Aristotelis systema causarum ad motum circularem refertur [microform]

31쪽

tione facto fiunt formae immanentes, i. e. SSentiae generales et Specificae rerum, n0 ver desinunt sinis transcendens Sse, nam omnino sinis transcendens, ut saepius iam dixi, est causa perpetui motus circularis. Ex teleologia Aristotelis igitur sequitur motu circularis perpetuus quo aeterna c0gitata divina fiunt essentiae rerum n0 minus Ver te leologia absoluta est causa, cur natura petat quam proxime accedere ad 00gitata divina semper enim optimum quidque studet istacere. Idcirco ubique in admirabili varietate naturae permulta cernimus persectiones rerum pr0ut disserunt essentia, nam essentia est id, quo quaevis res id est quod est, quo igitur a ceteris rebus distinguitur. Essentiae rerum autem, ut exp08itum est, ad 0gitata divina revocandae sunt, quae sunt sinis, qui appetitur itaque AES Sentiae ein perfectiores sunt, quo magis adaequant 0gitata divina clam mutatio

circularis elementorum appetitus quidam SS Videtur, naturam materiae quam perfectissime V0lvendi Cum enim e quattu0 qualitatibus materiae nege8Sario c0mp0nantur quattu0r elementa, qu0rum unumqu0dque certum aliqu0d est et determinatum, ita ut persecti0nes ceter0rum elementorum excludantur omnis enim determinatio est limitati0), '0ta persecti materiae an0rganicae non in singulis elementis apparet, Sed in mutati0ne circulari, qua mnes perfecti0nes, quae mnino materiae an0rganicae insunt, e manifestant. Verumtamen haec persecti0, quae in mutatione circulari elementorum in-Venitur, adm0dum parIa St, qu0niam 8 mutati mere meditanida

sine ulla eti0ne vitali Mult persecti0 iam est mutati circularis plantarum, nam haec p0sita est in nutriti0ne et pmpagati0ne, quae sunt actus vitae. Essentia plantarum est principium vitale ide0que propius accedit ad aeterna viva c0gitata divina Deinde perlaeti0rest perpetua pr0pagati animalium. Iane is nutriens et generans, qua meitur pr0pagati perpetua, in animalibus eadem est, quae in

plantis, sed essentiae generale et Specificae animalium, quae continuo motu circulari servantur, perfecti0re Sunt, quam plantarum. Nam omnibus animalibus c0mmunis est aliqua c0gniti0, quae, etsi multos gradus c0mpleetitur, tamen mnino Vitam plantarum longe

superat ide0que multo pr0pius accedit ad aeterna c0gitata divina et quidem eo pr0pius, quo persecti0 est c0gniti0 at omnia genera

pecudum reliquarumlue beluarum, cum careant intellectu, quamvis plantarum essentiam superent, latissime tamen distant a summa persectione essentiae, qua laetatur 80lu hom0. d. me motu cireulari in rebus humanis. Homo est summum sastigium universi mundi sublunaris istenim sinis externus t0tius naturae, cum h0mmis causa omnia facta sint l. I. 8. 1256. b. Ἐ0mo autem n0n solum est sinis exte nus, sed etiam id quod hi multo pluris est finis immanens t0tius naturae, Mniam est larma persecta, quam natura assequi Studet. Quae persecti iam in c0rp0re sita est; 0mmi est enim c0nvenit apta membr0rum40rp0ris figura et c0ngruentia aequalitasque partium. De pari. m. IV. 10. 686. b. 4LIάντα γάρ Ἀστι τὰ φα νανωδηταλλα παρὰ το ανθρωπον. De tuu et Sen. c. l. 468. a. me Sp. c. 13. 477. a. at praeterea plurimus purissimusque sanguis et summus cal0 vitali. De resp. l. c. h0mini est et quidem vir0, femina natura enim frigida est me en an. IV. 1. 766 b quam ob rem Aristateles id qu0d mirum serte cuipiam videri p0test, semisnam dicit virum impersectum e88e, αρρεν εα ρωμενον De gen. n. II. 3. 37. a. seu ἴῆρεν γονον ibid. I. 20. 728. a. summa igitur perlaeti0ne, si ad 0 pus speetatur, vir 0rnatus est Ierumtamen persecti e0rp0ris gradu tantum anteeedit ceteris animalibus praestanti dignitasque h0 minis monsistit in intelle e tu, atque haec differentia est essentialis. Aristotolos Histinxit homin intellectum patientem νοῖν α9 ι ν et intellegium agentem joῖν ποιμι ν). Ill est intellesitus p0tentialis, n0ndum explicitus, tamquam tabula rasa, id est intelleetus actualis, qui intelleetum patientem ad actum ducit, siqui lux sesis vari0 00lores, qui sine lue in p0tentia sunt actuales reddit De an. III. 5. 430. a. quae ver Sit rati inter intellectum agentem et patientem, est quaestio dissicilis, iam antis quitus cuius rei hemistius est testis, ad 08tra usque temp0ra iterum atque iterum iactata. CL Trendelenburg ad De an pag. 404. Agitur de quaesti0ne, utrum intellectus agens unus tantum Sit, Scit. dimus, an multi i. e. humani, ita ut suum quisque habeat intellegium agentem. Veteres interpretes Arist0telis, Alexander phr. Themistius et phil0s0phi Arabici illud prctandum esse censuerunt,

