Commentarius pro. re. domestica et nummaria saluteque. animarum in primis. conseruanda ad Christiani orbis vniuersitatem a Fr. Angelo. Roccha episcopo. Tagastensi ... directus contra. ludum. alearium chartarum scilicet ac taxillorum ..

21쪽

Io Commentarius

senoea prouerbium. s. Hieronymus Senecae Epi holae ad Pau

di gratia, maxima pericula subeunt ; Aleatores autem as amicis, quibus dare oportet, lucrantur, et tri f. cvnde non oportet,lucrari volentes, turpi in lucro Ῥersentur. Et omnes tales accipiendi actus

Aziberales fiunt o Haec dicto in loco Aristoteles . Nec silentio praetereundum videtur dictum illud,quod in Prouerbiis,quae Senecae adscribuntur; in hanc legitur verborum formamia :Aleator inquit quanto eri in arte melior, tanto eu nequior. Quamuis autem Seneca, qui tempore Sanctorum Apostolorum floruit, quatenus Philosophus, & Orator insignis fuerit, &Neronis Magister, eum tam e S. Hieronymus in C talogo Script0rqna Eςclesiasticorum in linter Sanctus recenset hisce verbis: Senecam non in Catalogo Sandiorum, nisi me illae Epi- idae prouocarent, qua leguntur . plurimis , Pauli ad Senecam, Seneca a Paulum ; in quibus, eum esset Neronis Magiser, , illius temporis p tenti sumus, optare se dicit eius esse loci apud suos, cuius sit Paulus apud Grinianos . Hinc ante biennium, quam Peιrus, ct Paulus Martyris e ronarentur , ὀ Nerone inter itus fuit. Haec ex Hieronymo Sancto decerpsi, ut Senecae Proverbium praeclariu reddatur.

Insam is deniquo apud Ethiucos fuit Aleatorum ludus . Hinc Oetauius Caesar

22쪽

Contra ludum Alearum . IIAuguitus, cum adhuc Iuuenis ludo Alearum operam daret, ignominiam contraxit , Ut explicant Versiculi de eo vulgati apud Suet nium in Octauio hisce verbis: Postquam bis clase et/ictus nauesperdidit , Aliquando et i ηυincat,ludit assidue Alea .

Hoc tamen vitium senex emendauit: nam eo tempore Talis, & Alea ludebat , sed tantum oblectamenti causa inter caenam, sicut etiam Petrus Gregorius Tholosanus refert in tertia Syntagmatis Iuris uniuersi parte,lib. 39Omnibus hisce de causis Alearum ludumlLib. i. Cossi ab Ethnicis vetitum fuisse legimus. Nunc reliquum est, ut videamus, quid a Christifidelibus contra turpem, & damnosum, blandum , & fallacem Alearum ludum lactum

legatur.

Atiarum Ludus a Chri i Fidelibus metitus.

Vamuis exprimi Libri Codi

cis, nona sustiniani Imperatoris Authenticorum collatione, Ois, Glege XVI Me Sanctissimis Episcopis, Titulo, Alearum , ludus Biste

23쪽

Nauamis in

iste explicite vetitus non legatur, implicite tamen per ludu Tabularum, ludus item Alearum eo in loco prohibitus censetur, dum S. Interdicimus, omnibus Ecclesiasticis viris, non selum ad Tabulas ludere, sed etiam ludentes inspicere interdicitur: Tabularum namque ludus,veluti etiam Alea est; propterea vetitus fuit, quia in eo plus sortunae, aut serti, quam ingenio, aut corporis viribus tribui Elet, Siure quidem. Ideo non selum Clericis, vel Ecclesiasticis viris, Sed etiam Laicis omnibus, ut ait Nauarrus, explicans dictam Iustiniani imperatoris collationem interdicitur ludus -, mr quem Ignificatur omnis

rus principalius nitens sorte , aut caseu, quam industria, arte,

omnium: de quibus est ἐὰν bo. dictam Auth. g. In rediei logi Aui iuri Tit. c. de Sanctis Episcopis cost. s. inde illa' gumitur; qui licet multum nitatur industria, malos tamen fortuna. De quibus midentur etiam Usi ludi Chartarum luseriarum, quorum aliqui magna quidem induinia nituntur , maiori fortuna . Haec ad Verbum Nauarrus, qui tamen

inse , alio in loco Taus,, Chartas lustrias ne Ila culpa etiam mentali a Clericis, Religiosis, Monachis exerceri me ait ob causeam honestam

24쪽

Contra ludum Alearum. IIaegrotum, ea re indigentem, modo non frangat legem vllam ad mortale peccatum obligantem ; aut

etiam honesti tantum solatij causa, paruo cui

dem tempore ,ἀ prandio scilicet, mel a caena, nullius rei pecuniariae lucro proposito, mel selum alicuius e lenti, et Apoculenti, quod bis lucrifactum semel seruatur ; et/el Spirituali lucro precum aliquarum Gemm pro mincente a micto dicendarum. Haec ex Nauarri Manuali Confessariorum cap. I9.nu. 6. de nono Decalogi praecepto, in quo de lud rum generibus vetitis ,& concessis non nisi iuxta Legum normas loquitur praescriptas. Nec tamen ipse Nauarrus intelligit, praedictum ludum ex eo solum ess alum ,& pro hibitum,quia magis fortunae, quam industriae nititur ; sed quia, ut initio dictum est, cum prauis etiam exercetur circumstantijs. Alearum Ludus a Iustiniano Imperatore

metitus.

