De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

361쪽

JUGULAREs 3 nrica ejusque Poρulis scriptoris Observallo: ci ori tritalibus nempe seρtentrionalis Americae, quae pera in Sulami Labrador constituunt, in oris, quamvis ParS BqUHrrimi vel maxima liques ictis vix nivibus debeutur, thyre Ο-l phyma tamen ne JUR IIum OCCUPI CI e D. Atque haec qia idem, quominus thyreophyrnatumi cui iam aquis glacialibus Omriem imputemus, retinere nos possunt. Veritatis interim studio inducti, et cum adhuc sub j ridice lis est, occasione morbi, in orbis Partem elevatiorem tam late dominantis, ac in ista , generis humani formam atque elegantiam mirram quanitiam des edantis , nec argumenta in antiquae opiniO-inis favorem militantia, hie injuste reticebimus. Ac Primo quidem, nulla certe morbi cia jusvis, etiam lalterius, carasa tam constantes essectus edit, quin actio lillius, mutata rerum caeterarum positione, aut Subi vi vendi ratione illi, vel in totum , vel ex parte Contraria , vel innocua reddi, vel saltem infringi quam-l plurimum , queat. Potum igitur aquae glacialis Opor

i et aliter tu planitiei incolas, vivendi ratione magis

composita talentes, stimulisque rerum externarum Pluribus, adsectos , - aliterque in illos , qui , medias

inter at es , vitam longe simpliciorem ducunt, et Victu minus excitante tittantiar, influere. Sic medios inter morbos populares, qui classem misero viam Obriarant et mactatit , cives alii, meliore victu ue vitae commodis majoribus , etsi non semper tam innocuis , in Structi, illaesa diu sanit te incedunt , et Unius saepe morbi lectus a b alterius fit Antidotum. Secundo, a Irias sisti gelu condensatas, principio SUO, ut Vocant, Ciarbonico privari, - facile tamen istud

principium, dum fluiditatem illae recuperant, iisdem restitui, hoc quidem novimus; sed ex cognitis paucis

rei iam quali talibus . Ad illas, quae adhuc nos frigiunt, excludendas, non levi nimis animo properandiam est;

nec in Dicte seris , aquae et locorum But DOXue auti salubritas ex chemicis magis, etsi minime Spernendis, i principiis, quam longioris experientiae a rationibus, lire petendae fiant. Inter duas aqUas, judice chemia ,

altera, eodem ex hordeo, cereVi Siam coquit; phaen O- Menct prorsu' aequalia ars nobis culinaria quotidie

362쪽

Suppedital, et fontes minerales offerunt: quorum virtus et efficacia , vel iisdem sub chemicis principiis ,

tam diversa, vel sub paucis adeo ex illis , quae CO-gUOSCim HS , Saepe in m potens, per chemicam unalysin minus tute , quam sollicito effectuum in plurimo S aegros scrutinio elicitur. Nullas in ingrata Sumatra ni- Bles aquas potari, plurimos tamen in illa gutturos osa eperiri, id, si multum e St, Sultem Don omnem Caia sana in Potia glaciali quaerendam esse, doceret. Sed quid vetat fontes ejus insulae subterraneis, profundis et Vastis e terrae pelvibus , ali tande ab aquis, aut liquefactis a nivibus , aut alia ratione mutati S, continuo repletis , scaturire, aut demiam undas particulis alienis, gnituri infestis , inquinatas , sitientibus offerre ΤGene iam , cui tumen Alpes a non tantis distantiis, inquas Divales transmittere posse ac Bdeo debere, ne-guri haud potest, his ipsis non oti, non quovis du-hio caret. Peninsulae Labrador incolas, etsi vix aliis, quam ex nive liquefisciH, H qui S Ut Rntur, non lRmen iesse gutturosos; hoc equidem, Si paucorum Euro Paeorum, Satis instructorum, illus per oras Peregri nanlium , sat fida sit relatio, Aquarum S nnitatem nivalium sibi non parum Vindicaret; CHi interim lami

Tara ex Ceptio innixa sit principio, id quidem hucusquo Dos latet. Qualitatibus quidem occultis, ad rerum phy