32쪽

4849

quam sententiam Zelle quoque tuetur l. o. II pag. 489 Sqq. cumh0 sch0lastici et redenti0rrum phil0s0phorum Brandis Hdbch. d. GeSch. d. gr. -rdm Phil0s. . . I. pag. 1176. 1177. defendant. Quae dissensi dem0nstrat, hanc rem parum claris ac distinetis e bis ab Aristotele prolatam esse; sed me iudici plurima argumenta lavent illi sententiae qua intellegius agens unus accipit Urii vj mua Nam Aristoteles intellectum agentem seiunxit a reliqua

serie naturalium facultatum, dicens, eum esSe Separatum a materia, impassibilem, immixtum, actum purum, imm0rtalem, aeternum. lean. III. 5. 430. . , DOCTO O νους χωριστος καὶ agro θης καὶ Ῥιγης τι θυσία ν ενεργεία . . . in T. To μόνον Θάνατον -ὶαίδιον. Quom0do autem haec ad intellectum humaniam referrip0ssunt aquidem n0n intelleg0 Praeterea Arist0teles dieit intellectum agentem nunquam n0n 0gitare . . , 1λλ' oira τε μεννοεῖ, τε ' oo oci , id qu0d ad Deum 80lum pertinere p0test, namnem ign0rat, h0minem n0 semper c0gitare et ali J0e explicitis Verbis qu0que dictum est, nos aliquando tantum illa elicitate c0gitandi της γε υρίας frui, quae De perpetu et semper c0ntingeret. Metaph. ΙΙ. 7. 1072. . , . . . o ἡμεῖς ποτε, ο θεος δεί. Sih0 loe0s 0mparaveris, haud dubium erit, quin ille νους, de quo Metaph. XII. . sermo habetur, idem sit, demit Aristoteles 10quitur De an. ΙΙΙ. 5. atqui hic est op of Cκός, ille Deus; ergo intellectus agens est divinus. Accedit argumentum gravissimum,

intrat in h0minem, triplici m0do 00 seri p0test: intellectus agens h0minis aut a Deo creatur ex nihilo, aut ante h0minem iam fuit ab aeterno, ut Plato d0cuit, aut est ipse intellectus divinus; atqui primum tam alienum est a phil0s0phia Graec0nim, ut resutati0nen0n egeat Segundum vero directe ab Aristotele respuitur De an. I. 3. 407. b. erg0 1ieri n0n potest, quin intellectus agens sit

ipse intellectus divinus. Quid autem Aristoteli de intellectu patiente placuerit, haud sacile dici p0test, qu0niam phil080phus

hanc rem nusquam glare explicavit. Intellectus patiens meque ex Semine ritur, Sicut anima egetativa, cum n0 Utatur organ0 0 p0rali De an. III. 4 429. a. neque aeternus et imm0rtalis ist,siout intellectus agens De an. III. 5. 430. a. unde igitur ritur 3 Arist0teles n0 dixit itaque illa interpretati praeferenda 8t, quae maxime c0nsentanea est phil0s0phiae Aristotelicae. Atque hac rati0ne optima niihi videtur ii terpretati Tren delen burgii