V o D denique Alearum item

ludus a Iustiniano Imperato vetitus expresse fuerit, ex tertio dicis libro constat, Tit. q3. Lege xv. in qua haec leguntur verba r Alearum lusus. antiqua res erit, es extra

, I p.

Iustin. Cod. libo.Tit. 3. Lege r . Aleariam lusiis antiquus.

25쪽

Luerum in Alea factum restitui debet. Annorum

so. praescriptio. Iudi a Iust. oncessi.

Memmi aludis concessis notandum.

i Commentarius operas pugnatoribus concessa. Rerum pro tempore odi,t in lac mas multa millia extraneorum Nationum δε ipiens. Qidam enim nee ludentes, nee ludum hirntes . sed numeratione tantum ,, proprias substantiasperdiderunt,dis,no lupιe Lάendo argento, paratu,lapidibus, ct auro Consequenter autem ex hac inordinatione Vlasphemare, idest, DEO maledicere conantur,-instrumenta consi ciunt . 6ommodis igitur subiectorum prospicientes , hae generali Lege decernimus, etis nulli liceat in publicis, vel in priuatis domibus, e et locis ludere,

neque inspicere, si contra factum fuerat, nulla quatur condemnatis , slutum reddatur, f

actionibus competentdus repetatur ab idis, qui dia runt,aut eorum haeredibus; aut his negligentibus, dirarum 'Procuratoribus; mel Patribus,stu Desen seribus, repetat Fissus, non obstante, nisi quinquaginta annorum praescriptione; Epimpis locorum hoc prouidentibus, y Praefidum aux illo evientibus. Deinde vero ordinent quinque ludos, Comombelon, Omondiaulomoto, Rhin lalca, Tauron,Gperusan sed nec permittimus etiam in his ludere et stra e um

folidum , etiam si multum diues fit ; misiquem

et inci contigerit aseim grauem non Ριstineat. Non enim bella solummodo bene ordinamus , res ludicrae. Haec Iustinianus, qui post prohibitionem Alearum, in quibus omnino sors, aut

26쪽

sentra .dum e earum . I sortuna dominatur, dicta ludorum genera, in quibus industria, & ars do nium habent, concedit, aut permittit exercenda sub solidi unius praemio et,qui Vincit,dando. . Tempore amem Iustiniani Imperatoris, Saliorum Caesarum nomina Aureorum, Solidorum indifferenter sumeh*ntur, sicut assirmat Reneriis Budelius ita libro primo de monetis; Gaspar Vaserus in libro secundo de n liquis nummis ; Brissonius in primo libro doesignificatione verborum Iuris, necnon alii in Commentario, seu Lexico verborum Iuris . Hinc fiolidus hoc in loco pro aureo si/men ius

censetur. Quamuis autem aureus vetus maioris p et ij, ac ponderis fuerit, quam aureus, quo nunc utimur , ille tamen in Iure Civili nominatus, ad nostrum reserendus est,ut Andreas Alciatus in Commqntario de Iuris verborq*significatione alii' h*c v rba: videtur aureum, quo stadie timur, ex gm ab omnium P lorum conssuetudise esse mi i

siubrogatum: δ ideo quae de solido in Iure Cis,si

cauta sunt, ad n Dum hunc, quamuis liuioris ponderis . referendasunt.

istuc sere ipsum scriptum reliquit in s o Lexico Iacobus Spiegelius hisce verbi

Ludi eoeessi

artem,& in. dustriatngorpori'. fortitudinem respiciunt. solidus,qui nam fuerit

monera.

Bud. vafer. Brisson. Alciatus.

tionrs, Iacob. pie gel. in voc solidus.

