Bartholomaei Riccii De imitatione libri tres, ad Alfonsum Atestium principem, ...

131쪽

TIBER, II. ccii ad his r ut contrariorum similiti cluis in imitandoplurimum'odesse constat, de quota nostri, si mris multo copi tu agetur.Nunc verede constitutionis ratione agendum s.lames cum de inuentione praecipiebamus, multa de ea quoque dicta esse, mideri possunt. ἡ e

nim aliter ex earum comuiunt quadam natu

ra, societateferipotuit sua tamen quis certa acpropria huic quoque praecepta sunt tradenda. Tria autem fiunt quemadmodum ego exHtimo i i quibus niuersa scribendi facultas mersatur, Nar o dest Gctis,quae tria genera,es omnibuwfariaram lus comuniter acciderepossunt nulla es enis perpetua di lio qua non puam aliquam ha

feat narrationem, narratiocli Deio ad uncta

si doctritia, requensu causa aliqua interdum atque adeo saepta agatur has tamen separatimin quae cui rei conueniat, eam itili conabisnu attribuere. Historiae igitur na ratio doctrina omni bis praeceptu, ausae autem

acti ad rei qua scripta ac re accommodab;-itur. Rerum autem g. siarum scribendi in Aruti tres in p/rmis imagiues habere idetur. am quasi: gulorum annorum rem simpli-lciter, vigeti a iii, exponi , quam hi oriam maiores nostri inde quoque annales appenuere. hae qu dem non multum heminem retinet,

132쪽

nem , in qua dis ile est continuo in aliquam fatietatem non incidere,neque sit, qui hic mihi quisquam Caesaris annales obiiciat, quibita nihil delectabilim , nihil suauius , nihil ab omnipari persectius legi pote Η, tot sane quidem suo ordine libri res ab regestas in Gallia Gntinent,quot annos ipse etprouinciae praefuit, pari item ratione in iussi discordia factum constat sed hi magi, in ea hisoria genere versentur quod a perpetua lusoria seiunctum es ion enim ea Caesar quae a 'asngulis . rum quibusque annisgesta funt perseq0itor, sed quae tantum ipse in Gallia atque in ciuibdissens onetamfeliciter scripsit quam etiam

gessit. Alteram, quae multorum annorum,ae diuersrum etiam locorum res suo ordine restra complectitur. Sed hae mutofosito rem πο- mi niuersam,in quo scribendigenere perpe- ruamJuam hisJoriam Liuium contexuisse cora

si itu endicant quia continente4Goria quaedamseparant,c ex tota re num, aut plu

mrationem, besium,quod P . o. cum

ortare egessit, commodissime a reliqua hi-

133쪽

LIBER IL

Ariaseiunxit quod fuctum Graecorum usques riptorum Mimoni Cicero maxime co- probabat, cum hoc ipsum in rebiu seu fribenia Lucet magnoperepersuadere conatur. Qui igitur hi Ioriamscripturisest, tram duora poseriorum generum imaginem sequatur, siue id in Decades siue in flos libros distinxerit, is recte mea quidem sententia suam scriptionem infrinare videbitur,tametsi quod ad dictione attinet e mihi Caesaris facilitis,atq; puritas probatur,xt nulla magis probari possit, cune-qμ tamen desint ne quid praeteream,quod hiastoriam aliquid attingas qui in hoe fribendi

genere virorum disrium factis insignia tantum quaedam sibi deligant,ae asilo persequantur angusto, neque nota omnes modo. tu qui biu non lde Val.Nam contempserim,

si habeam,qui in eius historia Eum magis lingμώ, quam patriapossim Romanum agnoscere. Nam qui Miuersam bisoriam paucupet fringunt,ac quasi quaedam persua illam certae capita in commentarium congerunt, moris

latini modo compositi sint, quin is ad imitandum isderetur amplius,non ideo atque hactenu quoi adhisoriam attinet. Praeci end. autem ratis a quam viti ex , quam moria sit, iamque nouisnam informam a. Eallene magis omnibus mirμm es, quam t