ad De an pag. 405. Arist0lelein ab anima vegetanti ad Sentientem, a sentienti ad 0gitanten ita ascendere vidimus, ut superi0 inseri0ritamquam fundament niteretur eamque quasi involutam haberet. Quae a Sensu inde ad imaginati0nem mentem antecesserunt et res percipiendas menti essessaria, sed ad intelligendas n011 sumetunt. Omne illa8, quae praecedunt, facultates in imum quasi n0dum c0llectas, quatenus ad res c0gitandas p0stulatitur, ota ab τικόν dictas esse iudicamus sca' ικόν quidem, qu0 tum ab agente i telleetu ad perlaeti0nem perdueuntur, tum a rebus, in quibuS e Santur, afficiuntur et deupantur. Quibus verbis res ipsa quidem bene explicata est, sed clarius eludebit, si ad causa primitiva refertur. Di Ximus enim supra, semper Superius et inserius rati0nem inter se habere formae et materiae, aetus et p0tentiae Materia petit larmam larina autem 00gitata divina est sinis transcendens, quem materia 110n plane, nedum diregie assequi p0test. Itaque multi sunt gradus inter indeterminatam materiam primam et Drmam puram, abs0lute determinatam. Primum quidem materia impersectam tantum Armam asseipit nati ira ver petit ptimum quidque quam brem ab infima persecti0ne ascendens perseeli 0res larina a8Sequi Studet, e qu0 Superi0 larma anteeedentem materiam Drmatam Suscipit, De an. II. 3. 414. b. Ita pr000ditur usque ad Summum fastigium naturae rganicae, 0minem. In homine Summa facultatum naturalium in unum quasi nodum collectarum, qua tellus Spectatur ad naturam inseri 0rem, est s0rma, quam ut finem immanentem 11atura petit; simulque autem haec summa facultatum, quatenus est intellectus patiens est materia seu potentia, Si refertur ad intellectum agentem. 00 0eetur a phil0S0ph De an. 5. 430. . ,' εἰ ὁ ωσπερ εν ωσλ εχ φυσει στί τι το μενυλη κάστιοι γένει τοDro ὁ Ο πάνra δυνάμει ἐκεῖνα ερον δε

33쪽

Ιntellectus patiens igitur est intellectus p0tentialis, δυνάμει ν, qui actualiter n0 est intellectus, antequam c0gitet, De an. ΙΙΙ. 4 429. a. Quidquid ver in p0tentia est, ad aetum dueitur ab aliqu0, qu0 in actu est; qu0circa intellectus patiens humanus ad aetum dueitur ab intellectu agente divin0, qui est causa larmalis, m0Veus, finaliS, Uatenus refertur ad intellectum patientem, quasi materiam. Cumismnino in natura materia petat Armam et quidem pr0ximam Superi0- rem directe, indirecte summam formam, Deum, intellectus divinus solumm0do rati0ne habita intellectus patientis humani directe et immediate est serma seu sinis, quia h0m est summum sastigium an, versae maturae organicae Quapr0pter intellectus patiens humanus, eo qu0dpetit intellectum agentem divinum, ipse fit intellectus agens c0gitando, ideoque es Senti liter paulatim et partim idem fit, qu0d intellectus divinus perpetuo et plane est itaque cum e8Sentiae generales et specificae animantium iam τα θεῖα των νzων sint appellatae, Diuti Leitus humanus dicitur το θειότατον Eth. Nie X. 7. 1176. b. Nam intelligentia, quae est essentia Dei, omnino est acti persectissima, et idcirco h0m0, qu0niam intellectu participatur, pr0Xime a cedit ad abs0lutam persecti0nem Dei, th. Nic. X. 8. 11 78. b. ibid. c. 7. 1177. erui intellegius patiens humanus, etsi qualitative et potentialiter idem est atque intellectus agens divinus, tamen realiter huius perseetionem n0 adaequat est enim intellectus p0tentialis, qui n0 Semper c0gitat, Sed interdum Metaph. XII. 7. 1072. b. et quidem tum, cum ab intellegi agente ad aetum dueitur. Praeterea autem intellectus patiens humarius c0rruptibilis est, sed στα-

et 0rte exstinguitur Qua de cauSa, cum in Singulis quibusque h0minibus intellectus patiens aliquand tantum sit, scit quamdiu vitam degunt, generati perpetua c0mpensare debet desectum existe tia individu0rum Sicut omnino natura finem transcendentem, cogitata Dei, petens perpetuo motu circulari conservat essentias generales et Specificas animantium, ita continua propagati generi humani est necessaria conditio, ut intellectus patiens quam maxime i. e. si ad