Sicarum eXplicationem, ni, uti, vel minime Contendi mus; sed neque ex paucis seientiae Dalrarulis fragmen iis , singula corporum phaenomena explicari, vel illa,qune noVimus, Ut Sol H, qtaue UniVersum regRnt, prin

cipia prudenter declarari posse, tenemias. Glaciem vino, aut aqciis ad mensas ditiorum infusam, thyreophyma a Don producere, hoc Sultem, Vel PAUCHm B JUBe glR- lcialis quantitatem absque damno posse hauriri , vel essectus istius , per alia potulenta, esculenta Simul us Stam Pta , posse elidi . Commonstrat. Qui sylvuticoruma

Americae se tentrionalis hominum vitam , soli ferarum Per vasta deserta Venutioni in dralgentem , AC victri modo ex illis, aut e piscibus petito talentem Considerat: is Certe e Andem ab illa, quam Euro aearum at tum incolae diaciant, admodum diversam, hinc ejusdem CRu-Sae mOVbi sica varium vari tamque in populos adeo sibi

Oppositos, essectum esse, facile fatebitur. Caeterum inii

363쪽

parte fluvii Sibi si, Lenae, superiore, thyreophymata

CSSe Communia, - haec ipSA Vero, dum amnis Rut- in chei flumina potantur, e Vnnescere, Viri quondδm clari,

jussu supremo iter per Rossitim facientis, fida nos docet observatio. Ita Alio itinere , sub ducis navalis Anglortim famosissimi auspiciis Circa Orbem teri urum instituto, dum, in Nova-Zelandia, nautae, ob aquae melioris in nave penuriam , maritimum , in glaciem Con Versnm, quRmvis dulcissimam, pro potu adhibuissent aliquamdiu : illis omnibus colli glandulas intu

plures hebdomadas cingente, liberati, aquis, ct frigore

non ut antehac mutatis laterentur, tuberibus ad jugulasnt Cito exemptos venisse, a docto hujus itineris socio Germans percipimUS.

ob thyreophymatis cum sic dictis Scro hulis apud

Scriptores confusionem , Dum de his , Diana vero claillis loqui contenderint, certi non Scimus' Sed SH SPE Ctos omnino aquariam ex PulfiS Pro P Otu haustarum ,

in gl aridulas lymphaticas effectus non paucne eorum observationes produnt. Sic Reims , urbs Galliae, proprio antehac pro morbo glandulari noso comio indigebat; cum Vero h Aec metropolis aquis PMtealibus re-Dian Classet et , ectrum loco, aquis ex ramo fit minis

Verte, ad urbem conducto , haustis, ad silini fallendum uteretur: en demici pars dimidia morbi hoc unico subsidio deleta fuit. Montium Sudet runt, in Silesin, incolae, vitio glandulariam eodem laboraveranti derelicto vero fonte prope Scumiciberg, in pago A ense enposito, hoc vitium imminutum fuit. Aquis metalli fodi-

nurum , hoc multam creavisse Vi Si S, tundem ullo cum

fonte Commutatis, morbus hic alibi disparuit. Ad Caucasum, quHm mirct mur, tam rcti O thyre hyma, quam PuteOS , existere, - quibus vero in locis incolae hi qui timis Diuntur , in his et morbum illum copiose ad guttur evolvi , ex scriptori S i suesici relatione, non ita pridem edita, do Cem Γ.Quod si interim hos aquae Putealis, Vel alterius, esse tus, particulis, quibus en Sentet, Hrgili H Ceis, mar-gacei 3, Selenili Cis , Cal Careis, ad Scribant; negari nequit, communissimas in multis regionibus esse has aquas, atque eas, e emplo citro liuenSiunι , Goettin-

364쪽

gensiunr, bactensium , saltem ab que frequente thyre O-Phymatum proventu, ab omnibus potari. Cum vero sexui muliebri, prae virili, tibique thyreo Phyma communius Sit, - ita ut Anglus hoc de morbo, in comitatu Dei by endemico, scriptor diversa quidem, ne in terra firma et praecipue ad alpes, ratione in ullos in illo gutturos os animadverterit ; - Ciam locale prorsus Vitium tuber gutturos iam ConStitia at ; cum hoc idem non adeo in matura, vel senili aetate, quam inter septimum ne duodecimum istius annum