134쪽

IMITATIONE

per alis id faciant praeceptores, pene iam totmiapraecipiendisunt quot etiam praeceptorum scriptores numerantur. Continuo enim in his sunt,qui perpetua oratione tutur,neque ἐν desunt, qui Dialogo,ac oratione interpetata magis delectantur, nullo ero 3 plures sunt, qui in multa capita pro rerum multiplicium, tura suam scriptionem distribuunt. Alii ali a sequutitur viam atque rationem .pro ut cuique cum re suscepta sum ordo magis conem re isi aes in quibus quidem praecipiendiformis omnibus aeque ideo probatissimos auctores esse versinsediti perpetua,arsi interpellata mutato etiam probatiores sorum autem viri nobiatiores , no satis diiudicatur nam quod ad eos attinu,quiperpetua oratione praeceptasua tradunt, aut de re proposita dii utant, maiorem quandam personae grauitatem aueere videntur, Deum qui erebra interpessatione

idem faciunt, si psidem hi suam sententia. csm auctoritatepersequuntur. - issi coni septus alidissimi argumentis is alienam restarepos in quo quoque altero modo ,emo leuem interdum satietatem,que Gi --

135쪽

nem tot re quam superior agitur merbosius..d inde ero qui a se omnia proferre,non auis rem etiam sese aliunde sumpsisse identur,q- q-amfactu facilesit. Cicero ipse declar uit,qui in suo Catone lege lodicere solebat bino is sed Catonem ipsum legere,ideri tacero in tribus de ruit ore t is absoluti mari perfecto oratore agit cum Quinto fratre,in quibus Crassum Antonium, Catullum, ire adolescentes Cottam, Sulpi ιν m. C. Iuliam loquentes inducit. Cum ver in orat re ad Brutum horum omnium personam solus sustinet, eundemque agit perfectum oratorem, quamgrauius id agat, atque cum maiore diagnitate, cuique est facile sentire si quis ... meo secus sentiat, is audiat quia Cicero ipse ad Leptam deho ipso testat cisit. Qui Nerra Dialogi morem, ac interpellatam orationem sequuntur, atque triviue personae sermonem cissutando coniugun longe commodiu,amue explicatuM agrare putantur nam non sola quidissentiat,qui proponit, de quo sputetin, sed quid is quoque,quicum id agatur teneat eo modo pernoscitur probioe iras senteria in medii adducta,ais acute trias dis utata qm a

merio si magis eluc sit si quirim in perpet οπstione auditor facit , quasi q-η - - '

136쪽

DE IMITATIONEFfumis eade mquepraecipite, qua hauriat, cuius cursus incitatus, atque aduersi calicem liquam implere permittit c in rapida at-pι incitata oratione, quamuis multa cui que modi rapiant aures, parum tamen admodum tenean atque conseruent necesse es Ad hae accedi quod si quae a nob; traduntur,aut

se fer Uiuisolet perceperit auditor.

aut rectepercepta,ineam sentetiam non probarissatis cum alterum ingenue fateatur, auterum etiam aperte argumentis infrmare conetur,aut inolira rectius percipia aut etiavisuam corriga ententiam, rationibus conis uincemus . Quod ero satietatem quandam

obiiciant,quam recte nonsatis video, quae perpetuae potivi orationi sit,quam interpeliatae s- quidem satietati varietas in primis occurrit. attingioressunt, quam satis es, qui dialogo ,-tunturi non hoc dialogi tam es vitium, quam caeterae dictioni si rationis longitu em nouverborum infinitus numerus fio sim etiasuperuacuus, oe redundans Q d ero , quod non 'na modo in hoc ematur Frisior nam

aut is omnem in se dispoiationem suscipiens tam meliter adu sari partes, quamsua fortiter dilutando defudit, aut ipsem AP trsnducit, ab ita inquit, inquam commodius declinam, triquesuam partem suo more, ttueatur

tu i

137쪽

LIBER II. seneatur liberepermittens. cuisu quidem pose ruris generis non num item estgeniti , aut

enim qui quaesimi aliquid tam diu tacet, quoad ab aduersari optine coclusum sit, aut ita, bussinguli, trinque in situr , t intellicto quid osis ocedat,quid abnuat facillio cocludi atq; ad exitusuum perduci res psi L. γterque autem O a se ipso, quicquid dis utat. o-

tum depromis aut de alio quopiam acceptum quas nuntium, atque interpretem Usus, refert. in quo illud animaduertendum spmaxime , ne Helicet inepti simus , hoc est. ut eas persona loquentes faciam uti qua ei rei, de qua verba fient,maxime conueniant, is de amicitiasermofuturiusit, non is ei attria buatur tiro qui ex fabulis sumptus aut e tiam,qui non singulari aliquasoruerit iamicitia , neque item qui de senectute loquatur,re- is adolescens inducetur quo vitio graeci intem dum non caruere, qui grauissimarum reru

sermone sciispersalus, ct fabulosis dare nou dubitarunt. Via accedit, quod ad Dialogi

rationem spectat, ut hoc in primis tamur

eum aut de moribus agetur, aut alicuitis rei

inciderit disceptatio. Sane 'ero multis iistine partibiu plures, qui hanc praecipiendi iam, rationem a se ipsiis,idque ait: tu libros integros, uti a sua ceri carita con litutos

