De Iure Protectionis Clientelaris Commentarius Academicus

141쪽

citer,sed certo modo. 3o suscient autonomia in causar m

non reseranda. 33. Casem Dei internis.

. Callis externis non est simplieire

ditiones.

s. Deis consiπνasDEcclesia inedia: doctrina ct exemplum. 6s astanisa remedia momo rem peranda et oi exercitim staremae

concedendum.

bat convenire.

142쪽

Lterum calentesar contrahendar objectum sit commm anto quaedam,sive ea originis&patriae sit, sive linguae,nve religionis,sive Status ac respublicae seve alius cam Haec enim cuncta,aut singula quandam etiam inter I minisssimas gentes cognationem pariunt. Et origino qui aco mutilaneta&grata apud moratas gentes semper habitae t memoria,ita qui a nobis quondam orti,aut unde nos,b ne cn patrocinio prae aliis nostro dignos esse prope ipsius docet naturae instinctus Sanetistimum patriae nomen,

Ipsa nativitas iacit, sin sed ommno, C. neux. pro marιι α naturaliter homines amore primaevae originismoveri est Lm . mexin y.ire ν-- nitide act. Voso.eom. a. de successquo λυνσῶν-.n. .s. Ideo semper prudentes viri quae εuverunt sentium , ac praesertam majorum suorum stirpes, quia

143쪽

quia, D in Vitat eos ad has cogitatione ait L Matth.a δειῶν pr.DUeri ν.de origiae. E em.e Flavon. Hinc Mosis facturni excusationem nancisci videtur, qui Egyptii illius iniuriania atque vim Judaeo sitae gentis homini intentatam, vi repulit, quod etiam alias excusant Theologi, D. fmbro Pib. t. deosc.e. 3 .retat-μα non in inserenda, 23. quo Ipsi a Judaei ob communem generis originem,quamvis in plures tribus divisi,ta. men ut fratres se mutuo amare ac defendere jubentur,ac saepe cum neglecta hujus praecepti religione bellis sese alter Fent,graviter puniti reperiuntur Amos e. r. versis.=rt eumst missi Carthaginenses itaque merito laudantur,quod a seriis Phoenicibus orti,eosdem parentum loco coluerint,teste cunis l. I . vicissim Phoeniues CambysiPersarum Regi bellum adversus Carthaginenses meditanti auxiliaim defie-garunt,eo quod inter parentes&liberos bellum naturae ad versari dicerent, Hexoritu. I. Eodemque naturae instinctu,

Branchidae, Mileto quondam Graeciae intula in Asiae longddissita translati,quamvis temporis diuturnitate paulatim a domestico sermone degeneres,&,ut historicus ait,bilingues facti, Alexandri Macedonis tamen adventu, quod Graecum, Meque originis esse meminissent summopere exhilarati, ma- a. cum gaudio regem exceperunt, se suaq; omnia ei de-entes,Curi./b. .e. Et Rhodii, cum a Romanis propiora quaedam insulae oppida dono acciperent, Solis urbem simulo servitute regia ut eximerent sibique darent, tanquam e Craordinarium mun petierunt, nihil aliud causentes,quar quo Argis quoque,licut ipsi Rhodii,oriundi essent, ab eaquemmianitate traternam cum iis charitatem haberent, Liv. 1.3 3 .e Cneus vero Manlius praeclaro olim judicio,saeta a Antiocho pace civitatum Asiae causas cognoscens,cum

2nsts devenisset, Rhetum&Gergitum oppida Iliensi-

m 'djudreavit,non tam ob reeemia merita ouam ori πι-

144쪽

PART. In CAP. III. num memoria,ut ait historicus,qui eandem quoque Dardano char alia quaedam in iisdem oris civitas erat 'ibertatis

assequendae causam suum memorat, ιτ .a8.c. sto.

