Oratio ... habita Florentiae, in aede Divi Laurentii, in funere Henrici IIII. Galliarum et Navarrae Regis.

31쪽

distrema Momata,qtinii sipis prosalute, quam pro ictoria a Populo Romano certatu ecte bac rebelgante, hac armatri ira Drys edomiat jubegitq;: Praeterea bomu Gres, incipii aduersintiu evias, potentiaqs cogitate illumsono Gallia modo, sed Miser propemodu in Galba Europa triste dicite , 6 tune audacter omnibus omnis culorum ducibus,principibus,regibus, maribu s,magnitudine,ωgloria rerum gentarum

quale, Apollua maiore pronunciate. Pulchrum, ac8 clarum omnisi humanarum rerum est,regnareri corus etiam,s unostris pledor qui victori , imperatorijsq, virtutibus comparatium nihiliani speciosius, nihil magnificentius est , nihil,quod

humanae mentis aciem Meo praestrigat, quam cum regi ple-δome, ac magni entia coniuncta victoriarum gloria vaeuam nis enim miruns decus iliariue, alua eximium si si nescis tamen 'o pacto Niruns crescit, si iungantur 3 Num sui nigena, a pleudi dammma inpraecelsa decula excitata, nomsolum migis i a conspicua sit,sed loci etiam eminentum latin desiguat, mi nec caligo, nec nox, aut hebetet ignis se orsi uut loci altitudinem.celet, ita militaris honor es ac regia am- plitudo adeosse inuicem ilLBrunt, mi tanquam humo gloriae cor phaum a mortalibus pussiciantur, nussique tempora curse; , nuda seculorum obliuio, ex humani generis memoria is era, aut tenebras eius claritudini possit ossundere. later foen Mas , tot triumhoa, quaxdo aliua inuim, V iam e V fgnatosis, belli fulminis, aut alium ex huwanas perbia trinis iam murpasset, ese Deo causa mictoriarum reserena, uae

iam tutiui ribitum esset, efficere statuit: Mityr o a

32쪽

tos Summum Tontificem, sancti s istiuspedibus, nὸ eum

tot victoriarum praemijs,ω ornamentis aduoluitur,omnium-

qie bo ctia is mimr , sui 'sius triumphum Meo molens, i , 6 7 h αργου oi 'ru'' in= rarium petrinaei Ha B Am ipse hostibus largitus fuerit glorii ore r Utq; egregio ab- quo munere pietatem sῖam te tam aceret, neue ingloriusa ecclesiae gremium, ecclesi aprimogenitus rediret ,sexagi ta bomin m mi ia,a germanae religioni periem arguoscenda, ω amplexandam , exemplo adigit'. Enimuero auci a m dum, cum fausta, ac felicia omnia fluunt, in fictoriarum,

ac triumphorum seu ore. Deum agnouerunt, Egumges totias felicitatis , omnium; bonorum Ver niargitorem cogita ut

ferrum enim prosperitate insilesiit seminum mes, etiam aduerse s Deum ropnaeque mirtuti imputat,quod uni Oeo debet rHinc siti immensa bouitas aduersis, prosperi s plerus mst ,

noctram imbecilgitatem, humanarum rerum inconctantiast docet, cogitq; mel inuito ateri, nihil armis, uital opibus , nihil regnis, id humanis deuis rebus omni bus firmae, ac temraespei, diuinop fidio destitutis inelye: At magnanimuyHenricus non calamitatibus impulsus ed ex iso humanae gloriae fastigi' ad Deum reuertitur,f incredibilem illam etari tem , inaudita ortitudinem, diuinam prurintum , admirabiles dias fitctoria augumsimin rimum imperθgloriam, diuinae liberalitatis donum a sit, siue V cara, arbitris, mpopiasti, regnum, pacem , belrum ue eommittit et non mirum igitur, si tam pio Regi, qui adeos pienter secuia errenou rat, qui omnium prosperitatum causas Deo acceptas refer bat, ad votum omnia succederent , in in i ofellatratis me