tempus spectatur, sine intermissione adaequare studeat intellegium agentem divinum. C0nditio inquam, nam summa facultatum naturalium in unum quasi n0dum c0ssectarum

per Se 0 00gitat quidquam, qu0niam est intelleuius p0tentialis tantum, quem intellectus agens ad aetum perducit. Qua rati0ne intelledius patiens humanus sit agens, p0tentialis e0gitand sit aetu lis, atque tum demum h0m vere est h0m0. Intellectus igitur est larma essentialis 110minis, qua discernitur a ceteris animalibus. 0- minis intellectus autem n0 est intellegius purus, ut intelledius NVinus, sed artissime c0nexus est cum viribus psydhicis, quibus indiget, ut ad aetum perveniat. Quaevis enim c0gitati Supp0nit phantasiam, qu0dvis c0gitatum pr0fieiseitur a phantasmate De an. III 8 432 a Praeterea autem intellectus cum appetitu c0haeret, quia id tantum appetitur, qu0d intellectui 0num videtur De an. III. 10 433. a. Appetitus ver0, 8 sequitur intellectum, particeps est intelleetus th. Nie. I. 13. 1162. b. De an. ΙΙΙ. 9 432. . ide0que intellessius c00perans cum appetitu sit intelleolus practissus Seu v0luntas. Ha rati0ne omnes facultates psychicae una eum intellectuc0mp0nunt unum principium vitale. De an. III. 10 433. . ita autem est actus i. e. perati virium atqui perari equitur esse; ergo vita manifestat essentiam viventis Essentia h0minis ver est intellectus, qu0niam intellessius est Drma essentialis, qua h0mo discernitur a ceteris animalibus quam ob rem h0m ita vivere debet, ut vita eius sit manifestati intellectus. Idcire si h0mo Vivit Sedundum naturam suam, mnes actus vitales inferiore illa telleetui bn0xii esse debent et h00 0d aetus eius fiunt actus humani qu0ad speetem, quatenus participes Sunt intellectus esse tiae pessifiea h0mmis. Quibus adtibus, qui aut the0retidi sunt, aut praetiei ethiel), pr0ut sunt per 80lum intellectum, aut cum intelleetu, intellegius humanus a p0tentia ad actum ducitur et quidem e persectius, qu magis adaequat intellectum agentem divinum id qu0d sit actibus the0reticis, nam the0ria, unicus actus Dei, omnium actuum est perlaetissimus. th. Nic. X. 7. 1177. b. ibid. g. 8. 11 78. b. Itaque explicatio naturae in homine continuata fit explicati intellectus Natura organissa est fundamentum intellectus; quapr0pter explicati naturae organicae, quae sit per propagati0nem m0tu circulari, ut supra exp08ui, St4-

34쪽

conditio explicationis intellectus humani explicatio intellectus ipsa autem tantumm0d in societate fieri p0test. Utrumque si in familia. Familia primum quidem est c0niuncti viri et seminae

pr0erenti0nis causa verum pr0ereati pr0lis 110 est unicus sinissamiliae sed etiam c0mmunitas vitae per am0rem ad Supplendas vires. Eth. Nic. VIII. 13. 1162. a. Quam ob rem c0niungit viri et seminae n0 est temp0raria quae sussceret ad solam pr0greati0nem, Sed perpetua 80gietas, quemadm0dum decet naturam humanam intellectu praeditam. Familia igitur est prima serma s00ietatis, Sed n0 persedia, qu0niam paue0rum tantum h0minum parentum et liber0rum c0mmunitas est, in qua h0m snem Summum