Dein cle etiam linguae c*mmunio, etsi nullam quidem

juris civilis commun nem inducat,c- man. Non . Consis.

n.2 o singulari tamen propensione homines innectit, quodammodo ad mutui auxilii praestationem obligat naturali impulsuri tum quod ejusdem originis videaritur, qui eadem linsua utuntur' tum quod major inter hos praesu inmatur fides,sinceriorque amicitia. Ideo Pyrrho Epirotarum a Rese Romanis imminente, Senatus def*stionem ea Italiae patie piissimum metuebat, quae nunc Apulia, Calabria, olim magna Graecia dicta fuit: quod ex Graecia oriundi, linguae Sic minis cognationem secuti Pyrrhum facile suscepturi esse viderentur, L 4.3I.c. . Nam ut ipsi Macedones, referunt12 tolos, Acarnanos, Macedones ejusdem insuae

homines , leves ad tempus sertae cauis di Slungunt contumguntque cum alienis, cim barbariS,Giaecis Cmnibus aeternum Delium est, Liv. I .c.2st Plato lib. F. is Graecos somnes ait inter se cognatos, Omne Vero Barbaros ipsis e traneos esse,adeo ut Graeco contra Graecum insursen te,non

tamen ex eo jus cognationis perim existimarent, nec proprie inter eos bellum esse, sed seditionem tantum , aut tumultum,fach sepώ. dejurod .as.. n. 1 8. Eodςmque perti icnent illa communia Graecarum urbium consilia,ubi agitabatur quicquid de repubi in Senatu suo quaeque civitas se nisisset, Lisit r. e. Nec aliud innuere videtur illa hodie in Ger armania nostra Principibus ac Statibus Imperii familiaris, frequens ac recepta formula infir stlitrit Gattritanda vi.

t Nation,h. e. dilecta patria nos a Germanica natιonM, quam

quod duo praecipue in omni publica consultatione ' in omni actione adservandam concordiam consideranda sint. Suar-

145쪽

DE Jui PRO TR T. CLIENTE L. argumenta: patriae scilicet ejusdem,ejusdemque linguae com

De religione vero quid dicemus' annein illa hujus generis est,ut,si quae regna aut nationes eadem religione utantur,ideo ad mutua auxilia sibi obstringantur, adeoque clientelam eo nomine contrahere inter alia quoque liceat' San. multis abhinc eculis agitata quidem recentioribus, stentis Evangelicaerci temporibus sub incudem revocata is quaestio est plane an armis tueri religionem liceat larduatamcndi lapsu vicina, nisi recte constituatur. Nos ut rem quasi compendio teneamus,quoad institutum nostrum ait,net, primo de religionis natura quaedam praemittemus,d inde ad propositam quaestionem eadem accommodabimus.1 Cumprimis itaque religio in se seri secundum naturam suam considerat nec politico magistratus regimini, nec ci- , vili disciplinae subjicitur. Est enim religio in genere dicta , intima humanae mentis de Deo, ejusque natura, voluntat αcultu persuasio,prout cuique seu ratio hoc dictaverit, seu imstitutiovi educatio, seu exemplum, seu praeter naturaus albqua sive a bono, sive malo genio prosecta inspiratio sume δε erit . quae si non de cuiusque electione ac judicio , sed magistratus aut legislatoris alicujus praescriptovi coactione pendore debet,jam non religione amplius tenetur animus, sed alienaeo inioni per vim subjicitur , id quod in hac materia minime ferendum esse , non solum orthodoxi Christiani ab universim docent, sed . pagani solo rationis ductu inteli

P Theologicas,ulla vis, ulla coactio, pertingere potest. 'o Christianis virtutibus , fide cumprimis Apostolica Optime om. ine s. adobes Con iaciorum locum, ε 'mob emus,suadentium qui consilium dat de suod ci

146쪽

Cit,auditorein non come eis tiberam retinquit eucrionem circa ea,

quae dicuntur , S desererit. lib. t. neque vi eum,quia fide raberrat pertrahendum, necive metu compellendum,ait. N que vero his adversari existimemus, quod alias dicitur, verissimumque est axioma r Ecclesiam quae quasi religionis δέ filia est in Republ. esse, non contra rempubi in Ecclesia, au-

oritate opstati Mileui tib . ad Parmenion de Schumat. Donatist.

quodq3 Arsat. r. Eth Nicomach. e. r. soliti cam vocat distia Plinam,omnium eterarum architectonicam, imo religi nis curam prppriam facit Politicae,υλγ. Polit.e. Nam haec, a BC quae his sunt similia,ad Ecclesiae administrationem potius externam attinent, quam religionem ipsam in tamen ne

