Petri Azarii notarii novariensis synchroni authoris Chronicon de gestis principum Vicecomitum ab anno MCCL usque ad annum MCCCLXX accedit opusculum ejusdem authoris de Bello canepiciano : quæ omnia ex manuscripto codice Bibliothecæ Ambrosianæ edidera

61쪽

lVΜagnus, post adeptnmomperium , Indictio-Nem hanc usurpavit, qua etiam Pipinum , Carolum in Italia usos fuisse apparet e Chartis a Puri cello pag. 3. Ma I. produistis Gallis etiam Sc Britannis familiarem fuisse constat. De Britannis testatur Beda lib. de Ratione temporum cap. 48. De Gallis, prae caeteris Rabbanus lib. de Computo cap. 66. dicens: Inoipiunt autem Indiectiones ab VIII Kal. Aobris , ibidemque terminantur . Vide 1rmundum ad Concilium arisiense IV anno 173.

Imperatores etiam Occidentis eam plerumque post Seculum X adhibuisse, ex eorum Diplomatibas evincitur . Apud Germanos Uoque hanc Indictionem a disto tempore semper obtinuisse , ac etiamnum obtinere, Pluribit probat Du-Canglos in Glossario ad verbum I LAlio . Italos etiam plures, ac praecipue Insubres, antiqυii Us ea sis esse, plura Documenta osteDdunt; sed non hique, ut infra. Constantinopolitana, seu Graeca , quam orientes Imperatoris post Costantinum usurpabant, incipiebat amat Septembris. Hac usi sunt Scriptores Historiae BiZantinae Aliquando etiam Pontifices , t constat ex Epistolis

Gregorii agni Ioannis VIII., C Gregorii

62쪽

lvi VII., quod' astruunt Acta Vetera Vaticana

apud Baronium anno II 34. . Otto ore naanno II 38. ideoque saltem usque post finem Seculi XI. Italos etiam plerosque a Seculo X., hac Indi Stione ut plurimum so , e documentis Vincitur inter caetera duo ster Du-Cangius e Francisco aria in athi de Comitissa lib. . pag. Og. C IO8., UOrum primum anum dicitur anno ab Incarnatione 1 79. s. Kal Octobris Indictione . quae erata Romana Alterum anno O78 6. Kal. Oftobris Indii l. a. quae erat . Romana. Aliud κPuricello videbis infra. lures e ipso , aliis que nostratibus Chartas proferre liceret, quibus ediolanenses interdum a X. Seculo hac Indi hione usos fuisse evincitur , praeter id quod ediolanensis Urbis Statuta supra citata disponunt, sed hoc, praesenti instituto, saperfluum esset. Pontificia, hoc nomine instigia ita , quia a Romanis Pontificibus peculiariter usurpata, interdum a Nativitate Domini, non raro etiama alendis Ianuarii principium desumebat. Quae de anni initio a Ronan Ecclesii a farrato supra dixi, eadem de Pontificia indictionis principio intelligere licet Pontifices 'tamen

ante

63쪽

lvii

ante undecimum Seculum Constantinopolitanam Indis onem in plurimum adhibuisse jam supra innui . Postea vero constanter Pontificia usi sunt Nec tamen firmum , ac invariabilem in

diversis Regionibus fuisse , ejus indietionis

qua primum utebantur , Usum , ac princi

pium , imo in eadem Regione aliquando diversis temporibus invaluisse diversam Indictionem incipiendi consuetudinem, seu propter Domini mutationem, seu alia de aucta , passim docent Authores , inter quos ab illionius de Re Diplomatica lib. 2. Cap. 24. Pag. 179 8 seq. Sirmundus in Notis ad Ennodium lib. 8 Epist. 9. Du-Cangius in Glossario muratorius Antiquit. Italic T. I. col. 439., uricellus in Monumentis Basi-Ilicae Ambrosianae, qui pag. 43O Chartam a

fert datam Anno ab Incarnatione D. V U. C. M.LIII anno vero Imperii omni secundi Henrici Imperatori VII. anno VIII vij copatus omni idonis , quinto die Septembris, ingrediente Indictione septima Cum tamen ante id temporis ediolanenses In dimone Constantiniana non raro usos fuisse , ex

diversis Chartis a Puricet loci aliisque produ

li istis,

64쪽

lviii

ctis, appareat . Indictionem tamen Constantinopolitanam , quae ut dixi a Kal. Septembris incipiebat, ediolanenses postea retinuisse , probat eorum Statutum jam supra citatum. Quamvis in praesenti in Aulenticis Documentis Christi mativitatae annum incipiant Notarii, more Pontificio Mndiculonem vero a Christi ativitate ' pariter auspicentur . Indictionum itiam 4nitia . Vari pro

