens, materia nem i. e. Drmam persecte assequeretur, Vel 0tius, cum et prima Drma et prima materia ab aeterno sint seeundum Arist0telem, ab aeterno assequia esset, ita ut nullus m0tus nulla mutatio nulla expligatio naturae esse p0sset. At Aristoteles ubique funda- amentum philos0phiae suae in experientia δε τειρίοπι, 08uit, quan0bis persuadetur, rebus inesse m0tum c0ntinuum itaque principia motus talia statuere debuit, ut exinde m0tus perpetuus VolVeretur. Quam ob rem Deum statuit sinem separatum a natura SuperanSque naturam . . finem transcendentem, quem materia perpetu petit, neque unquam persecte assequitur Si enim 100 fieret, m0tus, Ut iam dixi, cessaret. Qu0niam igitur materia perpetu finem transcendentem petit, Sed nunquam plane assequitur, m0tu perpetuus sit, quo sinis transcendens it lamna immanens naturae, quamdiu et quatenus m0tus fit.
2. De motu ireulari iii univerS muIIdo. Ρ0stquam haec de essentia et causalitate Dei eruimus, nunc pr0gredi 08 portet ut intellegamus, qu0m0d Series cauSarum naturalium ex prima actualitate Dei deduci debeat. Arist0teles am0tu profectus Deum primum mot0rem statuit, id qu0d aliter laceren0 p0tuit, si v0luit sequi Sua ipsius prindipi 00gn0scendi, Secundum quae a rebus Sensibilibus, quibus m0tum inesse d0get, initium a Sarum c0gn08cendarum capimus deinde Ver0, cum explicat, qu0m0d0 Deus ipse imm0tus m0vere p08Sit, primum m0t0rem eo quod sit sinis, m0vere dicit, id qu0 Semper tenendum est. Sed nun Deum,
ubi primum 110vimus, qu0m0d Sit primu m0lar, cauSam m0Ventem c0nsiderabianus; nam cum analytice X 0tu primam cauSam m0Ventem induxerinius, aptum videtur, e causa prima m0Vente Seriem causarum m0ventium synthetice deduci, ut deseendentes e per-VeniamuS, unde Scendente eramus msessit. Atque h00 pr0pterea lassere licebit, qu0d, sicut supra, cum de causis generatim indagatio fieret, intelleximus, m0tu omnes causae materialis, formaliS, movens. 1inalis realiter c0nexae inventutitiir. Sane prima et Summa causa suis est et hac rati0ne nexus causarum pendet a ne causae Secundae ver aut sinales aut in iventes apparent pr0ut rem c0n-
18쪽
inseri0rem), rati0ne inferioris est sema, nam lama eSt cauSa m0Vens. Idem sequitur ex l000 De caelo II 5. 288. a , , Θειότερ0ς γαρ aνω τοπος. h0 semper in pr0mptu habemus, facile perspiciemuS, qua rati0ne nexus causarum Statuendus sit. Deus, cum sit Summum principium activum, est summa serma sinis), summus m0tor universalis ipse imm0tus, cui pp0situm est principium passivum, materia prima, quae motu ad Drmnm, i. e. ad actum ducitur. Universa igitur natura, cui inest principium m0tus, rati0nem ad Deum primum m0vens imm0tum habet, ut materia ad Armam Natura autem ptime in tres partes dividitur. quae sunt: primum caelum Stellae sXae), planetarum regio, mundus sublunaris seu terra. Quarum partium primum caelum, quatenUS a Deo, primo m0t0re m0Vetur, p0tetitia Seu materia est quatenus Ver motu sermam aSSequitur, Si larina sinis, causa m0vens ratione habita inferiorum partium, ergo planetarum et terrae, imprimis autem planetarum, quae m0tu formam primi caeli assequuntur, sed praeterea propri0 0tu 0Ventur ide0que pr0priam sermam accipiunt. Denique Ver primum caelum et regi planetarum imul sunt causa larinalis sinalis, m0vens quatenus reseruntur ad mundum sublunarem, in qu m0tum efficiunt et quidem ita, ut primum caelum Sit causa c0ntinui m0tus, planetarum regio qui etiam s0let lima adscribuntur ab Arist0tele autem causa mutati0nis, ex quibus du0bus m0tibus componitur c0nitima mutati in mundo sublunari. Sed hac rati0ne, quam pr0p0Sui, re Vera SSe neXUm causarum statutum ab AriSt0tele, nunc erit dem0nstrandum, itaque
