Jo. Frederici Cartheuser medicinæ doctoris ejusdemque in Regiâ Academ. Viadrinâ Prof. Publ. Ordinarii Fundamenta Materiæ Medicæ tam generalis tam specialis, in usum Academicum conscripta. Tomus primus

321쪽

Fixis es Volatilibus. 299que medicamenta commoventia, & an

tacida perferunt aeque, ac postulant. f. III. Quemadmodum alcalia volatilia,intern propinata, in morbis variis egregium subinde usum praest ant,sic cum fruct u pariter externe, discutiendi, excitandi, ac roborandi fine,illinuntur, instillantur , aut alica, modo applicantur, in inflammationibus. serosis, tumoribus frigidis glandularum , . debilitate ac relaxatione membranarum ,δ ligamentorum , lipothymia , syncope apoplexia , affectibus, soporosiis, dolore capitis, affectibus frigidis rheumaticis,

cachexia , anas arca , cede mate pedum ac manuum , cardialgia ac colica flatu lenta .

paralysi, epilepsia, melancholia. dcc. si scilicet antea recensitis causis frigidis natales debent.

Volatilitas uti nosorum , . eidemqUC 'maximam partem innixa activitas , nota' bilia incrementa capit, quando molecta-lae eorum salinae cum largiori adhuc , eaque tenerrima, substantia oleo so-inflam , mabili arctius connubium subeunt. Una enim guttula salis volatilis oleo si, teste C perientia, majorem calefaciendi vim

322쪽

3Οo Sect. Is V. De Salinis Allialinis edere consuevit, quam quatuor vel qui in que guttulae spirituS , mere urino sit. Hinc quoque factum est , ut chemici varia salia oleo a volatilia, tam sicca , quam liquida , parare docuerint , eademque , quoties medicaminum hujusmodi usus proficuus censetur , pure urinosiis praefe-

iant.

S. V. . Quum volatilia alcalia summam in ope a fando activitatem monstrent, interne admodum circumspecte, do si exigua & iii vehiculo aqueo largiori, exhibenda sunt. Nam sal volatile siccum urinae aut salis ammoniaci , cuti calidae hominis sani applicatum , & illicis emplastro piceo tectum , ne exhalando aufugere queat , intra breve tempus, escharam excitat, cum ingenti inflammatione, & doloribus atro,

cillimis sa . Quae cum ita sint , quid igitur ab effectu eius expectanduiri est , quando intempestive, dc justo majori do si , exhibitum , in recessus corporis in t riores penetrat , dc , calore fortiuS comis motum , in solida elastica , sensibilia, tenerrima , nervoso- membranacea , spicula sua vibrare incipit isa Cons. Boxrhaave in Chym. T. II. Pr

323쪽

Fixis ct Volatilibus.

g. VI. Ab usu interno alcatium volatilium maxime proinde abstinendum erit apuJsubjςcta licea , biliosa , cholerica, atqueplethorica, nec minus in regionibus valde Calidis , tempore anni aestuoso, & in singulis morbis, qui sanguinis abundan tiam & orgasmum , itemque fervorem dc ebullitionem bilis, aut solidorum siccitatem , stricturam spasmodicam, atque

motum oscillatorium exorbitantem , causas praecipuas agnoscunt ; uti sunt febre Scontinuat, sola catarrhali benigna excepta , nec non inflammationes liccac, haemorrhagiae , a poplexi a sanguinea , asthma sanguineo spasmodicum , dc convulsivam , dysenteria, cholera , cardialgia,& colida biliosa , haemorrhoidalis δ c., mania , & plures affectus alii, in quibus sanguis plus justo abundat, vel fortius

corn vetur, aut partibus biliosis rare factis, & oleo so-urinosis putredinem in oenerantibuS aut promoventibus, refer

sui est.

324쪽

3o2 Se Z. V. De Salinis Explieitis

SECTIO QUINTA

De Salinis Explicitis Mediae

naturae.

CAPUT PRIMUM.