Oriri soleat; -- cum in locis humidis nemorosis, illud facilius pro pullulet, aliquando vero ab ascensu ad loca elevata, Sicciora, dissipari Observetur - Ciam en, quae vel tonum tracheae infringunt, vel internam ejuStunicam laedunt, ut nixus, sub retento simul spiritu, fortio P, v. c. sub partu difficili, aut Violenta laryngis,

tracheae, sub tussi , Cantia acuto, Clct more, I i Sia, Vo mitu, Vibratio, Concussio, extensio, Ubique locorum facile hoc vitium producat; ---- cum remedia tum interna, tum externa, in thyreophymate prosicua, vi incitante potius, quam alia, juvare videantur; - δε-hilitas haec ad organa localis , saeptias Congenita, Vel et parentum influxu acquisita , ut quRe adynamia ,

pituitae abundantioris secretioni, Be Secretae SinguR-lioni , retentioni ad illas vel maxime favet, originem thyreophymatiam, mora dicoru*ι Vel maXime , PI Rentiis verisimilem , constituit. Cum tamen juguli, non satis per collaria custoditi, refrigerio, Di sexui maxime femineo solemne est, et ut ipsi nunc infantes leneri, in Sano certe more, incedere coguntur , thyre Ophymalis generatio a viris claris tributa scierit sutemur candide , quod huic causae , licet alia ratione Donparum noxiae , thyreophymata adscribere ex eo retinemur: quod vel ipsius Ros,iae et aliarum regionum septentrionalium sub coelo gelido , lam infantes teneri, quam potissime seminae, cum satis infreqriente thy-xeo ideae glandulae phymate, collo nudo incedere SO-

leniat.

Quod si vero alpium incolas, plerumque mi Serabiliores , sub laborioso ac anhelante illarum ascen Sta, Stat, rerum necessariarum ad tantas altitudines quotidiaua gestatione , puerili adeo aetati imposita , sub

365쪽

JUGULAngs 363 nixibus corporis hoc Sub opere , vel maxime in la-ryngem tracheamque dire Cti S, in cen Sum revocemus; haec aliorum et no Stra opinio de potissima thyreo phymatum occasione , aliis tamen minime exclusis, ultra confirmari videbitu P. Gestationem ponderum Su-Per Ca ite potius , quam alium , Ut vir clarus ac nobis

quondam umicus docuit, huc facere , ob illud dissiculter admittimus: quod in Rhenanis, raro tamen gutturo sis ; proVincii S, gerendoriam Super vertice ponderum, generalis apud plebem consuetudo sit. Sic etiam , si idem egregius scriptor , ad ipSAm hanc Consueta dinem certius inculpandam , 5 CLOPhulas quidem ad regias usque familias, non vero thyres Phymata, extendi asserat, in hoc etiam contrari Os nos habet: quod ditioribus ac nobilibus familiis , quidquod pluribus stirpis adeo regiae prolibus, guttiar non Pnrum intumuisse, observaverimus; unde StrentatoreS adeo labores, intei Alpes SuSceptos , Pro unica thyreophymatis endemici causa eo minus RcCusabimus, quod Potus aquae δε-

stillatae , loco glacialiS, hoc moliam Rut avertisse, aut saltem, jam praesens, imminuisse, Hliquando sit visus. Aerem, sub nixu quovis fortiore, pos Se per certa orificia ex trachea in thyreo ideam glandulam penetrare , insignis iam Helvetiae physiologus suspicatus est. Canales tandem ex illa glandula mucum in asperum arteriam ducentes, per felices injectiones demonstratos fuisse , ab aliis dictum fuit. Nee tamen anulo iamici hodierni vel mari me conspicui , hos ductus aethyreo ideae hoc officium confirmarunt; nec, Si confirmassent, aer per hOS canales ingressus , aliud lu- moris genus, quam emPbsCma gutturis produceret.