A. De motu circulari primi caeli.
Illa pars naturae, quae directe a De m0vetur, est primum caelum, ὁ πρῶro οὐρανος i. e. Stellae fixae Metaph. XII. 7. hys. VIII. 10. etc. Stellae sim gl0bi, De caelo ΙΙ. 9 29 l. b. qui caelo infixi sunt, ib. cap. 8. 290. a. Sieut annis λη, ita etiam Stellarum neque acta est, neque peribit, Sed praeterea Simple est, qua de causa dicitur τ αρῶ ro Gro χεior, Mete0r. I. 3. 339. b. 00 primum elementum iam antiquitus aether appellatum erat, divina natura praeditum θεῖον την φισιν disserens ab omnibus elementis quae apud nos in mundo Sublunari inveniuntur l. c. 339. b. 340. a.
Aether igitur, qui t0tum l0eum a stellis fixis usque ad lunam c0mplet l. c. 340. b., Si materia stellarum. Quia autem haec materia r implex Si erg0 0 c0mp0sita, ei n0 inest ullum Parrio et ideire neque ulla mutati quantitativa, neque qualitati a neque generati0, neque c0rrupti0. De cael I. 3. 270. a. b. 270. b. etes. 10. Secundum hae materia primi caeli, si spectatur ad generati0nem et 0rrupti0nem, mutati0nem quantitativam et qualitativam, n0n est di νάμει ν atqui uini materia est DPάμει ν erg0 primum caelium respeetu motus l00alis tantum φ0ρας δυνάμει ν 8Se 0test, i. e. regi01ΠS, Unde aut qu0 0tus at Metaph. VIII. 4. 1044. b. . ιαι αἱ PULM i μέν, αίδιοι δε υσίαι Ουκ ἔχει Γλ ODTotai r , ἀχὰ μόνον κατὰ orro κινητ ν. Metaph. IX. 8. 1050. b. XII. 2. 1069. . ibid. cap. 7. 1072. . Si igitur primium caelum m0vetur, tantumm0d 1110 tu l0calis in e esse p0test. id qu0d ptime e0nsentit cum iis, quae alibi a phil080ph pr0lata sulit. Motus l0calis enim, ut Phys. VIII. T. accurate explieatur, Si primu m0tus, qu0niam nane alii m0tus generati0, 0rrupti0, mutati quantitativa et qualitativa supp0nunt motum localem, ut 80 tu est continuu neque pendeta et eris motibus Metaph. ΙΙ. 7. 1072. . , ω0ρὰ γαρ πρώτη τῶν μεταβολῶν. ' rimum caelum autem est id, qu0d directe
i. e. 0tu logali, quem ceteri m0tus Sequuntur. iii primus ni tu perpetuuS St, teque c0epit, neque ceSSabit. 00 Sequitur ex
iis, quae hys. VIII. I. ab Arist0tele dicta sunt generatim de m0tu
m0tu pendeant 11ecessari primu m0tus, qui St 00alis, perpetuus Statuendus est. Duo argumenta phil080phus ad pr0bandam suam d00trinam expolivit, sed p0ndere inaequalia Primum argumentum petivit ex aeternitate primae formae et primae materiae. Etenim
cum prima larma Sit et rcρῶτον κινουν, prima materia et O reArovχ νουμενον, amb0 igitur principia m0tum c0nstituentia et quidem 11011 0d necessaria, sed etiam Sufficientia, cum aeternitate principi0rum m0tus motum ipsum ab aetern esse patet. Alterum ver0
argumentum, qu0d aeterilitate temp0ris nititur, adm0dum imbedillum mihi esse videtur. Nam tempus est numerus Seu 0dus m0tus seeundum definiti0nem arist0telicam Thys. IV. 11. 219. . , Tot ro
19쪽
ρον. De caelo I. 9. 279. b. Phys. IV. 12 22 l. a. Metaph. XII 6, 107 b. De gen et corr. II. 11. 337. a. Atqui numeru Sequitur id, cuius numerus est, ergo m0tum, itaque h00 argumentun1 Aristotelis iam c0llabitur. Nihil niinus vero Arist0teli m0tus aeternu erat Statuendus, cum materia et Arma, causae neces8ariae et sufficientes m0tus, aeteritae essent statutae. Quare Aristoteles omnino sibi c0nsentaneus dicit Metaph. XII. 6. 1071. b. υλλ' do
ναζον πινγι η γενέσθ a ; go aer νας εἰ a M'. - si aliquis motus ab aetern fuit, certe primus, quippe qui Sit cauSa ceter0rum. Sicut autem primus m0tus l0calis nunquam c0epit, sed Semper fuit, ita te unquam quidem cessabit, sed Semper erit, De caelo II. 5.