Ecclesia quidem silmsiciter sieutalii coetus humani, civili potestati subjecta est,sed suo demum modo, id arris dejunct exemt. Oera c.F. I.versmrumpolitia cae Eccis esse politia suam i persectionem Ue. fol... ID.rr3 Necessunt 3. est itaque hanc cuivis homini eredenditiisνtatem, sum. ipsius coescientiae velut autonomiam quandam hactenus relinqui, ut,quid de Deo,cultuq; ejus,post seriam deliberationem,admissasque in omnem partem rationes ipse creditu optimulata existimet, id sequatur nullam autem propterea vim, IVealiter ut credat, sive in poenam dissentientis animi,patiatur,m stactantiis docet lib. .c. ao. svid. L s. 'olitI...e. o. nisi a Lforte quis turpia de Deo loquatur, aut doctrinas spargat seditionio minuendae humanae societati commodas, de quibus eleganter Lim. 39 e. is nihil in specie fallacius esse prava religione, ubi divinum numen praetenditur, sceleribus. Qui enim ita de Deo sentiunt & loquuntur, veluti rationis Potius,quam religionis hostes,non ratone , sed tormentis domandos esse, recte ipse judicat, Arasio..Tvie.e3. Consta 3 re itaque debet religionem , quatenus intimos humanarum mentium recellus dirigit, nec politicae disciplinae prae-

, ceptis,

147쪽

cepti nec civius imperii legibus utpote quae externis limmi iactioniblistantum moderatu tectam, ideoque nec armis, aliave humana coercitione ess 33 vindicandam,mιῶ. 3 6 r .29. Parratio est cάθ- necν-nι, cum homo Deum,quem profitetur, animitus colit, memtemm suam quoad actus imperatos, Voluntati illius,quat nus eam cognoscit, summo studio componit: talis eninia

cultus , quoniam ipsam religionem proxime consequitur, eique inseparabiliter adhaeret, eodem jure ac privilegio censendus est.ipsa dictitante ratione. Sed ille cultus,quenta

3 externum dicimus,h. e. qui interiorem mentis devotionem,

signis factisqi declarat,&ad actus elicitos progreditur, simpliciter nemini interdicendus. Nunquam enim isti animi

motus ita contineri poterint, ut non se exserat aliquando, suim aliquod externum prodant documentum qualia poe- nalibus constitutionibus subder oc necessitate, ut loquumtur,coactiva,reprimere , non minus atrox videri queat in

hac materia,quam in civilibus actionibus olim historico b

neum est,ne externum quidem religionis cuilitum simpliciter, perse,' quatenus privatim citra conventiculi rmam, exercetur, politicae stricturae subesses subesse autemsee. ι Diti &per modum relationis, duplici potissimum ratione: i, o quatenus cultus huius exercendi gratia, publice coeunt homines coetumque sive Ecclesiam iaciunt, Ioach. Stephan de

jursdics.lib. .e.erin.a . eaque ratione duo cumprimis ad lac larem potestatem recte referuntur: primum ut bene ordinata sit Ecclesia tam ratione rerum iu e sacrotum ossici rum,eorumque administrationis , quod istumiam dieimus 3 quam ratione personarum liue docentium&discentium bonorum denique acredituum sacris usibus, vel ministram lium

148쪽

PART. III CAP. III. Ias

tium sustentationi dedicatorum vid. Lach. Deph. instit juri amnis praefat. alterum,ut quieta sit Ecclesias quod fit tum εsanae doctrinae conservatione,tuitione,& nutritiones tunia haereseon , omnisque publici scandali moderata aversione. Ut enim quivis coetus sine ordine, ordo autem sine lege ali 3'qua consistere non potest , imo nec quiete consistere, nisi adversus morbos& corruptelas sit remedium cita&ipsam Ecclesiam rite ordinare, quibuscunque obstaculis resistere,id ad curam magistratus spectat religiosam,t.inter tiaras'. '

Pontinctos sibi orthodoxae religionis in Geromania Status, una cum asserto superioritatis jure jus ordinandae Ecclesiae, condendique legesin Statuta eeclesiastica vindicantri suis rterritoriis iurisdictione Pontificia interim suspensa, ut loquimur, caetera quidem per se inutili, hactenus etiam perniciosa Atque hic considerandi modus Ecclesiam speetat, alter, qui nunc equitur,Rempublicam. Nam ab externus 4 etiam alienae religionis cultus civili regimini subordinatur

hactenus, ne quod e toleratione ejus Respubl. detrimentum capiat veluti si populus non tam religionis caula,quam praetextussiamto,tumultuandi quaerat occasionem , aut docendo in conventiculis perniciosarum opinionum semina

spargata tunc enim minuenda est nocendi facultas, . licentiaci tum quod nullum audendi telum existat acrius, ubi semel homines fascinavit, quam sacer obtentus religionis, Raud n ρψ.d He.de nduet est. Best tum quia non ipsum e Evangelium,sed docendi modus seditiones excitat, ut stite scribit G -ib. ιδ. epist. δε m. 'sta. Dixi autem m- horum avellione opus elle. Ἀd utrumque enim iosius religionis α Ecclesiae Statum externum conserva dum,duo praecipue sunt remedia' doctrina Leesumptum.