De elementis , natura st distierentia; Salsorum. f. L.

sit nativum , sive arte chemica paratum, ex acido quidem & at ali compossitum est ; non spernenda nihilominus discrepantia. circa memorata principia in diversiis salibus neutris occurrit. Alia nimirum ex acido & alcati fixo , alia contra ex acido dc alcati volatili sive urinoso con stant , & acidum rursus in aliis sulphureumssive vitriolicum , in aliis nitrosum , vellinare, vel acetosum vegetabile est. Et inde etiam generica non minus, quamipe--

325쪽

Media Natura. 3 3cifica differentia , quam circa teneritudinem , solubilitatem , fusibilitatem , fixi tatem , aliasque proprietates deprehendimus , praecipue dependet. g. I I. Quanquam salia neutra , ob hermaphroditicam suam indolem , neque cum

acidis, neque alcalicis effervescentiae motum subeant , nec acidum quoque , aut at calicum suum elementum , propter u'nionem arctissimam , sit terram foliatam tartari, & alia hujus commatis salia meis dia tenerrima exceperis) , solo igne sicco , ut ut violentissimo , sibi extorqueri patiantur , sat fortis nihilominus ebullitio ,

effervescentiae aemula , apud nonnulla oritur , & protinus vapor albicans , aut

rubescens expellitur , quando ipsis acidum liquidam , eo , quod in mixtione haeret specifice gravius , instillatur: In ammoniacalibus quoque falis urinosi separatio contingit, quam primum iisdema ali quoddam fixum miscetur ; immo , silentio non praetermittendum est, salia media, comparative fixiora , si aliquamdiu cum aqua in vase aperto coquantur ,

aut libero saltem aeri sub diuturniori ipsorum fusione accessus pateat, pauxillum acidi dimittere. Nitrum v. g. , diu in crm

326쪽

3 o S. V. De Salinis E licitis cibulo fusum , poste ue aeri humidius- .culo expositum , quoad aliquam partem , ramex i. exiguam , in deliquium abit, pauxillum liquoris at calici suppeditat

Nec curiosos pariter naturae scrutatores latere poterit, aquam salsam fontanam, iliabenis, substrato igiae vehementioni, coctam , Mi evaporatam , non meras cryrstallos salinas salsae indolis formare, sed . copiosum quoque liquorem terreo- salso alcalicum , qui crystallifationem plane respuit, in fundo relinquere , sa) etiamsi ante hanc evaporationem in pura aquai

salsa ne minima salis at calici vestigia de-.prehendantur. .

a Hoc vero, B. H o p r M A N N U S in in observationibtis p sico-c micis p. 167. scribit πι naturae sicrutatoribus non seque obvium est,quis leo nempe hic loci circa coctionem salis accidit; nimirum si aquae, quae salis elementa semina. vehit, fortiori ebulli ione facta, non lenior πι ignis, subinde per quosdam veluti gradus de-M cre cens . sed flagrantior flamma iuggeritur, o quarta pars sialis perit, adeo, ut hac ration 2 is ingens falis quantitas in auras dissipetur; nequem dubium est, quin salia reliqua eniXa, V. g. tam tarus Vitri Olatus, arcanum duplicatum, si forti igne coquantur, parem effectum sint pressitu-

327쪽

s dia Natu . . 3 Os it, atque perfecte in mole culas similares dissolvuntur , alierum tamen altero longe citius , atque promptius aqua plus quoque de hoc , quam illo , in poros mos recipit ; quae discrepantia partim adistincto & singulari acido , quod in rei X-t one haeret, partim a disterenti molecu-iarum subtilitate , & fortassis etiam ii-σura , dependere videtur. Nam diversa. talia neutra seorsim , immo conjunctim , in aqua , soluta , , praemissa decenti evaporatione ad crystallitandum repo, sata , in crystallos distinctae figurae concre sciant, quam quaelibet species , in miniis

is etiam crystallis, armato proinde Octa, Io lustrandis . constanter retinet. Sal gem

inae v. g. , set culinare & digestivum Sylvit cubicas , nitrum prismaticas se ringu- Lares , & Dramidales strinque acuminatas , Di ammoniacum ramosas instar frondium ,δc sic alia alias crystallos formant ca . Monendum tamen , blandam lentamque postulari evaporationem , & lixivia quoque in loco frigidiusculo aliquamdiu in

quiete relinquenda esse ; alias , neglectis hisce cautelis , non adeo elegantes crystatali expectandae erunt. a) Cons. Maurit. Hossimanni Acta Laborat.

