Polydori Vergilii Vrbinatis Dialogorum de prodigiis libri tres

11쪽

xx POLYDORI VERG. DE vinandi rationem exponenda, si uoluero in steria tuae primae quaestionis diligenter quaerere. Hic tria diuinationisgenera complexus uideris,diuinu,aruscissum, o naturale. Diuinatio diuina semper ueritate dirigi,

tur,cutu'odi Mosis er Prophetae reliqui ψι fiunt,qui diuino afflati stiritu futura praedixerunt, miraculac, ediderunt,quo mortales Acilius adducerentur, ut uis praedictionibus fidem tribuerent. Ita noster perfanis inam in rubo minime eo umpto uersantem, praesensiit fulum,ut populus per legem,quam flamma ita signi ficabat,baudquaqua purgaretur peccatis,quae instar stinarum rubi,pungentia sciunt,ut fustem appropinquante morte, eos qui secus quam decuit uixerunt eoisorum suorum tam maxime poeniteat,quia animum, teste cicerone,id temporis multo diuinior est,quu praesagiat fest breui a societate Er cotagione corporis feracarum,atq; ita multo magis perpetuum iri. Et hoc ad primu luxm rogatu. POLΥ. Recte quidem,at perge modo. ROB. Ego uero pergam. Alterium diuinandi genus artis est, quod ad augurioru, spissem, monstrorum, fortium, πfulgurum interpretationem Aciendam ualet,arte enim harust)ices,augures,bari

li,er uates armati aut ex uolatu avium, Pr praepetes dicebantur,aut ex cantu eum, quas scinas vocabant,

tex gustu, si enim escamno caperent, tum muli aliaeuius significatione feri augurabantur,aut ex colore,

cebant.

12쪽

PRODIGIIs LIB. I. 13ectavi. POLY. Bonauret malas ROB Ne alio

traducis, impedimentos es, quo ferius pergam: sine, quaeso, reliqua explicemine haec quae lacurrat succisiis

ud tempora,rebus no nostris dareuideamur. POLΥ.smo,sed hic de tepeto, quid fit ipla diuinatio, quo mo' instruemus institutum, ut nihil prius tractare incipiamus,quam quid fit, declaretur. ROB. No ego, sed haruspices, sed augures definiui diuinationem esse. earum rerum,quae βrtuitae ac*turae sint. Fac ergo faecse,tim dices: Si quid fortuitum est, id casu aliquo non eueniet:fin futurum,er quia in fortuna possitam est,potest impediri,ut ne accidat. Ac ita relinquitur,ut diuis natio sit nulla,praeter diuinam,nφι velimus eam appellare coniectura, quod fueri harustices, augures instar mortis putant, coniecturam inquam temeritatis plenum,de qua suo loco plura dicam. Nunc ad rem. sequitur alterum prodigium, siue monstrum: Monstra ut is

fuit,cernere subito ex virga,colubrum obrepere, ais fluuium cruorefluere.Ηoc mehercule apud ueteres,artis erat: at apud nos,idem stiritus qui miraculum edia dit,planum 'cit,quid portenderet uirga enim, tore Origene,bomilia quarta,in Exodum, crucem chrilli nni'auit,quae a principio contemptui habita, mox infierpentem animal,leste Euangelio, prudens uersa: hoc est,ubi cognosti coepit,in pretio set,euertit Aegyptiorum qui recta no saperent,inanem sapientia.Itena

inficit flumina sanguine: quia ubi mundo illuxilia nos

13쪽

M POLYDORI AVE RG. DE centibus poenas exegit, ecundum illud omnis sanguis

qui effusus est super terram, a sanguine Abel iusti, sed sanguine Zachariae,requiretur a generatione hac. Tertium diuinationis genus natura inuenit, quod ea dueessomniemus: quia qua iacet corpus dormientis, tam unimus qui diuinus est, praeteritu meminit, praesentia cernit, i itura praeuidet : er instinctu status diuino uaticinemur,id quod apparet in Poetis,qui quadam antismi concitatione mira canunt. Ex quo Democritus magabat ,sine furore posse ege Poetam. Sed age iam adrertium ranunculorum o lentum ueniamus, quo tuam

