Amputandum putabam radix stirps et germen errorum auctore P. Ioanne Dauid societatis Iesu sacerdote

31쪽

utrumq; ex eodem inscitiae & imprudentiae fonte emergat;ctiam parem in usu loquendi vim sortiuntur , & aequale suo au- Aori ignominia pariunt.Quid enim aliud dicis,dum inquis Non putaram , hostem tam esse potentem ; quam si dicas, Putabam hostem de baliorem P Item, Non putaram meum militem tam fore degenere; quam si dicas, Putabam animosiorem Θ Sic

etiam, Non putaram tam male prospectum aerario, armamentario, munitionibus;

quam si dicas, Purabam , illis melius esse prospectum Θ Nos itaque inditaerenter trisque pro renata utemur; sed tamen, primarii tituli loco , tractatulum istum

Putabam , nomenclatura indigetandum

censuimus. Et quidem, ut initio diximus, prima ista eiu1dem parte, radicem huius ignomimose propaginis. scitiam inquam

atque imprudentIam, non tam pro meritis, quam pro conceptae breuitatis compendio , persequemur : reddemusque quant tam quidem in nobis erit 'toti mundo odiosam, &, Vt vere est, detestabilem; condigna prudentiae laude attri- puta in Vicem.

32쪽

Radix opinandi oe vine putandi, insciticu QVandoquidem,ut ostendimus, Scipio sapienti ne semel quidem ita erraro

concedit, ut in errati purgationem dicere cogatur Non putaram nianifeste declarat, inscitiam, & defectum prudentiae in causa

esse, ut quis in infame illum scopulum imis prudens impingat: qua si praeditus fuisset,

non errasset tam turpiter, ut illud No putaram suo Crrcri praetexere cogeretur. Nam, Ut in oratione pro Murena pruden- tUr notauit Cicero, I emeritas curei sapie- . tia non commiscetur. Vbi ergo locum habet temeritas, necesse est ibidem sapientiam exulare bs autem exulat sapientia, non possiunt non multi magniq: committi errores; nihilque tunc habent errones ipsi, quo suo pudori ac turpitudini consulant, quam Ut suam mel ore pro prio inscitiam prodahi dicentes: Non pu

Quocirca conformiter illi ivindictae . r. ρος. sententiae stari de Orator, Omnis, inquit, actio vacare debet temeritate & negligentia. Inscitiam illam turpem aeque clare perstringens,quae ex negligentia & i considerata aliendi praecipitandique ratione suboritur,ut a talibur temere cuncta aggrz-

33쪽

aggredientibus nihil fere umquam praeclari rectique geratur. Nihil, ut idem se- estocundo de natura Deorum testatur, teme- δε rixitate turpius ; nec quidquam tam indi- ος gnum sapientis grauitate & constantia, quam aut falsum 1entire,aut quod non fatis exploratum, & co istum, sine Vlla dubi- .,

latione defendere. Et planE res ita se habet; siue id in agendo siue in sentiendo contingat. Quid enim similibus in Vacuo aere aedificantibus aliud e gij superest, cum ita mana festis argumentis ipsoque

contrario eventu conuincuntur, Vt inficiari non possint, tametsi velint, quam Vt puerorum insensatorum more se purget, immo magis demrpent,dicetes, Putabam; Vet,prout res postulat, Mn 'tajam Η inc& grauiter, & docte, ut solet, Cato ille maior: Quid inquit)est stultius,quam incerta pro certis habere, ac falsa pro Veris' 'Quapropter,auctore iter u Cicerone: Ipsa Los consuetudo assentiendi periculosa esse videtur & lubrica . In promtu est ratio: nam, qui ex cosuetudine facile cuiuis aliquid rςserenti vel etiam asserenti asientiatur, is, tamqua in lubrico ambulans, est inlapsum procliuis; asq; in illud nimiae credulitatis praecipitium sese ipse sponte sua inducit, tu patentibus auribus obuia quq - que amplectitur. Sed de credulitatis periculis capite sequeti specialiai disseremus:

34쪽

istud --emplum inferius,

Nimiae credulitatis pericvia. Euitatis in credendo periculum sic a

in testatur Poetar cito creaederis ἰ quantum cito credereiadat, , ι Exemplum vobis non leue Procris erit.