149쪽

m opus est,ut populus stequenter ac sedulo tum de iis

quae credere, tum cle his quae facere oporteat, instituatur 3 exempta, ut in vitae sanctioris curriculo progredientes co firmenruri ac his quidem remediis nunquam non uti licebit,sine cujusquam injuria .rim. .vers .F. 3 versa. ..uerc66 a se asperiora autem, ac quibus quaedam inest vis χ coactio,ita sunt temperanda, nedum religioni eonsultur imus, gentium jura violemus, sicut prudentissime monuit Petrus Janir Henrici IV. Galliae Regis apud Belgas orator, 4 Nico Rigali.invologetlro Rege Christiaα gr.r. Quare si vel major pars eivitatis, aut tanta multitudo,quae justum cariumessiciat,alienam a publico ritu religionem foverit, nullur autem ab iis metuendum sit seditionis periculum, humanius fuerit, exercitium petentibus concederes quod&gentili- um Imperatorum aetate factum Romae fuisse constat ex . 643 .rf. de eos .s carp. ubi Marcianus Imperator Sedrelidigioni causa, inquit, coire non prohibentur,dum tamen re hoc nono fiat contra Soum, quo isticita σΩgia arcentur. Idque in Gallia eo ilium secuticiunt Nannetensis aliorumque simili nedictorum autores, in favorem reformatarum Eeclesiarurro, quas Pontificii vocant dela rebero pretendue reformee.Vel sim-σo liciter de la religion de quibus edictis Ioannes Serran inυent. Gast. Ab Henrie IV. IV. furiis XIII., Thuan 6ωἀ ἀοι- hi ν. passim prudenter sane magno totius regni emoti mento,sicut ejus temporis res gestas curiosius rimanti facile pparetis Haec ad propositam quaestionem nunc accommodatuis Us,Viden dum est, num religionis causa patrocinium arm tum aut quaerere,aut suscipere liceatu Cujus quaestionis deis cisio etsi ex praunissis facile pateat, docendi gratia tamen rem insup r ut casus aliquot distinguemus. Aut enim&v faciens x patiens uterque sui juris sunt , aut alter alteri

150쪽

pART. III. CAP. III. 17 obsequii vinculo obstrictus. Ἀνονρυμ, sive de externo, sive se interno,sive privato sive publico agatur cultu. 4Ima jure expediuntur, patrocinium licite quaeritur ac prinstatur. vidi enim Majereas Majestati opponitur, non opus est ad religionem respicere,sed res ipsa ex gentium jure suam legem habet. casu abres, iterum aut nulla exstat comem ito inter magistratum 4bditos, aut exstat. Si non exseri uti penes magistratum est blasphemaso naturalibus de Deo

notitiis contrarias opiniones abolere, publicum externur sustum stabilire, peregrinum prohibete , contra facientes punire 3 ita nullum hic quaerendi, praestandive patrocinii locum rubditis relinquimus i adeo quidem ut nec contra εvim,pacate licet viventibus intentatam, hine remedii quio quam largiamur, idque propter illimitatum obedientiae vinculum: rectius hoc casu migrandi beneficio usuris, aut si sea libertas non detur, collum potius in martyrii decus magnanime porrecturis. Sive enim ut Christianos,sive ut cives soconsideremus , utroque cam duo insignia obstant edictat Pauli alterum ad Eph. . es/3 sq. alterum ipsius Dei αSalvatoris nostri Matth. io. versas quod utrumque cum si s prohibitorium ' ab iis, quibus vel pro sua majestate,vel mandata veluti jurisdietione imperium in conscientiast stras competit, promulgatum, non magis unum quemvis Christianum nomen suscepto baptismate profitentem obligant, quam juratos cives decet Statutis ac legibus civitatis suae vivere. Idemqs est,si totum Ecclesia corpus,ut tale,re 1 spiciamus 3 equo enim hujus quoque contra vim conscientiae alia sunt arma, quam preces iuspiria metuantem

narchomae editis potest. Papi contra vestar-n Quod ite, straneus aliquis ejusdem religionis Princeps ultro succurrere oppressae religioni satagat, non statim a G. experietur, quoni-