138쪽

minime inepte prae Iiterunt i qui rem rusticam docent,qui trimabu piscium, arboris, sopiam, regionum derum naturam seriben-

.dosunt perpecut qui sua obseruationes quistium mores,qui instituta, qui leges saucti

mus literis commendarunt. Restat uteri temtia in loco, quod ail causam dicendam attinet, formam absoluamiu idq; longe etiam breuius, quam res aula postularet nam sue ad Iudices, situ ira penat- siue aά pula agamus, qua corasituendarum causarum sitforma am pridem multu es demanseratum,in quo te loco, aut quando exordiendum sit,quo aut quando narrandum, quo in partes causam diuidendum, quo 'strafrmior argumentatis,qua debilior usituendast,qua mediamur, aut quo ν fata mus quoperoremus, quo denique -- generis reliqiis, si quaere ut, collacandas ripara ratione, cum a multis , qui de arte Ampserunt tam abis Cicerane optime estr Uratum, quo longissima orationulabore rem ipsi supersedebimis ac quaeda tan σμγ, quaepauusunt ab hisce praeceptis rema Mora,ac maris recondita, hoc lico alti gemur. Di r primo, aut secundo loca arimus . si

139쪽

instituerimus, is quis exempli causa, lietem Maniliam dissuadeat,aut Antonium in senatu defendat,aut ituperet amicitiam, quisere omnia, quibm constitution suam informet, ab aduersari suo facile mutuabitur, quemadmodum Cicero in defendenda senectute feciysese apparet, qui aduersariorum rationibiti prapositis, quo Ordine ab eis erant disributae feeas refellit, atque cavstingit sed idsemper,idendu erit, ut cum causa noZZra id faciat maxime, a cuiuiratione nuqua est discetera Siniist,qμ magis agat, ac imum locum obtianeat, i suae causegenus planepernorit,acquiequid ad eam auditori satis probandum in unum locum collegerit, ante, quam id dictione explicare aggrediatur attente considerabit, suamque in nem clientiam in consilisi adhibebit, mi ad alicuit probatissimi iri imaginem materiam illam, quam mente, atque animo iam habeat comparatam , recte omdine consituat, a quasi architectus faciet, qui ante quam Isi iaciaifundamentu totius

ad ιν magine aliquam ex leuiare materia a iqua sibi habet intestre ediscata, quae totii costitutionis formas aut a auditari natura Asenserit,aut sus ea etia alias viderit, dici Spotes.' intum illi ad delectationem effra: diumenti, τι ea Rura,qua omnibM sui pa

140쪽

DE IMITATIO Na

tibus optime constet ad hominem Ulute, primendum, magnopere intuentium oculos delinabit. Verum si ea virum illum referat, qui illi maxime notussi, multo eam quodammodo ei maiorem assere delectatione ac mult arrid bis magis, procul dubio in Alphans aut tui imagine,quam Tutianus egregie efflixit, ipsi maiorem intuenda voluptatem seu-tiamus, qui eum nouerimus, quam tu , que in cunis moriens reliquit,piam qui v qi malias id ris . Sed omnium rerum instituen, darum ratio summi trimis erit iudici'. nam cum di, tribuendigenus sit duplex, num naturae, ariti alterum,*tru GH sequendumst, , demum sentiet,qui iudici plurimum malebit. itaque Caesar in descriptione totius Calliae eum naturae ordine in ea describenda commo dissime,li passet,suum tamen quendamsequi maluit,nam cum a Belgis initium sumeret imo scribenda missis Celtis,qui in mediopositi sunt ad Aquitanos praetergreditur, dein e tertio in loco ad Celtas reditsu inquiens Gaia, sin erit omnis diuisa in partes treis , Quaruna 'nam incolu ut Belgae , aliam Aquitani, tem, siam, qui ipsorum lii ua Celta, nos, amasti, Vpcllantur . Eodem maci facit qui ad Heri renui Mm scribit, cum agit de tribum oras nis, Iucii in sic vim ait Sunt igitur tria