Quo autem euidentius nobis innote icat, credulitatis facilitatem, ut sincerae 1cien tiarac fidelis notitiae VeritatiS nouercam, ita mendacii, erroris, atque de ccptionis.

meram esse atque almam matrem audiamus D. Bernardum in libris de Consideratione Eugenium Papam paterne ac sollicite ut suum olim in religione filium9instruentem , dc nostri propositi scopum in puncto attingentem. Neque pigebit ipsius /Verba prolixius quoque in medium pro ferre; cum ipse non ausim propriis latam Iucem promittere. Sic ergo, non mirilis sancte quam sapienter, sanctus ille ac sapiens pater &d0ctor , postquam praedi- 'ctum Pontificem de variis prς monuisset, subiungit: Est item vitium, cuius si te i m-munem sentis, inter omnes quOS noui,ex his qui cathedram ascenderunt, sedebis me iudice solitarius; quia veraciter sim gulariterque levasti te supra te, iuxta Prophetam. Facilitas credulitatis haec est: cuius. csin

35쪽

tallidissimae vulpecuis magnorum nemi nem comperi satis cauisse Versutias.Inde eis ipsi, pro nihilo irae multae; inde innocentium frequens addictio; inde praeiudicia in absentes.Ita Bernardus. Et Vere res ita se habet: quis enim Iosephum insomtem in extremum vitae discrimen addu fxit, nisi credulitas Θ Quis in sex similibus exemplis innocentes iniquo iudicio ad horrendam mortis sentetiam traxit, quos lMuretus commemorat. nisi credulitas

Quis denique tot indigna in multis ho- Muret. minum congregationibus facinora per-Pςtrat,nisi calumnia machinante credu- 'litas ρMellifluus idem Bernardus, iisdem illis de Consideratione ad Eugenium libris, ostendit, quo pacto optuto,quae certa sciemtia ac vera rei notitia destituta est; quemadmodum ex huiusmodi credulitatis facilitatς progignitur, ita quoque multorum ipsa deinde errorum mater efficitur, &suum mel auctore non minus quam alios decipit. Sic igitur idem sanctus diserte Ber M.' rem istam elucidat, opimo, inquit, si habet M.r. assertionem, temeraria est; fides, si habet si haesitationem , infirma est. Multi suam opinionem intellectum putauerum, & er- .rauerunt, . Et quidem Opinio potest.putari intellectus; intellectus autem opinio non potest . Vnde hoc accidit' Profecto, quia has

36쪽

hac falli ta fagere potest; ille n on potest: aues falli potuit,intellectus non fuit,sed opinio. Verus nempe intellectuS certa hau et non modo Veritate sed & notitia Veritatis.

Nunc autem,praedictuS sanctus de pre-Ceptor egregius, inter varia ipsius Consi δε- rationis en comi a & laudes ; sciens illam solerter ac provide suum cultore & amatorem ab incerta ilia atque ambigua opinatione , Pu;atione, & erroribus inde pullulantibus, non solum immunem redis dere , verumetia praemeditatum, prudentem,circumspectum,& ita in rebus agen-- dis felicem emcerei sic illam pergit Euge- . . nio commendare & amabilem facere,

prorsusque familiare: Quid tam inquit

d. st M ad Omnia Valens, quam Consideratio, quae ipsius quoq; partes, benigna quadam praesumptione,suas facit; prsagendo quodam odo& praeordinando quae agenda sunt Z Aecessario sane: ne forte, quae Apraeuisa & premeditata,poterant esse proficuo; praecipitata, magis periculo fiant. Deinde sic inquit, copiosam ipsius nature sensiderationis laudem agglomerans: Haec .

est,qus confusi disterminat, hiantia cogit,

spar1a colligit, secreta rimatur,vera vestigata, verisimilia examinat, Acta Vocata ex- plorati; haec est quae agenda praeordininta, acta recogitati: Vt nihil in mente resideat aut incorreptum,aut correptione egenS. Ita .

37쪽

ernar4us, diuine considerans prudentis Udera onis naturam & efficaciam et ubi& dicit non fortitudinem,sed temeritate esse quemlibet ausum quem non parturiverit prudentia. Quamobrem etiam ipse Mar- cicero otcus Tullius hanc eamdem imprudentium a hominum,temerario quodam auspicio &ausu sua fere tentantium, oscitantiam Mignauiam ita perstringit : Nihil est a

grauitatesapie n tis,in ore euitate,temeritate,

disiunctius. Et merito : haec enim inter se ex diametro pugnant; sapientem esse, M simul leuem ac temerarium: Vt eapropter non immerito Lipsius asserere ausus fue- LM.Li rit,sapientem non opinari. Quocirca iam sepe productus auctor,mellifluus inquam Pisil. Bernardus , ita tandem proposito nostro sauentibus verbis atque sententiis Eugenium admonet, iuxta documentum Apo stoli ; . cantu cito nemini imposiveris. EXA