328쪽

Soct. V. De Salinis Explicitis

1 V. Ob laudatam singularem mole cui rum figuram salia neutra alcalibus acri ra, acidis obtusiora , reperiuntur , &lacti ideo, chylo , sanguini atque humoribus reliquis , neque coagulum , ut acida concentrata , neque dissolutionem nimiam , ut alcalia , inferunt, sed fluiditatem conservant, & blanda , quam prae stant , incisione , notabiliter augent ;quemadmodum effectus posterior egregie patescit, quando nitrum , in aqua sol tum , cum sanguine , e Vena e X tracto , & nonnihil pridem coagulato , miscetur. S. V. Non. tantumsolubilitate, ac forma cry

fallorum, sed fusibilitate quoque, & , 'tate falia enixa differunt: Quaedam enim , V. g. terra foliata 'tartari S c. , leni funduntur igne , quaedam , ut nitrum, bo-rax , sal ammoniacum &c. paulo majorem ignis gradum exposcunt , & quae dam denique , V. g. tartarus vitrio latuSSc. , Violentiori demum Vulcani actio ne ad fluorem rediguntur. Intuitu fixi tatis vero ac volatilitatis , alia , v. g. salia

ammoniacalia , stibii mari possunt, citrAsalsae indolis jacturam , alia, ut terra tar

329쪽

Modia Naturae.

Itala tartari , sal secretum Glauberi &c Mon sublimantur quidem , ad notabilem

tamen altitudinem , admoto igne moderato , in cucurbitae lateribus aucendunt , apposita crusta salina, quae sens, m a fundo versus summitatem vasis increscit,

alia denique , & quidem pleraque, tam fixa sunt, ut, integra permanente pristina mixtione , in particulas volatiles, substrato etiam igne fortissimo, resolvi ne

queant.

6. VI. Disserentiam denique non contemnendam circa saporem , indolem specificam , proprios quosdam effectus animadvertimus ,& ea proinde , quae hactenus in medicuna usum invenerunt, commode sub quinque classibus collocari possunt ; quarum prima salia nitrosa , altera pure salsu , V. g. sal gemmae, sal culinare fontanum ,

digestivum Sylvii, terram foliataem tartari , tartarum tartari satum & solubilem&c., tertia falso-amaric Mettia , v. g. sal Ebshamense , Sedligense, &c., quarta terrest assa, V. g. boracem Venetam , salammoniacum fixum , &c. de quinta deni-qUe ammonia alia, v. g. sal ammoniacum vulgare, flores salis ammoniaci simplices, sal secretum Glauberi dec. complectitur.

330쪽

3 o8 . Sect. V . De Salinis Explicitis

De modo operandi atque virtutibus medici; falium mediorum. g. I.

SAlia neutra facile quidem a succis cor

porum animantium , quoad maximam partem aquosis , solvuntur , & , humorum massie , post divisionem in mole culas similares tenerrimas, mixta , Vasia uia penetrant; ast nullam , vel non adeo tamen notabilem metamorphosia patiuntur , nec facile in elementa sua dissolvuntur, sed integra plerumque , h. e. , retenta pristina sua mixtione , per Varia-

corporis cribra , maxime autem reueS , denuo excernuntur : Plerumque, inquam , & quoad maximam partem. Prombari enim poterit, dissolutionem mole cularum quarundam radicalem sub certis circumstantiis non plane impossibilem effie. Dudum quippe; in antecedentibu Si commemoratum fuit, sal culinare , dixi. Cum aqua , substrato igne vehementiori, coctum , sub evaporatione multas cum Phlegmate particulas acidas sensiim amit- spre. & aliquam ideo muriae semi-alcati cael