33쪽

ran s errorum tenebris, splendia simus veritatis radius Henrico de coelo subsit, admirabile dictu erit, quod decus, efincrementum virtutes omnes acceperint: Nam quemadmodum, cum nubilo coelo Sol exoritur, diem quidem, ac luce, .mqnalibus assert, disiems vero nubibus , non modo terras vi luminat ,sed illactrat s ita magni Henrici virtutes, insolitae quisem , ω admirabile nscebautur , etiam cum erro ris nube milabantur: disiecta mero caligine, cum purum, ac tiaran eorum stlendorem contemplari licuit, dici non potess, t esserena , ω inuubila animi regi, scis estia erint , orbem; iniuersum insilito splendore irradiarint, adeo me honies etiam ipsis in admirationem adducerent, a 2pientifisimus lis mamm Rex Philippus secundus a pacis conditionesper Aummum Pontificem'ropsia1 inclinaret,nec He

risus, qui pro pace tantμm betarum gesserat, recusauit. Sed redditae regno, bristianaen reipublicae pacis gώria, famialtae et Iurae, Sereni imi Principes, reseruata est; nam exandri Medices Cardinalis opera, sapientiaq;, interpotenti Ffimos totius orbis reges pax ri mini Armaturi, duoa lato commodo,non filum regno e uniuersae reipublicae christiana ressit,ut eopotissmium benescio, 'Pontificatum maximum promeritus censeatur. Parta itaque pace,asecuritate regno, d mitis rebelgibus, adeo it nubia prouincia , nusia ciuitas, quoi prio*m regum contigerat nemini, eius imperium detrect reet, hesio etiam,militari; gloriae modum ponendum Ratuit, amplexus laudem multo Heriorem, gloriam strevisse, q iniuntinam, salutemque Eripublicae non has rei coniuncta Hinc dio quietis, incressibilifortitudine, ac celeritate. pro-

34쪽

Niqs Arinliano orbi suae pieto tis,ac rugionis pignua confiituemra quibusS Moribus siloahal ere , qua pietate, qua religione traditos vellet , Niprimus summu I ontifice illegitimaru nu 'iaru, quibus ab ineute aetate suerat irresitus . incula sui di ecia, ex totius Europa principibus, Maria e Medice Francisci. Magni Eri oria Ducissisa, ccniuge elegit,sapientia patris ad ratus, Fe rdinari fatrui magnanimitar e, totius Icneru fhe- taetem, quod ob singuli re catholica religionis Itudium, no modo inter totius Italiae sed Europae principe familias, ampi simis, pulchxxrim qi ornareentis, a Summis Ponrohinthus eIEL d. mutum. Ommius virtutis ,fortuna's muncribus auctam Aeginam, Deus etiam i , ad complendam regiae domus feli- Glateam iooecunditate pulcherri sobolis cumulauit, ni P smqs regnum,seu potius terrarum oucm, des feri; , πο-tiq; compotem rubertim scit Recepso coelisus ad imperj tu, intimitam abdo munimento, dicimnpossum, quae S ipse , . admirabiti illa, d uinuqs spientia, contulis 3 fis primum ad Umdam aduersus Trincipem caritatem, mutuumque crumis q.amorem conciliandum, quod pluribus sapientissimia rebus pu uisse timAM , cflutare rem caesim iuubysFura omnlum, bulo chenei M.t , ollivionim, quam singulis curbum edi- ...οι cs 7ι- a b. arisi coni utim,h Ni cmam qit intitit,

35쪽

ut, cuissessa, est epulta etiam omnis legorum memoria rideretur: tantumq; Auina ilia mens prudentia maluit,ve ulnerum etiam, debilitati pro rep. corporis memoriam liaberabiare aboleret niuersos etenim, superioribus bellis, , eius causea, membris defectos, bono centsime aluit. Praestitat, ου' νere diuinum excogitatum,ut magni Henrici munia

Asba ijde, ' vulnem pro rei' salutes ceptorii obliuiscerem gur , ω regio testimonio coboneytatae minutis memoria fruerentur: Satis constat, nihil ex tota re Muneris pompasusise , quod adeo intueutium oculos allixerit, quam tot debilium . corpori, stropria sortiturinis, in regiae magnificentiae insigne, ac nobiles tamen praeferentia. uia ego memorem,qua mim tute reuocentia Uion 'capita compresserit, qua sepissetis praecauerit, quot rationibus regni securitatem . domesticis urbis consi erit Z omnium aequata potectate, nudus ad- mersus leges,quantumuisgratiaprectaret, validus 3 ut, ablatis factionum ducibus,sse olus, mna cum legibus potens S- us omnium arsiter, cetera omnia magno interualli infra Es m .infra leges eient' it ut Iomulum, rus toto reguo si

rint Vr gnoraret, omnium animos, omnium νoluntates intro-

iniceret ' an ego praeclaris mos viros constitutos dicam,qui procuratiovi spraeessent, sepientissimoi, spectati/Lm D in consillium adbibitos, regi Gmωm, pateru's rigi'. lantiae pia semimum exemplar exbibimm y uot mrbes,totis; regnipraestaeo,aduersus externam mim moenibus cinxit' uot, colonis asxit' αuot arces extruxit' 'stiportus V . ruit ' nonne immensi is thesauri ,partim a reipublicae tu