cluso itaque cinquit uniuerso hoc pesti

lenti genere hominum VerbosuIosado. Iescentes, inanes scientiae, se ad Ecclesiae gradus prssumtuose ac temeri Obtrudentes, intelligit 9 curae tibi maxime sit introducere tales, quos postmodum intro. duxisse/non poeniterat, . Τurpe tibi est, sci- pius retractare quod feceris & iudicium tatuum frequenterlire non decet. Hiligenter proinde omne quod faciendum erit,tracta apudien 1 una his qui te diligui.

38쪽

Tracta ante factum; quia po1t factum ρωεμίλ- retractatio e F. Sapientis consilium esti Sin consilio nihil facias, ρορo F factum nonpoenis bis. Hactenus fanu D. Bernardi con silium. F. rectum iudicium , & iusta censiura, Ce te . 'aeritatis,credulitatis,& improuiti mentis inscitia , periculo , S frequentibus Iapsibus, cum ignominioso retractation Velamine; & contra, de prouidae Comia rationis & circumspectionis encomio atq; utilitate. Quae omnia, iuxta primarium IIuius tractatus argumentum , perspicue

ostendunt, ex quain languida & insipida stirpe, nempe inscitia, & veri rectique stapina negligetia, exoriatur infelix & pro- brosum illud germen, inputarami man-

λς sit vim viro 'udenti solertia igili s

cura, prudentique consilio, ad res bene Priectareque gerendas. Quibus omnibus erudimur docemurq;, quam'ignomini sum sit ipsismet erroru auctoribus, quam que toti rei publicae perniciosum, quando etiam in grauissimis rebus; & quidem per viros alioqui magnos,iam magnus in dies error committitur: qui semper aeque recenter, atque si primus foret, infami illo velo obtegitur; quo dicitur, Vel Putabam,

vel, Non putabam . CAPUT

39쪽

De conflanti quorumdam sultitia ab euentu semper sua metientium, ser. μ-

pientium, se ne quidem ab euentu um quam ita discentium, ut vel hilo reddam turdoctiores. Postquam Valerius Maximus. Vrbis Romae eXterarumque gentium facta simul & dicta memoratu digna, delectu facto, describes,temeritatem quoque suo stylo perstrinxisset;tandem inde ad titulum illum descendens, qui es , uantum

valeat error , sic exorditur e Temeritati VALproetimus est error; quemadmodu ad lae- δά- ,

dendu par,ita cui facilius quis ignouerit, o M'.quia non sua sponte, sed vanis concitatus imaginibus, culpae se implicat. Qui quam late in pectoribus hominum Vagetur, si complecti coner; vitio,de quo loquor, sim obnoxius. Ita Valerius. Quo loquendi modo errorem temeritati este assi-nem testatur: & aeque grauiter laedere, & Vanis concitari imaginibus; &demum ita late in pectoribus hominum Vagari, Ut ab hoc quoque vitio non sit futurus immunis, qui illud conetur complecti, & pro meritis explicare. paucis igitur, & quodammodo tribus digitis constringamus, quod Praesen B tis i

40쪽

tis capitis argumento promittitur: quo clarius demostrata tam tenax quorumdam stultitia, ab euenis semper disce rium, & semper nihilominus in eodem errore Versantium, ipsorum nos saltem edocti malo , voraginem illam,

omnium recte agendorum absorptri-Cem,euitemus, & non amplius ab euentu futuro,sed a praeuijs praemeditatisque consilijs , ac prouidis rationibus agenda

metiamur, atque uti ex D.Bernardo didicimus)sic antefactum tractem u, Vt non sit necesse postfacturn retractare.

Et primum quide ad hanc rem quod attinet, notam indignum non est, quddin Hieroglyphicis vestertilio inscitiam δε-

signare censetur, propter tenebras, quarum hoc animal cumprimis studiosum cognoscitur. Tenebrae autem hallucinari atque ita errare faciunt; atque ideo rem inscitiam , imprudentiam, atque ignorantiam repraesentant. Quapropter dum sacrae Scripturae tenebricosum hoc animalculi genus a sacris submouent; quid aliud Hieroglyphice insinuant,quam virum illu,in quo nullum disciplinarum aut reme instituti nis lumen effulgeat, ab Ecclesiastica