quaestionem tandem aliquando ab oluamus. Totum Aegyptium immanis ranaru copia occupauit. Ecquid Diud portendit aliud,quam damnum, quam molestium, quam labem mistris incolis es inest enim ranis quaedamnatura significus aliquid,quippe quae impendente procella aliqua olent in ripug exire,ais multo magisciamitare, unde agricolae praefintire posunt lituras tempestat .sed cur ita fiat, non item uidere,quam Usit in naturae arcano vnclusum. Atq; haec naturalis diuinatis. POL Υ. Praeclare equidem: ed ad rationem instituati ermonis commodius duxerim fore, si non graua beare repetere, tu modi in primis set aries, quae in naturali diuinatione uersentur, et quatenus,quo probe constet nobis innata esse praedictione clam, citra omnem superstitione,quae aliud non est, quam importuna meaptas religio, on iteyx uera, ancta: quando ut haec

14쪽

p RODIGIIs LIB. r. Deos talit,itu Aa violat : quam superstitiosi si en bant,qui, teste cicerone,totos dies precabuntur,et iram ret,ut sibi fui liberi superstites sent. ROB. Nunc dato reston o ad ea quae proposivisti, magis furagendi nobis puto,quam ad eum partem fermonis ex qua egre' umim,reuertendum. POLY. consi deamus adhuc hic in umbra,extrahamuss tempus parumper,oro, dum e calor frangat, disseramuss usi quid ,quod fecundu naturum sit nam cum in ea re nihil fucosium, nihil tectum, nihil afjectatu exillat,haud scio

quicqua animo pergratius,pers iucundius se. Praestereassi ermonem cium utilem tum honesium interra perimws, uoluerimvis postea ad stam rursus aureo di,futurum uideo,utute nos iram summe animi pendeat, quu nemo homo quamuis in na ingenij sit mrimonia praeditus, tam lacile contexat interrupta,quam ct oluat instituta. ROB. Non est, video quod onim recusem,ita me urges,tumet si illud in proximana nostram confisionem restruari commodam poterat,itus tibi morem gera. POLY. A tqui ego ista aurire quam cupio: ordire igitur. ROB. Prudentia mica uirtus humane uitae maxime necesuria,uarie a

multis definitur: sed nos allarum sententijs breuitatis causa omisis,ciceronem sequemur,qui primo de Onicijs libro uit, Prudentium se rerum expetendam sua mendarum scientia. Qui ergo scit ea sequi, quaepibi bono, r declinare, quae malo ore ducit, is merito pru

15쪽

tσ POLYDORI VERG. DE dens dicitur. Ea autem cura iuxta omnibus uscipienda est, qui uelint oscium fui; facere,ut ne uiuant more bellauri quae non nisi praesentes cernunt colis. Hinc nascitur ista naturalis pariter praesensito, a diuinatio,

pro sequisis enim ui custos diutor et delin or ese de

Mi, ex qua re oritur cautio. Ex si gratia: cum uolocauere, quae obesse posint,incipio obstruare hominumores, tempora,natura loci in quo habito:ex obstruatione,praesientire, ex praefensione, diuinare,quid inde futurum fit.Itidem lacio ii quid boni exopto te ut nullo negocio Cy commodua incommoda prosticiara, praeuideam,coniecturus augurer,dis ita prudens recte iam me regere,gubemare, stodire. Veram qui alijs praesunt,eos maior cura co utendisibi, suis tangit .Haec sit approbas, pergam ad reliqua. POL Υ. Nihil upra. ROB. Natura cotinenter uaria edit signa, ex quorum ob eruationibus, quarunda artium rationes initae sunt, ut qui eas exercent, possint multa prolicere ad seipsos pertinentia. Siquidem ducis coaptaru ituri ad bellu interest, uiae pabulis causa ob cravare ver nouum,quod aduentu hirundinu, lusciniam, turturum,primum praesentit Item tempus taeniandi, id quod grues abeuntes indicant: π interim annomeratione habere,ut exercitus ne sime omni ferro longe seviore uspocetur,qui jacile istuc futura ex muceir sagie autor Poeta:

contemplator item, feni plurima bruis Induer

16쪽

pRODIGIIs LIB. t. ij induet in florem, ramos curuulit olentes, Si superant foetus,pariter si umenta sequntur,

Magnas cura magno ueniet tritura calore.