i. e. explicati0nem intellectus praetici et th00retici perseet assequi nequit. 0 si in civitate, qua est summa et perlaeta sermas0dietatis humanae, cum familia pars tantum, quasi materia ciVitatis sit. Itaque h0m dicitur ab Arist0tele ζωον πολιτικον P0l. I. 2. 1253. a. quia indiget civitate, ut vitam degat naturae suae c0BVenientem, i. e. Vitam persectam. 0l. III. 9. 1280. b. Vita persecta go a τελεία h0minis autem ea est, qua vis persectissima humanari. . intellestius a p0tentia ad aetum dueitur in qua re virtus humana sita est, quae est sens elicitatis. 0l. VII. 8.1328. a. Virtus humana duplex est, praetica aut the0retica, prout aut intellectus praeticus, aut the0reticus ad aetum perducitur. Utraque virtus in civitate tantum exerceri p0test, Verumtamen n0 parim0d0 Sed alia ali0; nam virtus praetica ita versatur in civitate, ut civitas sit pr0prium eius biectum, at virtus the0retica in se ipsa habet biecta, in quibus versatur, scit mathematica, physica, phil080phida Metaph. VI. 1. 1026. a.), eum civitas n0 sit bieetum virtutis the0reticae, sed tantum c0nditi negessaria, ut virtus the0retiea explicari p08sit. Explicati intellectus, sive practici, Sive theo retici igitur in civitate fit Civitas autem n0n est res Simplex, aeterna immutabilis, sed s0cietas c0mp0sita ex singulis h0minibus m0rtalibus, mutabilibus; quare sexplicati intellectus in civitate n0 est unus actus aeternus sed qu0niam singuli h0mines, qui s0cietatem humanam constituunt, temp0re alii ali 08 equuntur, explicati intellectus est e0ntinua series asstuum human0rum tem-p0re acta. atque haec est hist0ria sensu obieetivo. Itaque X-

plicatio naturae, quae fit perpetua an sequentia tem porali et quidem perpetu m0 tu circulari, continuatur

4xplicatione intellectus in historia. an Aristoteles hunc

nexum expligati0nis naturae et hist0ria n0n exp0livit, siqui omnin0ethissam it 40liticam parum tum teteris partibus Jhil 080phiae c0niunxit. cuius rei causa in se sita est qu0d Arist0teles ubique minus Synthesi quam analysi peram dedit Nihil secius autem haud dissidulter dem0nstrari p0test, rist0teli 00, AEu0 dixi, placuisse. scit. hist0riam esse explieati0nem intelleetus ad aetum et ad perseeti0nem ide0que c0ntinuati0nem naturae quae perpetu ap0tentia ad laetum dueitur. Nam Arist0t0J0M 0mpluribus J0eisd0sset, omnes res humanas i. e. historiam in orbem serri. quae verba quid sibi velint quidque valeant. intellegi equit nisi pr0batur ille nexus lausarum, quem m0dν pr0p0sui Scriptum enim est hys. IV. 14 224. . , ωασι γαρ κυχIO εἶναι τα ἀνθρώπινα πράγματα. Res humanae Ta νθρώ πινα πράγματα Sunt eae. quas h0m0 peratur ut 0m0 J0m autem est homo ess0ntia sua; at iiii intelleetus est essentia speeifica h0minis; erg res humanae sunt aetus intelle tu praetici et the0retiei, qui 0mnes. quatenus tenap0re fiunt, 'ist0riam explieati0nis intellectus c0nstituunt mist 0ric igitur secundum Aristotelem in orbem fertur Omnes ver m0tu 0rbiculares rev0gandi sunt ad unum principium, Deum, scit ad aeterna c0gitata divina, quae ut finis transgendens perpetu m0tu cireulari petuntur et simul unt10rmae cimmanentes aerum, verum m0m plane ad persecte. Sed

appr0ximative atque imperfecte, ita ut semper maneant ni transcendenS, qui est causa perpetui 0ntinui m0tus cireularis. Idcirco eadem rati est circa m0tum circularem hist0riae, atque naturae. Natura sinem transe0ndentem appetens persecti0nem quam maXimam a88equi. i. e. quam pr0xime accedere studet ad aeterha 0gitata divina H0m est summum sastigium naturae intellectu, II10 0-tentialiter eadem perlaeti0ne laetatur, qua Deus actualiter. at 0Π80lum singuli 0mines mortales sunt ide0que brevi tantum temp0ris spati intellectu gaudent, sed etiam t0tum genus humanum quamquam perpetua generati0ne c0nservatur et hac rati0ne perlaeti0nem intellectus divini metaphysice infinitam insinit temp0re adaequare contendit. realiter nunquam hunes sinem transcendentem assequi