c0epit, neque peribit, perpetuus S Se debet, ii r0pter primum caelum dicitur κινοί&ενον ἀίδιον. s. Metaph. IX. 8. 1050. b. XII. 6. 1071. b. XII. 7. 1072. a XII 8. 1073. a. De caelo II. 1. 284. a. Sequitur autem X 0tione perpetui m0tus, m0tum perpetuum 88θcontinuum itaque motus localis perpetuus est continuus, immo nullius m0tus Vere c0ntinuus est praeter motum l00alem. hys. VIII. 7. Continuus motus localis vero in orbe tantum fieri potest. 00 accurate c0pioseque explanatum est Phys. VIII 8. Nam omnis motus l0calis aut in 0rbe sit κικλ , aut recta linea. ειθεiar aut ex his duobus m0tibus c0mp0nitur μικrM . Atqui m0tus perpetuus recta linea factus c0ntiituu esse non pote8t; ianisi quid perpetuo recta linea m0veretur, restecti p0rteret in c0ntrariam directi0nem, hys. VIII 8 262. a. 0 vero ieri nequit, quin id, qu0 reflectitur, quiescat, itaque m0tus recta litie laetus 110ueSt 0ntinuus, quare neque ni0tu mixtus, ut per se liquet, conti-rimus esse potest. Ergo continuus motus localis est motus circularis. Metaph ΙΙ. 6. 1071. b. Kίνησις Ἀλκ εστι συνεχης αλ κατα όrco Zai aD . η κί Hv. Ρrimum caelum igitur ii orbem fertur, Metaph. X. 1.1052. a. hys. VIII. . De caelo . II. ete et quidem m0tu celerrimo Metaph. X. l. 1052. ., qui a I)e efficitur n0n ex centro, sed ex externo circuitu orbis hys. VIII. 10. 267. b. Verum h00n0 ita accipi 0test, quasi tactu esset inter Deum et primum cae-
primum m0bile a crεσθαι sed id sensu metaphorie aecipiendum eSSe apparet, cum primum m0vens Sine ulla magnitudine sit, qui sensus metaph 0ricus iam c0ntinetur exemplo maerentis ab Arist0tele allat0. Itaque o acit rεσθαι nihil aliud significat, atque actum Dei, tu primum motum est icit. Supra diximus, Deum esse catusam perpetiui 00ntinui m0tu8, e qu0d sit sinis transcendens, quem materia nunquam perfecte 8Sequi p08- sit atqui m0tu perpetuus c0ntinuus circularis est ergo Deus est causa motus gircularis ut finis transcendens. Finistran Scendens autem est, quoniam est actus infinitus. Actum Dei infinitium esse, analytice invenimus e m0tu perpetu0; atque me, cum Synthetide motum dedussimus e prima gausa m0Vente, dem0nstrari p0test, actum infinitum Dei aliter perari n0np08Se, atque in m0ti perpetu i. e. infinii 0. Nam ille materia, quae habet quantitatem dimensivam, necessari finita est quoad dimensionem materia autem serinam petit i. e. iiiiiiiitum actum Dei, realiter ver assequi ne ii iit, ali0quin enim serma infinita cum materia finita e0ni et esset, id qu0d ieri non p0test. Itaque materia finita cum realiter infinitum actum recipere n0n 0S- sit, p0tentialiter tantium infinitum actum adaequate qu0d motu perpetuo continu0 motus enim est assius ilis, qu0 in p0tentia est, quatenus in p0tentia est in sinit temp0 reformani ut finem petit, quem nunquam realiter SSequitur. Η00 necessario equitur ex rati0ne, quae ab Arist0telestatuta est inter Deum et naturam; sed eum res sit Summi momenti, ut postea claritus elucebit, magn0pere gaudeo, Aristotelem id, qu0d 00ntemplatione huius rati0nis repperi, explicite qu0qiue el0cutum esse Mete0r. I. 3. 339. a. Η Ην rai σις του Dearoc ἀίδιος κ αὶ