. timem segregati, sepositiq; ,partim ad Regis, regniq; θώ-

36쪽

mum Lutetiae exaedificatum, omnium armorum generibus i Inrum momneprouidentiae,ac magnificentiae regiae miracula' excedunt' Omitto itinera ' u commoditatiqs publieae, Ap dibus strata ,fossas egesia1 , pontes, geres constructo s omitro regni, Vrbiumr decori, statuas, porticus, regias, praetoria, excitata aucta, ornatas apud omnes enim iat in confise , iuersorumpriorum regum Jeptingentorum annorum spatio cum latam magni centiam, nins Henrici magniscetia ,si peratam sed nimis nota haec,hec commmoratione indigenti ceterum a truseam illam, ac plane reconditam regnandi artem, qua tantis 'bonii regnum uniuersum cumulauit, idem im Rex, qui euerauit, Plus nouit 'tatuerunt timpenetrabilia 1L

rum ali tudinem, S eminentiam, internosi, ac aestita n Τμωνt: Admiremurpotius , Ss Veneremur diuinam sepie mentibus iunior m, piorumq; prinicipismeσμια αrg Cubernantem, eamque exi , quae patuerunt, ini ἡ constem seuerunt , agnoscamui. Tace, quiete, ac se H-ritate pruitur Galba uniuersa j Henrici egregium hoc munul rustietur: Viget religio,pollet auctoritaἔ legum Regia sic

bra duenjs, Galliae runum Henricus Nnus ditaui extu-zit Arisauit. Nullui Q quampriorum regum adest turbulen-lom, adeo rMalatum,adeo contritum regnum ancepit, ut Hria L. Pus nullus adeo florens,adeo opulens adeo tutum reliquu cisii Nuda aratiquorum regum quastiumuit longa,in se

37쪽

igitur besii fulgor torum Agnitatis regiae maiestati adfert, quam /dmirabilius et ei'; Regii gloria, in 'o bellica lauis

aliquem regem , militari Asciplisa infimissimum, eis, o

Darumgloria ornat se um, triumphaetorem, in uictum, L reperiem quem, armorumsplendore, magnus Henricus non aequaris: aeu ram I etiam per omniasiculorum cumicula, per omnium temporum amara egregiamitem regem i e

miluiprofi Dcinibu nutum decore, magnum Henri Wum superabit. Dicamus igitur, Henricum ad selicita tem ilia armis comparaviam , picem Ma NPniam-re, ingenti ei munere caelitus datum, bellicae doriae , ae sapientig ciuilis pulcherrimum, Sadmirabile comendium, . exemplar regiae , impera soniaeqs trudentiae omia i regi - μυ , imperitoribusq; propositum, sim Amra Laaetara et dit,quaeMetfelicitas Pt re, Wxsper re, potest. Migma porro reipublicae chinianae selicitara, minximura princeps ,8ac sapiens , selis formidabiliu , cui cordi sit reipublicae quies,

m labi pernicie Italia in D a pernici

38쪽

perniciem christhianae reipublicae erumpens .cendium, Hemnes mirtute, atque auctoritate, compressum. Se quamuisn agni cae lue laudes, quamuis speciosae, nihil tamen uit,quod adeo admirabilem , a plendidam reddiderit coeles Iem iliam mentem, quam clementiae sidus: Uirtus proculdubio dignamiagno principe, digna magnanimo, inuictoque Rege: Haennii magis ab humano genere a magnis principibui, regibusisue exoptatur, nihil magis ab ijsdem mortalibus debetur .