Scriptorum aut Notariorum arbitrio rantiquitus ii Tabulis adscripta Tuisse . probat Chimetius citi arenorchio pag. a13 Vide etiam quae dixi in Notis in Synodum Ticinensem, pro Electione , seu Confirmatione Vi- donis in Regem Italiae R. I. T. II. Ol. I 6. Quapropter in hisce rebus ad veritatem eliciendam, non modica animi contentione, rementis Tagacitate opus est Si tamen Indi ostionis notam alicujus o-

nument , aut Chartae ad trutinam re Vocare placeat , observandum est quod anno praecedente Christi Nativitatem Indictio erat . , atque ideo primus annus Christi Indictionem habebat . hoc posito si alicui anno a Christo nato addas numerum . ac summam di-Vidas per numerum a1., residuum erit In

65쪽

disti eo anno conveniens . Exempli gratia

anno 77 I. adde . conflatur Umerus 774. hunc divide per 3. restat . Ume ΓUS Indictionis hoc anno currentis Ubi vero Charta annos numeret non a Nativitate, sed ab Incarnatione Verbi, tunc dato annorum numero, adde solum a. quia Incarnatio cadit in annum praecedentem Nativitatem . Habenda etiam est ratio mensis in quo Charta tradita est , 8 Nationum apud quas facta fuit, cum prout supra indicavi, diversae Nationes , non ab eodem mense C die Indictionem numerare consueVissent . Haec et 11 Eruditis nota, hic tamen, in Lectoris commodum memorare , non piguit , ut faciliusEVentuum tempus conciliare possit. IM

66쪽

CONTENTA

INscriptio Nuneupatori . Pag. I. I. Petri Aetati Chronico Praefatio ulovici Antonii Muratorii III.

EDITORIS rctor Monitum . XV . - De Vicecomitis omine , Dianitate , ac Munere . X K. me diversa post decimum eculum Annum Incipiendi apud vatias Nationes .itione , e Tempore . XL III. -- De Indictionis Divisione . LIV.

PETRI AZARII CHRONICON

Proemium . 1.

Capitulum rimum itio Archiepiscopus . 4. CI1Ρ. I. Muthaeus Uicecomes . res CAΡ. III. De potentia Regis Roberti , quas Civitates possidebat in Lombardia . do. CAP. U. De Adventu Imperatoris Henrici r. CAΡ. V De Ibanne apa XXII. S.CAΡ. l. Galeatius Uicecomes . 2. CAP. Ll iudovicus de avaria ImPerato . 46. CAP. III. ago Vicecomes . I. CAP. G. Luchinus Uicecomes . I. CAP. X. J'annes Uiceeomes de Olegio . Ioa. CAΡ. I. Ibannes Vicecomes Mediolanensis Archiepiseopus Dominuε generalis . 1 3. CAP. XII. Matthaeus Uicecomes . IAS. CAP. XIII. Barnabo Uicecomes . 232. CAP. XIV De Galeati Vicecomite . 283.

CAP. XU. Canis Grandis de a Scala . Mi. CAP. XVI. Isannes Marchi Montis-ferrat . 326. Finalis Conclusio . 328. Eiusdem Authoris opusculium De Bello Canepiciano . 33r. INDEX Nominum , a Rerum . Ioa

67쪽

AZARII

CHRONI CON

I Christi nomine. Amen.

Inoipit Liber gessorum in Lombardia , is arcipue per cunctos Dominos Mediolla iura compotritus per me Petriιm Agarium Norarium infra criptum . Et de Gibus pravis , qui multipIiciter occurrerunt

Uoniam humana vita es Dagilis caduca

memoriaque hominum labitur , ut folia pertranseunt , quae anni Linguli renovan

tur; quia conditiones citatus quotidici variantur, suscitantur errore , imo in tantum suscitati sunt , quod cogitavi ad evideatiam futurorum sub brevi stilo gelia in Ombartia , specialiter meo tempore enarrare . Verum quia in invitate Novari , a qua originem traxi. gravi

68쪽

ra Occurrerunt , ideo de ipsa magis, quam de alia in seriosius , pertractabo . Ivlorans itaque in Civitates Terdonae

Confusi otio , cruciatus exercitatus doloribus langustiis perimmensis propter occurrentia , fugatus a domo proptermor hum , conarus sum Caussas pr:ecedentes , ex quibus in Limbardia orta sunt scandala , studiosius pertractare . Verumtamcn quia male sequentia concluserunt , de praecedentihus etiam scribere curabo , propter quae felix olim Lumbardiae status in bonis id rebus , in recuperabiliter jam defecit Ne mirentur Lectores , si stimulus dictandi 5 scribendi me

coegit, quasii Vulgariter exprimendo narranda, quum viderem scelera Permulta vigere, errores multiplices suscitari , veritatem non dici in solummodo divitias procurari. Et quid divitia profuerint , audire poteritis Vidi iamque hominem bonum perire , nec propter infinitam pecuniam , quam habebat. ab aliquo relevtiri. Propter intestationem siquidem morbi, vidi patrem de filio in filium de patre, fratrem de fratre , amicum de amico , vicinumque de vicino penitu non curare . Et quod mole sim fuit , vidi unam Familiam , quantumcumque foret major miserabiliter perire, remediumque seu iubssidium non haberi , medicinas non Valere . fortiores , juniore que tam mares quam foeminas Uno motu deficere , spernere sperni, taliter quod nullus ausus fuit domos eorum sic periclitantium introire. Durantibusque praemetis vidi gente eXtraneas mala regnare CC curare de peste ipsa , sed rapere , incendia ponere , praedam