Alfi luxuria 'liorum exuberat Emira,

NHaicquam pingues paleae teret area culmos. ceteram nulla magis ars civ modi ignorum significatione iuuatur,quam rustica, atque nautica, quando ex utriusque usu ummopere est uturus tempestares bonas aeque ut malas praenoscere. Enimuero in agricultura nihil no tempestiue agendum. Ita caro fui uillic admonet,iliquiens: era omnia mature coscius me, nam res rustica sic est,si unam rem scroficeris, omnia opera fero Ries. Haec ille. In nauigando non parum semper cauendu periculu mortis, quod tantum abest, quantum tenuis ligni cragitudo patet. Ex quo non Heapte Bias diebat,nautam nes inter mortuos,nes inter

uiuos se.Ergo no sine causa vis solis et lunae,ais animalium praesagionibu ,artes istae intefctae. Sed iam utamur nostro Vcrgilio ic ste: Si uero Solam ad rapidum Lunass equentes Ordine relicies,nunquam te crustria Asset

I Iord,nec infidijs noctis capiere frenae. Luna reuertentes quum primum colligit ignes, Si nigrum obscuro comprenderit aera cornu,

Maximus agricolis,pelagos parabitur imber. At si uir, eum si puderit ore ruborem, ventus erit,uensos per rubet aurea phoebe.

17쪽

13 POLYDORI VERG. DE Sm ortu is quarto,nans is certigimus autor, Pura, nec obtusin per coelum cornibus ibit: Totus cir ille dies, Cr qui nascentur ab illo, EMGm ad mensem luvia uentisq; carebunt. Voluc struati soluent in littore nautae. Sol quoq; Cr exoriens G quust condet in undis, Signa dabit,solem censima signa sequentur. Et quae mane restri, a quae urgentibus astris. Ille ubi na centem maculis variaucrit ortum, conditus in nubem; edios reli gerit orbe,

suspecti tibi sint imbres.

caeruleus pluuium denunciat, neus Euros. Sin maculae incipient rutilo immiscerier igni, omnia tum pariter uento nimbiues uidebis Feruereta non illa quiquam me nocte per altam

Ire, q a terra moneat conuellere funem. . -

At βι quum restreis diem,condetq; relatu, Luciavi orbis erit,'ultra terrebere nimbis. Ea omnia uel animalia queda praesagiunt,duntj ce: tu tempestatum figua. Idem: Aut bucula coelum Sulpiciens,patulis captavit naribus auras,

Aut arguta lacus circumuolitauit hirundo, Et ueterem in limo ranae cecinere querelam. Tum cornix plena pluuiam uocat improba voce. Item Delphim, Mergi,Gruci, corvi,teste Plinistra

fugiunt. Quin medicina ex signis duntaxat naturali bM,de vita pariter ac morte aegrotantium iudicium 'ri

18쪽

pRODIGII s. LIB. I. Is est,qui praesertim uenae aequissim no equis litteruati ilis mouentur, quod ut istud mortiferat,ita illud salutare sit signi7. Iam tota naturalis diuinatio pertractata est,

cum raram euentis. POL Υ. Bene certe edeuenatorum inora causas nobis quos quaerendaS existimo. ROB. Ain luboc quaeren iam adde,cedo,dqvο etiaqua rendum sius Sane uentorum, imbriam,morboru, signa quae dixi, quum habeant ratione, non satis perasticis,uis autem Creuentum non ignoro. POL Υ. Non equidem illa delerantur a nostris astrolagis,uel philosophis,qui etiam ratione reddere ficiunt,quae causa fit, cur Iupiter in ua coele listea sedendo, interda . dextrum pedem super finistram reponat. ROB.