quae Verba quantum Valeant, clarius perspicitur in interpretati0ne Ideleri: Sempiterna haec est causa et sinem motus in loco n0Iic0nsequitur, Sed Semper in sine versatur. Motus perpetuus continuus autem, ut m0d 08tendimus, n0n seri p0test, nisi in orbe Orbi8, si c0nsideratur gura ge0metrie clausa finitus est; sin c0nsideratur
20쪽
2425l00us m0tus, insinitum m0tum admittit, cum c0nvergat in Se ipsum ide0que orbis simul sinitus est, c. actu seu realiter ut figura, et in- sinitus, scit. 0tentialiter i. e. ut 0eus quo m0tus at Quam ob rem motus circularis est medium inter actum Dei infinitum l. e. Armam primam et materiam finitam, sicut omnin0 0tus est medium inter actum et p0tentiam. Materia sinita participatur cum actu infinit per m0tum g0ntinuum circularem et ex c0ntrari actus infinitus universalis sit sinitus et e0neretus perm0tum cireularem. atqui actus Dei infinitus est νέργεια θεωρητικη νοῖς, qui pr0ducit aeterna c0gitata erg0 0gitata divina ut suis transcendens sunt causa perpetiui χ0ntinui m0tus circularissimulque sunt formae rebus immanentes, verum Semper magi Sunt sinis transcendens qui petitur, quam Drmae immanentes Armae n0 siunt, nisi per motum circularem et in motu circulari, denique eatenus tantum, quatenus motus cireularis sit. Ῥ0tus circularis igitur revocandus est ad rationem, quae ab Arist0 te leposita est inter Deum summum principium activum et materiam primam, principium passivum, cum Deus sit actus infinitus, sinis transcendens, quem materia sinita, qu0niam plane SSequi nequit, perpetu petit. Propter hanc rationem essentialem phil0sophia aristotelica est per feeta et absoluta tel00 logia. In De causa sermalis, m0vens, ranalis metaphysice unum Sunt, quam ob rem Simul est forma abs0luta,m0vens ab80lutum sini abs0lutus, omni m0d actu purus. Primum caelum autem has causa n0 perfectas, n0n abs0luta c0ntinet, cum materia Sit, Sed eatenus tantum, quatenus perpetuo inirbem fertur;
nam sine non assequitur, Sed petit m0t 0rbiculari, qu Drmam suam adipiscitur; m0tus orbicularis est igitur forma primi caeli. Omnin enim Drma est id, qu materia indeterminata est enim di νάμει ν determinatur ad certam quandam existentiam: atqui primum caelum est duint ει , m0tu locali ergo motus orbicularis et quidem in dextram factus i. e. orientem ver SUS
es rant n0ta . ad De cael III. quippe qui certus et determinatus sit, forma primi caeli est Η0 igitur iam apparet ex principiis phil080phiae arist0telicae sed expressis verbis qu0que h00
Quae larnia primi caeli i. e. 0tus circularis directe ad Deum
etiam omnes alii m0tus imperfecti ατελελς i. e. 0 tu Srecta linea facti vel m0tus mixti in un principi 0, Scit a prima causa m0vente, pendent, id qu0 aliter se habere
nequit, si nexus causarum est. Ῥ0tus imperfect0s enim motu ci
dicat λανθ Quam ob rem miles m0tus denique rev0candi sunt ad primum m0t0rem. Deum. Sed in hac nostri disputati0ne 0nge
summi 0menti est 1110tus cireularis, ait iam eludet ex iis, quae pr0tuli, magis Ver h00 0X lugebit. Quibus peractis nun ordinem illum qu causas in natura c0neXas esse Supra Statuimus, dissentes, ubique Superius et inferius rati0nem inter se habere larinae et materiae seu actus et p0tentiae, aesturatius edere p08sumus. Primum caelum, quatenus a De0 prima larma m0vetur, p0tentia Seu materia est; quatenus m0tu circulari formam suam assequitur, est causa m0vens larina, nisi inferi0ris partis mundi erg0 planetarum, quibus m0tum circularem