27쪽

3 alti a legeis. Liber Or moniarii antiquus assciriratur in Bibliotheca

Benedictus noni eius Petri Anno

tionis , cum nonaginta sx ex eis libra contineat ; Alciato tamen audetur, aureum, quo hodie et/timur ι ει generali omnium populorum consuetudine

sse meteri illi Abrogatum: se ideo quae deselido in

Iure ciuili cauta sunt, ad nostrum hunc , quamuis leuioris sit ponderis, referenda censentur. Haec de solido, pro aureo in lege Iustiniani circa illa quinque ludorum genera comprehenso mihi dicenda videbantur Huius generis fuisse reor solidos illos, qui Ecclesiasticis viris etiam S. R. E. Cardinalibus, & Summo Pontifici in aliquibus Festiuitatibus, vel Festis diebus ob actiones laborio cis in Ecclesijs praestitas, & expensas, atqueia dignitates olim dari solebant, ut legitur in manu scripto Caeremoniarum libro , quem

Guidone de Tiferno, idest de Ciuitate Castelli, S. R. E. Cardinale postulante, qui po

stea Anno Dom. Ii 3. ad Summum Pontificatum assumptus,& Celestinus I l. dictus fuit Benedictus Canonicus S. Petri Anno Dom. i s qo. Romae conscripsit. In eo libro narratur , quot cuiq. dari solebant solidi iuxta cu iustumque lanctiones, ac dignitates. Maior autem summa erat viginti Solidorum, & haec non nisi Summo Pontifici dari solebat. Ex hoc per antiquo Ritu originem traxisse videtur

28쪽

Contra ludum istarum .

ITtur mos ille, qui hodie obseruatur, quando Summus Pontifex Missam solemniter cantat: tunc enim Missa celebrata, S. R. E. Cardinalis Archipresbyter Basilicae S. Petri, nomine Canonicorum, totiusque Capituli, dat ei pro Missa benE cantata,aliquot Iulios argenteos antiquiores,& alias monetas,item argenteas ex antiquioribus, quae inueniti possunt, iuxta tamen valorem circiter viginti, vel interdum triginta Iuliorum ad summum . Haec per digremonem, occasione satis belle sese oblata, mihi dicenda visa sent in declarati nem illius monetae,quae Solidus nuncupatur in Codicis libro, in quo nominantur quinqueta ludi a Iustiniano inuenti,& concessi. Quaenam autem sint illa ludorum genera, non satis constar, Alciato Teste, qui hunc lo

cum salebrosissimum, idest, difficillimum esse

ait,ob voces quinque Iudorum fortasse corruptas, & hanc ob causam ipsa ludorum genera per coniecturam Alciatus interpretatur. Glossator autem dictae Legis, facit mentionem de quattuor tantum ludis, in quibus non nisi industriam , & fortitudinem corporis dinminari ostendit, dicens: Omombelon e t ludus, et bilapis in longum projcitur 3 Comomdiauum lon eri ludus,mbi is, Delpalus in breue spatium

ritus anKquus in Misi ia a Summo Pontifice s lemniter ci

tata

29쪽

vide infra in Quaestio a

ili 8 Commentarius οjcitur : Asmda a est lusius, gi equites currendo in rem certam projciunt: Ecper an eri ludus , ubi pondus dentibus eleuatur. Haec Clossator Ludo,Lyron,praetermisso)de ludis a Iustiniano imperatore inuentis, & concessis,qui qua- uis ad selam industriam, & sortitudinem corporis pertineant, in eis tamen ultra Solidum, vel Aureum ludere non permittit, etiam si ludentes ditissimi serent. Quoniam vero quinque ludorum genera a Iustiniano concessa,ab ipsa sorte, aut fortuna sunt aliena, illa a seia corporis sortitudine, ingenijque arte, siue humana industria,ut etiam Glossator ostendit, dependere dicamus,opo tet,cuiusnodi etiam sunt ludi Latrunculorum,

Pilae, ac Trochi, idque genus alij. Alearum itaque ludum a Iustiniano Imperatore Civili Lege vetitum fuisse, ac I

30쪽

Contra ludum Alearum. I se glearum ludus Canonica Lege,atque Concilist metitus .

s T V C ipsum Canonica lege, sed poenis praescriptis factum

reperitur in prima Decreti parte Dist. 3 s. cap. I. ex Apostolorum Canone q3. desumptum hisce verbis: Episcopus,aut Presbyter,aut Diaconus, aliae, atque edirietati deseruiens, aut desinat, aut certe dam vetur, idess,deponatur ab ookio, mel beneficio, mel flustendatur ab su Ordinis Sacri , t cylossior interpretatur . Similiter c in1uito Clerici, o Laici sipermansirint in Alea,Communioneyiuentur Aoc eri, excommunicentur.

In libro item Canonum Sanctorum, Apostolorum a Graeca Lingua in Latinanti translato a Gentiano Heructo, ac Theodori Balsamonis Patriarchs Antiocheni Commentarijs explicato, haec in Canone Quadragesimo secundo leguntur: Episcopus, vel Presbyter, mel Diaconus Aleis, ebrietatibus macans; vel cefiet, mel deponatur . C , in

meret. p. 1.D.3F. i. Nota verbo, deponatur.

Communi 'Iinis priuatio