Atqui vel sola jam quaecunque internae tunicae tracheae laesio , hoc ad opus morbosum sufficeret θ. DCCVII.). Nullus interim uer in communi thyreophymate detegitur; et si quis hic Stagnaret, quod supra jam monuimus, post paucos certe dies illum de- componi oporteret; ac omnis illius effectus in violenta hujus partis extensione , ac inducta per istam his in

Cum vero nec tu planitie, Violentae in tracheam actionis desit occasio; nec tamen illinc, sub ista, thyreophyma, uisi sporadice ac paucos inter homines

366쪽

Occurrat; concludimus: laboriosum quidem per alpes HS cens iam ponderumque per illas gestationem, mali gutturo si genesi non parum favere ; endemici vero hujus mali originem, vel in aquis glacialibus, putealibus, aut a particulis mineralibus inquinatis, simul consi- Stere; Vel, prorit pedum tumor in elephantia si, aut prout alii morbi en demici, ab incognita coeli ac locorum indole pendere. Sic adulti adeo homines, qui Americae se tentrionalia loca petunt , in quibus thyreophyma endemium est, hoc a malo infestari referuntia P. Contra Vero, apud alios, hoc idem, vel a

sola loci ae almos plia erue mutatione eum aliis disparuis Se est visum; ae non itu pridem virum clarissimum admirati sumus: qiai, Cum Vnri OS per Hnno S,

prope alpes, inutilem illius mali curam subivisset,

trium spatio men tum, Cum Lutetiam Parisiorum petiisset, absque omni adeo medicamine, ibidem hoc a malo perfecte restitutus fuit. Feminas, a men StrUΟ-rum Suspensione, aut a fluoris albi suppressione thy-xeophyma quod ex celebris Parisiorum medici observatione docemur) passas fuisse, nos ipsi non vidimus. 9 DCCC IX. ProgHOSi S.

Innumeri certe homines guttur Osi , sanitate in caeteris , seram uSque nil Aetntem, ill ne Sa fi Hunitar ao, praeter vocem ingratδm , et mBjorem Sub corporis exercitio quidquam strenuiore anhelationem , nihil incommodi accusant. Sunt adeo, Ut ViX diximus, quae

modo quasi spontaneo , Vel sub Sola loci , in quo

eXortu scieriant , mutatione , resoluta sint thyreophymata satis adhuc recenti R. I pSe adeo grRVis terror, nut morbus violentias ultus, hoc phyma glandulosum dissipasse , rara satis felicit Ate , Stant Vi Si. Esse vero, quos compreSSRe nimi S innio a pondere gutturis aut etiam oesophagi viae rata DC Susim Cent ne Strangulent, nunc simiai inedia exhalariant, Vel quos reditus cruoris ac lymphae a capite impedit his, in Vertigines, sopores et a poplexias lethales praecipitet, jam satis indicavimus. Promptius haec ultima , si utroque a latere vasa jugularia compressioni subjiciantur, Contingent.

nibus, cynanche, tu primis, laryDSea, trache itide; le-

367쪽

JUGULARER

lhalem magis indolem haec mala , jam per Se tam

ferocia, assumunt. Vel Simplex, sed vehementior, PHrtium istarum Calai rhus , Don sine discrimine est. Raro

quidem , sed tamen subinde, thyreophyma inflammari,

BC iri suppurationem abire, non minus montaim ras

fectio et , nisi purulentae materiae ad exteriora vini aretur, ob metum haemorrhagiae persi dua; praeterdicta , ipsius laryngis , tracheae , ab illa ero Sio , Vel in istam effusio timenda erit. Licet magna in multis thyreophymatum durities fra isset, cave in Omn in m Cnbuic Supervenisse, non vidimus; prompte interim lethales thyreos deae simiai trachealis gl Ddulae seir rhos nos ipsi , cliviciarum iri ter restationum Do ti Briam D. I. observ. XLIV, descripsimus. Periodice hinc inde , aestate inprimis, Arigeri, hiemali vero tempore immincii thyreophyma, de periodicis etiam Sanguinis evacuationibus vel menstruis, vel haemonilio id alii, sper consensum quodammodo participans, Vi Siam est. Tu her grati Uro Sum Uerum atque morat licum A. DCCXCVII. facilem plerumque in junioribus, sub tradendis lamea mox conditionibus, sanationem admittit erademicum, sicut longe difficilius dissipandum est; ita quoque facillime revertitur. QMod si vero hoc idem mali genus jam plurimiam adoleverit, aut amplissimam gutturis p Artem OcCupa Verit, Ut cartilagine Bria jam, vel osseam duritiem contraxerit; inutilis sane in eo dissipando ponere ita P opera. Curae difficilioris esses thyreo ideae glandulae trimorem quasi Xolitarium et qui centriina ejusdem occupat , illustris Galliae chirurgus obser-

f. DCCCX. Tibi eo hymatis cura. Stibsiuia chirurgiCa.