35쪽

potest, qu0niam intellessius divinus est abs0lute agens, adlualis, intellectus humanus natura sua patiens, p0tentialis et pr0pterea ab intellectu divin ad aetum duci debet, ut adlualiter i. e. vere Sit . intellectus. Atqui aetus eius, qu0 in p0tentia est, quatenus in p0tentia est, m0tus est η του δυνάμει orro ενζελέχεια, ν δυνατόν); ergo actus die VerWirHiehung intelleetus inniani, quo esset untur aetus humani in hist0ria, m0tus est sensu latissim0. Qu0niam autem intellectus patiens humanus tantumm0d in singulis quibusque h0minibus, qui perpetua generati0ne pr00reantur, ad actum duet 0test, etiam motus ille, quo intellectus a p0tentia ad actum ducitur, perpetuus sit nece S Se St, in perpetuus, orbicularis. Intellegius humani explicati ver n0nseri p0test, nisi in civitate, immo intellectus praetidi pr0prium biectum est civitas; si igitur hist0ria, Ilippe quae sit explicati intellectus, in orbem fertur, etiam c0nsequentiam civitatum in circulo fieri p0rtet, ita ut eaedem formae civitatum saepe vel potius infinito tempore infinities redeant. Atque h00 0 et Arist0teles Pol. IV. 10. 1329. b.

Variae sunt sermae civitatum, pr0ut aut unus, aut n0nnulli, aut omnes cives civitati praesunt praeterea autem disserentia larmarum eX0ritur, pr0ut illi, penes qu08 0testas St, aut c0mmuni, aut Suae utilitati e0nsulunt. Unde ex variae Armae ciVitatum e8Se 90SSunt, tres rectae iustaeque regnum, arist0 cratia, politia, tres minus aptae vel degetieres tyrannis, ligarchia, democratia. 0l. ΙΙΙ. 7. 1279. a. b. Xdepta tyrannide, quae est pessima omnium, sua cuique sermae est persectio, pr0ut 0minium distribuitur ratione habita aut virtutis, aut opum, aut libertatis. 0l. IV. 8. 1329. a. Cum vero in nulla Arma, quae quidem Semper est certa quaedam et determinata, mne persecti0ne c0niunctaeeSSe 08Sint, qu0niam omnium rerum, quae Saepe aliae alii sunt contrariae, simul rati haberi nequit, omnes persecti0nes c0nsequentia variarum larmarum alia post aliam explicantur atque haec explieatio secundum Aristotelem in orbem fertur.

Explicatio intellectus praetici in civitate est sinis relative sum

bota

mus, quem natura SSequi Studet, n0 Ver abS0lute Summus, nam

persectissimus rictus h0minis est laetus intellectus the0retiei per se scientiam. Summa autem seientia est philosophia, qu0niam causas omnium rerum c0gn080ere Studet iniqui Summa causa, cauSacausarum ic qua omni actualita maturae pendet, est Deus, actu purus, nam mne re eatenu tantum reale Sunt, quatenus

a principi actuali ad aetum dueuntur; Verum actualitas rerum Stessentia, qua res divitii et perpetui participes sunt, e qu0 aeteritae0gitata divina, quae ut siliis petuntur, uni sermae immanentes, i. e. essentiae rerum tr0pterea phil080phia, cum quaerat Summam ausam, Deum, et essentia rerum, quae Suut 0gitata Dei, meritog Arist0tele 00atur θει0rάει καὶ τιμι θιά rq Dcισι ni Metaph. i. 2. 983. a. Gravissima igitur quaesti phil080phiae St, u nemi rima causa et causae sedundae inter se sent c0niunctae. Cum ver0

tenus sunt, biectum phil080phiae Sunt nulla res auten obiectum est, nisi resertur ad subiectum, nam biectum et subiectum sunt n0ti0nes χ0rrelativae, quarum altera Gin altera c0gitari nequit. Subiectum ver0, cuius biegium Sunt reS, quatenus Sunt, est ute, lectus, qui res c0gn0Scit Mu0 circa omnium rerum duplex est rati0, quatenus uni et quatenu U0gno Scuntur. Prima rati emeitur reali 0nexu rerum cum prima auSa, V Unaquaeque res essentiam Suam habet AESSentia autem pendet a c0gblati0ne divina quatenus igitur res c0gitatis Dei resp0ndent, tales sunt, quales Deus c0gitat, in qua re ita Si obiectiva Veritas rerum. Altera rati rerum emeitur, eo qu0 ut biecta referuntur ad subieetum c0gn0scens i. e. ad intellectum humanum atque ire tales c0gnoscuntur, quale Sunt, ritur Verita SublectIva. Secundum duplicem igitur rati luem rerum duo Sunt Systemata, systema naturae seu veritatis obtesttivae et Systema cognitionis seu veritatis subiectivae riua unt Simili quidem, sed plane opposita matura enim St Synthe Si cauSarum, quae fit 0ntinu m0tu; 00gnitio est analy Sis, quae pr0χ0ta a rebus sensibilibus ascendit ad primam causam, e qu0 intellectus the0retidus p0tentialis ad aetum dueitur itaque etiam explicati c0gulati0nis est m0tus sensu latissim0, ut supra iam dixi Quam rem