ri , conversationes malorum praevalere memetipsum

etiam opprimi turpiter potiari Constat siquidem , Lombardiam triginta Civitatibus

fore praecia ram , Alpibusin montibus asperrimis vallatam undique circumclusam , per qu9m solus fluvius decidens, nomine Padus , praeclarior omnibus aliis fluviis Lombardiae, Monte Apennino trahens tintium , dc per inferiora loca decurrens, Ombardiam sulcato in Adriaticum Mare re cipitur

69쪽

CHRONICO N. 3

cipitur fluctuos . Quae quid in ombardia nobilibus Civitatinus , Populis , gentibus in ordibus ornata , inter alias Provincitis Serenissima vocatur Pumilem hibet, montes valde fruet feros 1 misci quae soli Imperio Romanorum de-b re temporaliter subjacere . Sed antequcim ad alia pertran- se. zm , Civitates ipsas cum nominibus earumdem describere Volui , ut successive dicenda valeam enarrare . Eit igitur ipsarum 1 vitatum pri tria Civitas Metropolitana , qua Mediolanum nuncupatur Ccunda Cumae tertia Pergamum, quarta Brixia , quinta Verona, sexta Vicentia , septima Laudaci et ava Cremona , Ona an tua , decima Ferraria , undecima Papia, duodecima Placentia , tertiadecima Parma

quartadecima Regium , quintadecima Mutina , sextadecima Bononia , decima septi in Bobium , decimvom Ua Terdona, decima non a Novari , vigesima Vercellae , vigesima prima Iporegia , vige Iima secunda Taurinum , Vigeii matertia Ada vigesimaquarta Alba vigessimaquinti Alexandria , vigessima sexta quae , vigesima septima Vigiati milium , vigessima- Octava Ianua , vigessimanona Savona, in trigessima Tridentum . Constructa aurem Civitate Romana , quae primitus per Eneam Trojanurru de ii irpe R gi Priami , relegatum a Troja , in magnificentia fuit erecta , quamvis loca in Romana: Civitate concorditer possessa fui illant primitus per Remum Romulum ira tres, voluit nomen illius Civitatis ab

ipsis denominari , pro eo quod habuit ipse Eaeas infamiam

proditoris Regis sui in Civitati suae . Deinde Civitate praedicta fundatae fuerunt, ultimae fuerunt Laudusn quae per Pompejum Romanum ex Piratis construeta fuit in Novari , de cujus conli ructa one dicetur inferius. A principio

cujus Romana Civitatis duo gladii ordinati fuerunt , la-b ntes universum Orbem Corrigere , sicuti ipsa dominabatur , videlicet pisi tu de corrigendum per Papam alierum te: Dorale per Imperium corrigςndum . Et quis illi duo gladii male fuerunt concord c , per sequentia tempora

A. . duos

70쪽

4 PETRI AZARII

duos acutos gladios singulae in Lombardiae Civitatibus praemissis dimiseiunt . Et ut magis pungerent , a duobus 9 monibus contria I ii in cursu no mcn acceperunt , quorum

unus vocatur Gibet, in alter Guiles . Ex quibus quando unus est in aere ab Orientali plaga , alter et ab Occidentati si faciunt velfi Gibellini in Lombardia . Guellas enim aviaelit Ecclesiis , mi bellinus adhaesiit Imperio Et sic faciunt Civitates Ombardiae. Nam quum unu posesidet ab uno latere alter ab alter , tamen non est curandum , quia vidimus pejores Guellas inter se , quom contra Gibellinos. Et si dictis duabus partibus carerent , fierent duae deteriores , ut patet per sequentia. Unde verum est Salomonicum illud dictum mihi noviι sub sole . Et propterea tales errore nil cesΙantibus ommitius non cessabunt . Et quia primaria piarum Civitatum Mediolanum nuncupatur , ideo ab ipsa decrevi primordium sumere.

Otto ArchiepiscopuS. DUm igitur Reverendus in Christo Pater Dominus Otto , mei gratia Mediolanensiti Archiepiscopus in sua Archiepiscopali Sede vigeret a), Civitas Mediolani ser

Quandoquidem , ab eo rempore Historiam suam exorditur ginaeius , quo ut ipse ait , ito Uicecomes Mediolani Archiepiscopus jam in sua Sede vigebat , pluraque ex post evenerint , non facile Lectori intelligenda , nisi praecedemium rerum seriem perspectam habuerit , rem utilem me facturum arbitror , si nonnulla , L praesertim qua occasione is tem pore , ito Mediolani Archiepiscopus renunciatus fuerit , a quibus jactatus aerumnis , ichiepiscopalis edis , Urbisque Dominium tandem btinuerit . breviter , quantum fieri potest , inalcavero Dit -