sollicite, qriam cumque gutturis protuberanti H m eadem cum methodo tumialtuose pertractandi , Consuetudine, vel optima remedia, laude, quam Una in Specie me-Pθntur in altera frustrari oportet. Ac primo quidem,

368쪽

ni me morbosa apud juniores intumescentia , nullum

certe artis auxilium aut requirit cir , aut prudenter adhiberi potest. Secundo Vero, in CR SH PAriore trachescelis, seu tunicae internae asperae arteriae in te Pannulos herniosi prolapsus , vel forsitan in eo , in Se Cuti ex ejusdem membranae laesione emPhySemiacis , chirurgica potius , quam alia et laudata pro gutturo sis auxilia communia, indicata sunt : ad primum Sci- Iicet, levis ac diuturna, per lamin Am plumbeam, aut linteolum convolutum , transversim impositum et emplastri ope firmatum, compres3io; in altero Rutem, etsi tractu temporis hoc malum vel sponte disparuisse sit visum, laudata in emphysemate remedia 9. DCCXXX. 3. Si forsitan menstruorum sub intensiore molimine, aut eorumdem obstructione, vasa thyreo id alia periodice Dimis turgescere, inflari, ac ad futurum thyreophyma Occasionem porrigere videantur : tum debita fluxus illius cura , tum frequens gutturis cum frigida , vel cum aqua VegetΟ-minerali lavatio, sufficient. Ad Derum thyreophyma, cellulosum modo atque

glandulosum ad anteriora colli descriptum j. DCCC.DCCCI.), revocamus. Ac primo quidem, hoc in malo Praeca endo , maxime quo loco id endemicum , vel quibus in familiis congenita quasi ad hoc dispositio est, cura potissima, ab illis saltem, qui, meliore sorte

insti iacti , eamdem sibi omnem HS Sumere qIectrat, mature satis ponenda. Qua scilicet aetate hoc vitium frequentius Succrescit, u Sque ud in Ajorem maturitatem,

a praedis positis juvenculis frictio circa jugulum anterius frequens adhibenda , colla re ex fasciola Serica , tres circiter digitos lata , anteriore loco panno laneo interius duplicata, et vel fumo aromatico quotidie im-huta , vel herbis aromaticis, sicci S, repletri, Super loco thyreoi deae glandulae, non nimis quidem adstri-Ctum , Ponendum , ne sic omne etiam istius refrige-xium avertendum est. Nec minus illis a Violenta capitis reclinutione, a risu effreni, R CRniri, clamore ultiore , uti instrumentorum musicorum cum flatu pertractatione, et quibusvis aliis nixibus abstinendum est. Atque haec apud virgines certe , qu rim BPud Pueros, magis mecessaria stant. Maxime juniores gravidaeque mulieres, dum ad partum accesserint, ne acutiore S

369쪽

sibi clamores, vel capitis retrojectionem violentam permittant , iterumque monendue , retinendae sunt. In provinciis, quibus aquae modo glaciales , nivales - vel in aliis , quibus modo putei, Vel aquae Particulis mineralibus impraegnalae pro potu inserviunt;

cum aqua destillata , vel lantehac cocta , Siti S eorum, quorum res domestica haud minus angusta est, fallenda. Aquarum , aeris et locoriam Cum aliis ira latalionem aliquando et hoc topico in vitio, Opem, quam alia non ferebant , tulisse , jam diximus. De aiaxili O-rum Pro Phylacticorum , ad populorum , inter alpes