36쪽

5657

L .rdre u temps est inverse de ordre 0gique et a in de lanature est e pringipe de a pensee. Ordo explicationis intellectus theo retici igitur oppositus est ordini explicati0ni naturae, at medium qu sit explicati0, idem

e St, Scit motu S. Atque Sicut explicati naturae in orbem fertur, ita explicationem intelle eius theo retici qu0que per phil080phiam motu circulari fieri Aristo iteles docet Metaph. XII. 8. 1074. . , Nar TO εἰκ0ς πολλάκις ευρημενης εἰς το δυνατον κάστης καὶ τέχνης .a φιλοσοφίας καὶ πάλιν φθειρομένων - ταίτας α δοξας

ολιγάκις νας in a δόξας νακυκλεῖν γιγνομένας εντ oi ἀνθρώποις, λλ' αειράκις. Idem dietum est De caelo I. 3. 270. b. u Sensu autem ab Arist0tele doceatur, omnes phil0s0phias et pini0nes et d00trinas in orbem ferri, iam apertum est ex iis, quae hucusque pr0tuli. Siqui enim aeterna c0gitata divina in singulis quibuSque rebus, quippe quae Sint cadustae et fluxae adm0dum imperseete se manifestare p0ssunt ide0que veritas biectiva rerum i. e. 0ncordia SSentiarum cum c0gitatis divinis n0 est absolute persecta, Sed perpetu0 10tu circulari petitur, eadem hic ratio intellegenda est. Veritas subiectiva in intellectu singul0rum h0minum ritur; litellectus the0reticus humanus Ver natura patiens est, p0tentialis, sinitus quam b rem, cum err0ri qu0que obn0xiussit, nem persecte et abs0lute Veritatem Subiectivam assequi p0test. Quae imperfectio scientiae singulorum compensatur perpetuo m0 tu circulari, in quo opiniones, doctrinae et philos0phiae redeunt et quidem eaedem non aliquoties, sed infinities. Noli autem h00 sals accipere, quasi secundum Arist0telem eadem Semper eodem m0d et immutata redirent. Nam primum quidem tele0l0giae Arist0telicae c0nvenit e

ptieatio intellectus the0retiei a rudibus initiis usque ad summam, quae fieri p0test, perlaeti0nem, sicut mnino natura ab abs0luta ii determittati0ne materiae evehitur ad Armas quam persectiSSima8. Praeterea Arist0teles sua ipsius phil080phia probavit, pini0nes etd0ctrinas 40miimn m0n immutatas redire. nam Metaph. XII. 8.1074. b. ipse pini0nes istas, sequndum quas dii 0minium similes essent ανθρωποειδεiς reiistiens h0 tantum aedipit, maturam caeli esse divinam thilos0phus igitur traditionem mai0rum de diis n0ntalem accipit, qualis tradita erat, Sed Separatis χωρίσας illa, quae per mythium acce8Serant μνθικῶς re0ς Tam veritaten enucleare studet dique mutus circularis phil0sophiae studium est intellectum theo reticum humanum quam persec- tissime explicandi, cum quidem, ut nomen ipsum d00et, phi-l0s0phia sit studium sapietitiae Thilosophia veritatem obiecti Vam, quam natura perpetuo m0 tu cireulari ut sinem transcendentem petit, Studet reddere subiectivam in intelle et theo retic hunian0. Cum ver h00 neque in Singulis h0minibus neque in singulis systematis phil080phiae persectesieri p0ssit persecti quam maxima petitur perpetu m0tu circulari. Atque hae e consequentia subiectivarum mpini 0 num doctritiarum systematum obiective est historia philosophiae, ita riua eadem problemata Nireul redeunt, quibus isolvendi i intellegi ui humanus summam Vato peram. Quae explieati intellectus the0retici in phil0s0phia est actus perlaetissimus h0minis, qu0niam intellectum divinum, qui est ενέργεια θεc0ρ τι κη, maXime adaequat. attamen abSolutam perse ti0nem intellectus divitii agetitis, cum sit finis transcendens, intellegius humanus patiens, p0tientialis, qui ad actum duci debet, n0nun actu aetern indivisibili realiter assequi, Sed m0tu perpetu0, erg0 circulari, hist0riae petere p0teSt. Η00 0d quaesti0nem illam, quam tractandam mihi pr0p0Sueram, quantum Viribus meis fieri p0tuit, exs0lvisse arbitr0r. Velim in mentem rev00es, unde X0rsi Simus. Quaesti erat, quid rust0teli de nexu causarum placueIit, quae quam late pateat bene