O miram memoria: tute a principio lege excepelli,nehu ce illorum hominu seculatorias ob curitates, futialesq, subtilitates nostro sermoni misceremus,et nunc videris non imprudens in eas pestes collabi. P Ο L Υ. Verisimasiunt quae memoras,nam mihi ateo iam ex. riderant: ad nostra iam redeo. Mittamus Solis de Dat hiae fignorii rationem perscrutari, ex hoc loco usurpeamus illud Socratis citu: Quod supra nos,nihil ad nos. Et βι libitam fit,pervcsfigemus quid fit,quamobre animalia praesentiant futuras tempestates, aio; inde apud , multam Er saepe que ita uenatiarum:quia luntqui sisti sticati sint ua bestias diuora inἱerpretes esse, quando B a

19쪽

homines minus per se futuram aeris qualitatem sentia

entes, ab illis obseruando collisit,percipiunt,praenosciunt. POLY. Hinc igitur uidere licet,prae se torum intelligentia, nolisam in hac parte conseneste: . N. ROB. Id nequaquammobis enim muta est naturalis prudentia, qui nostro iudicio, aut Leti, aut tris pessumus,id quod in illa animalia cadere nequit, quae nihil per se perlicientia natura aeris sequutur, cum instinctu impetus,modo gemunt,modo garriunt nodo lasciuiunt,modo concinunt. Sed alii nostrum Vergilium hanc tibi quaestiunculum similiter propone notem,ac declarantem:

Isaud equidem credo,quia fit diuinitus illis

Ingenium,aut rerum Aio prudentia maior. Verum ubi tempestis,er coeli mobilis humor, Nutauere uias,er Iuppiter humidus austris Denset,erat quae rara modo, quae densarela LVertunturtecies animorum,ta pectora molim Nunc ullos,alios dum nubila ventus agebat, concipiunt.binc ille uuium concentus ri agris, Et Letae pecudes, Cr ovantes gutture corvi. POLY. Latuerunt ne haec ueteress ROBO Miam ne,opinor, nam Vergilius cuius tibi thlim iam citaui, non utiq; heri aut nudiustertius βιit, qui plus doctrinae ut tuque quam quiuis mortalia fertur. POLY . Et tamen putabant aues euentus signiscare adaersos, sequvncti ues ROB. Putabant equidem,quando

20쪽

PRODIGIIS LIB. I. tirem nullam administrari, nisi aulicis uolebatu.

POL Υ. Qui feri potuit,ut illi prifici mortales ali qui sapientifimian hanc deliratione incredibilcm corti sinis Quid resticis exprome, quaeso, tantae stultime causem. RO B. Reificio tuas bellistimas illecebras remorandi me hic ad uesterim, nam uni semper inceptae rei praeuenis alterum. Arbitraris ne paruiessenegoc ,expromere causam tanti erraris,qui sapis emisimos quosi s uiros olim mi ere inlimaruis An me

unu ex illis scabiosiis sopbistis esse putas squi qua ab in

eunte aetate fest dederint ad perdisicendas captiones verbore, uerborum inquam barbarorum, in eis enm omnis singuae tum Iasime quam grecae ieiunitas existit, CT postquam artem quam uocant, credo, sophistaria, perbiberint, tum tanquam omni doctrina cumulati in

scholis afvcnt, ceres audent: Si quis uelit quid quaesreres perinde quasi nulla fit res tanta, tamque improuiso,de qua i nosset dicturi,quicquid dici posit. Sed ecquid dices, si ostendera teipsum id iampridem prodidise,quod a me explicari petiss POLY. Mihi italia antehac ne omniasse quidem uenit in mentem. Ro B. cretensis,quemadmodum uideo, scit perugus,ut aiunt. Sic belle disimulas, non quo omnino itiludas, nam te homine bonae fugi se non ambigo ea ut me tuae laudis buccinatorem audias Ilus postquam ita tibi cordis, uola ideo confidentius mere, qgosi r=ς GD uictris. Tu enim l .m de Inuentoribus re