habitantium, thyreophyma et cretinis muria erademicum eradicandum propositoriam , partim quod illa vires incolarum , pleriamque nimis egenorum , longe Sriperent, Partim quod nec magistratuum cura publica serendis dispendiis par esse videatur, vix non deSperctu HS. Quando caeteris in vitiis to icis quae artis adjumentum concedunt , vix alia , quam localia remedia virtutem aliquam exserunt; in resolvendo thyreophymate , Si magnum ex ut moSphaerae mutatione bene ficium excipias , ea modo parum prae Stare - internavero, mature satis adhibitarem omnem Bbsolvere,

in os quidem vidimus. Magnus interim illorum , nee pelle hominis, patibulo suspensi , nec ut Anta regiam

temporis acti sprimum quidem Angliae , utpote ab

Eduando consessore , usque ad Carolinu Primum ,

dein Galliae usque Ed Henricum quartum), nec illa

cadaveris frigida , nec bufo ne exceptis , Cum uluS QSt. Viri quondam celebris assertionem , A SCro hulis , Si Cdictis , magis, quam Strum iS Scriptoriam, manuS reginqfuisse admotas haud satis fundatum esse, tum

ducimus, tum ex eo supponimus: quod hoc localis genus vitii magis, quam geuerale Alterum, nerVOI iam, energico imaginationis alti impetu excitatorum , imperio subjacere , ex remedior iam superstitiosorum in morbo illo locali non prorsus neganda efficacia, nobis quidem videtur. Non , ut istR, ex vulgi superstitione, sed ex efficaciae , quam aliis in malis externis saepe satis manifestant, Dotione desumpta fuerunt : acetum Ammonictente , oleum camphora tum , digitalis purpureae Succus e Spressus , fel taurinum cum oleo et sule,

370쪽

368 RETENTIONES M. L, Unguentum mercuriale, a tria mari S , electricitas, sae in

chari saturni solutio et alia , quae , si aliquid hinc

inde, praestitisse, ex aliorum PotiuS , qUHm ex no-Stra, observatione credendum sit: vix Centesimam effectuum , quos interna subsidia manifeste hac exserunt , partem agnoscunt. Atqui illud ipsum , quod eX ternorum virtutem , quid quod clari quidam Galliae

medici in contrarium nuper publicaverint , tam insigniter superat, antiquum ac efficacissimum simul remedium internum, si, qua demum ratione in thyre phymate id conserat, a nobis explicandum sit, theoxiae medicae non parum confundit arrogantiam. De Vongia miarina culci nuta hie sermonem e SSO ,' Demoerit , qui dubitet. Similem fere huic virtutem exserit et lapidum spongiarum, et pilae marin He Carbo, quibus aliqui et illum ossis sepiae, testisriam JUC OVO PUDIadsociant. G Simplex Athali causticum , cai boni vegetabili remis tum , eosdem , quid quod superiore S effe-Ctus praest ire, atque sal illud aikalinum ut, oleo pingui magis involutum, mitius reddi, - tensionem sibi ne imminuere, - Cum humori bras corporis, cum muco ten Aci,

ex acido peccante, fastilitas coire, - torpiditatem, Ob- Structionem Systematis lymphatici glandulosi ab inde corrigi , musculorum interim laxitalem , atomum , ubeodem augeri , D a qui biasdam nunc praetenditu P. Quis vero est tam line eras, ut subtractam Oculis hia manis remedior iam hujus indolis agendi rationem, Disi lente hypothetica armatus , valeat assequi 3 Quis in thyreophymate humores deg noratos esse - qlli Sthyreo idea in glandula muciam iacescere sensit J Solius Spongine marinae carbo , qui caeteris haud indiget , ad grana viginti bis terve in die adhibitus , omnem εaepe a jugulo tumorem , Scopcte ad insini' , RVerrit ;quis vero pauculum illud salis at Latini , quotidie , et Cum auidis et cum esculentis variae indolis nec enim , sol, ejus remedii usu . Ulla nobis tanquam dictet Be Solitae mutandae ratio fuit in antacida sua virtute hie Agere , humores ten Aces , qtios in massa liqDidoriam sibi singunt, solvere, ac tali quidem , nec Alia, Betionegoti raro SOS SRDI Te, Cham ratione aliqua praetendet ΤSunt , qui spongiarum carbonem ipsas in fauces ac in canales, quo S tbγre Oideae tradunt, cum illis com -