exposuit Brandis Abh. d. sin. r. had. d. Wiss gu Beri in hist. philos. l. 1834. Ueber die aristoteliselle MetaphySikμ, pag. 81.3. Inde prosecti disputati0nem instituimus, qua peracta nunc brevi

37쪽

9c0mp0Bamu Summam e0rum, quae eruimus. Fundamentum et

quasi radix 0tius philos0phiae Arist0telica est dualismus absolutus. Statuta sunt ab Arist0tele du prineipia abs0luta et quidem opp0sita prindipium actiVum, serma, actus, et principium

paSSivum, materia, p0tentia. Neque Arma, neque materia in Se esse p0te8t, Sed coniunctae Sunt m0tu, qu materia adsermam, p0tentia ad assium dueitur. Verum Arma 110 ita peratur, Ut ex ea m0tus exeat, Sicut essessius e causa effieiente, sed Drma est finis, qui petitur a materia, et 00 0d sit m0tus. Inm0tu mnes causae realiter c0neXae sunt itaque m0tus est medium, causalitatis. Motus ver pendet a me ergo neXus causarum reV0candus est ad finem, Summam causam. Quem finem, cum Sit transcendens, materia nunquam realiter 88equi p0teSt, quapr0pter, qu0niam amb principia a perpetu Sunt, ritur perpetuus c0ntinuus transitus p0tentiae ad actum, i. e. 0tus perpetuus c0ntinuus. Hic vero est cireularis. Motu cireulari perpetu materia petit sinem transcendentem et hac re, cum finis et serma essentialiter sint unum principium, sinis transcendens simul sit serma immanens naturae. Explieati naturae sit ab abs0luta indeterminati0ne materiae ad sumniam, quae fieri p0test, perlaeti0nem Armae, a p0tentia adactum medium autem, quo sit haec explicati naturae, est m0tus circulariS. Prima Drnia, quam ut finem materia petit, Si Deus, qui igitur est causa finalis transcendens, Drmalis immanen8, 0ven Stransgendens simulque immanens. Deus autem est causa peressentiam suam; atqui Deus, Si 0nSideratur SSentia eius, νους est, erg0 νοῖς simul causa it p0rtet. Ac re Vera Deus est νους, intellectus, en c0gitans, quatenus c0gitat 0gitata et c0gitata eius sunt sinis transcendens, ideoque causa m0tus circularis, qu fiunt larinae immanentes rerum. Ubicunque igitur m0tus cireularis invenitur ad Deum exossandus est, et X 0ntrario, clam Deus Sit

prima causa abs0luta, e qua omne causae Secundae pendent, e

plicati universae naturae m0tu circulari fiat neeesse est. Primum caelum vn tantum m0tu circumfertur, sed absolute aequabili, e laetissimo, celerrimo et planetae aguntur in orbem, Sed 0rum motus inaequabiles sunt, quae inaequabilitas c0mpensatur multitudine motuum circularium sphaerarum. Deinde m0tus circulares inc

mund sublunari, qu magis natura expligatur, e inaequabili 0res sunt alii aliis implieiti; at imperseeti singul0rum m0tuum g0m

diti0nibus invicem sint astrieti, naturam ad Drmas evehunt quam persectissimas, qu filiam maxime adae liuet filium transstendentem. ρ0gitata divina. Summium fastigium naturae est intelleetus humanus, qui p0tentialiter idem est, atque intellestius divitius actua-Jitur. Sed abs0lutam perlaeti0n0m intelledius divini intelleetus ii- nanus nunquam realiter aequare p0test ide0que ritur perpetuus ransitus intellectus p0tetitialis limani ad aetum in hist0ria explitatio natura in h0mine c0ntinuata sit explieati intellectus ii hist0va utraque perpetua est, utraque in orbem seritur. Universus Igitur Mundus perpetuo m0tu circulari explieatur a p0tentia ad

igium.

38쪽

. at . . .