Haec adeo in Rege nonro essest , ut non solum omnium laudatorum principum, quotquot ante se Fuerunt, mansi rudinem miserit, sed omnia etiam optimi principis sigmen, ra, a sapientibμ1 excogitata ,superarit. Caesaraei Iaror , Hementiae, ω mansuetudinis gloriam consequutus est,quod nemo , Do isse, nisi in acie ceciderite At Rex noster nubis Iu nec in acie, nisi inuitu; occidit . αuoti, etenim in si ardore adj, cum fureret marsi audita est ilia Henrici D. uina vox, non profligare' Hebelses, debelgare hostesViuben

ris, sed parcere civibur' Caesar ij pepe isse ricitur, qui .cumi e bellum ciuile omnia culmmm memoria maxinu flagrantissimum concitastet, patriae, atque adeo orbi rem: Hrum seruiiij iugum impctere velist , ipsius cutiditat Dux stiterant, mictique se eius misericordis credi eranti, vos igit mr Druauit, quoi dite vinoriam qualia habui . oe quoa non fine scelere occississet: ture tamenb mel ex hoc in jentem promeritus Isimam', rum a dor pictoria is gerri- temperetur 'n' 'di cibus ipsa 'ricteria , quam hontes

39쪽

da Regi oe sibi ipsis, uni V ' te . in si stos in ipsium M.

mum demum regnum euertereul ; sortitudine tamens min.

Wredditi patientia , besium ciuile, externumqs sustinuit , ia is , profligauit, regnum Hysttestate. redegit: qui hostibushrusmodi mictorparcit, magnifikum quidem ob lictoriam, sed magnificentissimum ob clementiam, Irrumphum ducit

qui mero ingentibus etiam ornameutis auget, in maxima regni munera demandat, is vero omnes clementia, gymansuetudinis terminos transcendit: Sed non his regiae crumentiae terminus: nouimus etiam psta constitutum regnum, a

' principibus uiri aepissime infiHD Vpetit- i ui eaput,

iuregnum coniuratum: quid bocscelere execrabilina rogis ri potuit' non vicit ta-m Me atrocitas eius clementiam 3 vam . necfine ingenti admiratione etiam audiuimur,ijsdem ipsis ri- prebensis ,seses D ,omnem poenam eondonatam ; Uiuunt,ubui sisisseruuntur, ab ipsemet quin etiam honoribus, in an Initatibus tumudati , illactra generi humano regiae mansyetudinis tectimonium exsibent. Nommi omnes, quibus lacrymis Bironium, non suo iuta ,soropria potius contumacia, v catum, desieuerim discamus itaq; vet hic, non ege omniano adulatorias eorum voces, qui egregios Principes diuinaei natura proximos asserunt 3 uamsicut nulis colus perpetr i ri uis 3 aeno immane, quo arcenaeo Huina clementia non' uncat, sic Multi in regem adeo atrox extitit iniuria acerbia as,su m ipse misericordia, in lenitate non seuperarit. Hane

40쪽

Dei immensum clementiam Magnus I enricus A MIatur Ahs aliunde emanasse, alio per uisie exintimamus diuinamidam Vocem , quam , cum Sorbonis eost to veniam largitus eLI, udit Z Vuod, cum, Mente bella ,sententijs , ed Stia 1 e regem graui me ince Set , Lutetiaq; melua potest rem redacta, in maximum mirae disirimen omnes adducti Niaderentur , atqs in Psorbonis sacelis regem deprecati ri adi sent , ex ad imaginem Iesu ChriHi, seruatoris conuersus, sublatam manu , te Hor , inquit , Deum , ita mihi eum messo propitium, ac misericordem, mi jse meis populis sis uturus. Audiant reges , auriant principes , audiat orbis terra rum I iuersus,prisca ilia innocentia generishumor dignam . ocem: Audiami, ad quam normam , clementiam fluam Rex

direxeris e itasbipropitium Deum optauit, Ni Ese sui pop-bi futurus esiet. Da uesitiset , iis rebelgarens , aduersism te

decertarent, tu olfiuisiereris a leges is te atηresimas , atque ignomimiae plenas Hrrent , tanquam coutra comm . Nem h Iem , totum orbem ad mi exitium 'eonuocarent , , tu parceres Im vita regnums, etiam adepto regno, pamia tua Nirtute orbi pace, conspirarent , tu condonares ; quia etiam honoribus, potentia ,' Muris ouincia rum ornares' O inauditam, o incompurabilem Nirtutem , quam Uerbisust tum prositetur , sed re ipse praeniat, eo admirabiliorem , 'Mod cum gloria armorum , cum splendore victoriae iuncta eLI: Odiuinae prorseus clementiae merum 1imulacrum , quae se riurius , iniust sebis rados , , cete is coel; beneficia dissundit e 4uitas vocibus , quibus preconise te laudem quibus a te enarrem verbis Z quo demum nomine appellam' clementiae at amues humanae clementiae. ter nos excessini v sed pos